Okres prenatalny

1. Czynniki  zaburzające  rozwój  płodu
   - o charakterze genetycznym: przekazywanie dziedziczne, spowodowane działaniem na komórki rozrodcze, szkodliwych czynników powodujących zmianę materiału genetycznego.
   - o charakterze paragenetycznym: genetyczno – konstytucjonalne właściwości matki stanowiące tak zwany regulator matczyny wpływający na modyfikację predyspozycji genetycznych dziecka.
   - o charakterze pozagenetycznym: choroby i wady wrodzone powstałe w okresie płodowym, zarodkowym spowodowane: wirusem, bakterią, promieniowaniem, pasożytem, toksynami, niedotlenieniem, stanami niedoborowymi, jakościowymi, ilościowymi , komplikacjami ciążowymi, stresem matki.

2. Czym zajmuje się psychologia prenatalna
   - zajmuje się rozwojem przed narodzeniem, który jest głównie uwarunkowany genetycznie:
   * świadoma (nieświadoma) ciąża,
   * przeżycia
   * czas poporodowy
   * wstrząsy porodowe
   * objaw klaustrofobii – wiąże się z długim lub zbyt wczesnym porodem
   * pamięć porodu.

3. Rozwój zmysłów

stymulacja dotykowa – dziecko dotyka ścian macicy, łożyska, pępowiny - pozwala odczuwać świat i samego siebie na własnej skórze - pamięć równowagi dotyczy poziomu mięśniowego, - ograniczonej przestrzeni – kołysania – środowiska wodnego	węch i smak - skład chemiczny płynu owodniowego zależy od odżywiania matki - dziecko rodzi się ze zdolnością rozróżniania zapachów (przyjemne, nieprzyjemne) - preferencja smaku słodkiego
łuch – pierw możliwość na wibracje - potem na silne pojedyncze dźwięki i co raz bardziej subtelne dźwięki - głos matki (rytm, natężenie, akcent) - muzyka – odbiór o niskich częstotliwościach (fagot, wiolonczela, flet)	wzrok – światło – kolor poświaty, zależy od grubości tkanki tłuszczowej matki - dziecko rozróżnia cienie jasne i ciemniejsze - siatkówka tworzy własne sygnały i wysyła je do mózgu
zmysł bólu – odczuwanie bólu – już w 7 tygodniu - unikanie źródła bólu.

Okres wczesnego dzieciństwa

1. stadium noworodka
   * RYTM AKTYWNOŚCI
   - rytm aktywności – sen i czuwanie (16-18h snu na dobę)
   - poziom pobudzenia: od snu głębokiego do krzyku
   1 głęboki sen 2 lekki, aktywny sen (oczy zamknięte, nieregularny oddech, ruchy kończyn) 3 spokojne czuwanie (oczy otwarte, uwaga skupiona na bodźcach, brak ruchu) 4 aktywne czuwanie (żywiołowe ruchy)5 płacz lub marudzenie
   * ODBIERANIE BODŹCÓW
   - zmysł równowagi i dotyku – uspokajają się przy zmianie pozycji
   - smak – preferencje słodkiego
   - węch – lokalizuje źródło zapachu. Zapachy znane dziecku (mleko matki, wanilia) przynoszą ulgę w odczuwaniu bólu
   - słuch – preferuje czyste tony, dźwięki wysokie i wypowiedzi z wysoką intonacją
   - wzrok – próbuje śledzić poruszający się obiekt

2. stadium (okres) niemowlęcy
   * ROZWÓJ PERCEPCJI
   - 3-5 miesiąc – rozwija się postrzeganie głębi
   - 3 miesiąc – dziecko rozróżnia cztery podstawowe barwy (przejawia preferencję barwy żółtej, i czerwonej w stosunku do zielonej i niebieskiej)
   - słuch – głos matki
   - sensowność – identyfikuje te bodźce, które są ważne
   * INTERMODALNY CHARAKTER PERCEPCJI
   - koordynacja różnych zmysłów (np.: słuch i wzrok – już u dwu miesięcznego niemowlęcia)
   - 2 – 4 miesiąc – wrażliwość na brak synchronizacji – ruch warg i dźwięki
   - w 1 roku życia – koordynacja ruchowo-wzrokowa (chwyt dowolny i manipulacja specyficzna)
   * ROZWÓJ LOKOMOCJI
   - ruchy wokół własnej osi
   - wstawanie, siadanie, przemieszczanie
   * MANIPULACJA WCZESNODZIECIĘCA – rodzaje chwytów:
   - chwyt dowolny (sięganie i chwytanie pod kontrolą wzroku)
   - 4 – 5 miesiąc – ruch wahadłowy (staw barkowy) chwyt prosty
   - 5 – 6 miesiąc – ruch łukowaty (staw łokciowy) chwyt dłoniowo-łokciowy
   - 6 – 8 miesiąc – pochylenie całego ciała i chwyt nożycowy
   - 8 – 9 miesiąc – zbliżenie bezpośrednie ręki ku przedmiotowi, uruchomiony staw nadgarstka, chwyt pęsetkowy
   * ROWÓJ MOWY
   - głużenie (ok 2 miesiąc życia)
   - gaworzenie (ok 6 miesiąc życia)
   - holofrazy – słowo-zdania (pierwsze słowo pojawia się między 12 a 18 miesiącem życia)
   - zlepki dwuwyrazowe (mama, lala)
   - hiperregularyzacja

Okres średniego dzieciństwa
Aktywność ruchowa dziecka
Dziecko:
- swobodnie chodzi i biega
- jest samodzielne w zakresie samoobsługi
- opanowuje złożone kombinacje ruchowe np.: bieg, skok
- opanowuje kilka sprawności jednocześnie
ROZWÓJ POZNAWCZY
* orientacja w czasie
- dziecko wcześniej zdobywa orientację większych przedmiotów czasu – pory dnia > dni tygodnia > godziny
- zdobycie orientacji w czasie odbywa się na zasadzie podobieństwa: dzień – noc, dzień powszedni – dzień świąteczny, lato – zima
* czynności myślowe
- szeregowanie – zestawienie obiektów tej samej klasy różniących się wielkością (duża i mała piłeczka)
- klasyfikowanie – łączenie, grupowanie przedmiotów w zbiory na podstawie występujących między nimi podobieństw
* orientacja w przestrzeni
- dziecko potrafi rozpoznawać wiele miejsc i opowiadać o nich, wiąże je z osobami, przedmiotami i zdarzeniami. Ma trudności z odtwarzaniem miejsc z przypadkowo umieszczonymi przedmiotami

1. STADIA ROZWOJU ZABAWY SYBOLICZNEJ
   - udawanie skierowane na siebie – pije z pustej filiżanki
   - udawanie skierowane na innych – całuje lalkę
   - sekwencje czynności udawanych – wykonuje ciąg czynności, np.: całuje lalkę, kładzie ją do wózka, przykrywa itp.
   - zabawa w udawanie z przedmiotami zastępczymi – udaje, że klocek to słuchawka telefoniczna
   - stałość przedmiotów – dziecko wie, że przedmioty nie znikają, kiedy znikną z pola widzenia nabywa pewnej stałości rzeczywistości
   Okres późnego dzieciństwa

1. Gotowość szkolna
   Gotowość do opanowania kompetencji szkolnych – czytanie i pisanie
   - psychomotoryczna
   - słownikowo – pojęciowa
   - emocjonalno – motywacyjna
   Operacje konkretne (myślenie logiczne, elastyczne)
   1) zainteresowanie – obrazy umysłowe
   2) zintegrowanie – proste czynności umysłowe (+, :, *, -)
   3) odwracalność – odwracalność czynności umysłowych na zasadzie prostej odwracalności lub wzajemności
   * rozumowanie zasady zachowania stałości
   - świadomość, że ilość substancji pozostanie taka sama bez względu na zmiany dokonywane na wymiarach z nią niezwiązanych
   * obrazy umysłowe
   - obrazy kinetyczne (spadający ołówek)
   - obrazy transformacyjne
   * 7 – 8 lat – umiejętność rotacji umysłowej
   * przetwarzanie informacji
   - uwaga – dowolność, selektywność, planowość, adaptacyjność
   - pamięć – zwiększona pojemność,
   Rozwój   moralny
   - decentracja interpersonalna – dostrzeganie wewnętrznych przyczyn zachowania innych ludzi, przyjmowanie odmiennego niż własny punkt widzenia.