Organizacja armii Zachodniego Cesarstwa Rzymskiego na początku V wieku n.e. według Notitia dignitatum

Limitaei – wojsko pograniczne, z zadaniem obrony doraźnej i pełnienia pieczy nad granicami. Początkowo nosili nazwę ripenses, a od 363 r. – limitaei. W zakresie organizacji można wyróżnić:

• Cohors

• jednostki piechoty o liczebności ok. 500. żołnierzy

• dowódca – trybun/prepozyt

• Ala

• jednostka jazdy licząca ok. 500. żołnierzy

• dowódca – trybun/prefekt

• Cuneus (equitum)

• nazwa oznacza klin

• są to konne oddziały, rekrutowane głównie spośród Germanów

• brak danych co do liczebności oraz dowódcy

• Equites

• trudne do zdefiniowania oddziały jazdy

• brak danych co do liczebności

• dowódca – prefekt/prepozyt

• Milites

• jednostki piechoty podległe wodzowi (duce) określonej Limitaei

• dowódca – prefekt/prepozyt

• Turma

• niewielkie jednostki kawalerii (brak danych czy ta forma organizacji jednostek istniała jeszcze w V wieku)

• Laeti

• nazwa obejmująca grupy barbarzyńców osiedlonych na terenie Imperium Romanum i zobowiązanych do obrony granic

• zajmowali zwarte obszary osadnicze tworząc zamknięte społeczności i posiadające pewne swobody wewnętrzne (jednak bez możliwości przemieszczania się i zmiany miejsca zamieszkania)

• dowódca – prefekt

• w zachodniej części Cesarstwa istniało 12. Lahti

• Gentiles

• druga grupa osadników barbarzyńskich zobowiązanych do służby wojskowej

• dowódca – prefekt

• łącznie istniało 73. jednostki gentiles

Comitatenses

• Legio

• liczebność – ok. 1000 żołnierzy

• na początku V wieku istniało 174. legiony

• dowódca – prefekt

• nadzór nad legionami na najwyższym szczeblu sprawował magister peditum In praesenti

• Auxilium

• liczebność ok. 500. żołnierzy

• wojska piechoty

• dowódca – trybun/prepozyt

• nadzór – magister peditum In praesenti

• Vexilatio

• liczebność – ok. 500. żołnierzy

• wojska kawaleryjskie

• są jednostkami samodzielnymi, nie powiązanymi z legionami

• dowódca – trybun

• nadzór – magister equitum In praesenti

Palatinae

• Legiones/auxilia/vexilationes palatinae

• jednostki o statusie gwardyjskim

• liczebność:

• 12. legiones (8 – Italia, 1 – Galia, 3 – Afryka)

• 65. auxilia ( w tym 21. w Italii)

• 10. vexilationes (7 – Italia, 3 – Galia)

• Scholae

• osobista gwardia cesarza o niewielkiej wartości boowej

• przełożony – magister officiorum

• Domestici (protectores)

• dwie jednostki bojowe blisko związane z osobą cesarza

• dowódca – comes domesticorum equitum i comes domesticorum peditum