Hadrony podobnie jak proton i neutron oddziałuja siłami wiążącymi jadra ;silnie;leptony podobnie jak elektron i neutron nie dodziałuja silnie. Znamy ich 6 3naładowane(elektron, mion,taon) 3 neutralne neutrino, kwarki składniki z których zbudowane SA hadrony, wystepuj one swobodnie wyróżniamy 2typy hadronów bariony pioton i neutron, mezony układ kwark antykwark. Kwarki SA uwiezione w hadronach: siły wiążące kwarki w hadronach nie maleja z odległością wiec od odciągniecia kwarku na nieskonczona odl czyli uwolnienia. Gulony czastki odpowiednie za oddzialywnie miedzy kwarkami.

Kosmologia dzial astrofiz zajmujacy Się ewolucja wszechświata. 1av jednostka astronomiczna srednia odl ziemi od słonca. 1parsek odległość z której promień orbity okołosłonecznej ziemi widzimy pod kątem 1s łuku ponad 30 bilionów km 3,26lat świetlnych. 1rok świetlny to odl jaka przebędzie światło w ciagu 1roku kalendarzowego

Kat paralaksy to kat zawarty miedzy kierunkami obserwacji danego obiektu w lecie i w zimie. Dl bardzo małych

Dopplerowskie przesuniecie ku podczerwieni odbiera pezez nas dł fali wysyłanej przez odległy obiekt jest wieksza od rzeczywistej

Prawo hubblea względne przesuniecie dł fali jest wprost proporcjonalne do odległości danego obiektu od nas

Stała hubblea wyznaczona doswiadczalnie w jednostkach tradycyjnie uzywanych przez astronomów jest równa ok. 70km/s na mpc, jednostka parsek to ok. 3,3*10 do13km wiec h= 2,2*10 do minus 13 1?s. prędkość oddalania się galaktyk od soebie jest wprost proporcjonalna od odległości miedzy nimi, v=hr