1. Rodzaje pieniądza:

-barter (dobro za dobro, problem z wyrażaniem wartości dóbr)

-pieniądz towarowy (Pieniądz, którego jednostka jest warta tyle, ile materiał, z którego została wykonana, Problematyczny podział jednostek pieniężnych, utrzymanie wartości w czasie oraz gromadzenie, zabezpieczanie i transportowanie )

- pieniądz kruszcowy (Pieniądz, który ma formę monet bitych z kruszców, Związany jest z nim mechanizm „psucia monet”, a także tezauryzacji i deteuzaryzacji)

- pieniądz papierowy (banknot, sam w sobie nie ma wartości)

- pieniądz symboliczny (bilion, funkcjonuje do dzisiaj, sam w sobie nie ma wartości)

- pieniądz bankowy (bezgotówkowy)

2. Funkcje pieniądza:

Funkcje ekonomiczne: -Cyrkulacyjna (pieniądz jako środek wymiany) -Wartościująca (Pieniądz jako miernik wartości towarów i usług w gospodarce) -Płatnicza (Pieniądz jako środek płatniczy dóbr i usług) -Tezauryzacyjna (Pieniądz jako środek przechowywania wartości, gromadzenia oszczędności) -Międzynarodowego środka płatniczego (Pieniądz może być środkiem rozliczeń międzynarodowych, spełnia wszystkie wyżej wymienione funkcje)

Funkcje społeczne: -Behawioralna -Dezintegracyjna -Informacyjna -Integrująca -motywacyjna

3. Motywy popytu na pieniądz:

- Motyw transakcyjny (Odzwierciedla brak synchronizacji wpływów i wydatków. Popyt na pieniądz jest to popyt na zasób pieniądza w ujęciu realnym.Ilość utrzymywanych rezerw gotówkowych zależy od: liczby zawieranych transakcji i stopnia synchronizacji wpływów i wydatków. Wraz ze wzrostem dochodu rośnie zapotrzebowanie na pieniądz)

-Motyw przezorności (Polega na utrzymywaniu pewnego zasobu pieniądza na pokrycie nieprzewidzianych wydatków, których rodzaj i dokładne rozmiary nie są obecnie znane. Im wyższy realny dochód narodowy lub stopień niepewności, tym motyw przezornościowy działa silniej)

-Motyw portfelowy (Wynika z niechęci do ponoszenia ryzyka. Ludzie są skłonni poświęcić wyższą stopę zwrotu, aby zapewnić sobie bezpieczeństwo. Inwestując część pieniędzy w aktywa o wysokim poziomie ryzyka, resztę przeznaczają na lokaty bezpieczne (w tym trzymanie gotówki) o niższej stopie zwrotu)

4. MO -Podaż pieniądza, zwana też bazą monetarną= zasobem pieniądza wielkiej mocy, to całkowita wartość znajdujących się w obiegu zasobów pieniądza występującego w roli środka wymiany poza Bankiem Centralnym:

M0= R+C

R- gotówkowe rezerwy banków komercyjnych

C- monety i banknoty posiadane przez sektor pozabankowy

5. M1- jest to ilość pieniądza spełniającego funkcję środka wymiany

M1=C+D

C- monety i banknoty posiadane przez sektor pozabankowy

D- wkłady w bankach i podobnych instytucjach (płatne na każde żądanie avista)

6. M2= M1+płynne aktywa finansowe

płynne aktywa finansowe- różne rodzaje tzw. Prawie pieniądza, czyli np. wkłady oszczędnościowe i niewielkie wkłady terminowe

7. M3= M2+pozostałe wkłady terminowe sektora prywatnego

pozostałe wkłady terminowe sektora prywatnego- denominowane w walucie krajowej lub obcej

system waluty równoległej- w gospodarce krążą dwa rodzaje pieniądza (krajowy i obcy)

M3 to najczęściej stosowana miara podaży w Polsce

8. M0, M1, M2, M3- szeregujemy według płynności (Większa bądź mniejsza płynność finansowa zależy od długości czasu, jaki jest potrzebny do zamiany aktywów przedsiębiorstwa (rzeczowych lub finansowych) na gotówkę)

9. g= C/D skłonność ludzi do trzymania gotówki, a nie wkładów w banku

M1/Mo= (g+1)/(r+g)=k – mnożnik kreacji pieniądza

10. System bankowy to całokształt instytucji bankowych i finansowych oraz normy, które określają ich wzajemne powiązania i stosunki z otoczeniem. System bankowy w większości państw jest dwupoziomowy (dwuszczeblowy). W skład jego struktury wchodzi bank centralny oraz różnego typu banki komercyjne.

11. Banki komercyjne to przedsiębiorstwa, które przechowują cudze pieniądze płacąc właścicielom odsetki. Zgromadzone wkłady pożyczają, za wyższe wynagrodzenie, przedsiębiorstwom, konsumentom i państw.

Funkcje banków komercyjnych:

- kredytowa

- płatnicza

- depozytowa

r = R/D

r- stopa rezerw

R- gotówkowe rezerwy banków komercyjnych

D- wkłady w bankach i podobnych instytucjach (płatne na każde żądanie avista)

12. Bank centralny jest głównym podmiotem rynku pieniężnego, odpowiedzialnym za emisję pieniądza gotówkowego oraz politykę pieniężną państwa. Bank centralny jest instytucją niezależną od rządu, chociaż obie te instytucje powinny ze sobą współpracować.

Polityka pieniężna banków centralnych polega na kształtowaniu zarówno podaży pieniądza, jak i stopy procentowej. Taka polityka wpływa na wielkość podaży pieniądza, poziom stóp procentowych oraz poziom aktywności gospodarczej.

Podstawowym celem polityki pieniężnej jest stabilizowanie inflacji na niskim poziomie. Do osiągnięcia tego celu banki centralne współcześnie często stosują strategię bezpośredniego celu inflacyjnego.

Funkcje banku centralnego:

-jest bankiem emisyjnym

- jest bankiem banków

- jest bankiem państwa

- określa realną podaż pieniądza

-prowadzi politykę kursu walutowego

- jest kredytodawcą ostatniej instancji dla sektora bankowego

Instrumenty banku centralnego (restrykcyjna i ekspansywna polityka pieniężna):

Polityka rezerw obowiązkowych, wpływ na stopę rezerw – r

Operacje otwartego rynku, w tym operacje revers repo oraz repo, restrukcyjna i ekspansywna polityka pieniężna

13. Kreowanie pieniądza to proces wprowadzania do obiegu przez banki dodatkowych ilości pieniądza. Proces ten prowadzi do powstania nowych zasobów pieniężnych.

Współczesne systemy bankowe opierają się na założeniu, że banki nie muszą przetrzymywać całości wpłaconych przez ich klientów wkładów. W celu ograniczenia ryzyka niewypłacalności banków i zwiększenia zaufania do całego systemu bank centralny wyznacza stopę rezerw obowiązkowych, określającą minimalny stosunek rezerw do wkładów. Resztę środków banki mogą przeznaczyć na udzielanie kredytu przedsiębiorstwom lub indywidualnym osobom. Sumy uzyskane dzięki akcji kredytowej są ponownie wpłacane na rachunki bankowe, przez co mogą służyć do udzielania dalszych pożyczek

14. W gospodarce powstaje taka cena środka płatniczego, czyli stopa procentowa, której poziom zapewnia zrównanie się zapotrzebowania na środek płatniczy z zaoferowaną ilością tego środka płatniczego. Dzieje się to na rynku pieniądza

15. Bezrobocie - zjawisko braku pracy zarobkowej dla osób zdolnych do pracy i gotowych do jej podjęcia na typowych warunkach płacowych występujących w gospodarce. Pewien poziom bezrobocia jest w gospodarce nieunikniony, a nawet konieczny (umożliwia dostosowanie struktury produkcji do zmieniających się potrzeb). Nadmierne bezrobocie jest jednak zjawiskiem niekorzystnym.

*Do bezrobotnych zalicza się także osoby, które znalazły pracę i czekają na jej rozpoczęcie

16. Współczynnik aktywności zawodowej= aktywni zawodowo/ liczba ludności (15 lat i więcej)

Wskaźnik zatrudnienia= pracujący/ liczba ludności (15 lat i więcej)

Liczba osób aktywnych zawodowo (zasób pracy) = Liczba osób pracującyh + Liczba osób bezrobotnych

* Dobrowolnie (naturalnie) bezrobotni należą do zasobu pracy, lecz z własnej woli nie podejmują pracy za ustaloną na rynku płacę.

Naturalna stopa bezrobocia= wielkość bezrobocia naturalnego/ zasób pracy

* Przymusowo bezrobotni to ci spośród aktywnych zawodowo, którzy nie mogą znaleźć pracy za obowiązującą na rynku płacę.

stopa bezrobocia= (Liczba bezrobotnych/ zasób pracy) *100% - Odsetek osób bezrobotnych należących do zasobu pracy

współczynnik aktywności zawodowej= (zasób pracy/ osoby pełnoletnie)*100% - Odsetek osób aktywnych zawodowo w populacji ludzi pełnoletnich

17. Rynek pracy to miejsce spotkania lub mechanizm dopasowań popytu na pracę(LD) zgłaszanego przez przedsiębiorców i podaży pracy osób oferujących pracę (Ls).

Popyt na pracę (LD) (ang. labour demand) - jest to odwrotna zależność pomiędzy stawką płacy, a wielkością zatrudnienia w danym okresie. Przy wyższej stawce płacy pracodawcy będą zatrudniać mniej pracowników, niż przy niższej stawce płacy.

LD= L + V - Liczba oferowanych miejsc pracy

L- liczba osób zatrudnionych

V- wolne miejsca pracy

18. Podaż pracy (Ls) (Labour supply) przedstawia dodatnią zależność pomiędzy poziomem płac realnych a liczbą pracowników na rynku pracy w danym okresie. Przy wyższych stawkach płac więcej pracowników będzie skłonnych pracować.

Ls= L + U

L- liczba osób zatrudnionych

U- liczba osób bezrobotnych

19. Bezrobocie frykcyjne- Jest to krótkookresowe bezrobocie spowodowane naturalnym procesem dopasowywania się do siebie popytu na pracę i podaży pracy. Spowodowane jest często ruchem (mobilnością) pracowników, zmieniających miejsce zamieszkania, pracy, przechodzących przez kolejne fazy cyklu życia.

20. Bezrobocie strukturalne- Powstaje wtedy, kiedy struktura zapotrzebowania przedsiębiorstw na pracę względnie trwale nie odpowiada strukturze podaży pracy. Częstym powodem powstawania jest postęp techniczny (np. automatyczne kasy w sklepach).

21. Bezrobocie cykliczne (keynesowskie)- Jest spowodowane powtarzającym się co jakiś czas niedoborem popytu w gospodarce. Szczególnie narażone na nie są gałęzie gospodarki produkującej dobra trwałego użytku, w mniejszym stopniu producenci usług.

22. Bezrobocie ukryte- jest to rodzaj bezrobocia nie objętego oficjalnymi statystykami. Nie wszystkie osoby rejestrują się w urzędzie pracy. Ten typ bezrobocia najczęściej występuje na wsiach, dlatego też nazywa się je bezrobociem agrarnym.

23. Bezrobocie fikcyjne- wystepuje , gdy część zarejestrowanych bezrobotnych w rzeczywistosci wczale nie chce podjac pracy

24. Ekonomiści klasyczni o rynku pracy:

Ekonomiści klasyczni sądzili, że płace są giętkie, czyli łatwo się zmieniają. Nadwyżka zapotrzebowania na pracę lub zaoferowanej ilości pracy powoduję zmianę stawek wynagrodzeń i odzyskanie równowagi przez rynek. Wobec tego na rynku pracy stanem normalnym jest stan równowagi. Wszelkie bezrobocie klasycy uznawali za naturalne.

Przyczyny bezrobocia (zaburzenie normalnego funkcjonowania rynku pracy):

-Związki zawodowe, które zakłócają działanie rynku pracy, wymuszając podwyżki płac, powodujące spadek zatrudnienia.

-Ustawodawstwo o płacach minimalnych

-Opór pracowników niezorganizowanych w związki zawodowe przed zmniejszeniem wynagrodzeń

Metody walki z bezrobociem przymusowym – usunięcie przyczyn usztywnienia płac:

-Osłabienie związków zawodowych (odpowiednie ukształtowanie prawa pracy np. przepisów dotyczących -legalności strajku, prawa pracodawców do lokautu, procedur rozstrzygania sporów na rynku pracy).

-Likwidacja płac minimalnych

-Przekonanie pracowników, że zgoda na obniżkę wynagrodzeń doprowadzi do wzrostu zatrudnienia.

25. Keynesiści o rynku pracy:

Ich zdaniem na rynku pracy płace nie są giętkie, a ich wysokość zmienia się powoli.

Przyczyny sztywności płac:

- Sposób ich ustalania (czasochłonne negocjacje i kosztowne strajki)

-Milczące porozumienia pracowników z przedsiębiorcami

-Ustawy o płacach minimalnych

- Pracownicy uniemożliwiają zatrudnianie bezrobotnych, którym często brakuje doświadczenia zawodowego

- Firmy oferują wysokie i sztywne płace zachęcające do zwiększenia wydajności

- Normy społeczne

Keynesiści uważają, że na wahania wielkości zagregowanych wydatków i poziomu produkcji firmy nie reagują zwalnianiem i zatrudnianiem pracowników oraz zmianą poziomu wynagrodzeń, a skracaniem i wydłużaniem czasu ich pracy. Takie rozwiązanie jest korzystne dla obu stron. Pracownicy zachowują pracę, a pracodawcy unikają kosztów zwalniania i zatrudniania.

Metody zwalczania bezrobocia przymusowego przez keynesistów (ekspansywna polityka fiskalna i pieniężna):

- Zwiększenie wydatków przez państwo i przyrost podaży pieniądza powodują wzrost zagregowanych wydatków i zwiększają produkcję i zatrudnienie

- W obliczu bezrobocia wydatki państwa powinny trafić do dziedzin pracochłonnych, a nie kapitałochłonnych

26. Likwidacja bezrobocia naturalnego:

-Obniżenie opodatkowania płac (Obniżenie podatku zwiększa zatrudnienie i maleje naturalna stopa bezrobocia)

-Zmiany wysokości zasiłku (Iloraz zasiłku i wynagrodzenia netto nazywamy relacją zasiłek-płaca. Wyższy zasiłek zachęca osoby poza zasobem pracy do rejestrowania się jako bezrobotne)

- Aktywne zwalczanie bezrobocia (Ulepszenie systemu pośrednictwa pracy, zwiększenie mobilności pracowników (np. rozwój taniego transportu publicznego), działania ułatwiające pracownikom zdobycie nowych kwalifikacji (np. tanie szkolenia zawodowe finansowane przez państwo), tanie pożyczki na założenie przez bezrobotnych własnego przedsiębiorstwa (specjalne strefy ekonomiczne)

- Prawo chroniące miejsca pracy (Określa sposób zwalniania pracowników (długość okresów wypowiedzenia lub wysokość odpraw). Celem jest zmniejszenie liczby zwolnień, jednak niepożądanym skutkiem jest mniejsza skłonność przedsiębiorstw do zatrudniania nowych pracowników)