Scenariusz zajęć wychowawczych

Temat zajęć:  Asertywność. ( Czym jest asertywność, jak być asertywnym ? ) Cele lekcji: •   Zapoznanie uczniów z pojęciem i podstawowymi informacjami na temat asertywności. •   Kształtowanie umiejętności rozpoznawania zachowań asertywnych, uległych i agresywnych. •   Doskonalenie umiejętności samooceny. •   Kształtowanie umiejętności akceptacji siebie. Metody pracy: •   pogadanka, •   drama, •   dyskusja; Forma pracy: •   grupowa, •   indywidualna; Środki dydaktyczne: •   arkusz z opisem zachowań asertywnych, •   foliogramy, •   grafoskop, •   ankiety dla uczniów, •   kartki ze scenariuszami scenek, •   plansze; Przebieg zajęć: 1. Nauczyciel przedstawia uczniom pewną sytuację, która pomoże wprowadzić uczniów w dany temat: „ Magda jest bardzo dobrą uczennicą i wspaniałą koleżanką. Codziennie zostaje po lekcjach aby pomóc koleżankom z klasy w odrabianiu lekcji, dlatego też nigdy nie ma czasu dla siebie. Czuje, że koleżanki wykorzystują jej dobroć. Zauważyła, że często rozmawiają na lekcjach a potem proszą ją o pomoc. Dzisiaj jest tak samo - ale przecież Magda chciała pójść z mamą na zakupy!” Co zrobić! A.  Zostanę bo obrażą się na mnie i nie będą ze mną rozmawiały. Magda: - Oczywiście, że zostanę. B.  „ Dajcie mi wreszcie święty spokój, Odczepcie się - czy to mój obowiązek wiecznie Wam pomagać?” - wykrzyczała Magda do zdziwionych koleżanek i odeszła. C.  „ Dzisiaj nie mogę zostać bo obiecałam mamie, że wspólnie wybierzemy się na zakupy. Myślę, że same też świetnie dacie sobie radę.” 2. Na podstawie wspólnych wniosków nauczyciel wyjaśnia pojęcie „ asertywność”, charakteryzuje zachowania asertywne, podkreślając ich odmienność od zachowań uległych oraz agresywnych (przedstawienie planszy z pojęciami agresja, asertywność, uległość). ( zał. 1 i 2 ). 3. Przedstawienie uczniom praw asertywnych ( zał. 3 ). Są to prawa, które przyznajemy sobie sami. One nam przysługują ponieważ jesteśmy ludźmi. Nie musimy na nie zasłużyć ani zapracować. Każdy powinien być ich świadomy i wykorzystywać je w codziennym życiu. Prawa asertywne stanowią o tym, że w każdej sytuacji, zarówno prywatnej jak i oficjalnej, człowiek ma prawo być traktowany w taki sposób , aby nie naruszano jego godności osobistej. 4. Klasa dzieli się na grupy kilkuosobowe. Jedna osoba z grupy losuje kartkę ze scenką poświęconą np. obronie swoich praw, odmawianiu, wyrażaniu swoich uczuć (złości, radości, zakłopotania),wyrażaniu swoich opinii i poglądów ( zał.4 ). Należy każdą scenkę odegrać dwa razy: raz w taki sposób, jaki jest najczęściej spotykany w analogicznych sytuacjach, i drugi raz, ze świadomym wykorzystaniem zachowań asertywnych. Dla każdej scenki omawiamy: jak rozwinęła się sytuacja w zależności od zachowania głównych bohaterów, jakie uczucia towarzyszyły bohaterom ( co widzę, co czuję, co myślę ). 5. Praca samodzielna uczniów:każdy otrzymuje ankiety ( zał. 5 ) i podkreśla odpowiedzi, które według niego można zaliczyć do zachowań asertywnych. 6. Rozmowa na forum klasy - dlaczego właśnie te, a nie inne odpowiedzi zostały wybrane. 7. Podsumowanie: •   Dyskusja - jak często młodzież korzysta ze swoich praw, czy zawsze można odwoływać się do praw asertywnych, czy istnieją jakieś ograniczenia. •   Należy wykorzystywać swoje prawa w kontaktach międzyludzkich, ale tylko do granicy cudzych praw. Jeśli je przekroczymy, domagając się ustępstw na naszą rzecz zachowujemy się wtedy agresywnie. Jak rozpoznać granicę...„ Nie czyń drugiemu, co tobie nie miłe” •   Postawa asertywna pomaga mówić NIE przy różnego rodzaju próbach nacisku: papierosy, alkohol, narkotyki. •   Nauczyciel zwraca uwagę, że oprócz wielu korzyści asertywność niesie ze sobą też pewne ryzyko, np. ktoś uzna nas za przemądrzałych, egoistycznych, obrazi się na nas lub wyśmieje.

Załącznik 1. „ Asertywność to pełne, bezpośrednie, stanowcze i spokojne wyrażanie swoich uczuć, poglądów i postaw wobec innych osób, w sposób respektujący poglądy i postawy tych osób”. Jest to umiejętność, dzięki której ludzie otwarcie wyrażają swoje myśli, uczucia i przekonania, nie lekceważąc uczuć i poglądów swoich rozmówców. Teoria asertywności jest oparta na założeniu, że każda jednostka czyli człowiek posiada pewne podstawowe prawa. W sytuacjach konfliktowych umiejętności asertywne pozwalają osiągnąć kompromis bez poświęcania własnej godności i rezygnacji z uznawanych wartości. Ludzie asertywni potrafią powiedzieć „ NIE” bez wyrzutów sumienia, złości czy lęku. Asertywność jest zatem umiejętnością kluczową, kiedy trzeba oprzeć się naciskom grupy, np. w sprawie picia alkoholu, palenia papierosów czy używania narkotyków. Asertywność nie stanowi gwarancji sukcesu, ale daje satysfakcję z wyrażania własnych uczuć po to, by konflikt można było rozstrzygnąć bez poczucia winy czy nieszczerości. W skład umiejętności asertywnych wchodzi: 1. obrona swoich praw, 2. wyrażanie uczuć pozytywnych, 3. wyrażanie uczuć negatywnych, 4. przyjmowanie uczuć i opinii innych osób, 5. stanowienie wybranych przekonań, 6. zabieranie głosu na forum publicznym, 7. reakcja na własne poczucie winy lub krzywdy.

Załącznik 2. AGRESYWNOŚĆ ASERTYWNOŚĆ ULEGŁOŚĆ -respektowanie własnych praw -lekceważenie praw innych / Dominujemy nad innymi, upokarzamy ich i nie słuchamy. Przyjmujemy postawy wrogie lub obronne / -respektowanie własnych praw -respektowanie praw innych / Bronimy własnych praw, uznając jednocześnie prawa innych, wyrażamy w rozmowie nasze potrzeby, poglądy uczucia, używając stwierdzeń np. „ takie jest moje zdanie, tak widzę tę sytuację” / -respektowanie praw innych -lekceważenie praw własnych / Boimy się, więc nie przedstawiamy własnych potrzeb, poglądów i odczuć. Nasze działania nie pokrywają się ze słowami co powoduje nagromadzenie się złości i urazów. /

Załącznik 3. Mam prawo: •   mieć własne zdanie, •   płakać przy ludziach, •   być wysłuchanym i traktowanym poważnie, •   nie brać odpowiedzialności za innych, •   głośno wyrażać swoje uczucia, •   być zmęczonym, •   prosić o pomoc, •   popełniać błędy, •   dbać o siebie, •   poświęcać dużo czasu swoim zainteresowaniom.

Załącznik 4. Praca w grupach: 1. Dziewczyna wchodzi do szatni, gdzie dwie jej koleżanki palą papierosy. Namawiają ją, żeby też zapaliła. 2. Kilka osób wraca z kina.Rozmawiają o filmie. Podobał się wszystkim z wyjątkiem jednej osoby. Ona usiłuje bronić swojego zdania. 3. Kolega często poucza drobne sumy pieniędzy prawie nigdy ich nie oddaje. Teraz znowu podszedł do ciebie i prosi o pożyczkę. 4. Mama jest bardzo zdenerwowana. Miałaś pozmywać naczynia po przyjściu ze szkoły i jeszcze tego nie zrobiłaś, bo chciałaś pomóc koleżance lekcjach. Zanosi się na awanturę.

Załącznik 5. Mini test 1. Co robisz gdy spotykasz nową osobę?: •   Czekasz, co ona zrobi, •   Zaczynasz rozmowę, •   Starasz się jej zaimponować, nie dopuszczając do głosu. 2. W rozmowie z koleżanką /kolegą: •   Bierzesz udział starając się nawiązywać do tego, co on mówi, •   Przejmujesz inicjatywę, akcentując swoje racje, •   Niewiele się odzywasz. 3. Jak starasz się osiągnąć to co chcesz?: •   Żądasz od innych pomocy, •   Precyzujesz swoje potrzeby i pytasz, na co możesz liczyć ze strony innych, •   Czekasz, aż inni domyślą się, czego oczekujesz. 4. Co robisz jak ktoś Cię chwali?: •   Cieszy Cię to, •   Czujesz się niepewnie i chętnie byś zmienił temat, •   Podkreślasz i wyolbrzymiasz swoje zasługi. 5. Co robisz gdy ktoś na ciebie krzyczy?: •   Nic nie powiesz, skrywając w sobie swoje odczucia, •   Krzyczysz na niego jeszcze głośniej, •   Mówisz, że nie chcesz, aby się tak zachowywał wobec ciebie. 6. Jak czujesz się, gdy masz wystąpić przed klasą?: •   Obawiasz się tego, •   Myślisz spokojnie jak to zrobić •   Jesteś przekonany, że nikt nie jest w stanie zrobić tego lepiej od ciebie. 7. Co robisz, gdy się złościsz?: •   Używasz wyzwisk i niecenzuralnych wyrazów, •   Nie pokazujesz tego po sobie, •   Stwierdzasz, że jesteś zły /zła.