Agnieszka Pajka

Łucja Bartosz

Towaroznawstwo, 1 rok

TECHNOLOGIA UPRAWY KUKURYDZY NA KISZONKĘ przy plonie 50t/ha

1. Wymagania termiczne

Kukurydza jest rośliną dnia krótkiego, w warunkach dnia długiego okres wegetacji ulega znacznemu wydłużeniu, głównie przez przedłużanie wegetatywnej fazy rozwojowej, od kiełkowania do zakwitania. Ważnym czynnikiem wpływającym na rozwój i plonowanie kukurydzy jest temperatura – kukurydza jest bowiem rośliną ciepłolubną. Niespełnienie wymagań termicznych skutkuje nierównymi i niepełnymi wschodami. Ziarno kukurydzy kiełkuje w temperaturze 8 - 10°C, rozwija się w 16°C, przyrost suchej masy w temperaturze 18 - 20°C. Temperatura powyżej 23°C i niska wilgotność w fazie kwitnienia powoduje, że pyłek traci żywotność.

2. Wymagania wodne

Do wydania wysokiego plonu kukurydza potrzebuje dostatecznej ilości wody, jednak gospodaruje nią oszczędnie. Jej współczynnik transpiracji wynosi ok. 260. Największe zapotrzebowanie na wodę występuje w okresie intensywnego wzrostu, tj. przed samym kwitnieniem oraz w okresie kwitnienia roślin. Optymalna wielkość opadów w uprawie kukurydzy to 450 – 550 mm rocznie.

3. Wymagania glebowe

Kukurydzę można uprawiać na różnych glebach z wyjątkiem podmokłych, zimnych, ciężkich, oraz zbyt lekkich i suchych. Najodpowiedniejsze są gleby głębokie, próchniczne, o dużej pojemności wodnej, ciepłe, przewiewne i zasobne w łatwo przyswajalne składniki pokarmowe. Najlepsze są : czarnoziemy, czarne ziemie i lessy, ewentualnie lżejsze mady, piaski gliniaste mocne i gleby brunatne.
Kukurydza jest tolerancyjna na odczyn gleby, toleruje zakres pH od 5 do 7,5. Szacuje się, że około 60% gleb w Polsce nadaje się pod uprawę kukurydzy.

4. Dobór odmiany

Nawet najbardziej sprzyjające warunki pogodowe nie są w stanie zapewnić sukcesu w uprawie kukurydzy. Potrzebne są bardzo wydajne i sprawdzone w naszych warunkach pod względem wczesności odmiany mieszańcowe kukurydzy. Mamy do dyspozycji 162 odmian wpisanych do Krajowego rejestru, w tym 19 najnowszych zarejestrowanych nie dawno. Około 90 mieszańców jest przeznaczonych do uprawy na ziarno, w tym 30 o bardzo dobrej strukturze kolby (stosunku ziarna do rdzenia) może być wykorzystywana do produkcji. Około 60 mieszańców przeznaczonych jest do uprawy na kiszonkę z całych roślin, a około 20 to formy ogólnoużytkowe nadające się do uprawy na ziarno, kiszenie i CCM.

Od 2004 roku obok odmian z Krajowego Rejestru dopuszczone są odmiany z tzw. wspólnego katalogu odmian (CCA), zarejestrowane w dowolnym kraju Unii Europejskiej. Jednak wiele tych odmian są zbyt późne jak nasze warunki, dlatego ukazało się zarządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi wykaz takich odmian, które nie mogą być przedmiotem dystrybucji w Polsce. Większość odmian ocenia się na podstawie klasyfikacji liczbowej przyjętej przez FAO, według której dzielą się one na:

• wczesne FAO do 200.

• średnio wczesne FAO 200-240.

• średnio późne FAO 250-290.

• późne FAO większe od 290.

Polska podzielona jest na 3 rejony uprawy kukurydzy: 

• rejon I południowo-zachodni i południowo-wschodni – uprawa na ziarno i CCM odmiany FAO do 280 i uprawa na kiszonkę odmiany FAO do 300.

• rejon II środkowy – uprawa na ziarno i CCM odmiany FAO do 240, uprawa na kiszonkę odmiany FAO do 280.

• rejon III północny i podgórski –uprawa na CCM odmiany FAO do 200, uprawa na kiszonkę odmiany FAO do 240.

Do naszej technologii odmiana: CASILLAS – odmiana dwuliniowa (SC), przeznaczona do uprawy na kiszonkę, wczesność na granicy grupy średniowczesnej i średniopóźnej, FAO: 250 – 260.

5. Przedplon: jęczmień ozimy

Na glebach żyznych można uprawiać kukurydzę po roślinach zbożowych. Na glebach słabych po przedplonach tj. okopowe, strączkowe, mieszanki motylkowych z trawami, najlepiej w drugim roku po oborniku.
Kukurydza jest dobrym przedplonem dla innych roślin, zwłaszcza jarych.

Na kiszonkę można ją uprawiać po plonie wtórnym, po poplonie ozimym wcześnie zbieranym na paszę.

6. Uprawa roli pod kukurydzę w plonie głównym jest podobna do uprawy pod zboża jare. Na przedplonach okopowych można zastosować nawozy fosforowe i potasowe oraz wykonać orkę przedzimową.
Po przedplonach strączkowych (wcześnie schodzących z pola) i zbożowych stosuje się pełny zestaw uprawek pożniwnych, wysiew nawozów fosforowych i potasowych oraz orkę przedzimową. Jeżeli uprawiamy kukurydzę na oborniku, to uprawa jesienna jest tak jak pod okopowe.

7. Zmianowanie i bilans

1. Kukurydza na kiszonkę⁺⁺ -0,91
2. Pszenica ozima -0,38
3. Owies -0,38
4. Jęczmień ozimy -0,38
-2,08
obornik 1,75
słoma z pszenicy ozimej* 0,90
0,60

* Pszenica ozima została przyorana na słomę, uzyskano 5t słomy/ha

8. Nawożenie

8.1 Bilans AZOTU

8.1.1 Przychody:

• z gleby: 64 kg/ha

• z nawozów mineralnych
  Pełna dawka obornika: 25t
  Całkowita ilość azotu: 25t * 0,6% = 0,15t = 150kg N
  Ilość azotu działającego: 150kg N * 0,25 = 37,5 kg

• z nawozów mineralnych zastosowanych pod przedplon: 180kg N * 0,26 = 46,8 kg

PRZYCHODY AZOTU: 64kg + 37,5kg + 46,8kg = 148,3

8.1.2 Rozchody

Pobieranie składników pokarmowych: 155kg N / 50t

155kg --------- 80% (80% wykorzystanie składnika z nawozu)
X (kg N)-------100%
x = 193,75 (potrzebna ilość azotu)

Brakująca ilość azotu: 193,75 – 148,3 = 45,45 kg N

100kg saletry amonowej -------- 33kg N
x (kg saletry amonowej)----------45,45 kg N
x = 137,7kg saletry amonowej należy podać na 1 ha

8.2 Nawożenie fosforem i potasem

W_P = Wp*b – O*r = 50*1*0,6 – 50*0,2 = 20kg

W_K = 50*0,4*0,6 – 50*0,6 = 90 kg

100kg superfosfatu potrójnego granulowanego ------ 46 kg P
x (kg superfosfatu potrójnego granulowanego --------20 kg P (potrzebnego)
x = 43,5 kg superfosfatu potrójnego granulowanego należy podać

100kg soli potasowej --------50 kg K
x (kg soli potasowej) ---------90kg K (potrzebnego)
x = 180 kg soli potasowej należy podać

8.3 Nawożenie wapniem i magnezem

Czarne ziemie: pH = 6,0 – 6,5
Dawka CaO: 1t/ha (1 raz na 4 lata)
Nawozimy wapnem wapniowo – magnezowym.

9. Siew

Kukurydza jest rośliną dnia krótkiego, skrócony dzień przyśpiesza rozwój generatywny roślin. W miarę opóźniania siewu wytwarza ona większą masę wegetatywną. Jednocześnie następuje opóźnienie rozwoju i dojrzewania ziarna oraz zmniejszenie plonu ziarna i obniżenie zawartości suchej masy w plonie całych roślin. Te niekorzystne zmiany pogłębiają się w latach o mniej sprzyjających warunkach pogodowych.

Optymalny termin siewu kukurydzy występuje wtedy, gdy temperatura gleby na głębokości umieszczania nasion wynosi około 6 – 8°C.
Siew kukurydzy powinien być wykonany siewnikami punktowymi, pneumatycznymi lub mechanicznymi. Optymalna prędkość robocza dla siewników pneumatycznych powinna wynosić 5 km/h, a dla mechanicznych – 7 km/h (ogólnie od 5 – 10 km/h). Przy większej prędkości wysiew jest nieregularny, a nawet powstają przepusty. Kukurydzę wysiewa się w rozstawie 30-80 cm (w zależności od kombajnu). Odległość w rzędzie powinna mieścić się w granicach 12 – 45cm.

Istotnym czynnikiem plonotwórczym jest obsada roślin na jednostce powierzchni. Optymalna obsada zapewnia bowiem najlepsze wykorzystanie promieniowania słonecznego i maksymalną produktywność fotosyntezy. Zwiększanie liczby roślin na jednostce powierzchni prowadzi do wzrostu plonu, jednak przekroczenie optymalnej obsady powoduje zmniejszenie wielkości kolb i ich liczby a nawet ich zupełny brak i - w konsekwencji - istotny spadek plonu ziarna i zwiększenie w nim zawartości wody w czasie zbioru.

Liczba roślin kukurydzy na 1 m² w zależności od wczesności odmian i kierunku użytkowania.

Odmiany	Kierunki użytkowania
	Ziarno i CCM
Wczesne FAO do 200) Średnio wczesne (FAO 200-240) Średnio późne (FAO 250-290) Późne (FAO 290 i większe)	10-12 9-11 8-10 7-9

10 szt --------------- 1m²
x (szt) -------------- 1 ha (10000m²)
x= 100 tys. szt/m²

Założenie: rozstawa 80 cm

Liczba roślin na 10mb rzędu wynosi:
(80*10)/10=80 szt

Odległość w rzędzie wynosi 1000/80 = 12,5 cm

Odległość w rzędzie (cm) = 100*[80]^-1 = 1,25 cm

10. Zabiegi pielęgnacyjne i ochrona

W celu ograniczenia wysokości strat w plonach kukurydzy powodowanych przez choroby i szkodniki, konieczne jest łączne stosowanie wielu metod zapobiegania oraz zwalczania.

• Podstawowe znaczenie ma dobór odmian mniej podatnych na choroby i szkodniki, szczególnie na zgniliznę korzeni i zgorzel podstawy łodygi oraz na omacnicę prosowiankę.

• Dużą rolę spełnia optymalna agrotechnika. Jeśli tylko pozwalają względy organizacyjne gospodarstwa, to bardzo wskazana jest uprawa kukurydzy w zmianowaniu z innymi roślinami.

• Zachowanie płodozmianu pozwala obniżyć nasilenie wielu chorób: zgnilizny korzeni i zgorzeli podstawy łodygi, głowni guzowatej, głowni pylącej i drobnej plamistości liści oraz omacnicy prosowianki i niektórych innych agrofagów.

• Gdy tylko pozwala na to temperatura gleby, wskazany jest dość wczesny siew kukurydzy.

• Staranna uprawa roli, optymalne nawożenie i terminowe wykonanie niezbędnych zabiegów pielęgnacyjnych stwarzają roślinom sprzyjające warunki wzrostu.

Bardzo ważnym zabiegiem dla utrzymania dobrej zdrowotności roślin jest zwalczanie chwastów, bowiem na wielu gatunkach mogą rozwijać się i wstępnie żerować rolnice i niektóre inne szkodniki, by później przejść na kukurydzę.

W sąsiedztwie plantacji należy niszczyć chwasty grubołodygowe, w których mogą zimować gąsienice omacnicy prosowianki. Pod koniec czerwca i w lipcu wskazane jest wycinanie narośli głowni guzowatej (jeśli nasilenie tej choroby jest duże), a także wiech i kolb opanowanych przez głownię pylącą. Porażone organy roślin trzeba usuwać z plantacji i zniszczyć (spalić). Po zbiorze kukurydzy słomę należy nisko skosić i pociąć na drobną sieczkę. Na ścierń trzeba zastosować rozdrabniacz resztek, który zniszczy mechanicznie znaczną ilość gąsienic omacnicy prosowianki oraz część zarodników grzybów chorobotwórczych. Rozdrobnione resztki pożniwne należy głęboko przyorać, by pozostałe gąsienice oraz zarodniki grzybów i bakterie nie mogły wiosną wydostać się na powierzchnię gleby.

Chwasty można zwalczać za pomocą zabiegów mechanicznych:

• Bronowanie przed wschodami, broną lekką, ukośnie do kierunku rzędów roślin

• Bronowanie po wschodach, gdy rośliny rozwiną 3 – 4 liście

• Kilkakrotnie płytkie pielenie międzyrzedzi, gdy rośliny osiągną 10 – 15 cm, 25 – 30 cm i 40 cm wysokości.

Wskazana jest bieżąca kontrola pojawu i występowania chorób i szkodników, wykonywana przez plantatora. W tym celu trzeba raz w tygodniu poddawać dokładnym oględzinom kilkanaście (kilkadziesiąt) kolejnych roślin w rzędzie w pięciu miejscach plantacji. W przypadku trudności z identyfikacją szkodnika lub choroby, a szczególnie w sytuacji, gdyby zaistniało podejrzenie o wystąpienie gatunku (obiektu) kwarantannowego (np. stonki kukurydzianej), należy się zwrócić do rejonowego zespołu doradztwa rolniczego lub terenowego inspektoratu inspekcji ochrony roślin i nasiennictwa z prośbą o zainteresowanie się problemem i udzielenie niezbędnej pomocy albo podjęcie stosownych działań. Wyniki obserwacji własnych będą bardzo pomocne przy podejmowaniu decyzji o potrzebie i terminach zwalczania szkodników.

Jeśli zdrowotność roślin i plony kukurydzy są znacznie zagrożone przez choroby i/ lub szkodniki, wówczas należy podjąć ich chemiczne lub biologiczne zwalczanie.

11. Zbiór kukurydzy na kiszonkę

Z całych roślin zbiera się w fazie dojrzałości mleczno–woskowej, gdy zawartość suchej masy wynosi 23 – 24%, a udział kolb w plonie około 35%. Zbyt wczesny zbiór kukurydzy powoduje zwiększenie strat w procesie kiszenia i gorszą jakość kiszonki. Do zbioru na kiszonkę stosuje się sieczkarnie zbierające przyczepiane lub samobieżne, rozdrabniające jednocześnie surowiec na sieczkę.