Przemoc to celowe działanie lub zaniechanie jednej osoby wobec drugiej, które wykorzystuje przewagę sił, przez co narusza prawa i dobra osobiste jednostki, powodując jej cierpienie i wyrządza jej szkodę.
Aby mówić o przemocy muszą być spełnione 4 następujące warunki:
intencjonalne działanie lub zaniechanie działania - sadzenie, że wie się co jest dla innej osoby dobre lub dawanie sobie prawa do decydowania za nią. Osoba ta jest dodatkowo przekonana, że ten drugi powinien mu się całkowicie podporządkować i spełniać jego oczekiwania, by wszystko było po jego myśli
jedna osoba ma wyraźną przewagę nad drugą – dana osoba jest silniejsza fizycznie, psychicznie, materialnie, zawodowo, społecznie i przez swą przewagę wywiera presję na osobę słabszą, by zmusić ją do uległości.
działanie lub zaniechanie jednej osoby narusza prawa i dobra osobiste drugiej - osoba daje sobie prawo, by drugą uderzyć, obrazić, skrytykować. Nie liczy się z jej potrzebami, życzeniami, protestami, uczuciami. Traktuje daną osobę, jak przedmiot - pozbawiony praw.
osoba wobec której stosowana jest przemoc, doznaje cierpienia oraz szkód fizycznych i psychicznych - szkody wyrządzone innej osobie są bardziej lub mniej widoczne, mogą być zauważane bezpośrednio po akcie przemocy lub o wiele później.
Jeżeli powyższe warunki zostaną spełnione to możemy mówić o konkretnej relacji międzyludzkiej, w której wobec jednej osoby jest stosowana przemoc. Osoba ta nazywana jest ofiarą, zaś ten kto dopuszcza się aktów przemocy nazywany jest sprawcą.
Szczególnym rodzajem przemocy jest przemoc seksualna. W większości przypadków zachodzi między osobami różnej płci, gdzie to kobieta jest ofiarą, a napastnikiem jest mężczyzna. Nie wyklucza się jednak sytuacji, kiedy to role te są odwrócone lub sprawca i ofiara są tej samej płci.
Obecnie pod pojęciem „przemocy seksualnej” kryje się kilkanaście jej rodzajów:
gwałty,
molestowanie seksualne,
wykorzystywania osób niepełnosprawnych,
pedofilia,
stręczycielstwo,
zmuszanie do prostytucji
handel ludźmi mający na celu wykorzystywanie ich seksualnie
małżeństwa z osobami nieletnimi
brutalne działania przeciwko integralności seksualnej (okaleczanie narządów płciowych, kontrola dziewictwa)
zmuszanie do wykonania aborcji
złośliwe komentarze o charakterze seksualnym
Już od dawien dawna kobiety są wykorzystywane jako obiekty seksualne. Naukowcy prowadząc liczne badania dokonali szokujących odkryć, z których wynika, że w starożytnych imperiach mężczyźni, głównie Ci piastujący wysokie stanowiska państwowe, najczęściej byli to władcy danych państw dopuszczali się aktów seksualnych wobec wybranych kobiet, które spełniały określone warunki. Musiały być: młode (do 30 roku życia, atrakcyjne, symetryczne, gotowe do rodzenia potomstwa).
Antropolog Laura Betzig przeprowadza badania nad skalą występowania tego zjawiska w różnych starożytnych imperiach. W swoich pracach opisuje poszczególnych władców i stara się określić prawdopodobną ilość ich potomstwa. Opisuje m.in. przypadek cesarza Yangdi z panującego w VI w. w Chinach, który podobnie jak jego poprzednicy opierał się na opracowanym schemacie, który miał na celu „zebranie plonów” z najpiękniejszych kobiet, które systematycznie były zapładniane. Szacuje się, że w swoim pałacu w Yangzhou cesarz przetrzymywał ponad 100 tys. ściśle wyselekcjonowanych kobiet. Władcy Chin często posiłkowali się podręcznikami seksualnymi i zmuszali swe wybranki do wykonywania ściśle określonych ćwiczeń w czasie owulacji. Tak przygotowaną niewiastę prowadzono do imperatora, który następnie ją zapładniał. Ilość kobiet zależała jedynie od możliwości seksualnych władcy. System ten utrzymał się przez ok. 2000 tys. lat, gdyż w świetle tamtejszych praw była to jedna z powinności cesarza.
Podobne postępowanie cechuje egipskich faraonów, którzy oprócz kilku żon posiadali także wiele nałożnic, z którymi płodzili liczne potomstwo. Jednym z najsłynniejszych przykładów jest Ramzes II, który mógł posiadać nawet ok. 200 dzieci. Innym przykładem jest Snefru, który w czasie swych rządów wykorzystywał kobiety, by w czasie, gdy szedł popływać wiosłowały „w stroju Ewy” na jego prywatnym okręcie.
Zbliżony system wykształcił się także w Peru, którym rządzili Inkowie. Władcy tej cywilizacji powołali do życia specjalny urząd „komisarza”, których zadaniem było wyszukiwanie i gromadzenie młodych i atrakcyjnych kobiet w tzw. domach dziewic. Tam były one przygotowywane do współżycia i oczekiwały na zapłodnienie. Imperator Pachakuti mógł mieć ok. 400 potomków z różnych matek, natomiast cesarz Thupa Yupanki prawdopodobnie spłodził ponad 300 dzieci.
W czasach średniowiecznych seksualność stała się tematem tabu. Ukształtowana w średniowieczu mentalność, na którą bardzo duży wpływa miała religijność, spowodowała, że zaczęto postrzegać akty seksualne jako grzech. Nie tyczyło się to tylko tych, które zachodziły między małżonkami i miały na celu spłodzenie potomstwa. Jednak analiza źródeł historycznych dowodzi, że wielokrotnie dopuszczano się sodomii. Pod pojęciem tym kryją się: relacje homoseksualne, ale tylko wśród ludzi dorosłych, a także pedofilia i cudzołóstwo. Powstało wiele ustaw prawnych (np. Kodeks Nablusu, Kodeks Justyniana) regulujących kary za dopuszczenie się tych czynów. Najsurowiej karano za pedofilię, za którą groziło spalenie na stosie.
W średniowieczu inaczej postrzegano współżycie seksualne. Dla ówczesnych ludzi nie była to relacja o charakterze obustronnym, a jedynie stosunek między dwojgiem ludzi, w którym to postrzegano kobietę jako przedmiot, a mężczyznę jako podmiot wykonujący. Władze miast, by uchronić niewiasty przed napaściami tworzyły domy publiczne, w których zbierały się kobiety zmuszone przez los do zarobkowania własnym ciałem. Na miejsce duchowieństwo „przymykało oko” traktując je jako mniejsze zło. Zalegalizowano tym samym prostytucję jako działanie mające zapobiegać deprawacji młodych i uczciwych kobiet.
Prostytucja w mieście jest jak ściek w pałacu. Zlikwidujesz ściek, to cały pałac zacznie śmierdzieć. Św. Augustyn
W obecnych czasach pojęcie pedofilii jest inaczej interpretowane niż w średniowieczu. Większość ówczesnych ludzi nie widziała nic złego w małżeństwie dorosłego mężczyzny i młodej dziewczynki. Choć oficjalnym wiekiem zamążpójścia był 12 rok życia, to jednak niejednokrotnie spotykamy się na kartach historii z przykładami, gdzie za mąż wychodziły o wiele młodsze niewiasty. Np. król Anglii Ryszard II 6-letnią Izabelę, tyle samo lat miała Aisza, gdy poślubiła Mahometa. Zdarzało się, że z konsumpcją małżeństwa mężczyzna czekał aż jego wybranka osiągnie dorosły wiek, jednak badania wykazują do stosunków mogło także dochodzić bezpośrednio po ślubie.
Inaczej postrzegano relacje między dorosłymi mężczyznami, a młodocianymi chłopcami, które w opinii publicznej uznawane były za pedofilię.
Człowieka nie można uleczyć. On nie chce być, uleczony. Tylko dziecko jest naprawdę czyste, lecz świat prędko przygniata je całym swoim ciężarem, swoim zepsuciem i brudem, swoją przemocą. Greg Iles – W martwym śnie
Przemoc seksualna wobec dzieci w czasach współczesnych.
Wykorzystywanie seksualne dzieci jest tematem niezwykle drażliwym. Temat ten stał się dopiero niedawno przedmiotem zainteresowania opinii społecznej, przez co nie powstała jeszcze dokładnie uporządkowana terminologia związana z nim. Na problem ten możemy patrzeć z różnych perspektyw ( prawna lub obyczajowa), co powoduje że niezwykle trudnym jest skonstruowanie wyczerpującej definicji. Kolejnym problemem jest określenie skali tego zjawiska. Wynika to z braku dokładnych danych na podstawie których można by je oszacować, a także z niechęci ofiar i sprawców do rozmowy na ten temat. Dlatego też oficjalne statystyki nie są dokładne, gdyż większość przypadków nigdy nie zostaje ujawniona. W Polsce używa się zamiennie różnych terminów na określenie tego zjawiska:
wykorzystywanie seksualne,
nadużycie seksualne,
molestowanie seksualne,
pedofilia.
Inaczej terminologie tą postrzegają autorzy anglojęzyczni, którzy stosują termin child sexual abuse, kiedy aspektem ich zainteresowania jest dziecko będące ofiarą wykorzystywania seksualnego, natomiast jeżeli przedmiotem ich badań są sprawcy zwykle używa się określeń child molesting lub pedophilia.
W ustaleniu podstawowej definicji tego problemu sprzyja fakt, że niemal we wszystkich krajach istnieją normy prawne, które wyznaczają zasadnicze ramy definicji pojęcia. Zazwyczaj określają minimalny wiek, w którym można przystąpić do świadomego współżycia seksualnego, a także wyliczają prawnie zakazane czynności oraz ich okoliczności. Niestety regulacje prawne nie zawsze obejmują wszystkie zachowania o charakterze seksualnym mogące mieć traumatyczny wpływ na dziecko. Definicje te zwykle są także formułowane w oparciu o system wartości obowiązującym w danym społeczeństwie, przez co poszczególne z nich mogą się nieznacznie różnić. Nie mniej, w każdej definicji terminu wykorzystywanie seksualne dziecka powinny zostać wyszczególnione dwie kwestie:
Rodzaje aktywności seksualnej, w której jednym z podmiotów jest dziecko.
Warunki decydujące o tym, że ta aktywność jest krzywdząca dla dziecka.
Według definicji organizacji CAPTA, do niewłaściwym zachowań z udziałem dziecka zalicza się:
Dotykanie genitaliów dziecka,
Doprowadzanie do dotykania przez dziecko genitaliów innej osoby,
Stosunek seksualny z dzieckiem,
Kazirodztwo,
Gwałt,
Sodomia,
Ekshibicjonizm,
Komercyjna eksploatacja dziecka.
Zachowania te uznawane są wtedy gdy sprawca jest osobą spokrewnioną z dzieckiem, bądź osobą odpowiedzialną za opiekę nad nim.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) definiuje wykorzystywanie seksualne dziecka jako włączenie go w aktywność seksualną, której nie jest ono w stanie w pełni zrozumieć udzielić na nią świadomej zgody, do której nie jest dojrzałe rozwojowo oraz, na którą nie może się zgodzić w ważny prawnie sposób i taka, która jest niezgodna z normami prawnymi i obyczajowymi danego społeczeństwa. Musi ona wystąpić pomiędzy dzieckiem a dorosłym lub dzieckiem a innym dzieckiem, jeśli te osoby ze względu na wiek bądź stopień rozwoju pozostają w relacji opieki, zależności, władzy. Celem takiej aktywności jest zaspokojenie potrzeb jednej osoby. Aktywność taka może dotyczyć:
Namawianie lub zmuszanie dziecka do angażowania się prawnie zabronione czynności seksualne.
Wykorzystywanie dziecka do prostytucji lub innych prawnie zakazanych praktyk o charakterze seksualnym.
Wykorzystywanie dziecka do produkcji materiałów lub przedstawień o charakterze pornograficznym.
Niektóre definicje poszerzają odpowiedzialność za przemoc seksualną wobec dziecka na osoby, które przez zaniedbanie nadzoru i opieki, bądź brak reakcji na zagrażające dziecku sytuacje dopuściły do powstania relacji seksualnej między dzieckiem a inna osobą. Niektóre klasyfikacje postrzegają przemoc seksualną jako wykorzystywanie dziecka tylko wtedy jeśli różnica wieku między ofiarą a sprawcą była znacząca. Np. Federalny kodeks karny USA, uznaje kontakty seksualne z dziećmi między 12 a 16 rokiem życia za karalne, tylko wtedy gdy sprawca jest o 4 lub więcej lat starszy niż dziecko.
Badacze konstruując definicje związane z tą że przemocą stosują różne podziały na kategorie. Np.:
David Finkelhor- dzieli aktywność seksualną na zachowania które prowadzą do kontaktu fizycznego- wystąpienia penetracji oraz na wszelkie pozostałe formy seksualne bez kontaktu cielesnego,
Kathleen Faller- wyróżnia sześć głównych kategorii:
Zachowania bez kontaktu fizycznego,
Dotykanie,
Kontakty oralno- genitalne,
Stosunki międzyudowe,
Penetracja,
Seksualna eksploatacja dziecka (produkcja pornografii, prostytucja dzieci)
W oparciu o relacje miedzy dzieckiem a sprawcą wyróżnia się wewnątrzrodzinne wykorzystanie seksualne ( wewnątrzrodzinne mogą być kazirodcze lub nie) oraz wykorzystanie przez sprawcę spoza rodziny.
Innym kryterium jest motywacja sprawcy, ze względu na to możemy wyróżnić:
Pedofilia- czyli wykorzystywanie dziecka przez sprawcę preferującym dziecko jako partnera seksualnego,
Celowe zaprzestanie ochrony dziecka przed wykorzystaniem seksualnym, dla innych niż seksualnych celów ważnych dla sprawcy. Np. Ochrona związku z partnerem (rodzic dziecka zezwala na kontakty seksualne partnera z dzieckiem dla celów osobistych) lub narażenie dziecka na oglądanie współżycia seksualnego rodziców lub innych osób,
Wykorzystywanie seksualne dziecka w celu osiągnięcia zysku.
Podsumowując sformułowanie definicji operacyjnej pojęcia wykorzystywanie seksualne dziecka czyli wyznaczenie wszystkich zachowań których ono dotyczy obecnie jest jeszcze nie możliwym ze względu na różnorodność kategorii i norm społecznych w różnych państwach, a także z powodu zbyt dużego bogactwa przejawów seksualności, co powoduje niemożność zamknięcia ich w ograniczonych ramach definicji.
Przyczyny wykorzystywania seksualnego dzieci.
W większości rodzajów społeczeństw kontakty seksualne między dziećmi a dorosłymi są niezgodne z obowiązującymi normami społecznymi i prawnymi. Mimo to bardzo często dochodzi do takich przypadków. Ich powodem zawsze jest próba zaspokojenia popędu seksualnego osoby dorosłej. Nad przyczynami tego zjawiska badania prowadził David Finkelhor, który ugrupował je w czteroczynnikowy model:
Kongruencja emocjonalna- zaliczamy do tego przyczyny twierdzące iż dorosły nawiązuje relacje seksualną z dzieckiem ponieważ jego seksualność nie jest rozwinięta do końca- doświadcza siebie w dziecięcy sposób, ma częściowo dziecięce potrzeby; i dlatego nawiązują kontakt z kimś „odpowiednim dla siebie”,
Reagowanie podnieceniem na dziecko- wyróżniamy tutaj podział na mechanizmy prowadzące do powstawania pobudzenia seksualnego: posiadanie potrzeb kontaktu emocjonalnego z dzieckiem zaspakajanego przez samo przebywanie w obecności dziecka oraz na takie które wywołują pobudzenie seksualne zrozumiane jako reakcje fizyczną np. wzwód członka, na takie podniecenie może wpływać kilka czynników np. niewłaściwie wyuczone reakcje lub podniecenie poprzez atrakcyjność dziecko które staje się obiektem pożądania,
Zablokowanie wobec dorosłych- Finkelhor wymienia tutaj teorie które starają się dowieść, że aktywność seksualna osoby dorosłej z dzieckiem wynika z faktu iż starsza od dziecka osoba nie jest w stanie podjąć aktywności z swoim rówieśnikiem,
Odblokowanie – ta grupa zawiera teorie dotyczące które doszukają się genezy pedofilii w zaburzeniach mechanizmów kontroli. Osoba ta nie posiada mechanizmów hamujących, przez co nie uważa swojego zachowania jako odstępstwo od społecznie akceptowanych norm, często wiąże się to z zmianami osobowościowymi takich osób.
Dziecko staje się obiektem zainteresowania, kiedy z różnych przyczyn wyłączone zostają hamulce wewnętrzne, mogą to być np. alkohol, zaburzenia emocjonalne, akceptacja przez środowisko, brak zagrożenia karą. Dla pedofilów bardzo nęcącym czynnikiem jest brak oporu u dziecka: jego słabość społeczna, uzależnienie od osób dorosłych, a także nieświadomość jakie niebezpieczeństwo może im grozić oraz niedostateczna wiedza na temat seksualności człowieka.
Czynniki ryzyka.
Adopcja dzieci,
Konflikty rodzinne,
Przemoc fizyczna w rodzinie,
Ujawnienie wyraźnego zainteresowania seksem przez dzieci,
Bierna i uległa osobowość dzieci,
Izolacja społeczna rodziny,
Samotność dziecka (dziecko szuka wsparcia, bezpieczeństwa w osobach obcych gdyż rodzina mu tego nie zapewnia)
Czynniki charakterystyczne do płci żeńskiej:
Brak ojca,
Brak więzi uczuciowej z matką,
Niskie wykształcenie matki,
Brak więzi koleżeńskich w wczesnym dzieciństwie (wyobcowanie),
Fazy przebiegu przemocy seksualnej.
Fazy przebiegu przemocy seksualnej wobec dzieci
Faza uzależnienia- uwodzenia
Agresor (czyli sprawca) to osoba mająca dostęp do dziecka, za swoją ofiarę wybiera takie, które jest samotne, odrzucone, spragnione bliskości. Stara się tworzyć klimat intymnej więzi z ofiarą, podczas częstego przebywania sam na sam. Zwykle stosuje wyrafinowane metody emocjonalnego uwodzenia, przedstawia zachowania erotyczne jako rodzaj gry czy zabawy. W fazie tej zwykle nie dochodzi do kontaktu fizycznego , natomiast agresor stara się uzależnić dziecko od siebie
Faza interakcji seksualnej
Napastnik powoli wprowadza dziecko w czynności seksualne: dotykanie przez ubieranie ofiary, nagość, oglądanie ciał, pieszczoty, wspólna kąpiel, aż w końcu różne formy penetracji ciała
Faza sekretu
Sprawca świadomy grożących mu konsekwencji prawnych i społecznych za wszelką cenę stara się zachować wszystko w sekrecie mimo tego powtarza zakazane czyny ponieważ dostarczają mu przyjemności seksualnej, zaspokajają potrzebę siły i dominacji, podnoszą poczucie jego wartości. Sprawca stara się przekonać dziecko do dochowanie tajemnicy, np. poprzez sprawianie mu różnorodnych prezentów. Dziecko nie przerywa teko zachowania ponieważ potrzebuje bycia kochanym i akceptuje to pomimo wstydu i poczucia skrzywdzenia.
Faza ujawnienia
Dochodzi do niej kiedy przemoc seksualna zostaje ujawniona, kiedy:
Sprawca zostaje przyłapany w czasie stosunku,
Osoba poboczna zaobserwuje u dziecka uszkodzenia ciała lub choroby przenoszone drogą płciową,
Dziewczyna zajdzie w ciąże,
Ofiara tejże przemocy świadomie przyzna się do dokonywanych nad nim nadużyć seksualnych
Faza tłumienia
Sprawca czyny zaprzecza ujawnionej informacji, stara się uniemożliwić dziecku współpracę z profesjonalistami, wpędza ofiarę w poczucie winy, opisuje dziecko jako patologicznego kłamcę, osobę chorą psychicznie, wykorzystuje jego problemy aby udowodnić tezę o jego zaburzeniach. Działanie takie ma na celu obniżenie wiarygodności dziecka w oczach innych ludzi.
Zaburzenia związane z przemocą seksualną.
Somatyczne
Zmiany skórne- siniaki i zadrapania,
Urazy- pęknięcia narządów, złamania kości,
Choroby przenoszone drogą płciową- weneryczne AIDS,
Infekcje dróg moczowo płciowych lub ust,
Ciąża
Behawioralne
Zaburzenia snu i lęki nocne,
Bezprzyczynowe bóle brzucha, wymioty, nudności,
Lęki i fobie,
Zamykanie się w sobie dziecka,
Zachowania regresywne- dziecko nie chce rozstawać się z rodzicami,
Nadpobudliwość ruchowa,
Problemy z nauką, konflikty w szkole,
Depresja, przygnębienie,
Lęki ujawniane wobec rodzica danej płci,
Nieoczekiwanie nagłe zainteresowanie się seksem, cielesnością.
Leczenie ofiar i sprawców przemocy seksualnej.
Zadania psychoterapii według Kathleen Faller do leczenia ofiar:
Przywrócenie zaufania dziecka do dorosłych,
Przywrócenie pozytywnej postawy wobec własnego ciała,
Leczenie emocji i poprawa emocji uczuciowych,
Rozładowanie uczucia złości wobec sprawcy,
Leczenie depresji i przejawów autoagresji,
Przywrócenie normalnego rozwoju psychoseksualnego,
Dążenie do zneutralizowania doznanego urazu (pozbycie się przez dziecka złych wspomnień).
Metody leczenia sprawców przemocy:
Podawanie leków (leki hormonalne i psychotropowe mające zmniejszyć popęd płciowy),
Metody chirurgiczne – kastracja
Metody treningowe – uderzenie prądem elektrycznym, podawanie środków wymiotnych w czasie osiągania podniecenia seksualnego przez sprawcę
Metody psychoterapeutyczne- (najczęściej stosowane w więzieniach karnych) przeprowadzanie psychoterapii mającej na celu ukierunkowanie na nawiązywanie normalnych heteroseksualnych kontaktów.
Zapobieganie przemocy seksualnej wobec dzieci.
Próby stworzenia statystyki.
Skąd możemy brać dane:
Rejestry instytucji przyjmujących zgłoszenia przypadków krzywdzenia dzieci i prowadzących dochodzenia w tych sprawach,
Statystyki instytucji wymiaru sprawiedliwości,
Statystyki prowadzone przez służby mundurowe,
Ogólnonarodowe badania rejestrów reprezentatywnej próby instytucji, które prowadzą dochodzenia w sprawach krzywdzenia dzieci (jest to badanie w czasie którego tworzy się uogólnioną bazę danych stworzoną według jednolitych kryteriów definicyjnych wykorzystywania seksualnego dzieci ),
Zbiorcze bazy danych instytucji, które zajmują się przypadkami wykorzystanych seksualnie dzieci, są to głownie agencje ochrony dzieci,
Retrospektywne badania prowadzone metodą Self-Report ( są to badania polegające na zadawaniu pytań osobą dorosłych o ich doświadczenia związane z wykorzystywaniem seksualnym w dzieciństwie. Pokazały one iż 30% dorosłych respondentów nie ujawniło swoich doświadczeń pomimo posiadania udokumentowanych zgłoszeń ich przypadku.)
Próby stworzenia ogólnej statystyki skali problemu jakim jest przemoc seksualna jest bardzo trudnym zadaniem, gdyż poszczególne instytucje inaczej definiują pojęcie wykorzystywania seksualnego dziecka. Takim przykładem może być:
Stany Zjednoczone Ameryki, gdzie agencja ochrony dziecka przyjmuje tylko takie zgłoszenia gdzie oskarżonym jest jego opiekun (rodzic, opiekun prawny, nauczyciel, niania). Przypadki te są traktowane jako sprawy cywilne a orzekają w nich sady rodzinne. natomiast gdy sprawcą jest obca osoba, sprawa trafia przed sąd karny i nie jest to zgłaszane do agencji ochrony dziecka. Dane z amerykańskich instytucji ochrony dziecka w latach 80-tych, ukazały ciągły wzrost liczby przypadków tego problemu. Najwyższy wskaźnik zanotowano w 1991 roku i było to blisko 430 tys. zgłoszeń. W następnych latach zaczęło napływać coraz mniej zgłoszeń w1997 roku było ich około 223 tys. FBI stworzyło system National Incident –Base Reporting System, który analizuje dane dotyczące charakterystyki demograficznej sprawców i ofiar, relacji między nimi oraz lokalizacji przestępstwa. Pozwala to stworzyć wielowymiarową analizę danych i ustalić pewne prawidłowości związane z tym zjawiskiem. Dzięki takim badaniom ustalono np., że o wiele częściej sprawcami wykorzystania dzieci poniżej 12 roku życia są nieletni niż dorośli (powyżej12 roku życia seksualnie wykorzystuje się tylko 4% chłopców, zaś osób młodszych jest około 26%). W latach 90-tych było około 350tys.rocznie przypadków skrzywdzenia przez opiekuna zaś 900tys. przypadków przez osoby obce.
Polska jest krajem gdzie jest bardzo niewiele danych na temat rocznej skali wykorzystywania seksualnego dzieci, możemy opierać się tylko na zgłaszanych przypadkach. System rejestracji tych danych jest prowadzonych przez Komendę Główną Policji od 1995 roku.
Dla większości osób znęcających się seksualnie, molestowanie dzieci nie jest
czynnością zastępczą, reakcją na brak zaspokojenia popędu seksualnego w inny
sposób. Życie seksualne takiej osoby najczęściej prowadzone jest normalnie, niekiedy nawet bywa ożywione. Najczęściej są to ludzie z pozoru normalni, otwarci, sympatyczni. Przewinienie, którego się dopuszczają zaspokaja ich potrzeby psychologiczne: daje im poczucie siły i władzy, którego nie potrafią uzyskać w inny sposób.
Świadomość absolutnego panowania nad ofiarą dostarcza tym ludziom tak silniej
przyjemności, że nie potrafią, ani nie chcą się jej wyrzec. Dostarczenie sobie tej przyjemności, wzmacnianej przez elementy erotyczne staje się dla sprawcy molestowania rzeczą najważniejszą, ważniejszą od wszystkiego innego: norm społecznych, zasad moralności, krzywdy ofiary, groźby więzienia.
Mówiąc o przemocy seksualnej w szkole w kategoriach sprawców i ofiar, wyłaniają się
trzy podstawowe rodzaje relacji, w których to zjawisko występuje:
Relacja uczeń-uczeń:
Coraz częściej mówi się w szkołach o narastaniu problemu przemocy seksualnej wśród dzieci i młodzieży. Następuje wyraźny wzrost liczy agresywnych zachowań uczniów na terenie szkoły. Co jest przyczyną tak nagłego wzrostu przemocy seksualnej uczniów? Nie ma jednego powodu decydującym o tym, że dziecko stosuje przemoc seksualną wobec
swego kolegi/koleżanki. O rozmiarach tej przemocy wiadomo nie wiele, ponieważ uczeń z obawy przed czynami swego rówieśnika-sprawcy nie chce o tym komukolwiek powiedzieć. Zjawisko przemocy seksualnej w tej relacji, nawiązuje się szczególnie między uczniami starszymi z młodszymi. Zachowanie takie jest formą demonstrowania władzy ofiarą jak i sposobem na jej ośmieszenie przy rówieśnikach. Za podejmowanie podobnych zachowań odpowiedzialna jest odmienność przebiegu dojrzewania u chłopców i u dziewcząt. Dominacja napięcia seksualnego u chłopców skłania ich do podejmowania zachowań koncentrujących się na kontakcie fizycznym (współżyciu seksualnym). U dziewcząt przeważającym
czynnikiem jest potrzeba więzi i bliskości. Problemy z przemocą seksualną mogą Mieć również zdolni uczniowie. Wyprzedzając swoich rówieśników dojrzałością intelektualną, mogą zostać izolowani od grupy. Przyczyną tego mogą być cechy osobowości takiego ucznia
np. egoizm, zarozumiałość, niekoleżeńskość, lub też zachowanie mające na celu
wkupienie się do grupy czy też ukaranie rówieśnika. Zachowanie to wiąże się również z przemocą seksualną. Doświadczenie bycia sprawcą przemocy seksualnej wpływa na przyszłe życie dziecka. Ma ono kłopoty z przestrzeganiem norm i wartości społecznych, wchodzi w konflikt z prawem. Uczniowie -sprawcy potrzebują pomocy w zmianie swojego zachowania.
Relacja nauczyciel-uczeń:
Zazwyczaj sprawca przemocy seksualnej jest osobą inteligentną. Nauczyciel potrafiący zdobyć sympatię swej ofiary musi znać psychologię dziecka, wiedzieć jakie są jego zainteresowania oraz jak mu zaimponować. Sprawca wykorzystywani a seksualnego, świadomie szuka oraz krzywdzi ofiarę. Dlaczego w przypadku nauczyciela, tą ofiarą staje się podopieczny? Wyjaśnieniem tego może być fakt, iż osoba ta głównie kieruje się
myślą o zaspokojeniu swoich potrzeb seksualnych, ukrytych pragnień Swój popęd seksualny kieruje na obiekt, który przyniesie mu oczekiwane doznania. W przypadku gdy ofiarami stają się nieletni, wówczas pojawia się wątek ukrywania, maskowania swoich preferencji
aktywności seksualnych. Przyczynami przemocy seksualnej ze strony nauczyciela wobec ucznia mogą być: doświadczenie przemocy seksualnej jako dziecko sposób na rozładowanie stresu zawodowego sposób na zrealizowanie swoich ukrytych fantazji erotycznych
Relacja uczeń-nauczyciel:
Problem przemocy seksualnej w relacji uczeń-nauczyciel został wykryty w znacznie mniejszym stopniu niż dwie pozostałe relacje. Jednostkowe badania przeprowadzone w 2003r. w palcówkach z tzw. trudną młodzieżą wykazują, iż przede wszystkim zagrożeni są nauczyciele pracujący w szkołach zawodowych, zakładach poprawczych itp. Badania te wykazały, że w 62% młodzież nie postrzega nauczyciela jako osobę, która ma władzę w klasie, zajmuje w niej pozycję dominującą. Wręcz przeciwnie, wychowawca staje się dla ucznia (sprawcy przemocy) obiektem kpin.