SYSTEMY MEDIALNE CZ.2
Nowe media – lata 90. XX wieku. „Wired” – czasopism.
Technologie tworzą nowe media
a) przekaz satelitarny
b) przekaz kablowy
c) wideo – kasety VHS/płyty DVD
[Widz tworzy własny program medialny; połowa lat 70. XX wieku]
d) Internet: 2 etapy rozwoju:n
- eksperymentalny (1989r. pierwsze połączenie internetowe w Polsce; z Norwegią)
- komercyjny (1996r. Internet komercyjny w Polsce dla każdego; 1969r. pierwsze połączenie sieciowe)
e) przekaz cyfrowy
f) telefonia komórkowa
Definicja nowych mediów: Zbigniew Baker; nowe media to techniki i technologię służące komunikacji (wzajemne relacje, nie monolog tylko dialog), wykorzystujący metody cyfrowe (gadżety oparte na technologii cyfrowej) rejestracji (nagrywanie, przekazy tekstowe), przechowywanie (przechowuje przez dłuższy okres czasu), tworzenie (możliwość bycia nadawcą, np. nagranie w sieci i wrzucenie na youtube) i transmisji (przekazywanie informacji na odległość) danych i przekazów.
Skutki wprowadzenia (upowszechnienia) nowych mediów:
a) Urynkowienie informacji (informacja jest towarem; informacja dobrem publicznym – tzn. kiedyś była za darmo; gdy weszły nowe media trzeba było zacząć płacić)
b) Interaktywność mediów tradycyjnych (dialog nadawcy i odbiorcy) bez dialogu media te zostałyby daleko w tyle; stworzono m.in. studio otwarte.
c) Zwiększenie skali dostępu do informacji, wiedzy i rozrywki.
d) Wykluczenie cyfrowe
e) Komercjalizacja (uzależnienie mediów od reklamy, a naprawdę reklamodawców i sponsorów)
f) Fragmentacja (skutek z punktu widzenia nadawcy)
g) Personalizacja (z punktu widzenia odbiorcy)
h) Luka informacyjne
- otwarta (mamy możliwość, by wyszukać informacje)
- zamknięta (istnieje kod dostępu; odcięcie od informacji)
i) Wzmocnienie roli telewizji
j) Wzrost zagrożenia piractwem (BSA – chroni prawa autorskie)
Uwarunkowania systemu medialnego w USA:
a) Uwarunkowania ogólne:
- Federalna struktura państwa – dominacja mediów lokalnych (liczy się to, co dzieje się w naszym stanie, landzie, itp.)
- Wolnorynkowa gospodarka – 3K (Konkurencja; Komercjalizm – uzależnienie oferty mediów od reklamodawców i sponsorów; Konsumpcjonizm – reklama medialne)
b) Prawne regulacje dotyczące mediów:
- 1791r. (pierwsza poprawka do Konstytucji – 1789r. – gwarancja wolności mediów; wtedy prasy i druku)
- 1967r. (Ustawa „Freedom of Act” – swobodny dostęp do informacji, czyli informacje dostępne dla obywatela oraz dziennikarza; w Polsce od 2001 roku)
- 1996r. („Telecomunicated Act” ustawa telekomunikacyjna; możliwość fuzji przedsiębiorstw medialnych – 35% udziałów w rynku jako limit)
Prawa w USA:
a) Rynek dzienników (Kolportaż oparty na małych firmach rodzinnych; cechy: Brak prasy wysokonakładowej)
- Występuję około 1400 tytułów, szczególnie dzienniki lokalne
- Dzienniki ogólnokrajowe („USA Today” tabloid, nakład 2 miliony egzemplarzy; „Wall Street Journal” 1,8 mln egzemplarzy; „Washington Post” 580 tys. Egzemplarzy)
- Dzienniki wielkomiejskie („New York Times” 900 tys. Egzemplarzy)
- Dzienniki regionalne
- Dzienniki stanowe
- Dzienniki lokalne (90% wszystkich dzienników; łączny nakład to około 40 mln egzemplarzy)
- małomiasteczkowe
- podmiejskie (grupa średnia)
- dzielnicowa
b) Rynek czasopism
- różne grupy typologiczne
- 16 tys. Tytułów; 320 mln egzemplarzy nakładu
- magazyny ogólnoinformacyjne: „Reder`s Digest” 7 mln egzemplarzy, w formacie zeszytu A5
- tygodniki społeczno – polityczne (u nas tygodniki opinii) „Time” nakład 3 mln egzemplarzy; „Newsweek” 1,6 mln egzemplarzy nakładu
- magazyny domowe „Better Homes & Gardens” 4 mln egzemplarzy
- magazyny kobiece „Women`s Day” 2,5 mln egzemplarzy
- magazyny dla mężczyzn „Playboy” 1953r.; „Hustler”
- magazyny sportowe „Sports Ilustrated” 3 mln egzemplarzy
- magazyny elitarne „Quality Magazine”; „New Yorker” magazyn literacki, niskonakładowy; „Atlantic” sztuki graficzne, niskonakładowy; „Lancet” środowisko medyczne
- magazyny specjalne (środowisko naukowe; Zbigniew Brzeziński; „wyławianie pereł”, czyli wybitnych ludzi z całego świata)
Telewizja w USA:
- Telewizja kodowana, wymyślona przez amerykanów; kupno dekodera
a) Telewizja prywatna (Rozrywkowa)
- prawie 100% społeczeństwa
- około 1200 stacji; głównie sieci (NBC, ABC, CBS, FOX TV) każda około 200 stacji
- system afiliacji, czyli jeden koncern może mieć maksymalnie siedem stacji, ale wielkie koncerny tworzą sieci, ale w drodze umowy o afiliacje. Chronią małe lokalne stacje prywatne. 30% czasu antenowego jest małej stacji, a 70% należy do wielkiej stacji (to dla nich dobre, ponieważ docierają do ludzi w każdym stanie)
- telewizja kablowa (2/3 gospodarstw)
b) Telewizja publiczna
- około 5% społeczeństwa
- około 300 stacji; PBS organizacja; PBS dzieli dotacje i zajmuje się dystrybucją programów (Informacja i edukacja)
Radio w USA:
a) Radio prywatne (Około 13 tysięcy stacji – ABC, CBS, NBS – około 2,5 – 3 tysiące stacji; System trzech molochów) Cechy:
- Radio sformatowane
- Radio informacyjne
- Społeczne radio stacji (przedstawiciele miasteczek, przedstawiają problemy)
- Wysoki poziom koncentracji (70% należy do trzech stacji)
- Atrakcyjne medium reklamowe (15% wpływów z całego toru reklamowego)
- Mobilni słuchacze (około 45% kierowcy i nowe media)
b) Radio publiczne (około 900 stacji)
- 4% społeczeństwa; działa w ramach PBS (działa od 1969r.)
Internet w USA:
- 80% amerykanów korzysta z Internetu
- 60% z mobilnego Internetu
Ameryka to pierwszy kraj na świecie, który zwrócił uwagę na media etniczne. Media podzieliły etnicznie obywateli Ameryki (biali, czarni, Latynosi)
Wielka Brytania:
- Wielka Brytania jest demokratycznym krajem bez konstytucji
- ojczyzna prasy prestiżowej („The Times”)
- ojczyzna prasy opiniotwórczej („Spectator”)
- ojczyzna świeckiej cenzury (przetrwała do XVI wieku; 1965r. – zniesienie cenzury)
- ojczyzna światowej cenzury XVI w. (1712r. – podatek prasowy; 1855r. – zniesienie podatku prasowego; rozwija się prasa masowa, tania)
Uwarunkowania prawne:
- 1933r. zakaz publikowania treści zagrażających bezpieczeństwu państwa
- 1933r. zakaz publikowania treści szkodzących zdrowiu psychicznemu i moralnemu dzieci i młodzieży
- 1954r. ustawa „Television Act”, otwarcie drogi dla radia i telewizji prywatnej
- 2003r. „Communication Act” instytucja kontrolująca radio i telewizje + Internet
Główne cechy rynku prasowego:
a) dominacja dzienników ogólnokrajowych
- 100 dzienników; nakład 11 mln egzemplarzy
- 12 gazet niedzielnych; nakład 10 mln egzemplarzy
b) Trzy grupy dzienników ogólnokrajowych:
- dzienniki prestiżowe („Daily Telegraph” około 700 tysięcy egzemplarzy; „The Times” około 400 tysięcy egzemplarzy; „Finansial Times” 300 tysięcy egzemplarzy)
- dzienniki środka, ta gazeta nie jest tak prestiżowa jak gazety z pierwszej grupy, ale nie jest też tabloidem („Market Paper”, „Daily Mail” około 1,8 mln egzemplarzy)
- dzienniki sensacyjne, czyli tabloidy („The Sun” 2,4 mln egzemplarzy; „Daily Mirror” 2 mln egzemplarzy)
b) Wysoko nakładowe gazety niedzielne:
- „Sun on Sunday” 2 mln egzemplarzy
- „News on the world” 5 mln egzemplarzy (od 2012r. nie istnieje)
- „The Observer” 800 tysięcy egzemplarzy (gazeta poważna, a nie tabloidowa)
c) Uzupełniająca rola dzienników regionalnych i lokalnych
- „Scotman” 80 tysięcy egzemplarzy (największy dziennik regionalny – Szkocja)
d) Brak typowych tygodników opinii
e) Wizytówka rynku czasopism to tygodnik ekonomiczny „The Econimist” 1,4 mln egzemplarzy
f) Dominacja pism kobiecych, modowych i muzycznych
g) 10 tysięcy czasopism (bogaty rynek czasopism)
Telewizja:
a) 1939r. BBC Telewizja publiczna (podlega pośredniej radzie; działa na zasadzie monopolu)
- 3 ogólnokrajowe kanały, gdzie nie ma reklam (są opłaty abonamentowe; jest finansowana przez rząd, ale nie po to, by była kontrolowana)
b) 1995r. BBC przeżyło rewolucję organizacyjną (część komercyjna BBC „World Wide”; „Animal Planet”)
c) 1995r. pierwsza telewizja prywatna, komercyjna w Europie; „ITV” – seriale telewizyjne („Święty” z Roogerem Moorem)
d) 1989r. „Sky TV” pierwsza telewizja prywatna, satelitarna na świecie (W 1991r. przekształciła się na BSkyB – Rupert Merdock)
e) 1992r. „Channel 4” ma kanał prywatny z misją (m.in. społeczną)
f) 1997r. „Channel 5” kanał prywatny, rozrywkowy; zamerykanizowany
g) BBC TV + Sky TV = platforma cyfrowa, telewizja satelitarna (2002r. „Free TV”)
Radio:
a) 1927r. BBC radio publiczne (pierwsza rzetelna informacja w Europie)
- Dyrektor John Reith (rzetelne informacje, edukacja, niezależność polityczna)
- Rada Gubernatorów’ 12 osób, „Klucz kompetencyjny”
- Motto BBC: „Informacje dobre czy złe, ale zawsze prawdziwe”
b) 5 ogólnokrajowych kanałów radiowych:
- BBC World Service rozgłośnia skierowana na zagranicę (180 mln słuchaczy)
- 46 programów regionalnych, nie ma lokalnych
- 1972r. radio prywatne, ale tylko lokalne
- Lata 90 . XX wieku ogólnokrajowe radio prywatne („Clasic FM”, „Radio Virgin”, „Talk Sport”)
- Ponad 200 lokalnych stacji (głównie zorganizowane w sieci)
Internet:
- około 70% Brytyjczyków korzysta i ponad połowa użytkowników mobilnie korzysta z sieci
Ważną cechą brytyjskiego systemu medialnego to wysoki poziom koncentracji medialnej; najwyższy w Europie.
Sześć największych wydawnictw prasowych kontroluje ponad 70% rynku prasy.
Wiodąca rola mediów ogólnokrajowych
Wielka Brytania to kraj scentralizowany (duża rola mediów)
Japonia. Uwarunkowania kulturowe:
a) Położenie geograficzne; kraj wyspiarski; daleko od Europy i Stanów Zjednoczonych – izolacjonizm. Uwaga mediów skoncentrowana na sprawach krajowych.
b) Homogeniczne społeczeństwo
- nie ma kontrastów społecznych
- dominuje klasa średnia
- nie ma mniejszości narodowych (jeden język)
c) Harmonia społeczna
- brak agresywnego, „drapieżnego” dziennikarstwa
d) Kult przemocy
e) Seksizm
- Gejsze (nie prostytutki!)
- mężczyzna jest najważniejszy
f) Urbanizacja
- Tokio, Osaka, Nagaya (32 mln ludzi)
- Dostęp do telewizji kablowej i satelitarnej; łatwiej o Internet i taniej
g) Lojalność (wobec szkoły i firmy)
- ponad 700 firm (kluby dziennikarzy tylko w Japonii)
h) Edukacja („wyłapywanie pereł” przesadzone)
i) Sport – sumo, biegi długodystansowe, baseball (transmisje sportowe mają wielu widzów)
Uwarunkowania prawne:
a) 1909r. prawo prasowe; system sądowej rejestracji prasy (rejestrowanie tytułów prasowych)
- zakaz publikacji, w czasie śledztwa
- sprostowania (odbudowanie zaufania do mediów)
Do 1946r. to prawo przetrwało
b) W roku 1946 Konstytucja Japonii gwarantowała wolność mediów
c) 1949r. nowe prawo prasowe; zakaz cenzury; określa normy obyczajowe
- ochrona danych osobowych
- próbuje powiedzieć czym jest treść nieprzyzwoita (W Polsce nie jest to wyjaśnione)
d) 1950r. Ustawa o Radiofonii i Telewizji
- sektor publiczny (NHK wzorowana na BBC, wcześniej była państwowa)
- sektor prywatny (wzorowany na USA – sieci stacji telewizyjnych i radiowych)
Źródła informacji:
a) Agencje informacyjne
- 1945r. Agencja „Kiodo” spółka z udziałami NHK i 63 właścicieli gazet i stacji RTV; agencja o ambicjach regionalnych, chcę być także azjatycka
- Chińska agencja Sinhua (Sinkła)
- 1945r. Agencja „Jiżdżi”to agencja ekonomiczna; rzetelne raporty i analizy ekonomiczne
b) Kluby dziennikarzy (udzielanie informacji swoim dziennikarzom)
Prasa:
a) Gazety i dzienniki
Dominują dzienniki ogólnokrajowe tzw. „wielka trójka”; ponad 20 mln egzemplarzy:
„Szimbun” 10 mln egzemplarzy
„Asaszi szimbun” około 7 mln egzemplarzy
„Majniszi” około 4 mln egzemplarzy
- Wydawane są w systemie „set” wielkie dzienniki wydawane są dwa razy dziennie. Zostało to wprowadzone w latach 70. XX wieku
- Silna pozycja rynkowa dzienników ekonomicznych. Dwa największe dzienniki japońskie – łączny nakład ponad 4 mln egzemplarzy
- Wysoki poziom prenumerat (90% dzienników w prenumeracie)
- Reklamy to około 40% objętości gazety; wysoki udział reklam
- Ograniczone znaczenie tabloidów (około miliona egzemplarzy)
- Dzienniki: ogólnokrajowe, regionalne, prefekturalne (powiatowe)
b) Czasopisma:
3 grupy dominujące:
- elitarne miesięczniki opiniotwórcze 600 tysięcy nakładów
- skandalizujące tygodniki sensacyjne (800 tysięcy egzemplarzy)
- pisma komputerowe (około miliona egzemplarzy)
Wysoki poziom internacjonalizacji (wydawanie prasy, która jest popularna w innym kraju)
c) Manga (komiksy):
- specyficzne komiksy japońskie; największy: 5 mln egzemplarzy
- cywilizacja obrazu
Telewizja:
- około 20 stacji TV uniwersalnej
- około 100 stacji TV prywatnej
- 3 sektory:
a) publiczna NHK (trzy kanały ogólnokrajowe, dwunastoosobowe dyrektorium; klucz kompetencyjny; zakaz dla polityków)
b) prywatne sieci stacji (cztery wielkie sieci stacji telewizyjnych – „Fudżi”)
c) uniwersytecka (lokalne)
- Właściciele stacji telewizyjnych to operatorzy telewizji kolorowej. Są częścią koncernów medialnych
Radio:
- jest w Japonii dwusektorowe
- 4 kanały ogólnokrajowe + 40 kanałów regionalnych
- prywatne 100 stacji (głównie dwie sieci, każda 30 stacji)
Rynek reklamy
- 38% telewizja
- 22% prasa
- 9% Internet
- 2% radio
- 2:1 radio: reklama zewnętrzna 18%; dominuje telewizja
Internet – blisko 80% Japończyków korzysta, z czego 60% z Internetu mobilnego
System medialny o odmiennej kulturze. To społeczeństwo telewizyjne; ponad cztery godziny dziennie.