Cele prawidłowej diety

• Zatrzymanie bądź spowolnienie utraty masy ciała

• Zapewnienie odpowiedniego poziomu żywienia aby umożliwić szybkie gojenie się ran i odpowiednie działanie układu odpornościowego

• Zmniejszenie ryzyka zakażeń oraz sepsy

• Skrócenie czasu hospitalizacji

• Skrócenie czasu powrotu zwierzęcia do formy przed chorobą.

Aby dobrze ustalić dietę należy wziąć pod uwagę:

• Waga konia –w czasie hospitalizacji ważymy konie codziennie

• Body condition score BCS (1-10)

• Historia żywienia

• Badanie biochemiczne surowicy

Waga

Wzór dla dużego konia

2

[Obwód klatki (cm)] x długość (cm)

------------------------------------------------ =waga

11877

Waga

Wzór dla kuca

(3,7 x obwód klatki cm)+(2 x długość cm)-348.5

_______________________________________ = Waga

2,2

Waga

• Taśma do mierzenia koni

• Waga

Ocena BCS

• wychudzony:1-3 stopnie, widoczne guzy ramienne, guzy krzyżowe i siedzeniowe, widoczna głowa ogona

• Idealny: 4-6 stopni, lekko widoczne żebra, wytrzyma głodówkę b28-72h bez komplikacji metabolicznych

• Gruby: 7-9stopni, otłuszczony, krótka głodówka może doprowadzić do hiperglicerinemii, stłuszczenia wątroby, anoreksji

Historia żywienia

• Co koń otrzymuje na stałe do jedzenia

• W jakiej ilości

• W jakich odstępach czasu

• Wszystkie dodatki

• Sposób pobierania karmy przez konia(czy np. zostawia coś)

Badanie biochemiczne surowicy

• Poziom lipidów

• Metabolizm glukozy

• Elektrolity

• Poziom białka całkowitego

• Poziom mocznika

• Poziom Ca

• Poziom Mg

Cele prawidłowego żywienia:

Utrzymanie zdrowia konia na takim poziomie, który pozwala na właściwe jego użytkowanie

Zasady żywienia

1. Systematyczność

2. Odpowiednia dawka, w zależności od:

-wieku

-stanu fizjologicznego

-sposobu użytkowania

3.Odpowiednia jakość

• Ilość energii przyjmowanej z paszą musi równoważyć straty

• Częste, małe dawki (3-4x dz.)

• Odpoczynek konia (ok. 1h) przed i po karmieniu

• Zachowanie odpowiednich proporcji między paszami objętościowymi a treściwymi.

lekka praca=2:1, średnio ciężka=1:1, ciężka=1:2

• Stały dostęp do wody

Systematyczność

• układ pokarmowy konia jest przystosowany do pobierania małych ilości a częstych paszy.

• Karmienia w warunkach stajennych, powinny być rozłożone w ciągu doby na równe, regularne i nie zbyt długie odstępy czasu.

• Pasza powinna być zadawana 3-4razy dziennie .

Rodzaje pasz

• Pasza objętościowa soczysta

• Pasza objętościowa sucha

• Pasze treściwe –ziarna zbóż

• Pasze treściwe-przemysłowe

• Dodatki mineralno-witaminowe

Pasze objętościowe soczyste

>Zielonki:

-trawa pastwiskowa, (kończyna, lucerna, esparceta, rajgras)

-kiszonki: odpowiednio zakiszone trawa pastwiskowa lub rośliny motylkowe

>Rośliny okopowe:

marchew, buraki cukrowe

Pasze objętościowe suche

• Siano łąkowe z traw mieszanych (kończyna, lucerna, esparceta, rajgras).

Prawidłowo wysuszone siano zawiera ok. 17% wody. Łąki koszone są zazwyczaj dwa razy w roku.

Pierwszy zbiór: siano właściwe zawierające kwiaty i nasiona.

Drugi zbiór: tzw. pokos, siano mniej wartościowe.

Ocena siana

• Przy ocenie bierzemy pod uwagę przede wszystkim kolor. Siano powinno być zielone, świadczy to o najbardziej korzystnym momencie zbioru.

• Zapach: charakterystyczny, brak zapachu świadczy o jego wypłukaniu przez nadmierne opady.

• Ewentualne pylenie: zbyt późny zbiór.

Pasze objętościowe suche

>Susz: jest to siano łąkowe zawierające ok. 35% wody ,włókna są drobno pocięte na długość ok. 5cm.

>Słoma: z pszenna, żytnia, jęczmienna, owsiana.

Słoma jest jako pasza objętościowa tylko w wyjątkowych przypadkach (ściółka). Do skarmiania najczęściej używa się słomy owsianej.

>Sieczka: krótko cięta słoma żytnia, o długości ok. 1,5-3cm, dodawana bezpośrednio do paszy treściwej

Pasze treściwe-ziarna zbóż

• Pasza treściwa charakteryzuje się wysoką energetycznością.

>Owies-jest to najczęściej podawane zboże koniom. Jego wartość odżywcza zależy od jakości gleby, nawożenia i warunków zbioru. Musi być suchy tzn. leżakowany co najmniej 5-6 tyg. po zbiorze. Może być skarmiany w całości lub w postaci gniecionych płatków.

Pasze treściwe-ziarna zbóż

>Jęczmień: traktowany jest jako pasza dodatkowa na zachodzie jest to często pasza podstawowa. Ma wyższą wartość energetyczną niż owies, przy równocześnie mniejszej zawartości białka i włókna surowego. Jeśli ziarna są bardzo twarde, wymaga gniecenia (śrutowania).

>Kukurydza: pasza dodatkowa, jest tucząca, bogata energetycznie. Twarde ziarna wymagające obróbki.

>siemię lniane: dodatek, podaje się przegotowane, lub zgniecione.

Pasze treściwe

>otręby pszenne: przed podaniem otrębów należy zwilżyć je wodą.

>mesz: jest to mieszanka gotowanego owsa, z wywarem z siemienia lnianego oraz otrąb w stosunku 1:1:2

Pasze treściwe-przemysłowe

>Granulaty-pełno porcjowe pasze złożone z przetworzonych zbóż, witamin oraz minerałów. Pasze te nie wymagają dodatkowych suplementów.

>Musli- pasze złożone z przetworzonych zbóż, dodatkiem suszonych owoców , siemienia lnianego i suszu.

>Mixy- mieszanki granulatów i musli.

>Preparaty zawierające nienasycone kwasy tłuszczowe oraz flawonoidy.

Pasze treściwe- przemysłowe

• Pasze przemysłowe oprócz podstawowych wartości odżywczych mogą być wzbogacone o pewne konkretne składniki, na których zapotrzebowanie wzrasta w zależności od użytkowania zwierzęcia. Na rynku jest wiele dostępnych pasz np. dla koni sportowych (pasze o wyższej koncentracji energii), klaczy źrebnych, klaczy karmiących, starych koni czy koni z różnymi schorzeniami.

Dodatki mineralno-witaminowe

• Lizawki mineralne- przede wszystkim zawierają sól kuchenną, mogą być wzbogacane dodatkowo np. Selenem. Są one źródłem elektrolitów traconych w trakcie wysiłku (treningi, wysoka temp.).

• Preparaty witaminowe w postaci mieszanek-granulatów lub proszku.

• Koncentraty-preparaty wspomagające, kombinacja składników wspomagających np. pracę stawów: siarczan hondroityny, glukozamina.

Przykładowa dzienna dawka żywieniowa

• Koń sportowy -500kg

• owies - 5-7 kg, siano - 8kg

• otręby, śruta kukurydziana lub inne dodatki - 1/2 kg

• witaminy - miarka (z opakowania) do owsa

• marchew - (okres zimowy) 2-3 kg

• świeża słoma jako ściółka

Przykładowa dzienna dawka żywieniowa

• Koń rekreacyjny

• owies - 4-6 kg, siano - 6-7 kg

• otręby pszenne lub inne dodatki - 1/2 np. co drugi dzień

• marchew - (okres zimowy) 2 kg

ŻYWIENIE ZWIERZĄT Z CHOROBAMI UKŁADU KRĄŻENIA I UKŁADU ODDECHOWEGO

Choroby układu krążenia i układu oddechowego

• Objawy główne:

1. Zespół niedotlenienia: słabość, bladość lub zasinienie błon śluzowych, obniżenie ciepłoty obwodowych części ciała, inne…

2. Zespół obrzęku płuc (niewydolność serca lewego): duszność, zmiany opukowe i osłuchowe

3. Zespół zastoju żylnego obwodowego (niewyd.serca prawego): wypełnienie żył, opóźnienie wypełn.naczyń włosowatych

• Choroby układu krążenia i układu
  oddechowego

• Największe kliniczne problemy w czasie chorób układu oddech. i krążenia to:

• otyłość

• (lub) wyniszczenie

• duszność, nietolerancja wysiłku,

• kaszel,

• zmniejszenie lub utrata apetytu

Główne cele postępowania dietetycznego:

1. Przywrócić i utrzymać optymalną masę ciała

2. Kontrolować wagę!

3. Stosować diety lecznicze ze zmodyfikowaną ilością i jakością składników pokarm.

Dieta lecznicza w chorobach płuc i serca ma na celu:

- osłabianie rozwoju choroby,

• zmniejszanie nasilenia objawów

• wpływa na zmniejsze- nie ilości używanych leków

• poprawia jakość życia zwierzęcia

1. Przywrócić optymalną masę ciała

• Otyłość = optymalna masa ciała zwiększona o ponad 20%

• Przywrócić optymalną masę ciała!

• Dlaczego ???

• Rozwiązanie: Terapia odchudzająca wg wszystkich klasycznych zaleceń – p. wykłady dot. otyłości i terapii odchudz.

1. Przywrócić optymalną masę ciała

• Wyniszczenie = utrata beztłuszczowej masy ciała

• Przywrócić optymalną masę ciała!

• Dlaczego ???

• Rozwiązanie: Działania poprawiające apetyt i dostarczanie większej ilości energii

2. Kontrolować masę ciała

• W trakcie leczenia choroby podstaw., obok rutynowej kontroli stanu zdrowia, należy

dokonywać:

• Kontroli wagi ciała

• Analizy i ewentualnej korekty zaleceń dietetycznych

3. Stosowanie diety leczniczej – w chorobach układu oddechowego i krążenia

• Dieta lecznicza to produkt farmakologiczny!

• Ma inny skład ilościowy i jakościowy niż diety bytowe!

• Przepisywana jest przez lek. wet. jak każdy inny lek!

• Obecnie na rynku około 5 dobrych diet leczniczych, oddecho- i kardio- logicznych

3. Stosowanie diety leczniczej – modyfikacje w dietach kardio-

• Energia = ile ?

• Białko = ile ?

jakie ?

• Tłuszcze = ile ?

jakie ?

• Węglowodany = ile ?

jakie?

• Witaminy = jakie ?

ile ?

• Zw. mineralne = jakie ?

ile ?

Dodatki: ?

• 3. Stosowanie diety leczniczej – modyfikacje dla pacjentów kardio-

• Energia = 1000 kcal/30 kg

• Białko = 25 – 28% s.m.,

b. dobrej jakości (+ tauryna)

• Tłuszcze = 8 – 10% s.m.,

z dodatkiem NNKT n=3 + wit.E

• Węglowodany = ok.50 % s.m.,

łatwostrawne

• Witaminy = rozpusz. w wodzie,

grupa B, wit. C - 2 x więcej

• Zw. mineralne = Na, K, Mg

Na <, K >,+,<, Mg >

Dodatki: arginina, L-karnityna, metionina, melatonina, koenzym Q 10, p/utleniacze

3. Stosowanie diety leczniczej – kardiologicznej – higiena żywienia

• 1. Ilość posiłków, pora posiłków ? Objętość posiłków ?

• 2. Czas posiłku ?

• 3. Czas między posiłkami ?

• 4. Atrakcyjność ?

• 3. Stosowanie diety leczniczej –
  kardiologicznej – higiena żywienia

• 1. Ilość posiłków, pora posiłków – możliwie dużo (4-5-6), pory stałe

Objętość posiłków – małe objętościowo posiłki

• 2. Czas posiłku – wydłużony, nawet do 30 minut

• 3. Czas między posiłkami - nic !

• 4. Atrakcyjność – zwiększać, poprawiać!

Podsumowanie

• Leczenie pacjenta kardiologicznego to dzisiaj kompozycja zespołu działań:

1. Zaleceń ruchowych

2. Leczenia dietetycznego – j.w.

3. Leczenia farmakologicznego – p. choroby wewn.

ZACHOWANIE INTEGRALNOŚCI I ODPORNOŚCI PRZEWODU POKARMOWEGO

• Zanik błony śluzowej zaczyna się po 48 godzinach braku

pokarmu

• Zanik jelit powoduje przemieszczenie bakterii

• Odpowiedź na stres zmniejsza się po 3-5 dniach głodzenia

• Przy utracie masy ciała > 20% wzrasta śmiertelność

Żywienie chorych zwierząt

1. Musi uwzględniać istniejący lub przewidywany, a odmienny od normalnego, przebieg przemiany materii chorych zwierząt.

Tym samym żywienie ma wspomagać organizm i ułatwiać powrót do zdrowia.

2. Podczas choroby należy wykorzystać wszystkie możliwości dostarczenia pokarmu do organizmu

Jakie ???

3. Formy żywienia chorych zwierząt:

1. Stan lekki, średni – żywienie dietetyczne

2. Stan średni – żywienie przymusowe

c) Stan ciężki – żywienie sztuczne

• Żywienie chorych zwierząt

A. Stan lekki, średni – żywienie dietetyczne

• Leczenie ambulatoryjne (ok.70%)

• Pacjenci samodzielni

• Możliwe u zwierząt z zachowanym i/lub osłabionym apetytem np. pacjenci błędnie żywieni lub z chorobami układowymi, w tym z chorobami układu pokarmowego

• Stosujemy diety lecznicze

Wybór pacjentów potrzebujących wsparcia żywieniowego (przymusowego)

• Utrata ≥ 10%masy ciała w trakcie poprzedzających 7-10 dni

• Anoreksja lub wyraźny brak apetytu trwający ≥ 3 dni u kotów, ≥5-6 dni u psów

• Występowanie kacheksji

• Brak odpowiedniej ilości tkanki tłuszczowej lub masy mięśniowej

• Pacjenci z chorobami powodującymi bezpośrednią utratę białka/energii (wysiękowe zapalenie otrzewnej/zapalenie opłucnej, szczególnie podczas drenażu)

• Żywienie chorych zwierząt

B. Stan średni – żywienie przymusowe (15%)

• Zwierzęta hospitalizowane

• Pacjenci niesamodzielni

• Zwierzęta z utratą apetytu np. choroby płuc, wątroby, nerek, stany pooperacyjne

• Stosuje się:

• doustne żywienie przymusowe

• doprzełykowe

• dożołądkowe

• dojelitowe

• Żywienie chorych zwierząt

B. Stan średni – żywienie przymusowe

• Doustne żywienie – warunek, zachowane połykanie!

• Preparaty gotowe (diety) dla gatun. i rodzaju schorzeń chorobowych

• Może też być mleko, zupy mleczne, kleiki, bulion z jajkiem, wyciągi mięsno-warzywne

• Odmienny skład i konsystencja ale jest energia i składniki pokarmowe

• Łyżeczka, strzykawka, smoczek

• Żywienie chorych zwierząt

B. Stan średni – żywienie przymusowe

• Dożołądkowe żywienie – warunek, możliwe wchłanianie!

• Zakładana sonda

• U zw. z chorobami j. ustnej,

gardła, zaburz. świadomości

• Pokarm tylko płynny lub b. rozrzedzony (diety lecznicze)

• Uzupełnia deficyt wody, elektro-

litów oraz energię

Sonda nosowo-przełykowa:

• krótkotrwałe wsparcie żywieniowe (7-10 dni

• podajemy specjalnie przygotowane diety

• używa się do podaży płynów

WADY:

• Wąska średnica

• Miejscowe podrażnienie nosa

Sonda przełykowo- żołądkowa:

• żywienie długotrwałe

Sonda gardłowo-żołądkowa:

• anoreksja, u niezdolnych do chwytania czy żucia pokarmu

• żywienie o średnim czasie trwania

• Zgłębnik doprzełykowy

• Zgłębnik doprzełykowy

• Wspomaganie żywienia zwierząt, które nie wymiotują

• Idealny dla zwierząt, które wymagają szybkiego założenia (stłuszczenie wątroby, uraz)

• Nie przeszkadza w jedzeniu

• Powikłania występują rzadko

• Może być wysunięty w dowolnym momencie

• Umieszczamy na prawym lub lewym boku szyi

• Zgłębnik doprzełykowy

• Stosować diety półpłynne lub zagęszczane, miksowane pokarmy dla zwierząt

• Przepłukać świeżym napojem gazowanym, jeżeli jest niedrożny

• Zgłębnik może pozostać w miejscu przez miesiąc

• Usunąć przez wyciągnięcie, rana goi się przez ziarninowanie

• Zwierząta mogą zwymiotować małe i miękkie zgłębniki

Zgłębniki dożołądkowe

• Przezskórny

  • Endoskopowo

  • Bez użycia endoskopu ( umieszczenie na ślepo)

• Zakładany chirurgicznie

• Zgłębniki dożołądkowe

• Wspomaganie żywieniowe przy braku łaknienia

• Ominięcie jamy ustnej gardła i przełyku

• Żywienie przy przełyku olbrzymim i będącym jego skutkiem zachłystowym zapaleniem płuc

• Unieruchomienie przy skręcie i rozszerzeniu żołądka lub przepuklinie rozworu przełyku

Sondy zakładane przez ścianę żołądka:

• mają dość dużą średnicę

• można pozostawić przez dłuższy czas (tygodnie, miesiące)

• właściciel sam może podawać przez nią pokarm

• Żywienie przez zgłębnik

• Diety płynne lub miksowane

• Objętości:

  • Koty: 60 ml/posiłek x 4

  • Psy: max. 15ml/kg

  • Początkowo mały posiłek rozcieńczonego pokarmu co 3 godz.

  • Objętość jest stopniowo zwiększana przez 4 dni

  • Wlew ze stałą szybkością od dawki całkowitej 5-10 ml/h i zwiększać stopniowo do 4ml/kg/h

  • Pierwszego dnia należy podać tylko płyny

Żywienie przez zgłębnik

• Przepłukać przed i po każdym użyciu

• Zabezpieczyć opatrunkiem

• W przypadku nudności zmniejszyć objętość i podać znacznie wolniej

• Zgłębniki pozostają w miejscu przez 7-10 dni psy, koty – 14 dni

• Przetoka goi się 24-48 godz.

• Żywienie przez zgłębnik- powikłania

• Przeciekanie i zapalenie otrzewnej

• Zapalenie tkanki łącznej, tworzenie się ropni, posocznica przy przesunięciu lub złym dopasowaniu zgłębnika

• Przypadkowe usunięcie zgłębnika

• Miejscowa martwica skóry

Żywienie chorych zwierząt

C. Stan ciężki – żywienie sztuczne

• Gdy nie można skorzystać z drogi pokarmowej lub występują stany ze znacznym odwodnieniem

• Stosuje się sztuczne odżywianie:

• dożylne

• doszpikowe

• dootrzewnowe

• podskórne

• Płyny muszą być jałowe, ogrzane, podawane wolno, wymagają stałej kontroli

• Żywienie chorych zwierząt

C. Stan ciężki – żywienie sztuczne

• Dożylne żywienie sztuczne = wprowadzanie sterylnych roztworów bezpośrednio do krwi

• Mogą to być: woda, płyny energetyczne, elektrolitowe, aminokwasy, węglowodany, NNKT, emulsje tłuszczowe, związki mineralne, witaminy

• i.v. odżywianie – jest kosztowne

• konieczne jest u 10-15% zwierząt

hospitalizowanych,

• 1%- ratuje życie

• Żywienie chorych zwierząt

C. Stan ciężki – żywienie sztuczne

• Dootrzewnowe żywienie sztuczne – u szczeniąt, kociąt, świnek morskich, chomików

• Obowiązują te same zasady jak przy odżywianiu dożylnym

• Nagły dostęp do naczyń, stan krytyczny
  Do szpikowe żywienie sztuczne

• Przy nagłej konieczności uzyskania dostępu do naczyń

• Funkcjonalnie przypomina duże żyły centralne ale się nie zapada

• Noworodki (miękkie kości), „egzotyczne” i wybrani pacjenci w stanach krytycznych

• Istnieje znaczne ryzyko zakażenia, zapalenia okostnej, silnego bólu i utraty kończyny

C. Stan ciężki – żywienie sztuczne

• Podskórne sztuczne odżywianie – u wszystkich gat. zwierząt towarzyszących

• U zwierząt ze stopniem odwodnienia do 7%

• Uzupełnić można: wodę, elektrolity, ograniczoną ilość energii

• Można korzystać kilka dni do czasu samodzielnego pobierania płynów

• Podaje się płyny w kilka miejsc, do 60 - 70 ml w jedno miejsce u psów dużych ras