Ekonomika i organizacja przedsiębiorstwa rolniczego

„Wspólna Polityka Rolna”

Wspólna Polityka Rolna - WPR powstała w marcu 1957 roku na mocy decyzji krajów należących wtedy do Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG). Obecna WPR opiera się na reformie wprowadzonej w roku 2000. Zasady Wspólnej Polityki Rolnej można wymienić w czterech punktach:

• Zasada preferencji Wspólnoty – oznacza pierwszeństwo zbytu produktów rolnych państw członkowskich i rozbudowany system ochrony przed importem;

• Zasada solidarności finansowej – polega na wspólnym ponoszeniu kosztów WPR przez wszystkie państwa członkowskie, bez względu na terytorialny i rzeczowy aspekt wykorzystania środków;

• Zasada współodpowiedzialności producentów – oznacza, że we wspólnocie zostały przyjęte maksymalne progi produkcyjne, dla których cena została zagwarantowana, natomiast skutki ich przekroczenia w postaci obniżki cen są przenoszone na producentów.

• Zasada jedności rynku – oznacza swobodny przepływ towarów, jednakowe ceny skupu głównych produktów rolnych, jednolitą zasadę regulacji rynku rolnego, wspólne reguły handlu z krajami trzecimi;

Instrumenty WPR dzielą się na grupy, które:

1. Podtrzymują ceny rynkowe - prowadzi to do kształtowania się cen unijnych na poziomie wyższym od cen światowych. Osiągane jest to poprzez:

• stosowanie instrumentów polityki handlowej

- cła

- kontyngenty importowe

• interwencyjne zakupy na rynku rolnym - skup płodów rolnych przez instytucje interwencyjne w sytuacji, gdy wysoka podaż artykułów rolnych zagraża spadkiem ceny rynkowej poniżej określonego poziomu. Interwencja może być automatyczna lub uznaniowa;

• subsydiowanie eksportu rolnego (jeden ze sposobów pozbywania się nadwyżek produktów rolnych), eksporter sprzedając produkty do krajów trzecich otrzymuje dopłatę w wysokości różnicy pomiędzy wyższą ceną na rynku Wspólnoty, a niższą ceną na rynku światowym.

• zagospodarowywanie nadwyżek (dotowanie konsumpcji - mleko i masło, konwersja - przeznaczenie proszku mlecznego na pasze, niszczenie - owoce i warzywa).

2. Ograniczaja ilościowo (cukier, mleko, zboża i nasiona oleiste - warunkowo) - stosowane są w połączeniu z podtrzymywaniem cen i dotacjami wyrównawczymi. Polegają one na ograniczeniu produkcji na poziomie niższym od tego, jaki miałby miejsce bez stosowania ograniczeń. Pozwala to na zmniejszenie "zakłóceń" w handlu oraz ogranicza wydatki budżetowe państwa na subsydiowanie eksportu.

3. Bezpośrednie podtrzymywanie dochodów rolniczych. Producenci w UE otrzymują pewną sumę pieniędzy ponadto, co uzyskują ze sprzedaży swych produktów na rynku (płatność na ha zbóż i nasiona oleiste i na szt. zwierząt - bydło i owce). Zwiększa ono dochody rolnicze, nie wpływając jednocześnie na ceny konsumenta czy producenta.

4. Inne formy wspierania rolnictwa można podzielić na dwie grupy:

• redukcję kosztów produkcji (instrumenty polityki kredytowej, dotacje do środków produkcji, polityka podatkowa),

• usługi ogólne, tj. działania, które na dłuższą metę redukują koszty w sektorze rolnym, jednak korzyści nie trafiają bezpośrednio do producentów rolnych (badania, doradztwo, inspekcja sanitarna, zwalczanie szkodników i chorób, działania w zakresie poprawy struktur rolnych i infrastruktury, marketingu i promocji itd.),

Wspólna polityka rynkowa obejmuje system cen płodów rolnych, dzieląc je na:

• „docelową” - cena, która według ustaleń wspólnotowych powinna się ukształtować na rynku wewnętrznym, biorąc pod uwagę warunki rynkowe. Nie jest to cena obowiązkowa, ale cena, która ma pomóc producentom w planowaniu produkcji.

• „progową" - cena minimalna, po której produkt sprowadzony z kraju trzeciego może zostać sprzedany na rynku Wspólnoty. Jest ona zbliżona do ceny docelowej. Jeżeli cena światowa importowanego towaru jest niższa od ceny progu, importer musi pokryć różnicę.

• „interwencyjną” (skupu) - cena gwarantowana, którą producent otrzyma sprzedając swój produkt instytucji interwencyjnej, w sytuacji, gdy podaż artykułów rolnych będzie tak wysoka, że zagrozi obniżeniem ceny rynkowej poniżej przewidywanego poziomu. Cena interwencyjna jest niższa od ceny docelowej, aby zachęcić producentów do poszukiwania odbiorców na rynku.

A więc, podstawowymi celami WPR jest podnoszenie produktywności rolnictwa poprzez wprowadzanie postępu technicznego, racjonalizację produkcji i optymalne zastosowanie czynników produkcji, a zwłaszcza siły roboczej. WPR chce zapewnić ludności rolniczej odpowiedni standard życia poprzez powiększanie dochodu osób żyjących z rolnictwa. Istotne jest również zapewnienie zaopatrzenia ludności w produkty rolne, umożliwienie konsumentom kupna produktów rolnych po rozsądnych cenach oraz ogólną stabilizację rynku rolnego i żywności.