Polityka zagraniczna – celowe działanie państwa w sferze stosunków zagranicznych z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi.

Narzędzia polityki zagranicznej:

• Wojna

• Embargo

• Dyplomacja – służy rozwiązywaniu problemów powstających między państwami przy pomocy rozmów, rokowań i umów. Rozumiana jest też jako ogół pracowników zajmujących wyższe stanowiska.

Politykę zagraniczną realizują określone instytucje państwowe. W Polsce politykę tę realizuje prezydent, rząd, ministerstwo spraw zagranicznych, parlament.

Protokół dyplomatyczny – sztuka organizacji kontaktów między przedstawicielami państw obcych (reguły obowiązujące w stosunkach między tymi państwami).

Współczesny protokół dyplomatyczny powstał w 1815 roku na Kongresie Wiedeńskim.

Protokół dyplomatyczny jest to też komórka w ministerstwie spraw zagranicznych. W polskim ministerstwie spraw zagranicznych na czele tej komórki stoi dyrektor protokołu dyplomatycznego, który jest doświadczonym dyplomatom i towarzyszy prezydentowi i premierowi podczas podróży zagranicznych oraz ich gościom przyjeżdzającym do Polski.

Departament protokołu dyplomatycznego zajmuje się:

• Prowadzi korespondencję dyplomatyczną prezydenta, premiera i ministra spraw zagranicznych z ich odpowiednikami za granicą (depesze, gratulacje, życzenia).

• Przygotowuje listy uwierzytelniające, listy odwołujące.

• Przygotowuje wnioski o odznaczenia obywateli zagranicznych polskimi odznaczeniami oraz obywateli polskich odznaczeniami zagranicznymi.

• Kwestie protokólarne - dba aby wszelkie spotkania przebiegały w zgodzie z regułami protokołu dyplomatycznego, dba o etykietę, precedencję, dba o przygotowanie zaproszeń, zajmuje się układem przy stole, organizuje wyjazdy.

• Kwestie związane z bieżącym funkcjonowaniem placówek dyplomatycznych: przyznaje zwolnienia z podatku, wydaje legitymacje, uzyskuje wizy dla posiadaczy paszportów dyplomatycznych, prowadzi ewidencję pracowników poszczególnych placówek dyplomatycznych.

• Pomoc przy zakupie nieruchomości – jeśli placówka dyplomatyczna chce zmienić siedzibę to protokół dyplomatyczny pomaga przy załatwianiu tego.

• Przygotowywanie oficjalnych wizyt prezydenta, premiera i ministra spraw zagranicznych: program wizyty, dba o koordynację.

Rola protokołu dyplomatycznego rośnie ponieważ od zakończenia II wojny światowej zwiększyła się liczba państw, czyli jest więcej ambasad, powstały organizacje międzynarodowe. Rozszerzył się też zakres pracy placówek. Kiedyś zajmowały się one tylko polityką zagraniczną, kwestiami dyplomatycznymi a teraz zajmują się też kwestiami gospodarczymi, czyli liczba personelu jest coraz większa. Rośnie też znaczenie regionów które też mają swoje placówki które obowiązuje protokół dyplomatyczny.

Potrzeba protokołu dyplomatycznego wynika z tego że dyplomaci reprezentują nie tylko siebie ale też swoje państwo, które jest najważniejszym podmiotem w stosunkach międzynarodowych. W związku z tym wszelkie uchybienia powodują drażliwość.

Zadania protokołu dyplomatycznego:

• Protokół dyplomatyczny wprowadza porządek formalny, np. wyklucza spory o pierwszeństwo (kto ma pierwszy zabrać głos).

• Protokół dyplomatyczny wprowadza miłą atmosferę po to żeby okazać szacunek innemu państw.

• Wyrażenie dezaprobaty bez narażania się na otwarty konflikt.

• Uprawianie polityki.

Protokół dyplomatyczny składa się z :

• Ceremoniału państwowego i dyplomatycznego. Polski protokół dyplomatyczny ma charakter protokołu państwowego – dotyczy nie tylko dyplomatów ale także instytucji państwowych. Ceremoniał jest to przygotowanie i przeprowadzenie różnych uroczystości publicznych.

• Kwestie precedencji – kto ma kiedy pierwszeństwo.

• Kwestie związane z korespondencją dyplomatyczną.

• Kwestie związane z etykietą dyplomatyczną – zasady zachowania w kontaktach publicznych.

Współczesny protokół dyplomatyczny bierze się z kilku źródeł:

• Prawa międzynarodowego

  • Prawa dyplomatycznego

  • Konwencja wiedeńska o stosunkach dyplomatycznych z 1961 roku

  • Konwencja o stosunkach konsularnych z 1963 roku

  • Międzynarodowe prawo publiczne

• Prawo zwyczajowe

• Kurtuazja

• Obyczaje międzynarodowe

Kwestia uniwersalności protokołu: protokół dyplomatyczny ma charakter międzynarodowy, uniwersalny, ale z drugiej strony protokół dyplomatyczny ma też charakter lokalny (lokalne tradycje).

Zakres protokołu dyplomatycznego: protokół dyplomatyczny ma różne gradacje – inny protokół jest dla prezydenta, inny dla ministra gospodarki a inny dla konsula. W zależności od szczebla na którym uprawiane są stosunki międzynarodowe to protokół dyplomatyczny musi mieć odpowiednią oprawę, nie wszystkie zasady protokołu dyplomatycznego mają sens zawsze.

Precedencja – kwestie związane z kolejnością uczestniczenia, wynikające z pierwszeństwa i starszeństwa.

Pierwszeństwo w państwie – wśród władz państwowych. Każdy kraj różnie to reguluje. W Polsce kwestie pierwszeństwa wśród władz państwowych są uregulowane przez rozporządzenie ministra spraw zagranicznych.

1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej

2. Marszałek Sejmu RP

3. Marszałek Senatu RP

4. Prezes Rady Ministrów

5. Wicemarszałkowie Sejmu RP

6. Wicemarszałkowie Senatu RP

7. Wiceprezesi Rady Ministrów

8. Ministrowie

Hierarchia na poziomie władz lokalnych: województwo: wojewoda, marszałek województwa, przewodniczący sejmiku, prezydent miasta,

Pierwszeństwo w UE

Państwa są szeregowane nie wg alfabetu ale wg kolejności alfabetycznej nazw państw w języku ojczystym.

Pierwszeństwo przedstawicieli instytucji unijnych: najwyżej jest przewodniczący PE, stały przewodniczący Rady UE (prezydent UE) , szef państwa lub szef rządu który sprawuje prezydencję, przewodniczący KE, przewodniczący ETS,

Prezydencja w czasie spotkań wielostronnych