RACHUNKOWOŚĆ – wykłady

Dr Magdalena Głębocka

Katedra Rachunkowości

[e-mail]

Konsultacje:

pok. 423A

poniedziałek B- 15:10-16:05

środa B- 15:20-17:00

Literatura:

-podstawy rachunkowości finansowej – Z. Messner, J. Pfaff, SKWP, W-wa, 2010r.

-rachunkowość. podstawy, założenia i zasady- M. Gmytrasiewicz, DiFiN, W-wa, 2011r.

-podstawy rachunkowości, tom I wykłady – Olchowicz, DiFiN, W-wa, 2011r.

-podstawy rachunkowości, tom II zadania

- rachunkowość bez tajemnic – A. Zysnarska, ODDK, Gdańsk, 2004r.

-podstawy rachunkowości- zbiór ćwiczeń – A. Kostur, M. Otręba, wyd. UE w Katowicach

Egzamin:

Test 1-krotnego wyboru, bez pkt. ujemnych

FUNKCJE, ZAKRES I ZASADY RACHUNKOWOŚCI

1. Rachunkowość jako system informacji ekonomicznej.

2. Definicja pojęcia rachunkowość

3. Zakres i elementy składowe rachunkowości.

4. Metody i zasady rachunkowości.

5. Ramy prawne rachunkowości

Wybrane definicje rachunkowości

źródło	Definicja pojęcia
Międzynarodowa Rada Standardów Rachunkowości	„Rachunkowość jest procesem dostarczania informacji o pozycji finansowej, dokonaniach i zmianach w tej pozycji, które to informacje są użyteczne dla szerokiego grona potencjalnych użytkowników do podejmowania przez nich decyzji ekonomicznych.”
A.Kostur	„Rachunkowość można określić jako system ciągłego w czasie ujmowania, grupowania, prezentowania i interpretowania oraz przewidywania wyrażonych w pieniądzu, bilansujących się, ogólnych i szczegółowych danych liczbowych o działalności gospodarczej i sytuacji majątkowej jednostki gospodarującej.”
S.Skrzywan	„Rachunkowość jest szczególnym rodzajem ewidencji odzwierciedlającej działalność gospodarczą i sytuację majątkową jednostki gospodarującej. Rachunkowość jest szczególnym rodzajem jednostkowej ewidencji gospodarczej ponieważ ma ściśle określony podmiot i przedmiot oraz stanowi zamknięty system ewidencji ciągłej (w czasie), jest więc ściśle określonym układem metod, zasad i reguł ujmowania, grupowania, prezentowania i interpretowania wyrażonych w pieniądzu danych liczbowych o przedmiocie ewidencji.”

Zgodnie z art. 4, ust. 3 Ustawy o rachunkowości, rachunkowość jednostki obejmuje:

• przyjęte zasady (politykę) rachunkowości,

• prowadzenie (na podstawie dowodów księgowych) ksiąg rachunkowych ujmujących zapisy zdarzeń gospodarczych w porządku chronologicznym i systematycznym

• okresowe ustalanie lub sprawdzanie rzeczywistego stanu aktywów i pasywów na podstawie inwentaryzacji,

• wycenę aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego,

• sporządzanie sprawozdań finansowych,

• gromadzenie i przechowywanie dowodów księgowych i innej dokumentacji,

• badanie i ogłaszanie sprawozdań finansowych w przypadkach przewidzianych Ustawą o rachunkowości.

Elementy składowe rachunkowości:

• księgowość

• rachunek kosztów i wyników

• sprawozdawczość

• planowanie

Księgowość stanowi część rejestracyjną rachunkowości. Głównym zadaniem księgowości jest ewidencja zdarzeń gospodarczych zaistniałych w jednostce gospodarczej. Efektem tej ewidencji jest odwzorowanie zmian w zasobach oraz źródłach finansowania tej jednostki a także ujęcie efektów jej działalności, czyli dokonań na podstawie zaistniałych przychodów i kosztów.

Rachunek kosztów polega na badaniu i transformowaniu, według przyjętego modelu, informacji o kosztach działalności podmiotu służących użytkownikom do oceny sytuacji, podejmowania decyzji gospodarczych i kontroli ich realizacji.

Sprawozdawczość finansowa dostarcza informacji w zagregowanej postaci o kondycji finansowej jednostki. Sprawozdania finansowe, będące efektem końcowym procesu przetwarzania danych w rachunkowości, służą ocenie rezultatów zarządzania oraz odpowiedzialności za powierzony majątek jednostki jej kierownictwu.

Funkcje rachunkowości

Informacyjna	Tworzenie i dostarczanie informacji użytkownikom w celu podejmowania decyzji, formułowania opinii.
Analityczna	Badanie i interpretacja informacji dostarczanych przez rachunkowość dla oceny sytuacji majątkowej, finansowej oraz efektywności prowadzonej działalności.
Kontrolna	Dostarczanie różnym szczeblom zarządzania informacji o kosztach, przychodach i wynikach w celu dokonania stopnia realizacji wyznaczonych zadań.
Rozliczeniowa	Zapisy księgowe umożliwiają ścisłe ustalanie kwot stanowiących należności i zobowiązania w stosunku do innych podmiotów gospodarczych.
Dowodowa	Rzetelne prowadzenie rachunkowości umożliwia wykorzystanie dokumentów, ksiąg rachunkowych oraz sprawozdań jako wiarygodnych dowodów w sprawach spornych.

Przedmiot rachunkowości stanowią wszystkie dające się wyrazić wartościowo zdarzenia gospodarcze występujące w danym podmiocie, zasoby (środki) biorące w nich udział, a także konsekwencje zachodzących zmian.

Podmiotem rachunkowości są jednostki gospodarcze prowadzące rachunkowość, majątkowo wyodrębnione (osoby prawne, jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą) bez względu na rodzaj procesów gospodarczych w nich zachodzących.

Metody rachunkowości:

• metoda podmiotowa- polega na interpretacji i rejestracji zdarzeń gospodarczych zawsze z punktu widzenia jednostki, której dane zdarzenie dotyczy;

• metoda bilansowa- pozwala na dualne spojrzenie na majątek jednostki oraz wymaga ciągłego poszukiwania równowagi między wartościowymi cechami obserwowanych zjawisk gospodarczych;

• metoda momentów i okresów sprawozdawczych- pozwala, pomimo dynamicznego charakteru działalności gospodarczej, na ścisłe określenie w dowolnym momencie wartości majątku i źródeł jego pochodzenia oraz wartościowego pomiaru zjawisk występujących w kolejno po sobie następujących momentach;

• metoda grupowania- umożliwia tworzenie zbiorowości w zakresie przedmiotu rachunkowości w oparciu o selekcję lub logiczną klasyfikację zjawisk;

• metoda wyceny- umożliwia określenie w mierniku pieniężnym grup przedmiotów i zjawisk, a następnie na ich selekcję zgodnie z kryterium wartości w różnych momentach w ciągu okresu oraz na jego zakończenie.

ZASADY RACHUNKOWOŚCI

Zasada memoriałowa wymaga, aby w księgach rachunkowych, a tym samym w sprawozdaniu finansowym były ujęte wszystkie zdarzenia gospodarcze, które miały miejsce w jednostce gospodarczej danym okresie.

Zgodnie z zasadą kontynuacji przyjmuje się założenie, że jednostka będzie kontynuowała w dającej się przewidzieć przyszłości działalność w nie zmniejszonym istotnie zakresie, bez postawienia jej w stan likwidacji lub upadłości, chyba że jest to niezgodne ze stanem faktycznym lub prawnym.

Ustalając zdolność jednostki do kontynuowania działalności kierownik jednostki uwzględnia wszystkie informacje dostępne na dzień sporządzenia sprawozdania finansowego, dotyczące dającej się przewidzieć przyszłości, obejmującej okres nie krótszy niż jeden rok od dnia bilansowego.

Zasada ciągłości obliguje jednostki do stosowania w sposób ciągły przyjętych zasad ( polityki ) rachunkowości poprzez dokonywanie w kolejnych latach obrotowych jednakowego grupowania operacji gospodarczych , wyceny aktywów i pasywów, w tym także dokonywania odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych, ustalania wyniku finansowego i sporządzania sprawozdań finansowych tak, aby za kolejne lata informacje z nich wynikające były porównywalne.

Wykazane w księgach rachunkowych na dzień ich zamknięcia stany aktywów i pasywów należy ująć w tej samej wysokości, w otwartych na następny rok obrotowy księgach rachunkowych.

Zgodnie z zasadą periodyzacji i współmierności przychodów i kosztów dla zapewnienia współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów do aktywów lub pasywów danego okresu sprawozdawczego zaliczane będą koszty lub przychody dotyczące przyszłych okresów oraz przypadające na ten okres sprawozdawczy koszty, które jeszcze nie zostały poniesione.

Zgodnie z zasadą ostrożności ustalając wartość składników majątkowych oraz wynik finansowy należy przyjmować ‘pesymistyczny’ punkt widzenia, to znaczy nie zawyżać wartości aktywów i przychodów a nie zaniżać wartości zobowiązań i kosztów.

W myśl zasady indywidualnej wyceny wartość poszczególnych składników aktywów i pasywów , przychodów i związanych z nimi kosztów, jak też zysków i strat nadzwyczajnych ustala się oddzielnie. Nie można kompensować ze sobą wartości różnych co do rodzaju aktywów i pasywów, przychodów i kosztów związanych z nimi oraz zysków i strat nadzwyczajnych.

Zgodnie z zasadą wyższości treści nad formą jednostki obowiązane są stosować nadrzędne zasady rachunkowości, rzetelnie i jasno przedstawiając sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy. Oznacza to ,że zdarzenia, w tym operacje gospodarcze ujmuje się w księgach rachunkowych i wykazuje w sprawozdaniu finansowym zgodnie z ich treścią ekonomiczną a nie tylko formą prawną.

Struktura majątku

1. Środki gospodarcze - aktywa

• Aktywa trwałe

  • Wartości niematerialne i prawne

    • Koszty zakończonych prac rozwojowych

    • Koncesje, licencje

    • Prawo do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych

    • Autorskie prawa majątkowe

    • Wartość firmy

  • Rzeczowe aktywa trwałe

    • Środki trwałe

      • Grunty, prawo wieczystego użytkowania gruntu

      • Budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej

      • Urządzenia techniczne i maszyny

    • Środki trwałe w budowie

  • Należności długoterminowe

  • Inwestycje długoterminowe

    • Nieruchomości

    • Wartości niematerialne i prawne

    • Długoterminowe aktywa finansowe

  • Długoterminowe rozliczenia

• Aktywa obrotowe

  • Zapasy

    • Materiały,

    • Półprodukty,

    • Produkty w toku,

    • Produkty gotowe,

    • Towary

  • Należności krótkoterminowe

    • z tytułu dostaw i usług (od odbiorców),

    • z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych (publiczno- prawne)

    • od pracowników,

    • dochodzone na drodze sądowej

  • Inwestycje krótkoterminowe

    • udziały lub akcje

    • inne papiery wartościowe

    • udzielone pożyczki

    • środki pieniężne

  • Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

1. Źródła pochodzenia majątku – pasywa

• Kapitał własny

  • Kapitał podstawowy

  • Należne wpłaty na kapitał podstawowy (-)

  • Udziały (akcje) własne (-)

  • Kapitał zapasowy

  • Kapitał rezerwowy

  • Zysk (+) lub strata (-)

• Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

• Rezerwy na zobowiązania

• Zobowiązania długoterminowe

  • kredyty i pożyczki,

  • z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych

• Zobowiązania krótkoterminowe

  • kredyty i pożyczki,

  • z tytułu dostaw i

  • usług,

  • zobowiązania

  • wekslowe,

  • z tytułu podatków, ceł i ubezpieczeń społecznych,

  • z tytułu wynagrodzeń,

  • pozostałe

• Rozliczenia międzyokresowe

Ruch obrotowy środków w przedsiębiorstwie produkcyjnym

1. Faza zaopatrzenia
   środki pieniężne -> materiały i inne środki produkcji

2. Faza produkcji
   produkcja -> wyroby gotowe

3. Faza sprzedaży
   wyroby gotowe – środki pieniężne

Ruch obrotowy środków w przedsiębiorstwie handlowym

1. Faza zaopatrzenia
   środki pieniężne -> towary

2. Faza sprzedaży
   towary -> środki pieniężne

BILANS MAJĄTKOWY I ZASADY JEGO BUDOWY. OPERACJE GOSPODARCZE- TYPY OPERACJI BILANSOWYCH.

BILANS przedsiębiorstwa ‘A’ (nazwa i adres)

sporządzony na dzień ................... (moment bilansowy)

AKTYWA	Wartość	PASYWA	Wartość
Aktywa trwałe Wartości niematerialne i prawne Rzeczowe aktywa trwałe Należności długoterminowe Inwestycje długoterminowe Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe Aktywa obrotowe Zapasy Należności krótkoterminowe Inwestycje krótkoterminowe Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe		Kapitał własny Kapitał podstawowy Należne wpłaty na kapitał podstawowy (-) Udziały (akcje) własne (-) Kapitał zapasowy Kapitał z aktualizacji wyceny Pozostałe kapitały rezerwowe Zysk (strata) z lat ubiegłych Zysk (strata) netto Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (-) Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania Rezerwy na zobowiązania Zobowiązania długoterminowe Zobowiązania krótkoterminowe Rozliczenia międzyokresowe
RAZEM AKTYWA		RAZEM PASYWA

Data sporządzenia............... Podpisy.........................

Bilans jest to wartościowe zestawienie środków gospodarczych (aktywów) oraz źródeł pochodzenia tych środków (pasywów) sporządzone na ściśle określony dzień (moment bilansowy) i w formie określonej przez regulacje prawne.

Cechy formalne bilansu:

• nazwa podmiotu sporządzającego bilans,

• oznaczony dzień, na który sporządzono bilans (dzień bilansowy),

• zgodność sumy aktywów z sumą pasywów,

• data sporządzenia bilansu,

• podpisy kierownika jednostki i osoby odpowiedzialnej za sporządzenie bilansu.

Funkcje bilansu:

• wewnętrzna- bilans stanowi podstawę analizy stanu majątkowego i finansowego danego podmiotu gospodarczego,

• zewnętrzna- bilans zawiera informacje niezbędne dla władz podmiotu gospodarczego, akcjonariuszy oraz innych odbiorców (użytkowników) informacji.

Procedury związane ze sporządzaniem bilansu:

• zakwalifikowanie danego składnika aktywów i pasywów do ujęcia w bilansie na podstawie spełnionych kryteriów,

• prawidłowa wycena składnika aktywów i pasywów z uwzględnieniem zasady ostrożności,

• przyporządkowanie danego składnika aktywów i pasywów do określonej grupy w bilansie.

Aktywa (art.3 ust.1 pkt 12 UoR) to kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych.

Wartości niematerialne i prawne (art. 3 ust. 1 pkt 14 UoR) to nabyte przez jednostkę, zaliczane do aktywów trwałych, prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do używania na potrzeby jednostki, a w szczególności:

• autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje,

• prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych,

• know-how.

• Do wartości niematerialnych i prawnych zalicza się również:

• nabytą wartość firmy oraz

• koszty zakończonych prac rozwojowych.

Środki trwałe (art.3 ust.1 pkt 15 UoR) to rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. Do środków trwałych zalicza się w szczególności:

• nieruchomości- w tym grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu, budowle i budynki, a także będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego,

• maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy,

• ulepszenia w obcych środkach trwałych,

• inwentarz żywy.

Środki trwałe w budowie to (art. 3 ust.1 pkt 16 UoR) to zaliczane do aktywów trwałych środki trwałe w okresie ich budowy, montażu lub ulepszenia już istniejącego środka trwałego.

Inwestycje (art.3 ust.1 pkt 17 UoR) to aktywa nabyte celu osiągania korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend (udziałów w zyskach) lub innych pożytków, w tym również z transakcji handlowej, a w szczególności:

• aktywa finansowe

• nieruchomości i wartości niematerialne i prawne, które nie są użytkowane przez jednostkę, lecz zostały nabyte w celu osiągnięcia tych korzyści.

Aktywa finansowe (art. 3 ust.1 pkt 24 UoR) to aktywa pieniężne, instrumenty kapitałowe (np. udziały, opcje na akcje własne lub warranty) wyemitowane przez inne jednostki, a także wynikające z kontraktu prawo do otrzymania aktywów pieniężnych lub prawo do wymiany instrumentów finansowych z inną jednostką na korzystnych warunkach.

Aktywa pieniężne ( art.3 ust.1 pkt 25 UoR) to aktywa w formie krajowych środków płatniczych, walut obcych i dewiz. Do aktywów pieniężnych zalicza się również inne aktywa finansowe, w tym w szczególności naliczone odsetki od aktywów finansowych.

Aktywa obrotowe (art.3 ust.1 pkt 18 UoR) to ta część aktywów jednostki, które w przypadku:

• aktywów rzeczowych- są przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej jednostki, jeżeli trwa on dłużej niż 12 miesięcy,

• aktywów finansowych- są płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub od daty ich założenia, wystawienia lub nabycia, albo stanowią aktywa pieniężne,

• należności krótkoterminowych- obejmują ogół należności z tytułu dostaw i usług oraz całość lub część należności z innych tytułów niezaliczonych do aktywów finansowych, a które stają się wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego,

• rozliczeń międzyokresowych- trwają nie dłużej niż 12 miesięcy od dnia bilansowego.

Rzeczowe aktywa obrotowe (art.3 ust.1 pkt 19 UoR) to:

• materiały nabyte w celu zużycia na własne potrzeby,

• wytworzone lub przetworzone przez jednostkę produkty gotowe (wyroby gotowe i usługi) zdatne do sprzedaży lub w toku produkcji,

• półprodukty oraz

• towary nabyte w celu odprzedaży w stanie nieprzetworzonym.

Kapitał (fundusz) własny odzwierciedla udział finansowy właścicieli w danej jednostce. Jest to prawo podmiotowe właścicieli do majątku jednostki, określone przez wartość kapitału własnego.

Kapitały (fundusze) własne stanowią równowartość składników aktywów jednostki gospodarczej wniesionych w formie rzeczowej lub pieniężnej przez właścicieli.

Odpowiadają wartości aktywów netto tej jednostki, tzn. wartości aktywów pomniejszonych o zobowiązania.

Kapitały własne jednostki tworzone są w momencie powołania jednostki gospodarczej z założeniem pozostawienia ich w jednostce gospodarczej z założeniem pozostawienia ich w jednostce na nieokreślony czas.

Kapitał (fundusz) początkowy pochodzi z wkładów własnych właścicieli i powinien on zwiększać się przede wszystkim z wypracowanego w toku działalności zysku.

Biorąc pod uwagę źródła pochodzenia kapitałów własnych można je podzielić na:

• kapitały powierzone

• kapitały samofinansowania

Kapitały powierzone są wniesione przez właściciela (właścicieli) jednostki.

Kapitały samofinansowania są pozyskiwane przez jednostkę z części zysku, przeznaczonego na rozwój jednostki.

Zobowiązania (art. 3 ust.1 pkt 20 UoR) to wynikające z przeszłych zdarzeń obowiązki wykonania świadczeń o wiarygodnie określonej wartości, które spowodują wykorzystanie już posiadanych lub przyszłych aktywów jednostki.

Zobowiązania krótkoterminowe (art. 3 ust.1 pkt 22 UoR) to ogół zobowiązań z tytułu dostaw i usług, a także całość lub ta część pozostałych zobowiązań, które się stają wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego.

Rezerwy (art. 3 ust.1 pkt 21 UoR) to zobowiązania, których termin wymagalności lub kwota nie są pewne.

KONTO KSIĘGOWE I ZASADY EWIDENCJI OPERACJI GOSPODARCZYCH W SYSTEMIE KONT

Wpływ działalności gospodarczej przedsiębiorstwa na stan jego majątku

Operacje gospodarcze są to ujęte wartościowo zdarzenia (czynności i zjawiska), które powodują zmiany w zasobach jednostki oraz źródłach ich pochodzenia.

Operacje bilansowe to operacje, które wpływają wyłącznie na elementy bilansu, czyli na aktywa lub (i) pasywa.

Typy operacji bilansowych:

• Operacje powodujące zmianę sumy bilansowej

  • zwiększające wartość sumy bilansowej

aktywa + operacja= pasywa + operacja

• zmniejszające wartość sumy bilansowej

aktywa - operacja= pasywa – operacja

• Operacje powodujące zmianę struktury bilansu

  • zmieniające strukturę aktywów bilansu

aktywa + operacja - operacja= pasywa

• zmieniające strukturę pasywów bilansu

aktywa = pasywa + operacja – operacja

Wpływ operacji gospodarczych na składniki bilansu:

• każda operacja gospodarcza musi być opisana wartościowo,

• każda operacja gospodarcza wpływająca bezpośrednio na składniki bilansu może być zaliczona do jednego z czterech typów operacji bilansowych,

• każda operacja powoduje zawsze zmiany w dwóch składnikach bilansowych,

• wpływ operacji gospodarczych na składniki bilansu jest zawsze podwójny i równoważny, co jest zgodne z metodą bilansową,

• zapis zmian majątkowych dokonywany jest z punktu widzenia jednostki, w której te operacje miały miejsce, zgodnie z metodą podmiotową,

• operacje gospodarcze są przypisane do danego okresu sprawozdawczego, dlatego występuje zawsze bilans początkowy oraz bilans końcowy (zamknięcia) zestawiany po ujęciu tych operacji.

Operacje wynikowe są to operacje oddziałujące bezpośrednio na wynik finansowy jednostki, co oznacza pośredni wpływ na bilans jednostki.

Przychody to uprawdopodobnione zwiększenie korzyści ekonomicznych w trakcie okresu sprawozdawczego w formie zwiększenia wartości aktywów, albo zmniejszenia wartości zobowiązań, powodujące zwiększenie kapitału własnego, z wyjątkiem wkładów wnoszonych przez udziałowców (akcjonariuszy).

Koszty to uprawdopodobnione zmniejszenie w trakcie okresu sprawozdawczego korzyści ekonomicznych w formie rozchodu lub zmniejszenia wartości aktywów, albo powstania zobowiązań, powodujące zmniejszenie kapitału własnego, z wyjątkiem wycofania środków przez udziałowców lub właścicieli.

Przykład

Spółka Manko rozpoczęła działalność 01.09.05 r. Udziałowcy wnieśli w tym dniu udziały w kwocie 50.000 zł wpłacając środki pieniężne na rachunek bankowy spółki.

(1 op.) wpłata udziałów gotówkowych na rachunek bankowy spółki Manko - 50.000 zł

BILANS spółki Manko na 01.09.05 r.

Aktywa

A. Aktywa trwałe

B. Aktywa obrotowe III. Inwestycje krótkoterminowe 1. Krótkoterminowe aktywa finansowe c) środki pieniężne

Razem aktywa

(2 op.) 05.09.05 r. zakupiono maszyny za kwotę 32.000 zł, zapłata nastąpi w terminie późniejszym.

BILANS spółki Manko na 05.09.05 r.

Aktywa

A. Aktywa trwałe II. Rzeczowe aktywa trwałe 1. Środki trwałe

B. Aktywa obrotowe III. Inwestycje krótkoterminowe 1. Krótkoterminowe aktywa finansowe c) środki pieniężne

Razem aktywa

(3 op.) 10.09.05 r. zakupiono od dostawcy G materiały za kwotę 8.000 płacąc przelewem z rachunku bieżącego

BILANS spółki Manko na 10.09.05 r.

Aktywa

A. Aktywa trwałe II. Rzeczowe aktywa trwałe 1. Środki trwałe

B. Aktywa obrotowe I. Zapasy 1. Materiały III. Inwestycje krótkoterminowe 1. Krótkoterminowe aktywa finansowe c) środki pieniężne

Razem aktywa

(4 op.) 12.09.05 r. spłacono przelewem część zobowiązań wobec dostawcy za kwotę 7.000 zł.

BILANS spółki Manko na 12.09.05 r.

Aktywa

A. Aktywa trwałe II. Rzeczowe aktywa trwałe 1. Środki trwałe

B. Aktywa obrotowe I. Zapasy 1. Materiały III. Inwestycje krótkoterminowe 1. Krótkoterminowe aktywa finansowe c) środki pieniężne

Razem aktywa

(5 op.) 20.09.05 r. za porozumieniem obydwu stron zobowiązanie wobec dostawcy w kwocie 20.000 zł zamieniono na jego udziały w spółce Manko; w ten sposób wierzyciel spółki Manko stał się jej udziałowcem.

BILANS spółki Manko na 20.09.05 r.

Aktywa

A. Aktywa trwałe II. Rzeczowe aktywa trwałe 1. Środki trwałe

B. Aktywa obrotowe I. Zapasy 1. Materiały III. Inwestycje krótkoterminowe 1. Krótkoterminowe aktywa finansowe c) środki pieniężne

Razem aktywa

Konto- ewidencja operacji gospodarczych na kontach bilansowych

Konto to urządzenie księgowe służące do ujmowania stanów początkowych składników majątku i ich źródeł finansowania, rejestrowania wszelkich zmian zachodzących w tych składnikach, a w konsekwencji ustalania w dowolnym czasie stanów końcowych.

Podstawowe elementy składowe (cechy) konta księgowego:

• nazwa konta, która wskazuje na przedmiot ewidencji (wraz z nadanym mu symbolem),

• dwie strony konta służące do ewidencji zmian wartości poszczególnych rodzajów zasobów, źródeł ich finansowania lub zmian wynikających z działalności gospodarczej. Jedna strona konta służy do ujmowania zwiększeń a druga zmniejszeń.

Zasady funkcjonowania kont bilansowych

• Otwarcie konta polega na wpisaniu na podstawie bilansu stanu (salda) początkowego posiadanych składników majątku lub źródeł ich finansowana na odpowiednią stronę konta.

• Obroty konta to zagregowane wielkości operacji gospodarczych.

• Saldo stanowi różnicę arytmetyczną pomiędzy ogólnymi sumami dwóch przeciwstawnych stron konta, tzn. strony debetowej i strony kredytowej.

• Zamknięcie konta polega na ustalenie salda (stanu) końcowego konta i wpisaniu go po stronie o mniejszych obrotach w celu zrównoważenia stron konta.

Zasady ewidencji operacji gospodarczych na kontach:

• każda operacja gospodarcza powoduje zawsze dwustronne zmiany w stanach posiadanego majątku i w stanach źródeł jego finansowania,

• niezależnie od charakteru zmian każda operacja gospodarcza musi być ujęta na dwóch różnych (przeciwstawnych) stronach kont w równych kwotach zgodnie z zasadą dwustronnego (podwójnego) zapisu,

• w wyniku księgowania operacji gospodarczych na dwóch różnych kontach występuje ścisły związek pomiędzy tymi kontami, tzn. korespondencja kont. Konta, które pozostają w tym wzajemnym związku noszą nazwę kont korespondujących lub przeciwstawnych.

Zasada podwójnego (dwustronnego) zapisu

Każda operacja gospodarcza wywiera podwójny efekt na równanie bilansowe:

Aktywa = Pasywa

Zgodnie z zasadą podwójnego zapisu każda operacja gospodarcza jest ujmowana na dwóch kontach, po dwóch przeciwstawnych stronach tych kont, w tej samej kwocie.

ZESTAWIENIE OBROTÓW I SALD

Zestawienie obrotów i sald pełni funkcję:

• kontrolną pozwala, bowiem na wychwycenie pewnego typu błędów w zapisach operacji gospodarczych, tzn. błędów naruszających zasadę dwustronnego zapisu,

• informacyjną, ponieważ dostarcza informacji o zmianach w wartości składników majątkowych, kategoriach wynikowych, a także o ich stanie na koniec okresu sprawozdawczego.

Uproszczony wzór zestawienia obrotów i sald:

Symbol konta	Nazwa konta	Salda początkowe + obroty	Salda końcowe
		Dt (Wn)	Ct (Ma)

Rozwinięty wzór zestawienia obrotów i sald:

Symbol konta	Nazwa konta	Salda początkowe	Obroty za miesiąc	Razem (Sp+obroty)	Salda końcowe
		Dt (Wn)	Ct (Ma)	Dt (Wn)	Ct (Ma)

ZASADY EWIDENCJI OPERACJI GOSPODARCZYCH NA KONTACH WYNIKOWYCH

Konta, na których ujmuje się operacje gospodarcze dotyczące przebiegu procesów gospodarczych przedsiębiorstwa noszą nazwę kont wynikowych. Powstają one w wyniku podziału pionowego konta „Kapitał własny”.

Debet Kapitał własny Credit

Koszty działalności Stan początkowy

Straty Przychody z działalności

Zyski

W wyniku podziału pionowego konta „Kapitał własny” powstały następujące grupy kont wynikowych:

• Konta kosztów,

• Konta przychodów,

• Konta strat i zysków,

• Konto ostatecznego wyniku finansowego.

Ogólne zasady funkcjonowania kont wynikowych:

• po stronie Dt (Winien) księguje się:

  • ponoszone bieżąco koszty,

  • powstałe w przedsiębiorstwie straty,

  • ewentualne zmniejszenia przychodów,

• po stronie Ct (Ma) księguje się:

  • osiągane przychody,

  • osiągane zyski,

  • ewentualne zmniejszenie kosztów.

Dt konta kosztów Ct

Poniesione koszty Zmniejszenie kosztów

lub przeniesienie kosztów

Dt konta przychodów Ct

Zmniejszenie przychodów Uzyskane przychody

lub przeniesienie

przychodów

Zasady ewidencji operacji wynikowych w przedsiębiorstwie produkcyjnym

1. Ewidencja kosztów procesu produkcji

2. Ewidencja procesu sprzedaży produktów

Zasady ewidencji operacji wynikowych w przedsiębiorstwie handlowym

1. Ewidencja kosztów handlowych

2. Ewidencja procesu sprzedaży towarów

PLAN KONT

to system kont pogrupowanych w jednolity sposób dla wszystkich podmiotów w zespoły kont mające podobną treść ekonomiczną oraz opatrzone odpowiednimi symbolami.

Wymogi stawiane planom kont:

• nazwy kont muszą odpowiadać treści ekonomicznej oraz być zgodne z nazwami pozycji bilansu, rachunku zysków i strat oraz procesów gospodarczych,

• plan kont powinien być dokładny i odpowiadać zasadom, teorii rachunkowości.

Zespół 0 Aktywa trwałe

Zespół 1 Środki pieniężne i rachunki bankowe

Zespół 2 Rozrachunki i roszczenia

Zespół 3 Materiały i towary

Zespół 4 Koszty według rodzajów i ich rozliczenie

Zespół 5 Koszty według typów działalności i ich rozliczenie

Zespół 6 Produkty i rozliczenia międzyokresowe

Zespół 7 Przychody

Zespół 8 Kapitały (fundusze), fundusze specjalne, rezerwy i wynik finansowy

Poprawianie błędów księgowych

Metody poprawiania błędów księgowych:

• Skreślenie wadliwego tekstu lub kwoty i wpisanie właściwych danych bezpośrednio nad skreśleniem. Tekst skreślony powinien być czytelny, obok skreślenia umieszcza się parafę osoby dokonującej poprawy błędu i datę dokonania zapisu korygującego;

• Storno- może być ono użyte tylko do poprawienia błędów nie naruszających równowagi bilansowej.
  Storno polega na dwustronnym i równoważnym zapisie kwoty operacji błędnej tak. Aby wyeliminować wpływ błędnego zapisu na saldo konta, na którym błędnie zapisano operację.

  • Storno czarne polega na dwustronnym zapisie kwoty błędnie umieszczonej operacji po stronach przeciwstawnych do pierwotnego jej ujęcia.

  • Storno czerwone polega na dwustronnym zapisie kwoty błędnie ujętej operacji, ale po tych samych stronach, na których wystąpił błąd, lecz jako wartości ujemnej, co można zaznaczyć przez umieszczenie kwoty korekty w ramce lub zapisanie jej w kolorze czerwonym. Efektem zastosowania storna czerwonego jest wyeliminowanie wpływu błędu zarówno na salda jak i obroty konta.

ELASTYCZNOŚĆ URZĄDZEŃ KSIĘGOWYCH

Elastyczność kont polega na dostosowaniu zawartości informacyjnej kont do potrzeb jednostki.

Elastyczność kont oznacza tym samym możliwość uszczegółowienie informacji dostarczanej przez rachunkowość poprzez podział kont lub ograniczenia liczby kont w wyniku połączenia informacji w nich zawartych.

Podzielność kont pozwala na utworzenie w miejsce jednego konta kilku nowych kont różniących się między sobą zakresem gromadzonych danych lub stopniem szczegółowości w rejestracji jednorodnych operacji gospodarczych.

Podział poziomy konta polega na wydzieleniu zarówno ze strony Dt konta dzielonego, jak i ze

strony Ct zapisów dotyczących określonego przedmiotu ewidencji i na ujmowaniu ich na nowo otwartych kontach.

Konsekwencją podziału poziomego konta jest wyodrębnienie kont syntetycznych i analitycznych.

Konto syntetyczne to konto, które wykazuje ogólne dane w zakresie przedmiotu swojej ewidencji.

Konta analityczne to konta służące szczegółowej ewidencji różnych rodzajów środków lub źródeł ich pochodzenia lub wybranych elementów procesów gospodarczych.

Konto syntetyczne to konto, które wykazuje ogólne dane w zakresie przedmiotu swojej ewidencji.

Konta analityczne to konta służące szczegółowej ewidencji różnych rodzajów środków lub źródeł ich pochodzenia lub wybranych elementów procesów gospodarczych.

Na kontach analitycznych dokonujemy zapisów jednostronnych, powtórzonych do zapisu na koncie syntetycznym.

Przykład 1

Stany początkowe wybranych kont wynosiły

Kasa 5.000

Materiały 12.000, w tym:

Surowce 4.000

Paliwo 3.000

Części zapasowe 5.000

W bm. zakupiono za gotówkę materiały na wartość 4.800, w tym:

Surowce 2.600

Paliwo 800

Części zapasowe 1.400

Ewidencja syntetyczna

Kasa Dt Materiały Ct

Sp. 5.000			Sp. 12.000
	2.600 (1) 800 (1) 1.400 (1)		(1) 2.600 (1) 800 (1) 1.400
5.000	4.800		16.800	------
	Sk 200			Sk 16.800
5.000	5.000		16.800	16.800

Ewidencja analityczna

Surowce Paliwo Części zapasowe

Sp. 4.000			Sp. 3.000			Sp. 5.000
1a) 2.600			1b) 800			1c) 1.400
6.600	----		3.800	---		6.400	---
	Sk 6.600			Sk 3.800			Sk 6.400
6.600	6.600		3.800	3.800		6.400	6.400

Zestawienie sald kont analitycznych

Pozycja zestawienia	Saldo początkowe	Obroty + saldo początkowe	Saldo końcowe
	Dt	Ct	Dt
Surowce	4.000		6.600
Paliwo	3.000		3.800
Części zapasowe	5.000		6.400
Razem	12.000	-----	16.800

Przykład 2

Stany początkowe wybranych kont wynosiły

Kasa 5.000

Materiały 12.000, w tym:

Surowce 4.000

Paliwo 3.000

Części zapasowe 5.000

W bm. zakupiono za gotówkę materiały na wartość 4.800, w tym:

Surowce 2.600

Paliwo 800

Części zapasowe 1.400

Surowce Paliwo Części zapasowe

Sp. 4.000			Sp. 3.000			Sp. 5.000
1a) 2.600			1b) 800			1c) 1.400
6.600	----		3.800	---		6.400	---
	Sk 6.600			Sk 3.800			Sk 6.400
6.600	6.600		3.800	3.800		6.400	6.400

Kasa

Sp. 5.000
	2.600 (1a) 800 (1b) 1.400 (1c)
5.000	4.800
	Sk 200
5.000	5.000

Podział pionowy konta polega na wyodrębnieniu po stronie Dt lub po stronie Ct konta dzielonego określonych (wybranych) grup operacji gospodarczych i na ujmowaniu ich na specjalne w tym celu nowo utworzonych kontach.

W wyniku podziału pionowego kont powstają konto główne i konta pomocnicze, tzw. konta korygujące.

Konto główne (podstawowe) to konto, z którego zostały wyodrębnione określone rodzaje operacji gospodarczych.

Konto pomocnicze (korygujące) to konto powstałe w wyniku podziału pionowego konta głównego i służące do ewidencji wyodrębnionych rodzajów operacji.

(konto dzielone pionowo)

Środki trwałe

Sp.
1) nabycie	4) umorzenie
2) nabycie	5) umorzenie
3) przyjęcie	6) umorzenie
	sk Dt

(konto korygujące)

(konto główne) Umorzenie środków

Środki trwałe trwałych

Sp.				4) umorzenie
1) nabycie				5) umorzenie
2) nabycie				6) umorzenie
3) przyjęcie
	Sk Dt środków trwałych		Sk Ct Umorzenia środków trwałych

Wartość początkowa Dotychczasowe zużycie

Sk Dt ‘Środki trwałe’ - Sk Ct ‘Umorzenie środków trwałych’ = wartość netto (bieżąca; bilansowa) środków trwałych

ŁĄCZENIE KONT

Łączenie kont pozwala ograniczyć liczbę kont prowadzonych w rachunkowości danego przedsiębiorstwa.

Konto powstałe w wyniku połączenia charakteryzuje się tym, że jego saldo początkowe odpowiada sumie sald początkowych kont łączonych.

Łączenie kont można zastosować w odniesieniu do kont:

• Bilansowych

  • Łączeniu kont podlegać mogą:

    • konta aktywów,

    • konta pasywów,

    • konta aktywów z kontami pasywów

  • W wyniku połączenia konta aktywów z kontem pasywów powstaje konto aktywno- pasywne, które może:

    • posiadać jedno saldo o zmiennym charakterze (konto aktywno- pasywne jednosaldowe)

    • wykazywać maksymalnie dwa salda (Dt i Ct)(konto aktywno- pasywne dwusaldowe).

• Wynikowych

ZASADY EWIDENCJI OPERACJI GOSPODARCZYCH NA KONTACH WYNIKOWYCH

Operacje gospodarcze, które składają się na proces:

• wytwórczy,

• handlowy

• usługowy

znajdują swoje pośrednie odzwierciedlenie w bilansie w postaci zmian wartości jednego z elementów kapitału własnego, jakim jest wynik finansowy.

Konta, na których ujmuje się operacje gospodarcze dotyczące przebiegu procesów gospodarczych przedsiębiorstwa noszą nazwę kont wynikowych. Powstają one w wyniku podziału pionowego konta „Kapitał własny”.

Kształtują jeden z elementów kapitału własnego, jakim jest wynik finansowy.

Przykład 1

Bilans Spółki X na dzień 01.01.06

Aktywa

Aktywa trwałe

1. Środki trwałe

Aktywa obrotowe

1. Materiały

2. Wyroby gotowe

3. Należności od odbiorców

4. Środki pieniężne w kasie

Razem aktywa

Operacje:

1. Dnia 05.01.br sprzedano wyroby gotowe za kwotę 1.250,-. Odbiorca wpłacił całość należnej kwoty do kasy.

2. W tym samym dniu wydano z magazynu sprzedane wyroby gotowe na wartość po koszcie wytworzenia 800,-

Bilans Spółki X na dzień 05.01.06

Aktywa

Aktywa trwałe

1. Środki trwałe

Aktywa obrotowe

1. Materiały

2. Wyroby gotowe

3. Należności od odbiorców

4. Środki pieniężne w kasie

Razem aktywa

W wyniku podziału konta „Kapitał własny” powstały następujące grupy kont wynikowych:

• konta kosztów,

• konta przychodów,

• konta strat i zysków nadzwyczajnych,

• konto ostatecznego wyniku finansowego (wynik finansowy)

Przychody to uprawdopodobnione zwiększenie korzyści ekonomicznych w trakcie okresu sprawozdawczego w formie zwiększenia wartości aktywów, albo zmniejszenia wartości zobowiązań, powodujące zwiększenie kapitału własnego, z wyjątkiem wkładów wnoszonych przez udziałowców (akcjonariuszy).

Koszty to uprawdopodobnione zmniejszenie w trakcie okresu sprawozdawczego korzyści ekonomicznych w formie rozchodu lub zmniejszenia wartości aktywów, albo powstania zobowiązań, powodujące zmniejszenie kapitału własnego, z wyjątkiem wycofania środków przez udziałowców lub właścicieli.

PLAN KONT

to system kont pogrupowanych w jednolity sposób dla wszystkich podmiotów w zespoły kont mające podobną treść ekonomiczną oraz opatrzone odpowiednimi symbolami.

Zespół 0 Aktywa trwałe

Zespół 1 Środki pieniężne i rachunki bankowe

Zespół 2 Rozrachunki i roszczenia

Zespół 3 Materiały i towary

Zespół 4 Koszty według rodzajów i ich rozliczenie

Zespół 5 Koszty według typów działalności i ich rozliczenie

Zespół 6 Produkty i rozliczenia międzyokresowe

Zespół 7 Przychody

Zespół 8 Kapitały (fundusze), fundusze specjalne, rezerwy i wynik finansowy

POPRAWA BŁĘDÓW KSIĘGOWYCH

Rodzaje błędów księgowych:

• błędy naruszające zasadę dwustronnego zapisu

• błędy nie naruszające zasady dwustronnego zapisu

Metody poprawiania błędów księgowych:

• Skreślenie wadliwego tekstu lub kwoty i wpisanie właściwych danych bezpośrednio nad skreśleniem.

• Storno- może być ono użyte tylko do poprawienia błędów nie naruszających równowagi bilansowej

Przykład 1

Operację spłaty raty kredytu bankowego zaksięgowano w podany poniżej sposób:

Dt Rachunek bieżący Ct		Dt Zobowiązania Ct z tytułu dostaw
Sp. 8.000	3.000 (1)		(1) 3.000	Sp.7.000

Storno czarne

Dt Rachunek bieżący Ct		Dt Zobowiązania Ct z tytułu dostaw		Dt Kredyty Ct bankowe
Sp. 8.000	3.000 (1)		(1) 3.000	Sp.7.000
(s) 3.000				3.000 (s)
	3.000 (p)
11.000	6.000		3.000	10.000
	5.000 Sk		7.000 Sk
11.000	11.000		10.000	10.000

Storno czerwone

Dt Rachunek bieżący Ct		Dt Zobowiązania Ct z tytułu dostaw		Dt Kredyty Ct bankowe
Sp. 8.000	3.000 (1)		(1) 3.000	Sp.7.000
	(s) 3.000		3.000 (s)
	3.000 (p)
8.000	3.000		---	7.000
	5.000 Sk		7.000 Sk
8.000	8.000		7.000	7.000

Skreślenie

Dt Rachunek bieżący Ct		Dt Zobowiązania Ct z tytułu dostaw		Dt Kredyty Ct bankowe
Sp. 8.000	3.000 (1)		(1) 3.000	Sp.7.000
	3.000 (p)
8.000	3.000		3.000	7.000
	Sk 5.000		Sk 3.000
8.000	8.000		7.000	7.000

Opis:

operacja błędna

(P) zapis poprawny

(s) zapis korygujący

Przykład 2

Podaj możliwe sposoby poprawy podanych poniżej błędów księgowych

TREŚĆ BŁĘDNEJ OPERACJI	SKREŚLENIE	STORNO
		CZARNE
Wpłatę do kasy należności od pracownika zaksięgowano Dt KASA 3.000 i Ct Należności od odbiorców 3.000
Zapłatę gotówką zobowiązań z tyt. wynagrodzeń zaksięgowano Ct KASA 8.000 i Dt Zobowiązania wekslowe
Pobranie gotówki z rachunku bankowego do kasy zaksięgowano Dt KASA 16.000 i Ct Kredyty bankowe 16.000
Otrzymano czek obcy tytułem zapłaty za dostawę, operację zaksięgowano: Dt Inne środki pieniężne 980 i Ct Należności od odbiorców 890
Operację zakupu samochodu zaksięgowano: Dt Środki trwałe 35.500 i Dt Zobowiązania wobec dostawców 35.500