Kto wymyślił nowożytny świat
Erazm z Rotterdamu
O NIM:
Bardzo wykształcony, rodem z Holandii, zakonnik augustianów, nieślubny syn pewnej doktorówny i księdza!
Znany i popularny już w swoich czasach.
Uważany za największego humanistę nie-Włocha, zwany księciem humanistów.
Propagował kulturę antyku.
Obywatel świata: podróżował po Europie, mieszkał w Anglii, we Francji, Włoszech.
Dzieło życia: Pochwała głupoty.
Dzisiejsze systemy edukacji opierają się jeszcze na jego poglądach.
ON:
Podstawą wychowania człowieka jest edukacja humanistyczna.
Wojny są złem – także te w imię Chrystusa.
Tylko głupcy wiedzą wszystko i nigdy się nie mylą.
Najważniejszy nakaz Chrystusa to miłość bliźniego, daleko ważniejszy niż ceremonie kościelne.
Antyk i chrześcijaństwo to dwa źródła edukacji Europejczyka.
Nowy Testament powinni czytać wszyscy w swoim języku.
Leonardo da Vinci
O NIM:
Geniusz epoki, wielki artysta włoskiego renesansu.
Jego miasta: Florencja, Mediolan, ale umiera we Francji.
Podręcznikowy przykład umysłu renesansowego: zajmuje się medycyną, inżynierią, mechaniką, badaniem ziemi i przyrody, fizyką, projektowaniem maszyn.
Bada anatomię człowieka.
Śmiałe pomysły: maszyna latająca, czołg, przyrząd do mierzenia siły wiatru...
Był niezwykle silny – bez trudu łamał podkowy.
Dzieła życia: Mona Liza, Ostatnia Wieczerza, Dama z łasiczką...
ON:
Malarstwo jest najważniejszą ze sztuk.
Artysta to odkrywca.
Zadaniem sztuki jest naśladowanie natury.
Natura to doskonałe dzieło Boga.
Człowiek powinien kierować się badaniem, doświadczeniem, obserwacją świata.
Malarz musi znać dokładnie anatomię ludzkiego ciała.
Michel de Montaigne (czyt. miszel de mąteń)
O NIM:
Wzorcowy reprezentant humanizmu we Francji.
Autor Prób (Essais), twórca nowego gatunku – eseju.
Dzieło życia: Próby, swoisty dziennik wewnętrznego życia samotnego myśliciela.
Jako człowiek 38-letni zamyka się w swoim zamku Montaigne w okolicy Bordeaux, by oddać się rozmyślaniom.
W słynnym Chateau Montaigne spędza 21 lat, tam – na trzeciej kondygnacji wieży – ma ukochaną bibliotekę, gdzie oddaje się lekturze i pisaniu.
Gdy tworzy swoją myśl o rozumnym człowieku i radości życia, za murami jego zamku szaleje krwawa wojna domowa (religijna, z hugenotami).
Nieprawdą jest, że całkowicie odciął się od świata – sprawował urząd mera Bordeaux, wybrał się w podróż do Rzymu, źródła humanizmu.
Kształtował poglądy i postawy ludzi swojej epoki i potomnych.
Zachwycał się dziełami starożytnych filozofów i historyków – odkrywał ich dla swojej epoki.
Ujmuje w słowa myśl nowej epoki. Francuski renesans – to Montaigne!
ON:
Pisarze mówią o sobie, strojąc się w cudze piórka... Ja mówię sam, we własnym imieniu (daje oryginalne dzieło, podpisuje je własnym nazwiskiem).
Człowiek, myśląc o bliźnich, poznaje samego siebie.
W drugim człowieku przeglądasz się jak w lustrze.
Raduję się, że jestem istotą rozumną, cieszę się życiem.
Nikt nie jest wolny od mówienia bredni.
Kocham Paryż, lecz Rzym to symbol losów ziemskiej cywilizacji.
Jak szukać mądrości? Przez obcowanie z bliźnimi, lekturę ich myśli i zwiedzanie cudzoziemskich krajów.
Dzicy to my! Hiszpańscy konkwistadorzy niszczą cywilizację wyższą od naszej...
Wojna to przemoc i śmierć. Widziałem wieśniaków zmuszonych do kopania sobie grobu, tortury, masakrę! Żołdacy chcieli wedrzeć się do mojego zamku!
Giovanni Pico della Mirandola
O NIM:
Genialny erudyta.
Absolwent Akademii Platońskiej we Florencji – matki humanizmu włoskiego.
W pełni ujmuje myśl renesansu florenckiego.
Znawca kultur starożytnego Wschodu.
Dzieło życia: O godności człowieka – wyraz indywidualizmu renesansowego.
ON:
Wykażę, że myśl mędrców wszystkich czasów jest zbieżna z chrześcijaństwem.
Bóg jest artystą, stwórcą świata, architektem.
Bóg umieścił człowieka pośrodku świata.
Bóg dał człowiekowi wolną wolę.
Mikołaj Kopernik
O NIM:
Najważniejsza postać polskiej nauki renesansu (a może nie tylko polskiej i nie tylko renesansu!).
Umysł geniusza – przewrót kopernikański to rewolucja w wiedzy o kosmosie!
Wszechstronnie wykształcony – prawnik, astronom, medyk, filozof, ekonomista.
Uczelnie: Akademia Krakowska, Padwa, Bolonia, Ferrara.
Jego miasta: Toruń, Frombork.
Jest skromnym kanonikiem kapituły warmińskiej.
Obserwuje, bada i wykłada system heliocentryczny!!! Dowodzi, że Ziemia porusza się wokół Słońca. Jako pierwszy potrafi taki pomysł poprzeć naukowymi argumentami. Wpływa na światopogląd renesansu.
Ziemia w ruchu, a z nią człowiek w ruchu! Gdzie zatem Bóg? Dotychczasowa struktura przestaje być stabilna.
Dzieło życia: O obrotach sfer niebieskich, 1543.
ON:
Arystoteles i Ptolemeusz nie mieli racji: to nie Ziemia jest w centrum!
Wszechświat jest kulą, a planety krążą wokół Słońca po kolistych orbitach, Ziemia jest jedną z nich... a lampą wszechświata jest Słońce.
Wszechświat ma kształt doskonałej kuli.
Świat jest piękny i symetryczny.
Dzieło swe dedykuje papieżowi Pawłowi III.
Tomasz Morus
O NIM:
Anglik, polityk, pisarz.
Ścięty przez Henryka VIII – odmówił złożenia przysięgi królowi po ogłoszeniu się przez władcę głową Kościoła.
Dzieło życia (i pomysł): Utopia – opowieść rozbitka, który niby przebywał na takiej idealnej wyspie.
Uważał, że źródłem zła jest własność prywatna, wszyscy ludzie powinni być równi.
ON:
Mam przepis na szczęśliwy i sprawiedliwy kraj.
Panuje w nim dostatek, równość stanowa i tolerancja religijna.
Wszyscy mają prawo do edukacji.
Nie istnieją w nim wojny.
Nie ma własności prywatnej.
Dzień pracy trwa sześć godzin.
Wszyscy noszą takie same ubrania.
Miasta składają się z takich samych domów mieszkalnych, do których wszyscy mają wstęp.
Nie ma pieniądza.
Są za to sprawiedliwe sądy.
Oto Utopia. Jej jedyny minus: nie istnieje.
Giordano Bruno
O NIM:
Włoch, dominikanin.
Uosobienie heroicznej postawy wierności sobie. Oddał życie za swoją filozofię.
Bronił teorii Kopernika.
Więziony siedem lat, nigdy nie odwołał swoich poglądów.
Uznano go za heretyka.
Spalono go na placu Campo di Fiori w 1600 r. Tak zakończył się renesansowy wiek XVI.
ON:
Bóg – to natura natury.
Boskość jest wszędzie, także w człowieku.
Kopernik ma rację – to Ziemia kręci się wokół Słońca!
Mogę być wolny w więzieniu, szczęśliwy w cierpieniu – dzięki wiedzy.
Prawda zatriumfuje nad ślepą wiarą, rozum wyprowadzi ludzi z ciemnicy.
Z większą trwogą wygłaszacie wyrok niż ja go słucham... (ostatnie słowa Bruna, skierowane do oprawców, zanim zakneblowano mu usta).
Niccolò Machiavelli
O NIM:
Myśliciel włoski, polityk, pisarz.
Wróg Medyceuszy.
Dzieło i pomysł życia: traktat Książę – swoisty poradnik dotyczący zdobycia i sprawowania władzy.
Opisuje, co potrafią zrobić ludzie dla zdobycia władzy.
Więziony, pod koniec życia próbuje wrócić do polityki.
Umiera w poczuciu klęski.
Napisał, jak ludzie postępują, nie jak powinni postępować (Franciszek Bacon).
ON:
Chcę przedstawić rzecz praktyczną – nie to, co sobie wyobrażamy.
Cel uświęca środki – dla dobra państwa dozwolone są podstęp, oszustwo i podobne metody.
Postępowanie w imię dobra jest przereklamowane. Można dobrem umacniać zło, można złem walczyć o dobro...
Władca musi być zarazem lisem i lwem, być i chytry i silny.
Czasem opłaca się złamać dane słowo.
Będąc u władzy, lepiej budzić strach niż miłość.
Władca nie powinien ufać nikomu.
Trzeba być lisem, by wiedzieć, co to sidła, i lwem, by postrach budzić u wilków.
Człowiek jest i dobry, i zły – trudno mówić o jednolitej naturze człowieka.