Cechy transportu decydujące o jego roli:

• krotność,

• pierwotność,

• przestrzenność,

• zmiana wartości potencjalnej na wartość rzeczywistą.

Czynnikami kształtującymi koszty pracy w jednostce gospodarującej są:

• Wielkość i struktura zatrudnienia,

• Wynagrodzenie za pracę,

• Pozapłacowe koszty zatrudnienia

Czynniki kształtujące koszty pracy:

1.Wielkość i struktura zatrudnienia 2.Wynagrodzenie za pracę 3.Pozapłacowe koszty zatrudnienia

Centrum logistyczne jest ośrodkiem gromadzenia dóbr z różnych procesów produkcyjnych, zlokalizowanych w jednym miejscu, oraz ich rozdziału do innych miejsc produkcji lub konsumpcji, wymagającej dopływu dóbr.

Funkcją centrum logistycznego jest zapewnienie zgodności między wymaganiami stawianymi przez ładunek, a możliwościami:

- środków transportowych

- infrastruktury transportowej

- całego układu organizacyjnego procesu transportowego oraz współdziałania z klientami

Jednostki miary ( mierniki) produkcji transportowej:

• jednostki pracy ( przewozu) – naturalna lub umowna jednostka miary tego co przemieszczamy (masa lub liczba sztuk ładunku, liczba pasażerów),

• jednostki pracy przewozowej – iloczyn jednostek przewozu i odległości przemieszczania np. tonokilometry, pasażerokilometry.

Klasyfikacja środków transportowych z punktu widzenia zasady pracy:

1. Środki o ruchu przerywanym

2. Środki o ruchu ciągłym.

Klasyfikacja jednostek ładunkowych: Wg.: – stanu skupienia, granulacji, postaci: - wrażliwości na narażenia mechaniczne, klimatyczne i biotyczne; - agresywności chemicznej.

Klasyfikacja opakowań- Opinki; Pojemniki; Palety; Kontenery.

Koszty pracy – to kategoria ekonomiczne będąca elementem rachunku ekonomicznego, a jednocześnie – kategoria społeczna. Znajomość wielkości kosztów pracy, ich struktury, czynników mających wpływ na ich poziom stanowi podstawę efektywnego gospodarowania zasobami pracy i kształtowania kosztów działalności.

Koszty pracy – definiowane są jako koszty ponoszone przez pracodawcę na rzecz pozyskania, wykorzystania, utrzymania i doskonalenia zasobów pracy.

Koszty pracy stanowią sumę:

• Wynagrodzenia brutto, tj. łącznie z płaconymi przez pracownika zaliczkami na poczet podatku dochodowego od osób fizycznych i składkami na obowiązkowe ubezpienienia emerytalne, rentowe, chorobowe.

• Pozapłacowych wydatków opłacanych przez pracodawcę: składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz wydatków na doskonalenie, kształcenie i przekwalifikowanie kadr.

Miernik podatności - ilościowy stopień podatności na podstawie rzeczowej i/lub wartościowej. Jest to udział ładunków podatnych do określenia działania do ogółem ładunków.

Naturalna podatność transportowa wynika z naturalnych cech i właściwości ładunku, tj. fizycznych, chemicznych, biologicznych i ekonomicznych. Natomiast techniczna podatność transportowa wynika z cech i właściwości ładunku po zabiegach przystosowujących ładunek do transportu i jest związana z ogólną jego ilością, wiążącą się z powtarzalnością (częstotliwością) przewozów

Pojazd - środek transportu przeznaczony do poruszania się po drodze oraz maszynę lub urządzenie do tego przystosowane;

Pojazd specjalny - pojazd samochodowy lub przyczepa przeznaczone do wykonywania specjalnej funkcji, która powoduje konieczność dostosowania nadwozia lub posiadania specjalnego wyposażenia; w pojeździe tym mogą być przewożone osoby i rzeczy związane z wykonywaniem tej funkcji;

Pojazd używany do celów specjalnych ( specjalizowany)- pojazd samochodowy przystosowany w sposób szczególny do przewozu osób lub ładunków.

Przemieszczenie- działalność polegająca na zmianie położenia przedmiotu przemieszczania ( miejsca znajdowania się).

Potrzeba – jest to stan braku przedmiotów potrzebnych do działania.

Produkcja – to przepływ materiałów, podczas którego odbywa się proces technologiczny.

Proces produkcyjny- jest zespołem działań wykonywanych dla wytwarzania gotowego wyrobu, a więc przetwarzania surowców, materiałów i półfabrykatów, nadania im pożądanych cech i wytwarzania produktów finalnych oraz działania pomocnicze, jak kontrola, magazynowanie i inne. Jest to więc suma współzależnych działań celowych składających się z zespołów czynności, będących względem siebie w określonej zależności.

Na tę złożoną strukturę składają się następujące elementy: czas, praca człowieka, przedmiot pracy, środki pracy.

Procesy produkcyjne:

• pozyskania,

• przetwarzania,

• transport, przemieszczanie, (jednostki pracy przewozowej: pasażerokilometry, tonokilometry) ,

• finalny (montaż).

Przedmiotem pracy transportu są ludzie i rzeczy.

Podstawowe warunki wytwarzania:

1. Potrzeba i jej wielkość

2. Cechy i właściwości przedmiotu pracy

Przedmiot pracy charakteryzuje się zespołem cech i właściwości, które dają możliwość:

1. Poddania przedmiotu pracy określonej czynności

2. Warunkom wykonywania czynności

3. Osiągnięcia skutków wykonywania czynności

Podział środków na rozdzielne i zespolone - 1)Rozdzielne (Środki przewozowe (pojazdy), Środki ładunkowe (przyrządy, urządzenia i maszyny)); 2)Zespolone (Środki przewozowo-ładunkowe (pojazdy wyposażone w sprzęt ładunkowy)).

Podstawowymi warunkami wytwarzania są:

1. Potrzeba i jej wielkość (co produkować)

2. Cechy i własności przedmiotu pracy (jak produkować)

Podział podatności z punktu widzenia rodzaju działalności gospodarczej:

1. Podatność transportowa tzn. przewozowa i pozaprzewozowa,

2. Podatność pozatransportowa.

Podatność transportowa ładunku jest to wrażliwość ładunku na czynności w transporcie, przy jednoczesnej odporności na ujemne ich skutki i ujemne warunki działania.

Proces produkcji jest funkcją cech i właściwości przedmiotu pracy (wynika z cech i właściwości ładunku).

Podstawowy podział podatności w transporcie z punktu widzenia organizacji i techniki działania:

1. Podatność naturalna,

2. Podatność techniczna

Podatność ekonomiczna – nie jest ze swej istoty podatnością, jest relacją kosztu pracy transportu do wartości przedmiotu przemieszczania, jest oceną podatności. Nie jest ona jakąkolwiek cechą i właściwością ładunku.

Relacja nie jest rodzajem podatności, natomiast jej ekonomiczną oceną.

Proces transportowy można podzielić na operacje:

-naładunek

- przewóz

-wyładunek

Dodatkowe operacje:

1. Przygotowanie ładunku do przewozu,

2. Przygotowanie ładunku do spożytkowania

3. Zabezpieczenie ładunku przed wpływem czasu i warunków przewozu

4. Magazynowanie, a w zasadzie składowanie, które najczęściej jest krótkookresowe.

Prawa podatności:

1. Wszystkie przedmioty pracy są – w mniejszym lub większym stopniu – podatne na działanie

2. Stopień wrażliwości na działanie jest – na zasadzie sprzężenia zwrotnego – odwrotnością odporności na ujemne skutki działania i ujemne oddziaływanie otoczenia (warunków działania).

Stopień podatności oraz ujemne jego skutki działania człowieka i oddziaływania otoczenia są wielkościami mierzalnymi, choć niekiedy trudno wymiernymi

Podatność transportowa jest źródłem normalizacji, w której występuje:

1. Współzależność wymiarów jednostek ładunkowych

2. Współzależność wymiarów narzędzi pracy

3. Współzależność wymiarów między jednostkami ładunkowymi i narzędziami pracy,

4. Ujednolicona, zunifikowana technologia procesów transportowych.

Proces transportowy składa się z:

1. Przygotowanie ładunku do przewozu

2. Przygotowanie ładunku do spożytkowania

3. Zabezpieczenie ładunku przed wpływem czasu i warunków przewozu

4. Magazynowanie

Rodzaje procesów technologicznych - Proces produkcyjny, Proces transportu.

Rodzaje zasobochłonności:

1.Materiałochłonność 2.Energochłonność 3.Pracochłonność 4.Wodochłonność 5.Terenochłonność

6.Ekochłonność

Rodzaje procesów produkcyjnych:

1. Pozyskania

2. Przetwarzania

3. Transportu

Rodzaje wydajności pracy z punktu widzenia możliwości wykorzystania zdolności produkcyjnych śr.tr.

1. Teoretyczna W_o

2. Techniczna W_t

3. Praktyczna W_p

4. Średniookresowa

Φ₁ – współczynnik wykorzystania udźwigu (ładowności itp.)

Φ₂ – warunków pracy

Φ₃ – wykorzystania czasu posiadania

Stopień podatności jest to miernik wielkości zaangażowania określonej działalności w zaspokajaniu potrzeb i ochronę dóbr. Miernik ten możemy wyrazić na podstawie rzeczowej (ilość, masa lub liczba naturalnych lub umownych, fizycznych jednostek miary dóbr) i/lub wartościowej (koszty i cena działalności w jednostkach pieniężnych).

Samochód osobowy – pojazd samochodowy przeznaczony konstrukcyjnie do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą oraz ich bagażu.

Stopień podatności – miernik wielkości zaangażowania określonej działalności w zaspokajaniu potrzeb i ochronie dóbr.

Miernik ten wyznacza się na podstawie rzeczowej i/lub wartościowej. Wynika on z cech i właściwości przedmiotu pracy.

Środki pracy:

• narzędzia pracy – bezpośredni udział w oddziaływaniu na przedmiot pracy,

• środki pośrednio-produkcujne.

Środki transportowe – dzielą się na środki przewozowe i środki ładunkowe ( także środki pomocnicze).

Środki transportu :

• specjalne nie przeznaczone do przewozu,

• przeznaczone do przewozu osób i ładunków.

Środki Pracy w Transporcie

1.Suprastruktura a) Podstawowe (pojazdy, urządzenia, przyrządy) b) Pomocnicze (pojemniki, palety, kontenery, ruchome rampy, pomosty)

2.Infrastruktura a) Podstawowe (drogi, punkty transportowe) b) Pomocnicze (zaplecze techniczne, administracyjne, stacje obsługi, warsztaty naprawcze)

Środki Transportu 1.Specjalne nie przeznaczone do przewozu 2.Przeznaczone do przewozu osób i ładunków

- lotnicze – żeglugi – przesyłu – szynowe - zaprzęgowe

- samochodowe(do przewozu osób, ładunków, specjalne) – motocykle – rowery -Riksze-Wózki ręczne

Transport – działalność polegająca na przemieszczeniu, wyodrębniona pod względem technicznym, organizacyjnym, ekonomicznym i prawnym

Transport w przedsiębiorstwie:

• międzywydziałowy,

• wewnątrzwydziałowy,

• stanowiskowy,

• zakładowy – zewnętrzny.

Technika – w wąskim znaczeniu to działania, których celem wewnętrznym jest produkowanie i eksploatowanie techniczne przedmiotów technicznych, celem zaś zewnętrznym jest spełnienie warunku koniecznego instrumentalizacji wszelkich działań ludzkich. Zadaniem techniki – jest celowe wykorzystanie surowców, źródeł energii i związków pomiędzy nimi oraz przekształcenie ich dla dobra społeczeństwa.

Technika:

• Przedmioty techniczne ( aparatura, instrumenty, urządzenia produkcyjne),

• Klasa działań – polecających na projektowaniu, produkowaniu lub eksploatowaniu aparatury.

Technologia – jest to sposób działania określający organicznie powiązany i harmonijny układ czynności ( kolejności, sekwencyjności), przyjmujący za podstawę stosowanie odpowiednio dobranych narzędzi i innych środków pracy.

Technologia - czynniki wpływające: a) wewnętrzne (kadry, środki techniczne), b) zewnętrzne (przedmiot pracy transportu).

Transport niewyodrębniony zakładowy - 1. technologiczny (międzywydziałowy, wewnątrzwydziałowy, stanowiskowy) 2. międzyzakładowy (zakładowy zewnętrzny).

Techniczna podatność transportowa decyduje o technice i sposobie wykonywania poszczególnych rodzajów czynności w transporcie oraz o warunkach, w jakich powinny one być dokonywane.

Ujemne oddziaływanie czynności na przedmiot pracy powoduje:

1. Zmniejszenie wartości

2. Ubytek ilościowy lub zniszczenie

Ujemne skutki zależą od:

1. Naturalnych cech i właściwości przedmiotu pracy

2. Przygotowania przedmiotu pracy do poddania określonemu działaniu

3. Organizacji, techniki i jakości wykonania czynności

Wydajność pracy – to wielkość produkcji ( na jednostkę czasu) odniesiona na jednego zatrudnionego lub na ustaloną jednostkę czasu.

Wartość użytkowa – zdolność zaspokojenia potrzeby.

W technologii procesu transportowego występuje podział działań wyodrębniających się ze względu na jakąś wyróżniającą się cechę:

• Operacja – część procesu o najbardziej ogólnym wyodrębnieniu działania pod względem jednorodności.

• Faza – część operacji niepodzielna pod względem wykonawczym ( produkcyjnym), w której występuje:

1 przedmiot pracy, 1 stanowisko robocze, 1 pracownik lub 1 zespół.

• Zabieg – część fazy ( lub operacji) wykonywana ze pomocą 1 urządzenia, tj. wyodrębniająca się z punktu widzenia działania 1 urządzenia.

• Ruch roboczy – najmniejszy element pracy ludzkiej stanowiący dokładnie sprecyzowane zadanie, działanie elementarne stanowiące najprostszy składnik czynności, mający określić cel, który z reguły nie jest celem ‘autonomicznym’ – nie będącym środkiem do jakiegoś innego uchwytnego.

• Czynność – działanie wyodrębniające się z punktów widzenia działania człowieka i stanowiąca zadanie dla człowieka; pojecie synonimowe dla wszelkich działań.

Wydajność pracy środków transportowych o ruchu ciągłym:

1. O stałym strumieniu przemieszczanego ładunku

2. Z naczyniami na cięgnie lub w przemieszczaniu ładunków sztukowych

Wydajność pracy środków transportowych o ruchu przerywanym:

1. Rozdzielnych (środków działających samodzielnie)

2. Zespolonych (zintegrowanych środków transportowych, stanowiących zestaw przewozowo-przeładunkowy)

Wskaźniki techniczno-ekonomiczne w transporcie samochodowym: 1.Stanu i sprawności bazy produkcyjnej, 2. wytrzymania bazy produkcyjnej, 3. warunków pracy.

Wzór na wydajność:

$W = \frac{q*C}{t_{j} + t_{\text{npw}}}$ (t/h)

gdzie : q- udźwig, ładowność

C – wskaźnik wykorzystania ładowności,

t_j- czas jazdy,

t_npw- czas naładunku, wyładunku i postoju pozaładunkowego.

Wrażliwość przedmiotu pracy -na działanie zamierzone przy jednoczesnej odporności na ujemne jego skutki oraz ujemne oddziaływanie otoczenia nazywamy podatnością na to działanie (czynność)

W ocenie podatności, przede wszystkim transportowej, a więc przydatnej dla określonych warunków działania w przemieszczaniu, można wykorzystać następujące metody:

1. Metody przyjmujące za podstawę oceny wymierne kryterium dające się wyrazić ilościowo i wartościowo. Metody parametryczne i wskaźnikowe.

2. Metody szacunkowe, w tym głównie rangowe (rankingowe)

Zasoby produkcyjne wykorzystywane w transporcie:

• ludzkie,

• materialne ( smary, paliwo itp. ),

• nośniki energii (paliwo, węgiel itp.).

Znaczenie kosztów pracy - podstawa efektywnego gospodarowania zasobami pracy i kształtowania kosztów działalności. Charakteryzuje konkurencyjność gospodarowania. Parametr decyzyjny w zakresie przepływu kapitału.

Zasobochłonność - ilość wchłanianych zasobów

Zasobochłonność według rodzajów działalności:

1.Eksploatacyjna (ruchowa, materiałowa) 2.Inwestycyjna

Zasób produkcyjny o największym znaczeniu - Produkcja dóbr.

Znaczenie transportu- Przemieszczanie ludzi, ładunków (przedmiot transportu) w przestrzeni przy wykorzystaniu odpowiednich środków (środków transportu)Fizyczne. Chemiczne, biologiczne i ekonomiczne cechy i właściwości przedmiotu pracy oraz wymagania osób co do warunków podróżowania są elementami składników podatności tj. wrażliwości i odporności.