Technologia uprawy pszenicy
plon: 6 ton ziarna na hektar

1. Wymagania termiczne

FAZY ROZWOJU	DŁUGOŚĆ FAZY	PRÓG TERMICZNY	SUMA TEMPERATUR
Siew – wschody	12	3	82
Wschody – krzewienie	27	3	120
Siew – krzewienie	39	2	238
Strzelanie w źdźbło - kłoszenie	25	8	190

Tabela 1 (w-g Deputat i Marcinkowskiej)

Tabela 2. Wymagania termiczne w jednostce czasu termalnego [^oC/dzień] przy temperaturze bazowej 0 ^oC do osiągnięcia wyszczególnionych faz rozwojowych

Od siewu do wschodu	125 – 160
Pierwsze kolanko	592 – 659
Początek kwitnienia	807 – 901
Początek nalewania ziarna	1068 – 1174
Dojrzałość woskowa	1434 – 1556
Dojrzałość pełna	1538 – 1665

Klimat ma istotny wpływ na wahania plonów pszenicy. Plony pszenicy ozimej uzależnione są od warunków klimatycznych na jesieni i w czasie zimy. Słoneczna pogoda na jesieni uodparnia rośliny na niskie temperatury w zimie.

Wczesne mrozy na jesieni bez okrywy śnieżnej są przyczyną poważnych strat w wyniku wymarzania. Odmiany w Polsce wytrzymują temperatury do -25°C pod okrywą śnieżną.

1. Wymagania wodne

Pszenica szczególnie niekorzystnie reaguje na brak i nadmiar wody w okresie krzewienia i strzelania w źdźbło. Nadmiar wody spowoduje przedłużenie wegetacji i opóźni dojrzewanie, a także zwiększy ilość chorób. Nadmiar opadów przy zbiorze może spowodować porastanie. Upały spowodują niedostateczne wypełnienie ziarna, tak zwany poślad. Wymagania pszenicy jarej w okresie od kiełkowania do zbiorów są podobne.

IV – VII
Opady optymalne: 276 (Klatt 1957)
Potrzeby opadowe: 254 (Dzieżyc i inni)

1. Wymagania glebowe

Pszenica ozima ma największe wymagania glebowe spośród zbóż. Duże i stabilne

jej plony można tylko uzyskane na bardzo dobrych i dobrych glebach (Tabela 3) zaliczanych do:

kompleksów rolniczej przydatności - pszennych (1-3), żytniego bardzo dobrego

(4), górskich pszennego i zbożowego (10,11) oraz zbożowo - pastewnego mocnego (8); lub

klas bonitacyjnych - I, II, III a, III b i IVa.

W gospodarstwach ekologicznych uprawa pszenicy ozimej na słabszych glebach jest uzasadniona jedynie w przypadku wysokiej ich kultury (wysoka zawartość próchnicy, duża miąższość poziomu próchnicznego, obojętny odczyn, dobra struktura) oraz doboru bardzo dobrego przedplonu (motylkowate wieloletnie lub okopowe nawożone obornikiem). Należy również podkreślić, że w rolnictwie konwencjonalnym stosowanie nawozów mineralnych (chemicznie przetworzonych)

zwiększa możliwości uprawy pszenicy na nieco słabszych glebach.

Tabela 3. Plon pszenicy ozimej na glebach poszczególnych kompleksów przydatności

rolniczej lub klas bonitacyjnych (dotyczy rolnictwa konwencjonalnego).

Różnice w plonie ziarna między w/w kompleksami mogą dochodzić do 20%. Na kompleksach żytnich spadki plonów przekraczają 25 – 30%/

Odczyn gleb powinien mieścić się w przedziale 6 – 7 (pH). Odpowiedni odczyn obniża szkodliwość jonów glinu i manganu.

1. Dobór odmiany

Czynniki warunkujące:

• Przynależność do grupy jakościowej (jakościowe – A, chlebowe – B, pastewne – C )

• Mrozoodporność – z punktu widzenia rolnika – zimotrwałość

• Zdrowotność

• Odporność na wylęganie

• Odporność na porastanie, szczególnie ważna przy ziarnie technologicznym)

  • Są odmiany:
    Intensywne – intensywna ochrona, lubią nawożenie
    Ekstensywne – słabiej reagują na intensywną ochronę i nawożenie. Lepiej siać je na gorszych glebach

• Odpowiedź na odstępstwa od optymalnej agrotechniki.

• Nie ma odmiany nie reagującej na odstępstwa, ale są tolerancyjne na termin siewu (przesunięcie o kilka dni)

Pszenica BOGATKA posiada wysoką zawartość glutenu o niskiej rozpływalności.

Charakteryzuje się dobrą mrozoodpornością ocenioną na 5 w skali 9 stopniowej i dobrą odpornością na popularne choroby grzybowe pszenic, takie jak: fuzarioza kłosa, choroby podstawy źdźbła i rdza brunatna. Odmiana wczesną o sztywnej, niewysokiej słomie odpornej na wyleganie i o zdrowym, zbitym kłosie. Nasiona są bardzo dobrze wypełnione, o wysokiej masie 1000 ziaren oraz dobrym wyrównaniu i niskim udziale pośladu.

1. Przedplon: ziemniaki wczesne

Ogólne uwarunkowania:

• Największe spośród zbóż wymagania przedplonowe

• Nie umieszczać w zmianowaniu po pszenicy lub jęczmieniu

• Spośród zbóż najlepszym przedplonem jest owies

• Nie umieszczać po kukurydzy odchwaszczonej triazynami

• Umieszczać po przedplonach wcześnie schodzących z pola, by móc wykonać pełny zestaw uprawek umieszczać po przedplonach nawożonych nawozami organicznymi

• Unikać stanowisk pozbiorowych o szerokim stosunku C:N i N:P. Ponadto może to zaburzyć stosunki wodno – powietrzne w glebie

• Przedplon winien pozostawić stanowisko wolne od chwastów, chorób przenoszonych przed resztki pozbiorowe

Do bardzo dobrych przedplonów zalicza się:

• Ziemniaki

• Rzepak

• Motylkowate wieloletnie

• Mieszanki motylkowato – zbożowe

ZMIANOWANIE – kompleks pszenny bardzo dobry (1)

1. Ziemniaki wczesne ^xx -1,02

2. Pszenica ozima -0,38

3. Żyto -0,38

4. Owies -0,38

-2,16

Obornik (30t) 2,10

Słoma z pszenicy ozimej* 0,90

0,84

* Pszenica ozima została przyorana na słomę, uzyskano 5t słomy/ha

6. Uprawa roli

Podstawowym celem uprawy roli pod pszenicę ozimą jest uzyskanie wysokiej sprawności gleby, poprawa stosunków powietrzno-wodnych, ograniczenie zachwaszczenia oraz wyrównanie powierzchni pola.
Korzystny stan roli przed siewem stwarza warunki do uzyskania wyrównanych wschodów i dobrego wzrostu siewek, silnego ukorzenienia się roślin, co poprawia ich zimotrwałość i stwarza warunki do uzyskania wyrównanego łanu. Taki łan jest również bardziej konkurencyjny w stosunku do chwastów. Sposób uprawy zależy od:

• terminu zbioru przedplonu,

• stanu roli po zbiorze przedplonu,

• wyposażenia gospodarstwa w narzędzia uprawowe,

• planowanego terminu siewu.

Uprawa pożniwna. Po wcześniej zbieranych przedplonach (owies, mieszanki motylkowatych z trawami, strączkowe i mieszanki zbożowo-strączkowe) należy wykonać uprawę pożniwną, która zapewnia:

 płytkie i dobre wymieszanie z glebą resztek pożniwnych, stwarzając korzystne warunki do możliwie szybkiego ich rozkładu. Jest to szczególnie ważne przy kombajnowym zbiorze zbóż i roślin strączkowych, kiedy ilość resztek pożniwnych jest duża;

 korzystne warunki do szybkiego kiełkowania nasion chwastów oraz osypanych nasion rośliny przedplonowej, których przy kombajnowym zbiorze sporo pozostaje na powierzchni pola;

 ograniczenie strat wody z gleby poprzez przerwanie podsiąkania kapilarnego, co ułatwia poprawne wykonanie orki siewnej i dobre przygotowanie roli pod oziminy;

 zapoczątkowanie mechanicznego zwalczania perzu i innych chwastów wieloletnich.

Uprawa pożniwna, w zależności od wyposażenia gospodarstwa w sprzęt, może być wykonana gruberem lub też tradycyjnie pługiem. Na polach zagrożonych perzem i innymi chwastami wieloletnimi wskazane jest stosowanie tradycyjnej podorywki z bronowaniem, a po przeschnięciu roli wyciąganie rozłogów perzu kultywatorem i bronami.
Po późno zbieranych przedplonach uprawę roli pod pszenicę ozimą rozpoczyna się od kultywatorowania lub bronowania, po którym wykonuje się płytką orkę siewną. Wykonanie płytkiej orki jest wskazane nawet jeżeli rola po zbiorze przedplonu jest pulchna, gdyż na powierzchni pola pozostają pewne ilości chwastów, które mogą dalej rosnąć w zbożach.

Uprawa przedsiewna obejmuje orkę siewną oraz przedsiewne doprawienie roli. Orkę siewną można wykonać na około 2-3 tygodnie przed wysiewem pszenicy ozimej, najlepiej pługiem zagregowanym z broną lub wałem specjalnym (na lżejszych glebach starczy brona, zaś na cięższych wskazane jest użycie wału). Orkę siewną można również wykonać bezpośrednio przed wysiewem pszenicy, wówczas konieczne jest zagęszczenie gleby wałem, najlepiej Campbella.
Głębokość orki siewnej trzeba uzależnić od stanu roli po zbiorze przedplonu. Jeżeli zbiory przeprowadzono przy optymalnej wilgotności gleby i orkę wykonuje się w takich warunkach, wówczas można jej głębokość ograniczyć do 15-18 cm. Natomiast na polach "rozjeżdżonych" podczas zbioru przedplonu lub silnie zachwaszczonych wskazana jest większa głębokość orki, nawet około 25 cm.
Przedsiewne doprawienie roli powinno umożliwić umieszczenie wysiewanych nasion na jednakowej głębokości na zagęszczonym podłożu i przykrycie ich cienką warstwą luźnej ale niezbyt rozpylonej gleby. Taki stan roli stwarza warunki do uzyskania wyrównanych wschodów, a w konsekwencji równomiernie zagęszczonego łanu.

7. Nawożenie

Nawożenie azotem:

• z gleby: 64 kg/ha

• z nawozów mineralnych
  Pełna dawka obornika: 30t
  Całkowita ilość azotu: 30t * 0,6% = 0,18t = 180kg N
  Ilość azotu działającego: 180kg N * 0,1 = 18 kg

• z nawozów mineralnych zastosowanych pod przedplon: 180kg N * 0,26 = 46,8 kg

PRZYCHODY AZOTU: 64kg + 18kg + 46,8kg = 128,8kg

Pobieranie składników pokarmowych: 150kg N / 50t

150kg --------- 80% (80% wykorzystanie składnika z nawozu)
X (kg N)-------100%
x = 187,5 kg (potrzebna ilość azotu)

Brakująca ilość azotu: 187,5 – 128,8= 58,7 kg N

100kg saletry amonowej -------- 34kg N
x (kg saletry amonowej)----------58,7 kg N
x = 172,6 kg saletry amonowej należy podać na 1 ha