POLITYKA SPOŁECZNA Z ELEMENTAMI DEMOGRAFII

1. Wprowadzenie i definicje – 7.X

2. Idee – wykład 14.X

3. Finansowanie polityki społecznej – 21.X

4. 3 wielkie nurty ideowe oraz „co wyznacza zakres programu p. s.” – 28.X

5. Trochę polskiej demografii; Polityka ludnościowa – 4.11

6. Demografii c.d.nastapił – 18.11

7. Ubóstwo – 25.11

8. Gospodarstwo domowe – 2.12

9. Różnice między krajami; Świadczenia społeczne !!!!– 9.12

10. Zabezpieczenie społeczne C.D. – 16.12

11. Ochrona zdrowia – 13.01

12. Ochrona zdrowia c.d. (w tym PL), polityka zatrudnienia – 20.01

Ma być na egzaminie:

• WYKŁADY

• Definicje

• Ustroje

• Bezpieczeństwo socjalne

• Zabezpieczenie społeczne

• Zabezpieczenie socjalne

• Ubezpieczenie społeczne

• Konwencje zw. z p. s. (w tym zwłaszcza 102 MOPu)

• SGR

• Raport i reformy Beveridge’a oraz jego demontaż – reformy Thatcher

• Prawo ubogich, nowe prawo ubogich

• Przywileje emerytalne Niemieckie z XIX wieku

• KNS – co to jest, definicja, skąd się wziął

• Encykliki, w tym JPII ale tak min. 5 znać i móc opisać

• Płaca minimalna

• Minimalny dochód gwarantowany

• Minimum socjalne

• Minimum egzystencji

• PIS

• WDR [i co z powyższych czterech jest opisane w ustawach a co jest tylko wskaźnikiem)

• Ustawy o pomocy społecznej, zwłaszcza tamta z sylabusa

Czego nie robić na egzaminie: nie nazywać NGO i organizacji społecznych 3cim sektorem (są sektory: produktowy, rolniczy, usługowy); nie odwoływać się do „Polityki”;

Wykład 7.X

Definicja: bada celowe oddziaływanie państwa i innych podmiotów publicznych na zmiany w strukturze społecznej i poszukiwanie najefektowniejszych środków realizacji zamierzonych zmian w strukturze społecznej.

K. Krzeczkowski, socjolog społeczny

• Program realizacji określonej koncepcji ładu społecznego

Definicja dotyczy:

1. Dyscypliny naukowej – badającej warunki bytu i pracy ludności. Celowe zmiany w strukturze społecznej pod wpływem celowej, zamierzonej działalności państwa i podmiotów publicznych. Szuka metod najskuteczniejszego przeprowadzania zmian, ocenia te zmiany wg przyjętych kryteriów (wartości, skuteczności, racjonalności itp.)

2. Działań praktycznych – celem są zmiany w położeniu ludności – warunkach życia, strukturze i układzie społecznym

[Zarządzanie zmianą w skali makro, np. co z rolnictwem?

Ład społeczny – bezpieczny / niebezpieczny]

Twórcą terminu [polotique socjale] jest Karol Fourier -1772 – 1837 – francuski socjalista utopijny, szczegółowo opisał idealnego człowieka.

Najpowszechniej bada te zagadnienia w Niemczach – Sozialpolitik / politik soziale / soziale frage

Aktualnie zwana: we Francji – economie sociale. W Anglii – social policy or social problems. W Ameryce – social work.

Rozwój teorii i wielostronnych działań praktycznych w ciągu wieków dostosowywał metody i treść polityki społecznej do aktualnych problemów.

Ale – namawiając ludzi do zmian eksperci nie biorą za nie odpowiedzialności

Socjologia vs. Polityka Społeczna? W P.S. przedmiotem badań są zmiany spowodowane celowo.

Teoria & praktyka.

W praktyce – rozwiązuje problemy społeczne, zmienia warunki życia ludności i stosunki społeczne. Zaś jako dyscyplina bada zmiany celowe, zachodzące pod wpływem działań państwa.

Teoria (nauka ) bada:

• Programy i cele

• Skuteczność działań

• Opracowuje normy

• Zasady, miary, narzędzia

• Kryteria oceny

• Porównania w czasie i przestrzeni

• Opracowuje modelowe rozwiązania

Praktyka (działanie p. s.):

• Opracowuje diagnozy

• Przygotowuje programy zmiany, plany i narzędzi realizacji

• Zasady koordynacji

• Realizuje zadania

• Ocenia realizację planu

• Dokonuje ewaluacji

• Ocenia skuteczność narzędzi, instytucji

Uwarunkowania polityki społecznej:

• Historyczne - zmiany w czasie, dostosowanie do aktualnych warunków i zmian

• Ideologiczne – wpływ idei na stosowane rozwiązania

• Polityczne – wpływ zorganizowanych sił politycznych i społecznych na zmiany

• Aksjologiczne – do jakiego systemu wartości odwołuje się

• Ekonomiczne – ocenia koszty realizacji zmian

• Prawne – tworzy prawo i ocenia zgodność działań z prawem (np. Konstytucją, prawem międzynarodowym)

• Społeczne – zmiany w strukturze społecznej, grupy społeczne (kogo dotyczy, jakie zmiany powoduje)

• Psychologiczne – pobudzanie motywacji, wpływ na postawy i pożądane społecznie zachowania

• Demograficzne – jakie skutki demograficzne (czyli zmiany w stanie i strukturze ludności) wywołują realizowane programy p.s.

• Statystyczne – wielkość i zakres oddziaływania (jak liczne są grupy na które mają wpływ realizowane programy polityki społecznej)

Narzędzia polityki społecznej:

• Ekonomiczne

• Prawne

• Instytucje

• Edukacyjne

• Badania, analizy i oceny (kryteria ocen)

• Pomiar (mierniki, wskaźniki, normy)

Idee – wykład 14.X

XIX wiek – powstają ideologie współczesności

Ideologia – zespół idei

Wszelkie zespoły idei są wewnętrznie zróżnicowane. Co powoduje to zróżnicowanie?

Wiążą się ze zróżnicowaniem pod względem aksjologicznym, z wartościowaniem, np. systemu społecznego.

Ideologie to środek masowej mobilizacji do zmiany świata – ideologia jako narzędzie do zmiany świata.

Konserwatyzm, liberalizm, socjalizm – zanegowane w XX wieku, być może nie są potrzebne wielkie ideologie, wystarczy inżynieria społeczna

Fukuyama – teoria o końcu historii, kilku ideologii na podstawie doświadczeń państw zachodnich.

Ideologie końca XX w. – feminizm, ekologizm, idea praw człowieka (przejęta przez wszystkie ideologie)

Pewne idee, podstawowe wartości pozostały prawomocne.

Znaczenie globalizacji i przepływu komunikacji – cechy współczesnych ładów społecznych

Mimo, że nastąpił koniec ideologii, dzisiaj możemy mówić o kilku liberalizmach, kilku konserwatyzmach itp.

LIBERALIZM – [będzie później na ten temat]

Leon XII - Rerum Novarum 1891,

Pierwsza encyklika społeczna

1964 – Europejska Karta Społeczna

- koncepcja wynagrodzenia – płacy minimalnej - płacić tyle aby można było zaspokoić potrzeby w ramach środowiska. Ok 65% dochodu średniego. Nadal obowiązuje, w PL od ‘99

Interwencjonizm – państwo powinno ingerować w gospodarkę.

Anglia XVII w. – interwencja społeczna – prawo ubogich – : pomoc jest konieczna by ubodzy nie zaburzali ładu społecznego . powstają domy pracy – „work hosue’y” [pierwowzór obozów pracy] przetrwały do końca XIXwieku

1802 – ustawa fabryczna – ochrona praw kobiet i dzieci, ustalenie godzin pracy

1839 / 32 - W Anglii powstaje pierwsza państwowa inspekcja pracy

1842 – ustawa sanitarna

1870 – ustawa o obowiązku szkolnym

1875 – ustawa o zdrowiu publicznym – instrukcje sanitarne

1906 – 1914 – reformy liberalne np. kary dla rolników zaniedbujących swoje dzieci, prawa do emerytury państwowej

1935 – ustawa o budownictwie

}}}} od stróża nocnego do państwa opiekuńczego

1942 – 1948 – reforma i raport Juliana Beveridge’a. Reforma – prawo do ochrony zdrowia, emerytury starcze dla wszystkich; rygorystyczna inspekcja sanitarna, programy stabilizacji bezrobotnych i pomocy im } Państwo Opiekuńcze

W USA: liberalizm do 1935, kryzys spowodował reformy zapobiegające ubóstwu i bezrobociu -> „W USA: liberalizm do 1935, kryzys spowodował reformy zapobiegające ubóstwu i bezrobociu -> „New Deal”

„System Niemiecki”

Niemcy – tutaj prowadzi się w XIX wieku wielkie debaty, wprowadzanie zmian oparte jest na wspólnej zgodzie

1878 – edykt cesarski o ubezpieczeniach społecznych

1. Płaci ten kto korzysta – pracownicy, pracodawcy i państwo, po 1/3

2. Kto zarządza? Powstają instytucje prawa publicznego, pobierające i wydające składki

3. Wypłata emerytury po 70 roku życia, dochód mniejszy niż 1/3 średniej krajowej $

1883 r. –Ubezpieczenia Społeczne - Kasy Chorych

Składka – określony odsetek dochodu, płaci się zawsze, nawet jeśli się nie korzysta

• Przynależność obowiązkowa

• Powszechne ubezpieczenie (wtedy ryzyko rozkłada się na więcej osób)

• Instytucje publiczne – nie mogą działać dla zysku (kasy chorych)

1884 – ubezpieczenie od wypadków w trakcie pracy

- płaci pracodawca

- kontrola pracodawców

- im więcej wypadków w firmie tym wyższa składka

1885 – ubezpieczenie emerytalno - rentowe, 3 aspekty: starość, inwalidztwo, śmierć żywiciela rodziny

Ubezpieczenie publiczne, prywatne, roszczeniowe

1918 – powstaje MOP

Polityka społeczna wykład – 21.10

Finansowanie polityki społecznej (to, które pochodzi od państwa)

Dotacja – na konkretny cel

Subwencja – z jakiegoś powodu, na podtrzymanie działalności

Fundusz ubezpieczeń społecznych – fundusz celowy

I inne fundusze celowe – mają oddzielne ustawy, osobne źródła utrzymania (nie przepływają przez budżet, chyba że nie ma wystarczającej ilości, wtedy dostają dotacje od państwa -> mamy dzięki temu pewność, że zawsze będą pieniądze).

Budżet:

- wydatki sztywne – ponad 75% (bardzo dużo)

- wydatki elastyczne – związane z rozwojem

+ DOCHODY

Poziom fiskalizmu- im więcej PKB przejmuje państwo tym bardziej aktywne jest ono w gospodarce

Budżet – ochrona tradycyjnych funkcji (np. administracja);

- funkcje socjalne (ochrona zdrowia, oświata itp.)

-gospodarczych

3 rodzaje funkcji:

- stabilizacyjne

- alokacyjne

- redystrybucyjne

Pastwo dofinansowuje emerytury, renty, zasiłki itp. Finansowanie pod różnymi kluczami np. służba zdrowia, teatr itp.

Problem sztywności budżetu – w PL jest ona bardzo wysoka

Demotywujące działanie świadczeń społecznych.

Świadczenia na opiekę społ., na usługi komunalne, na oświatę, wychowanie, szkolnictwo wyższe, ochronę zdrowia, kulturę i sztukę, sport i turystykę, ubezpieczenia socjalne, }} wydatki celowe

rezerwy celowe

charakter państwa, poziom rozwoju gospodarczego a budżet

w UE: udział wydatków PKB. Najpierw malał (do ~2000). 2006 – początek trudności ekonomicznych, od 2007 ponowny wzrost wydatków społecznych

28.10 – polityka społeczna wykład

Polityka społeczna kształtowała się pod wpływem 3 wielkich nurtów ideowych.

• Zależność budżetu państwowego & domowego

• Wpływy historyczne były bardzo wyraziste

• Kwestia społeczna

  • Jako wynik ideologii (najważniejszych wyobrażeń) oraz charakteru instytucji

  • Jako poszukiwanie lokalne / globalne

LIBERALIZM

miał fundamentalne znaczenie w rozwoju myśli społecznej. Jego genezą jest rewolucja francuska.

Początkowo liberalizm kulturalny, potem gospodarczy

Doktryna filozoficzna sformułowana przez Locke’a . Reformy społeczne i polityczne, zniesienie dziedzicznych praw, ograniczenie praw rządu, „wolność człowieka” itp

W Adam Smith 1776 „o bogactwie narodów i drogach do niego prowadzących”. Dzisiejszy liberalizm jest bardziej liberalny od jego koncepcji. „Robotnikowi trzeba płacić tyle, żeby sam się utrzymał i wychował następcę.”

Współczesne pochodne:

• Leseferyzm – wycofanie się państwa z ingerencji w gosp.

• Libertarianizm – państwo „nocnym stróżem”

• Konserwatyzm liberalny – liberalizm w gospodarce plus konserwowy światopogląd

• Neoliberalizm – podstawa liberalna gra sił rynkowych, dopuszczalna ingerencja państwa

• Katolicki liberalizm

• Zielony liberalizm – z ideologią ekologiczną [no coś takiego]

• Socjalliberalizm – zachowanie praw i wolności, podkreśla świeckość, antyklerykalizm,

• Europejski liberalizm – umiarkowana ingerencja państwa, rozszerzenie swobód obywatelskich, polityczny i gospodarczy,

• Konserwatywny liberalizm – modele prywatno – państwowe, ograniczona rola państwa

• Amerykański liberalizm – zgoda na ingerencję, postulat zwiększenia roli państwa w społeczeństwie i gospodarce – wyrównywanie szans, bliższy socjaldemokracji niż europejskiemu liberalizmowi

SOCJALIZM

Socjalizm – od łac. Sociates – wspólnota – wieloznaczne pojęcie odnoszące się do prób zmniejszenia nierówności społecznych i upowszechnienia świadczeń socjalnych, lub poddania gospodarki kontroli społecznej (przez instytucje państwowe, samorządowe, korporacyjne lub spółdzielcze). wywodzi się z utopijnej filozofii politycznej Saint–Simona. Niektóre postulaty są dziś powszechnie spełniane np. świadczenia państwa na rzecz obywateli.

KONSERWATYZM

W opozycji do liberalizmu

Broni „starego ładu”, odrzuca indywidualizm, stawia wyżej wspólnotę. Ład społeczny kształtuje się w sposób naturalny. Tradycja spoiwem pokoleń

Niemcy – konserwatyzm.

Szwecja – socjalizm

GB - liberalizm

Co wyznacza zakres programu polityki społecznej?:

• Potrzeby ludzkie, problemy społeczne, akty prawa międzynarodowego & krajowego & miejscowego, programy polityczne zorganizowanych grup (partii, stowarzyszeń, grup interesów)

• Podstawy określania potrzeb:

  • Potrzeby ludzkie

    • Podstawowe (zw. z zachowaniem życia i gatunku ludzkiego)

      • Ilość produktów i usług zaspokajających potrzeby

      • Jakość tychże

      • Zróżnicowanie potrzeb w zależności od

        • cech jednostki (wiek, płeć itp.)

        • poziomu rozwoju społecznego i ekonomicznego danego społ.

        • osiągnięty standard życia ludności w danym kraju/grupie społ. …->

# poziom życia społecznie akceptowany – taki, który wg opinii społecznej należny jest każdemu bez względu na jego stan, położenie i wkład w rozwój danego społeczeństwa, i który powinien być zapewniony każdemu człowiekowi tylko dlatego że jest ….człowiekiem = minimum socjalne, które zapewnia możliwość uczestniczenia w życiu społecznym (lub też ewentualnie minimum egzystencji – zależy co zawiera się w naszej definicji „człowieka”)

• czynniki różnicujące poziom życia:

  • własne zasługi jednostki (praca, talent, wysiłek)

  • przywileje społeczne (wynikające z tradycji, obyczaju, dostępu do władzy, informacji, przynależności do grupy społecznej, politycznej, rodzinnej. Dzielą się na akceptowane i nieakceptowane społecznie

• programy społeczne wynikające ze zobowiązań międzynarodowych:

  • powszechna deklaracja praw człowieka i obywatela

  • Konwencje MOp

  • Europejska karta społeczna

• Jak też z Konstytucji RP z ‘97

  • Prawo do pracy, ochrony pracy, wynagrodzenia, edukacji, ochrony zdrowia, zabezpieczenia społecznego, ochrony życia rodziny

• Oraz innych aktów prawnych – ustawy, akty prawa miejscowego, uchwały samorządów lokalnych

• Wpływy na formułowaną w programach politycznych politykę społeczną:

  • Interesy grup społecznie reprezentowanych przez daną partię

  • Ideologii (L / K /S)

  • Oczekiwanego poparcia społecznego dla danego programu

Wykład 4.11

Trochę polskiej demografii, pozdrowienia dla Pani Marioli

Wykład pod hasłem „ dużo czytelnych wykresów i tabelek, nie masz żadnych problemów z dostrzeżeniem co na nich jest ani zanotowaniem tego co ważne”

• Zmiany w liczbie ludności (kiedyś założenia, że dziś będzie 50mln)

• podziałach wieś / miasto – do ’90 wznosi się urbanizacja, po – stabilizacja – ok. 23 mln w miastach. Od 2000 – lekki spadek. Problem z ogarnięciem opieki medycznej na wsi [tak, to jest bardzo powiązane ze sobą, żebyście sobie nie myśleli że to taki jakiś wtręt]

• 2009 – 425 tys. urodzeń, od 2006 – trochę ta liczba spada. I tak – patrząc na wykres zgonów i urodzeń 30lat temu i teraz – 2 bardzo odległe linie zbiegły się

• Płodność – 15-49. Matki się nam „starzeją”. 25-29 – przedział licznych urodzeń. 28,5 – średni wiek rodzenia pierwszego dziecka.

• Zastępowalność pokoleń. Do ’80 – rozszerzona zastępowalność pokoleń. Do ’95 >2, od ’95 już nie. Aktualnie –

  • 1,3 – dzietność

  • 0,5 – zastępowalność

  • 0,6 – dzietność żeńska

Rodzi się więcej mężczyzn, ok. 40 to się zrównuje. Dlaczego Ich rodzi się więcej? To jedna z tajemnic demografii. Tak samo jak np. sezonowość urodzeń.

• PRZECIĘTNE TRWANIE ŻYCIA – prognoza dla noworodka teraz urodzonego. Jest to najlepszy międzynarodowy wskaźnik poziomu życia (drugim świetnym jest umieralność niemowląt). Im mniejsza różnica między płciami tym wyższy poziom życia. Im bardziej na wschód tym jest krótsze. Z bohomazu w moich notatkach wynika, że w PL systematycznie rośnie, a kobiety żyją dłużej. W 2009 – 80lat dla kobiet i 71 dla mężczyzn.

• RZECZYWISTE TRWANIE ŻYCIA – liczone jest po ok. 100 latach – trudne do przeprowadzenia rejestry

• ZGONY

  • Przyczyny w 2009 w kolejności malejącej: układ krążenia – 46%, nowotwory – 24%, pozostałe – 22%, zewnętrzne – 7%, śmiertelne wypadki przy pracy, drogowe, [ostro bijemy w umieralności na serce całą UE]

• TABLICE WYMIERALNOŚCI

• MIGRACJE (ruch ludności w przestrzeni) = emigracje + imigracje + reptriacje

  • Wewnętrzne – odpływ ludności wiejskiej do miast, stały do 2000, potem saldo migracji do miast ujemne

  • Obecnie wewnątrz PL raczej osiadły tryb życia, małą ruchliwość ludności

  • Zewnętrzne – największe do Niemczech (bo mają JESZCZE otwarty rynek pracy), na drugim miejscu GB (otwarli się w 2004). To sum up – ok 2 mln 210 tys. za granicą dłużej niż 3 miesiące. Źródła wiedzy nt. to spisy powszechne i statystyki.

  • W XIX wieku – głównie do Ameryki

  • Po I W. Ś (lata ‘20te) do Francji zarobkowo

  • Ogromne przemieszczenia z okazji II W. Ś., w okresie powojennym PL była krajem emigracyjnym

  • Dziś poza UE najczęściej migrujemy do Norwegii

  • W XX w. PL doświadczyła ogromnych zmian ludności wskutek masowych ruchów migracyjnych wewnętrznych (industrializacja), zewnętrznych i repatriacji

  • Polityka migracyjna – patrz ok. stronę dalej

• Ruch naturalny

• Obłożenie mieszkań

• W 2000 – 28% ludności pobiera rentę lub zasiłek, tylko 32% ma samodzielne źródła utrzymania, 52% nie pracowało (!)

Czy mamy wpływ na kształtowanie się procesów ludnościowych?

Badania trudne – deklaracje są dalekie od rzeczywistości.

Polityka ludnościowa – celowe i długofalowe działanie państwa i podmiotów publicznych na przebieg procesów ruchu naturalnego i wędrówkowego ludności w celu ukształtowania pożądanego stanu i struktury ludności przez tworzenie warunków społecznych, ekonomicznych i politycznych korzystnych dla przebiegu procesów demograficznych zapewniających biologiczne przetrwanie narodu oraz zrównoważony rozwój społeczny, ekonomiczny i ekologiczny. [ 5 wierszy, 49 wyrazów, 437 znaków, jedno zdanie]

Współczesna polityka ludnościowa

Realizowana jest przez: stosowanie odpowiednich instrumentów prawnych, ekonomicznych, edukacyjnych, organizowanie instytucji i zapewnianie usług wspomagających funkcje rodziny.

Głównym jej podmiotem jest państwo – ma możliwość tworzenia i stosowania podstawowych narzędzi prawnych oraz ekonomicznych.

Cele: osiąganie założonego, pożądanego tempa wzrostu (+ / -) liczby i struktury ludności ze względu na jej cechy demograficzne (wiek, płeć) oraz rozmieszczenie terytorialne.

Rodzaje polityki ludnościowej: pronatalistyczna, antynatalistyczna, neutralna.

Środki:

• Prawne

  • Warunki – warunki rozwoju ludnościowego w zakresie: tworzenia rodzin, praw, ochrony, rodzicielstwa, obowiązków podmiotów publicznych w ochronie rodziny i dziecka

  • Instrumenty ochrony zdolności prokreacyjnych oraz warunków dopuszczających do różnych rodzajów pracy osób w wieku prokreacyjnym

• Ekonomiczne – tworzenie warunków materialnych sprzyjających posiadaniu i wychowywaniu potomstwa

  • Ochrona dochodów rodzin, warunków życia

  • Rozwój mieszkalnictwa

  • Usługi wspomagające funkcje rodziny (edukacja, zdrowie itp.)

• Edukacyjne

  • tworzenie warunków przyjaznej atmosfery dla posiadania potomstwa oraz realizacji funkcji rodzicielskich i rodzinnych

  • Propagowanie wartości życia rodzinnego

  • Tworzenie warunków sprzyjających zaspokajaniu potrzeb rodzin o różnych cechach demograficznych (wiek i wielkość)

  • Inspirowanie akcji społecznych na rzecz rodziny np. „firma przyjazna rodzinie)

Ważna jest tu dynamika zjawisk demograficznych: małżeństw, rozwodów, urodzeń i zgonów.

Dynamika procesów demograficznych – zmiany w strukturze wg. wieku, migracje

Małżeństwa / rozwody:

2000: 211,2 tys. / 42,8 tys.

2005: 206,9 / 67,6

2007: 248,7 / 66, 7

Mediana wieku: 25 dla kobiet i 27 dla mężczyzn, wśród nowożeńców w 2007 89,9 [procent lub tysięcy ;] to byli kawalerowie i panny. W 2009 co 5te dziecko w zw. pozamałżeńskim.

Wykład 18.11

Demografii c.d.nastapił

Trochę patrz wyżej a trochę:

Nie tylko chodzi o ilość życia ale też o jego jakość

Łódź ma właściwie wszystkie wskaźniki demograficzne negatywne.

Polityki szczegółowe: rodzinna, edukacyjna, zabezpieczeń społecznych (ubezpieczeń społecznych, pomocy społecznej, ochrony rynku pracy, mieszkalnictwa, podziału dochodu, zdrowia), regionalne, ludnościowe

Do ryzyk społecznych zaliczamy też starość i macierzyństwo.

Pytanie – tworzyć stanowiska pracy dla starych czy dla młodych?

POLITYKA MIGRACYJNA

Prowadzona przez państwo i jego instytucje, ograniczona jest przepisami praw międzynarodowych oraz procesami integracyjnymi w UE

W prawie międzynarodowym istotne są zasady: wolności przemieszczania się, prawa człowieka, statusu prawnego pracownika cudzoziemskiego, otwartości rynku pracy, regulacji dotyczących łączenia rodzin, wspólnotowych regulacji polityki migracyjnej

Niemcy do maja 2011 mają zamknąć swój rynek pracy.

X Ograniczenia: bezpieczeństwo państwa (po 11.09.05), nielegalni imigranci, braki na rynku pracy (Italia kiedyś), ochrona rynku pracy i dochodów, konflikty społeczne na tle migracji

# doktryna migracyjna – fundamentalna zasada polityki migracyjnej danego państwa, odwołująca się do strategicznych przesłanek cywilizacyjnych i modernizacyjnych, a także do tradycji i międzynarodowych tendencji

Polityka migracyjna w:

- Kanadzie – ograniczenie napływu niewykwalifikowanych

- RFN – zachęcanie do przyjazdu siły roboczej

- GB – cele długofalowe – nastawienie na pozyskanie określonych , potrzebnych na rynku pracy grup

- Włochy – system kwotowy – z kraju emigracyjnego na imigracyjny; akcje regularyzacyjne; duża szara strefa

-Finlandia – również z emigracyjnego na imigracyjny – potrzebują siły demograficznej

Elementy: polityka wizowa, polityka dostępu do runku pracy, interesy międzynarodowe, zagraniczna, ekonomiczna, bezpieczeństwa

Strategie: adaptacja ekonomiczna migrantów / asymilacja migrantów / integracja migrantów

? Pytania & wyzwania: stosunek do migracji nierejestrowanej. Do różnych grup migrantów (repatriantów, rodzin imigranckich, uchodźców, azylantów). Polityka azylowa, migranci tranzytowi. Kraje starej i nowej migracji.

Polityka społeczna – wykład 25.11

Ubóstwo

Przeszłe podejście, że ubodzy są winni sami sobie

1601 – pierwsze prawo ubogich w GB

1834 – nowe prawo ubogich

Podejście ekonomiczne – ubogim ten, kto nie ma dość środków na zakup dóbr i usług niezbędnych do zaspokojenia (jedzenie, ubranie i mieszkanie) - Zakres analizy ekonomicznej ogranicza się do materialnych warunków życia.

Celem badania ekonomicznego jest określenie liczby osób ubogich i określenie wielkości środków niezbędnych do wydobycia się z sytuacji ubóstwa

Prawo Engla ( pracownika austriackiego ,badacza statystyk),1857:

• W miarę wzrostu dochodów udział wydatków na żywność zmniejsza się – występuje dochodowa elastyczność popytu. W wypadku żywności jest ona mniejsza niż jeden

• W przypadku dochodów na odzież i mieszkanie udział nie zmienia się – przyrost popytu na te dobra i przyrost dochodów są sobie równe – dochodowa elastyczność popytu równa jest jeden (tu działa moda)

• Nie działa w warunkach bardzo niskiego dochodu

Dodatkowa elastyczność popytu między % zmianą popytu a procentową zmianą dochodu nabywców. Informuje nas ona o tym o ile procent zmieni się popyt jeżeli dochody nabywców zmienią się o 1% (ważna inf. dla marketingu, kredyty!)

PODEJŚCIE SOCJOLOGICZNE

Badania w GB, Seebohm Rowentree – 1899 – analiza budżetów rodzinnych – na ich podstawie powstała „koncepcja potrzeb podstawowych”

Badania SR zaliczane są dziś do klasycznych w teorii badań ubóstwa, prowadzone były przez wiele lat, kontynuowane przez następców SR w latach 70.

Z tych badań pochodzą wszelkie definicje operacyjne, pojawiły się nowe metody pomiaru, sformułowano też pierwsze koncepcje zwalczania ubóstwa

Concept of basic needs

„minimum konsumpcji” = wyżywienie, mieszkanie, wraz z wyposażeniem, ubranie, podstawowe usługi komunalne (woda, kanalizacja, transport publiczny, oświata, kultura)

Na tej podstawie MOP (och och, super ważny),(przyjęła ją w Raporcie ILO 1976) rozszerzyła definicje ubóstwa na „życie w warunkach urągających człowieka”. Zaspokojenie potrzeb podstawowych oznacza, że „istnieją warunki do korzystania bez ograniczeń z wolności obywatelskich i praw publicznych”. Uwolnienie od ubóstwa połączono z prawem do wolności i uczestnictwa w życiu społecznym.

S. Rowentree nie odrzucił całkowicie moralnej interpretacji przyczyn ubóstwa – nadał mu jednak inną interpretację:

- ubóstwo to nie braki moralności lecz niskie dochody wynikające z niskich zarobków lub z braku zarobków wywołanych chorobą, śmiercią żywiciela rodziny, dużej liczby dzieci, z braku pracy itp.

-naganne moralnie zachowania ubogich to może być czynnik dodatkowy, lecz nie jest on kluczowym w powodowaniu ubóstwa. Nie zwalczy się zatem ubóstwa wyrabianiem dzielności moralnej

Badania SR trwały pól wieku, pozwoliły wskazać kierunki i tendencje zmian w położeniu ludności.

Smith Adam – w pracy o przyczynach bogactwa narodów pisze o tym, że prawidłowe dochody to pozwalające utrzymać 4 osoby.

40% dochodów w PL konsumuje grupa ok 20%. W ostatnich latach na całym świcie następuje mega rozwarstwienie dochodów.

SR wraz z Ch. Boothe’m wprowadzili do praktyki badawczej koncepcję „linii ubóstwa” (po badaniach wizytatorów szkolnych w Londynie i Manchesterze)

Linia ubóstwa jest używana również współcześnie w szkołach. Można być poniżej / powyżej.

Współczesne podejście

Coraz częściej uważa się że ubóstwo to nie tyle i nie tylko brak dochodów i zasobów ekonomicznych co brak możliwości dokonywania wyborów, które maja zasadnicze znaczenie dla jakości życia jednostki, rodziny, kształtowania i realizacji indywidualnego planu życiowego, a zatem dla rozwoju społeczeństwa.

Stąd względne są kwoty np. na żywność

1998 – nobel dla ekonomisty z Pakistanu – Amartia Sena, za teorię że współcześnie osoba uboga cierpi z powodu braku możliwości wyboru.

Koncepcja deprywacji relatywnej. Towsend – nie ma nic takiego jak potrzeba absolutna. Nawet potrzeby podstawowe zmieniają się w zależności od czasu, miejsca i okoliczności

• Koncepcja ta ujmuje ubóstwo jako brak zasobów aby zapewnić sobie funkcjonowanie i warunki życia pozwalające funkcjonować w przypisanych nam rolach społecznych na przeciętnym poziomie dla danego społeczeństwa. Brak zasobów powoduje wykluczenie z typowych ról społecznych i aktywności życiowych.

Podejście socjologiczne prowadzi do krytyki tradycyjnego (ekonomicznego) ujęcia ubóstwa oraz do traktowania ubóstwa jak zjawiska wielowymiarowego oraz do zakwestionowania wartości i skuteczności stosowania metod zwalczania ubóstwa.

Miary ubóstwa

<Definicja>

Jak powiedzieliśmy definicja słaba w praktyce

• Metody pomiaru:

Obiektywna – na podstawie pomiaru dochodów lub wydatków dochodów domowych

Subiektywna – samoocena możliwości

Pomiar niepieniężnych wskaźników

• Ubóstwo to kategoria:

- subiektywna / obiektywna

- Absolutna / względna

# Ubóstwo względne – Linia ubóstwa względnego w UE to z reguły 50% wartości średniej arytmetycznej ekwiwalentnego wydatku osoby dorosłej w ciągu roku LUB 50% mediany wydatku osoby dorosłej (lepszy pomiar)

• Skale ekwiwalentności dochodu uwzględniają typ gospodarstwa domowego ze względu na jego cechy demograficzne ( liczbę osób, ich wiek, udział w rynku pracy, niekiedy stan zdrowia, niepełnosprawność)

• Metody wyznaczania skali ubóstwa

Najczęściej stosuje się skalę OECD – europejska organizacja do spraw rozwoju, gdzie:

- 1 przypisuje się 1dnej osobie dorosłej

0,7 – następnej dorosłej (powyżej 14lat)

0,5 – dzieciom

->Rodzina 2+3(w tym dwoje powyżej 14) to 3,6 jednostki ekwiwalentnej.

• Wyniki pomiaru ubóstwa znacznie się różnią w poszczególnych krajach

• Ubóstwo ma charakter zmienny i wielowymiarowy, gdyż jest zarówno:

- zjawiskiem (fotografia, to co jest w danym czasie i miejscu w odniesieniu do danej jednostki , grupy, rodziny, gospodarstwa)

- procesem (pozwala opisać i ocenić złożone skutki życia jednostki (rodziny) w ubóstwie,

• W ocenie ubóstwa na ogół nie używa się średniej arytmetycznej – raczej zaciemnia ( bo co nam ze średniej dochodów 2 i 200 tysięcy? Mediana odcina skrajności

# Minimum egzystencji =ubóstwo skrajne. Ustala się w Instytucie pracy i spraw socjalnych. Niezaspokojenia potrzeb, których nie da się odłożyć w czasie. Obejmuje tanie: żywność, ubranie, mieszkanie. Kształtuje się na poziomie ok 300zł. Pozwala podtrzymywać funkcje życiowe.

# Ubóstwo ustawowe – kwota która zgodnie z ustawą o pomocy społecznej uprawnia osobę (rodzinę) do ubiegana się o przyznanie świadczeń $

Wielkość ta jest w 2008 roku określona miesięcznie na kwotę:

-477zł na samotną i 351 w rodzinie

Wysokość kwoty waloryzowana jest…

# Ubóstwo subiektywne – granice ubóstwa dla określonego typu gospodarstw domowych odpowiadają w przybliżeniu poziomowi dochodów. Leyden Powerty Line.

Przy wyznaczaniu kwoty zapomogi tworzy się koszyk dóbr i usług uznawany za minimalny na danym etapie rozwoju społeczeństwa. Wartość koszyka określa się w jednostkach pieniężnych w stosunku do kilku typów gospodarstw domowych (w zależności od typu – liczby osób itp.)

# Minimum socjalne wprowadzone jako kategoria w 1980 w czasie strajków, od tego czasu IPiSS bada je i upowszechnia.

Obecnie ok 900 zł dla samotnej. W 2007 – 825, w 2009 – 885. Nie jest to nadzwyczaj wysoki dochód ALE w PL ponad połowa gospodarstw domowych nie osiąga dochodów na poziomie minimum socjalnego!

# Głębokość ubóstwa – o ile procent przeciętne dochody gospodarstw uznawanych za ubogie są niższe od wartości przyjętej za granicę ubóstwa.

W PL w najgorszej sytuacji rodziny wielodzietne.

Polityka społ 2.12.10

Gospodarstwo domowe

Klasyfikacja: wielkość, liczba osób wchodzących w jego skład, grupy społeczno zawodowe, źródła dochodów i wydatki.

• Wynagrodzenie za pracę – podstawowe źródło dochodów w PL !!!!

-„wynagrodzenie najniższe” - 1300

- wyrównywanie wynagrodzeń za pracę

- Dodatkowe świadczenia związane z pracą (odliczane od podatku)

Badania GUS nt. budżetów domowych 2008 + 2009

Dochód rozporządzalny nominalny, ogółem – 1006,57 (’08) + 1114 (’09)

Duże zróżnicowanie różnych grup społecznych robotnicy – 793, przedsiębiorcy – 1288

Zróżnicowanie dochodów

- na wsi dochody o 29% niższe niż w mieście

-regionalne – w mazowieckim znacznie wyższe, w podkarpackim o 25% niższe niż średnia krajowa

- typ biologiczny – wielkość rodziny,

Dochód do dyspozycji według Grup kwintalowych (1/5) I – 343, V – 2069, wydatki – I – 452, V – 1673 -> zadłużone są gospodarstwa o najniższych wydatkach

Duża część społ. (ok 51%) stwierdza że z trudem wiąże koniec z końcem. Trudności w zaspokajaniu potrzeb, np. 66% nie stać na tygodniowy wypoczynek. Najlepiej się mają małżeństwa bez dzieci, najgorzej rodziny 2+3 i more

Internet. 2009- 51,8% komputer, 60,8% Internet

• Metody zwalczania ubóstwa:

-długofalowe programy, równy dostęp do dóbr wiedzy i cywilizacji – najskuteczniejsze

• Wielokierunkowe działania, wyrównywanie dostępu

• Wymaga konsekwentnego usuwania barier: 1 – ekonomicznych, 2 – rodzinnych, 3 – środowiskowych

• Tworzy kapitał ludzki i zwiększa możliwości indywidualnych wyborów – zaprojektowania i zrealizowania własnego planu życiowego

- metody doraźne – wyrównywanie dochodów i wyrównywanie dostępu do ważnych dóbr i usług

• Kultura, edukacja, zdrowie – to one decydują o jakości życia ludzkiego

Badania - Gary s. Becker, 1992 – nobel ekonomiczny za opracowanie koncepcji kapitału ludzkiego, „A treatise on the family”

Całościowe rozważania zagadnień: rodziny, małżeństwa, rozwodu, altruizmu, postaw wobec członków rodziny, inwestowania rodziców w dzieci, długofalowe zmiany w rodzinie. Wpływ ich na strukturę nierówności społecznych i wzrost ekonomiczny.

Zagadnienia te nie były przedmiotem zainteresowania klasycznej ekonomii

To czego brakuje w świecie – kapitał ludzki - w to trzeba inwestować.

9.12 – wykład polityka społeczna

Mahbu ad Hag – pakistański ekonomista, wprowadził w 1991 HDI – Human Development Index, do porównań międzynarodowych społ.- eko., HDI wykorzystywane jest przez UNDP

Raporty UNDP – zajmujemy w 2008 41 miejsce, najczęściej na 1szym miejscu od 1993 Norwegia i Kanada

Pomoc krajom biednym

Najbiedniejsze: Afryka

-> sytuacja współczesna mega zróżnicowana

John Kenneth Galbraith (1908-2006) # społeczeństwo dobrobytu, Istota masowego ubóstwa , Godne społeczeństwo

• Zwolennik interwencji państwa w gospodarkę. Przedstawiciel instytucjonalizmu. Badał kwestie społeczne, ubóstwo, nierównomierności dochodu i rozwoju. Czemu przy bogatym USA takie biedne Haiti? Eksperci z USA próbują stosować na Haiti metody z USA…, ponadto nie biorą odpowiedzialności za to – ryzyko tych, na których się to stosuje. Nie trzeba przywozić towarów, trzeba budować trwałe miejsca pracy. A przecież…

Czy nędza rodzi terroryzm?

Czy pomoc ubogim jest charytatywna / czerpanie korzyści przez państwa bogate? Wg galbraith’a to drugie – często zyski ich większe niż ta pomoc.

Zabezpieczenie społeczne – czyni człowieka wolnym od ubóstwa:

- bezpieczeństwo socjalne - social security / se’cutire’ socjale [od jakiegoś czasu nie mam francuskiego]

• Gwarancja uzyskania pomocy ze środków zewnętrznych (pozarodzinnych) w przypadku wystąpienia zdarzeń losowych. Obowiązkiem państwa jest stworzenie prawa oraz instytucji gwarantujących bezpieczeństwo socjalne obywateli.

# Zabezpieczenie społeczne to system świadczeń i uprawnień gwarantujących bezpieczeństwo socjalne. System świadczeń i uprawnień. Nie ze wszystkich uprawnień będę korzystać. Gwarantują one bezpieczeństwo socjalne osobom, które samie nie mogą się utrzymać. Uprawnienia dają poczucie bezpieczeństwa

• Świadczenia gwarantują bezpieczeństwo socjalne

Zabezpieczenie społeczne:

• regulowane prawem które określa:

  • zakres

    • - podmiotowy (kogo obejmuje), w UE też w innych krajach możliwe

    • - przedmiotowy (co – jakie sytuacje)

  • - standardy – poziom bezpieczeństwa

• - konwencje MOP, w tym nr 102 o minimalnych normach

• traktat ustanawiający wspólnotę europejską, art. 37. Nie określa on ogólnych standardów z. b., mówi jedynie o konieczności standardu zapewniającego bezpieczeństwo socjalne.

Wolność od ubóstwa

Wolność od niedostatku – człowiek ubogi nie jest wolny. -> w Karcie Atlantyckiej bezp. socjalne definiuje się jako „wolność od niedostatku”

Bezpieczeństwo socjalne.

Techniki realizacji zabezpieczenia społecznego.:

- ubezpieczenie społeczne (opłacanie składek – tak nabywa się prawo do niego. )

-zaopatrzenie (świadczenie bez składek)

-pomoc społeczna (wspieranie aktywnej postawy osoby przyjmującej pomoc)

-opieka – ze względu na ochronę życia i zachowanie godności podopiecznego

W Europejskiej Karcie Społecznej nie ma definicji ZS (art. 12), ale Komitet niezależnych ekspertów przyjął że „zabezpieczenie społeczne jest instrumentem opieki społecznej”

Wg opinii ekspertów UE zabezpieczenie społeczne dotyczy systemów o charakterze powszechnym i zawodowym, obejmuje świadczenia składkowe i nieskładkowe a także mieszane.

• Konwencja MOP nr. 102 z 1952 roku o minimalnych normach w dziedzinie zabezpieczenia społecznego (O standardach minimalnych w zabezpieczeniu społecznym)

Ryzyka ustalone w konwencji nr 102:

• Choroba

• Inwalidztwo

• Macierzyństwo

• Obciążenia rodzinne

• Bezrobocie

• Starość

• śmierć

• wdowieństwo

• wypadek przy pracy

• choroba zawodowa

Przedmiotem ochrony są skutki, jakie wystąpiły w związku z zaistnieniem określonego ryzyka, świadczenie ma je rekompensować

świadczenia:

• rodzinne

• macierzyńskie

• in case of handicap

• In case of death

Konwencja nr 102 w przypadku każdego świadczenia określa

• - zakres podmiotowy – osoby objęte świadczeniem

• - przedmiot ochrony – ryzyko

• Zakres przedmiotowy – rodzaje świadczeń

• Warunki nabycia prawa doświadczeń

• Wysokość i zasady nabycia wymiaru świadczeń

• Okres wypłaty świadczeń (okres ochrony)

• Warunki odwołania od decyzji w razie sporu

• Dodatkowe uprawnienia

• Zawieszalność świadczenia

Kwota ma wystarczyć na ojca, żonę + 2. Pochodzi to podejście z pracy A. Smitha „o bogactwie narodów” z 1776. Rekompensata oznacza, że zasiłek / renta mają wystarczyć na utrzymanie typowego ubezpieczonego.

Zabezpieczenie:

• świadczenia są należne w razie wystąpienia jednego z wymienionych ryzyk – świadczenia mają na celu pokrycie (zaspokojenie) potrzeb będących następstwem wystąpienia tego ryzyka

• każde państwo ma własne ustalone zakresy i formy udzielania świadczeń

geneza systemów w poszczególnych krajach jest różna. Najlepsze – u Niemców.

Ubezpieczenie społeczne:

• jest jedna z technik zabezpieczenia społecznego

• ubezpieczenie społeczne jest systemem zagwarantowanych ustawowo, związanych z pracą świadczeń o charakterze roszczeniowym zaspokajającym zaspokajających

• współczesne cechy ubezpieczenia społecznego ukształtowały się w XIX wieku w Niemczech (tzw. System europejski, Bismarckowski, niemiecki)

Dopiero od 1911 ubezpieczenie nie tylko wszyscy ale też i umysłowi pracownicy. Bismarck wprowadził, yo!

• definicja W. Schuberta – znajdź po nie zdążyłaś zapisać!

Cechy ubezpieczenia społecznego:

• obligatoryjne

• powszechne

• publiczne (nie działa dla zysku)

• gwarantowane – wypłacalność gwarantowana przez państwo

• roszczeniowe – mogę się kłócić o nie w sądzie z państwem

Znaczenie wymienionych cech dla spójności systemu – huge. Dziś w większości krajów UE podobny system.

W krajach UE systemy analizowane z punktów widzenia zasad: harmonizacji, konwergencji, otwartej koordynacji.

# Zasada otwartej koordynacji = państwa UE są zobowiązane do konsultacji prowadzonej polityki społecznej ale zakresy i wysokość świadczeń ustanawiają w zależności od własnych możliwości i prowadzonej polityki. UE nie ma 1ej polityki społecznej – każde państwo stosuje własne instrumenty i podejmuje ważne dla danego państwa zagadnienia. Np zatrudniać wszystkich na tych samych warunkach i nie płacić nikomu w 2óch krajach za to samo. Zasada otwartej koordynacji ma szczególne znaczenie w ubezpieczeniu emerytalnym i świadczeniach zdrowotnych. Czy metoda ta posłuży do wypracowania w Europie standardów materialnych świadczeń w przyszłości?

# Harmonizacji – ukształtowanie systemu, które daje szansę na powiazanie i harmonizowanie ubezpieczeń między krajami. By było dopasowanie od strony podmiotowej i przedmiotowej

W PL konstytucji w art. 67 nt. zabezpieczenia społecznego.

W PL zabezpieczenie społeczne w zasadzie zgodne ze standardami UE.

W zakresie podmiotowym obejmuje szeroki zakres: pracowników, rolników i pracujących na własnych rachunek.

16.12 Polityka społeczna wykład

Zabezpieczenie społeczne

Pojęcie historyczne, zakres przyjęty w konwencji MOPu nr 102; rozwinięty w PL ustawodawstwie, regulacjach MOPu, RE, UE

Wartości:

• Solidarność

• Sprawiedliwość

  • Dotrzymanie zawartych umów

  • Zaufanie obywateli do państwa

• Solidarność wzajemna

• Wzajemność i samoograniczenie

  • Ochrona przed ubóstwem (bezpieczeństwo socjalne)

• Ograniczenie własnych uprawnień

• Bezpieczeństwo socjalne – ochrona przed ubóstwem

Uprawnień do czegoś, np. do emerytury nabywam gdy ma miejsce jakieś zdarzenie np. starość, JEŚLI spełniłam warunki.

Konwencja MOP 1982 nt ochrony pracowników migrujących – gdy nabyłam jakieś prawa w Niemczech to mam je też w Szwecji.

Cele:

• sytuacja gdy wszyscy obywatele korzystają z efektów wzrostu gospodarczego

• sprawiedliwego podziału dochodu społecznego, w którym uczestniczą wszyscy obywatele. By wszystkie osoby miały równy dostęp do możliwości

Cele ogólne:

• budowanie kapitału ludzkiego poprzez lepsze działanie systemowej ochrony zasobów ludzkich, oszczędne gospodarowanie i racjonalne wykorzystanie kapitału ludzkiego w procesach gospodarczych

• budowanie kapitału społecznego – zaufania obywateli do własnego państwa i jego instytucji (tu mega problem w społeczeństwie PL)

• utrzymanie pokoju społecznego

Cele bezpośrednie:

• zapobieganie trudnym sytuacjom (gdy nie jest się w stanie uzyskać środków utrzymania własna pracą / za pomocą własnych zasobów)

• świadczenie pomocy osobom znajdującym się w trudnej sytuacji (świadczenia / zasiłki)

Współczesne cele:

• poszerzanie zakresu podmiotowego

• poszerzanie zakresu przedmiotowego (np. w Niemczech świadczenia pielęgnacyjne – dla niezdolnych do samodzielnej egzystencji)

• zwiększanie stopnia rekompensaty możliwości i środków z powodu zaburzenia losowego (np. w Niemczech emerytura to było ok 70% dotychczasowego wynagrodzenia)

• budowanie społecznej integracji, spójności, postaw obywatelskiej odpowiedzialności za dobro wspólne

Zasady:

• Obligatoryjne

• Powszechne

• Publiczne

• Gwarantowane

• Roszczeniowe

• Akceptowane przez społeczeństwo ( a nie jak w komu PL wprowadzone po cichu)

• Samorządne

• Oddzielone od bieżącej polityki państwa

• Zapewniające ciągłą, trwałą i wystarczającą ochronę przed negatywnymi skutkami zdarzeń losowych

• Współdziałania instytucji

Np. Niemcy i umiejętność wprowadzenie programu propagującego dbanie o zęby co pozwoliło przełamać lobbing stomatologów

Zasady finansowania są nazywane technikami finansowania, do drugiego filaru pani Józefina się krytycznie odnosi.

Reformy w PL:

• Etap I do 1997

  • Zmiany w ubezpieczeniu społecznym służyły realizacji doraźnych celów, traktowano je jako narzędzie osiągania pokoju społecznego

  • Wysoki wzrost bezrobocia – obawy przed niepokojami społecznymi

• zmiany po 1997:

  • obniżenie wieku emerytalnego

  • Ułatwiono otrzymywanie rent i emerytur

  • W 1988-2002 odsetek utrzymujących się ze świadczeń wzrósł z 18 do 28 %

Skutki zmian: ZUS przejmował funkcje obce jego funkcjom, Rozstrój systemu [ZUS jako czarna dziura, instytucja złaaaa]

• II Etap – od 1996.

  • Akcje medialne przeciwko ubezpieczeniu opartemu na repartycji (czyli że ja wpłacam i wypłacają od razu tym którzy aktualnie potrzebują np. emerytom)

  • Chwytliwe hasło: bezpieczeństwo dzięki różnorodności = wysokie emerytury + szybki wzrost gospodarczy + dochody z kapitału. Tak miało być. Wzrost miał być dzięki kapitalizacji kapitału..

Wprowadzono program banku światowego z 1994, wcześniej był w Chile i w Argentynie, do reformowania ubezpieczenia społecznego w krajach rozwijających się, obejmujący kraje o słabo rozwiniętych systemach zabezpieczenia społecznego. Proponował odejście od europejskich tradycji ubezpieczenia społ. i zastąpienie go systemem liberalnym opartym na przymusie oszczędzania w systemach kapitałowych zarządzanych przez prywatne firmy.

Raport BŚ 1994

- projekt BŚ przeciwstawia się finasowaniu świadczeń metodą repatriacyjną

-Zaleca przymusowe oszczędności celem ich kapitalizacji w prywatnych instytucjach finansowych

-długoterminowa

Bank Światowy zwalcza w projekcie reformy 6 mitów:

1. Ludzie starzy są biedni a rządy powinny im pomagać zmniejszać ubóstwo

2. Systemy dokonują redystrybucji na rzecz ludzi biednych

3. Państwo pomaga

4. Jedynie państwo broni

5. Państwo przewidujące, ludzie krótkowzroczni

6. Działania państwa niezbędne dla zapewnienia przyszłości następnych pokoleń

W koncepcji tej to nie państwo odpowiada za system zabezpieczenia społecznego ale wolny rynek. Jednak wyjęto tylko jedno ryzyko. Państwo miało jedynie zapewnić bezpieczeństwo najuboższym żeby zachować pokój społeczny.

Mity te prowadza do kryzysów bo są bardzo groźne.

Kluczową role odegrał rząd W. Cimoszewicza. Biurem tym kierował pracownik BŚ.

Raport BŚ ’94 był w PL słabo upowszechniony. Jego założenia poznawano pośrednio poprzez GvG Schmiela. W PL nie było takiej dyskusji.

W literaturze światowej (np. Muller) pisano, że reformy na Węgrzech i w PL są eksperymentem BŚ.

Dlaczego? Projekt poparł lewicowy premier. Spisek. Jakie za tym były interesy??? [to są cytaty, no commento]

Stan po 10 latach reformowania: CYTAT DOSŁOWNY:-rosnący dług publiczny, obniżone i nadal obniżane świadczenia, destrukcja całego systemu, migracja całego pokolenia, utrata zaufania systemu do państwa, mamy prawo wierzyć, rzecz jasna jakie będą dalsze skutki to warto będzie zastanowić się nad tym. Koniec cytatu.

Rodzaje:

• świadczenia zdrowotne – nowe regulacje prawne. Komu, kiedy, na jakich warunkach przysługują świadczenia zdrowotne dostosowane do zmieniających się potrzeb ludności (systemy powszechne….)

• świadczenia chorobowe pieniężne – modyfikacje regulacji. Udział pracodawców w finansowaniu świadczeń chorobowych

• świadczenia macierzyńskie – nowe regulacje, ochrona kobiet nieobjętych ubezpieczeniem macierzyństwem

• świadczenia w razie bezrobocia – koncepcja ochrony, zakres podmiotowy, uprawnieni do zasiłków, świadczenia i ich wysokość – podnoszone.

• Świadczenia emerytalne

• Św. Inwalidzkie – skoordynowanie z systemem emerytalnym, weryfikacja osób podlegających

• Renty z tytułu śmierci żywiciela.

Powinny być podjęte działania konieczne do zapewnienia długofalowego funkcjonowania systemu z uwzględnieniem problemów demograficznych. Do zrobienia tego konieczne pogłębione badania i analizy oraz szczegółowa analiza orzecznictwa TS UE w zakresie uprawnień socjalnych UE.

Jak daleko jesteśmy od tych systemów?

Teza: polski system może być zliczony do rozwiniętych systemów, na ogół jego rozwiązania odpowiadają MOP i Re i UE. Porównanie PL z UE – szeroki zakres podmiotowy i przedmiotowy ale względnie niskie świadczenia – rentowe, chorobowe, nieobjęcie macierzyństwa, nieuregulowanie kwestii dotyczących uprawnień obywateli do świadczeń ochrony zdrowia.

Polska ratyfikowała k. 102 w 1993. Musimy wskazać ze poziom świadczeń w PL odbiega od poziomu świadczeń w E. Zachodniej.

Kwestia drugiego filaru.

Polityka Społ. 13.01 wykład

Ochrona zdrowia

Wstęp: kobiety ćpaja w ciąży! 38% (kto robił ten badania? Nasz dziennik?)

Ochrona zdrowia to:

- To działalność instytucji i pojedynczych jednostek, wykorzystująca wiedze medyczną, paramedyczną, pielęgniarska i technologie

- zadania: promocja zdrowia, zapobieganie chorobom itd.

- działalność administrowania programami zdrowotnymi

System ochrony zdrowia to nie tylko leczenie ale też regulacje prawne, Finansowanie, Kadry wykfalifikowane, Instytucje, Edukacja sprzyjająca zachowaniu zdrowia } Ochrona zdrowia to skomplikowany i złożony system.

System prawny ochrony zdrowia jest szeroko regulowany międzynarodowo:

• konwencja MOP nr 102 – opieka lekarska

• konwencja MOP nr 130 dot. Zasiłków chorobowych i opieki lekarskiej (1969)

• zalecenie nr. 134 dot. Opieli lekarskiej i zasiłków chorobowych

W prawie polskim:

Życie i zdrowie podlegają ochronie zgodnie z konstytucją. W PL konstytucji jest artykuł nr 68 – każdy ma prawo do ochrony zdrowia a obywatele mają równy dostęp do opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Zaś władze zobowiązane są do szczególnej opieki nad dziećmi, kobietami ciężarnymi, osobami niepełnosprawnymi i w podeszłym wieku. Oraz artykuł 39 – nie można być poddawanym eksperymentom bez dobrowolnie wyrażonej zgody oraz Art. 38 Konstytucji – Rzeczpospolita Polska zapewnia każdemu człowiekowi prawną ochronę życia

(60% zależy od nas samych)

To system usług wypełniający funkcje:

• promocji zdrowia

• profilaktyki

• Leczenia

• rehabilitacji (w tym też społeczna rehabilitacja)

• Ochrony epidemiologicznej

Zdrowie to nie tylko brak choroby ale też dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny

Życie i zdrowie należą do wartości cenionej najwyżej

Zdrowie jest wartością zarówno indywidualną jak i społeczną

System ochrony zdrowia to:

• Regulacje prawne

• Finansowanie – ponad 40% na ochronę zdrowia z gospodarstw domowych -> nierówności w ochronie zdrowia.

• Kadry wykwalifikowane ochrony zdrowia

• Instytucje

• Edukacja sprzyjająca zachowaniu zdrowia

4,8% - wydatki publiczne na ochronę zdrowia

Modele służby zdrowia

Zakres ochrony (z konwencji 102): pomoc lekarzy, leczenie szpitalne, potrzebne środki, pomoc dentystyczna, rehabilitacja, zaopatrzenie medycznie, refundowanie części leków

Koszty ochrony zdrowia – systemy finansowania:

• ubezpieczenia społeczne

  • (od 1883 kasy chorych w Niemczech); w RFN tak ubezpieczeniowo finansował usługi ochrony zdrowia

  • Ubezpieczenia chorobowe ubezpiecza ryzyko utraty zdrowia z powodu choroby; udziela świadczeń ochrony zdrowia (promocja, profilaktyka, leczenie, rehabilitacja); wypłaca zasiłki chorobowe, które rekompensują utracony dochód z pracy

  • Ubezpieczenia chorobowe są:

    • Obowiązkowe – dla osiągających dochód, do wyznaczonej granicy; dla najwyżej zarabiających dobrowolna możliwość ubezpieczenia

    • Powszechne – korzysta z nich ogół społeczeństwa RFN – ponad 92% (8% korzysta w większości z ubezpieczenia prywatnego). Poza systemem ubezpieczeniowym pozostaje ok 0,3% ludności

    • Publiczne – zarządzanie, kontrola i nadzór nad finansowaniem i dostępnością usług i sprawowana jest przez instytucje prawa oraz samorządy (tworzone przez honorowo pracujących tam obywateli)

    • Gwarantowane- zakres świadczeń dostępnych ubezpieczonym jest określony w obowiązującym prawie i gwarantowany

    • Roszczeniowe – świadczenia ochrony zdrowia ma charakter roszczeniowy

    • Instytucją organizującą świadczenia ochrony zdrowia w niemieckim systemie ubezpieczeniowym są kasy chorych (tak tak, te od 1883r.). są terytorialne

    • Zakres świadczeń kas chorych: wypłaty zasiłku chorobowego, świadczenia macierzyńskie (m. in. Opieka i pomoc lekarska, Pomoc domowa, zasiłek macierzyński), wypłaty zasiłku pogrzebowego, profilaktyka

  • Zasady działania niemieckich kas chorych:

    • Świadczenia rzeczowe (świadczenia w naturze, bez zobowiązań pieniężnych)

    • Solidarność – składki zależne od możliwości ubezpieczonego, obliczane jako % wynagrodzenia za pracę, świadczenia wg potrzeb ubezpieczonego niezależne od wysokości opłaconej składki

    • Samorządność – samorząd ubezpieczonych pod państwową ochroną, udział wszystkich ubezpieczonych w kształtowaniu opieki

    • Partnerstwo i współodpowiedzialność uczestników systemu ubezpieczenia

    • Korporacyjny charakter instytucji świadczących usługi (np. związek lekarzy kas chorych)

    • Gospodarność - świadczenie ma być celowe, wystarczające i nie przekraczać granicy niezbędności

    • Unikanie nadmiernego obciążenia ubezpieczonych

    • Celowość – działania nastawione na osiąganie określonego celu (promocyjne i profilaktyczne w celu unikania stanów chorobowych np. działania doradcze w celu unikania zagrożeń chorobą)

  • System ten działał w PL w okresie międzywojennym (ale tylko dla pracowników), system działa też w Anglii, Czechach

• budżet państwa / samorządu – system budżetowy / szczeblowy (Anglia)

  • środki przyznaje rząd w ramach budżetu państwa

  • pierwszy plan zastosowany po prawie Beveridge’a z 1943 roku, pojawił się też w Szwecji. W Anglii po wojnie społeczeństwo było chore. Jednostkowy i społeczny wymiar zdrowia (zły stan, wysoka zachorowalność i śmiertelność)

  • zasady:

    • oddzielenie zasiłków chorobowych od leczenia

    • powszechny i szeroki dostęp

    • równy dostęp

    • finansowanie głownie z podatków

  • zarządzanie ochroną zdrowia:

    • trójszczeblowy system administrowania NHS – national health service

    • centralny NHS w państwie – sekretarz stanu ds. Zdrowia, odpowiedzialny przed parlamentem, szpitale i przychodnie– jednostki

    • szczebel pośredni- regionalny, RHAS –regional health autorities; 2-5 mln mieszkańców, jest ich 14;badanie potrzeb zdrowotnych i ich zaspokojenia, rozdzielanie środków, potrzeby kadrowe, szkolenia personelu, lekko administracyjny

    • szczebel najniższy lokalny DHAS, obejmuje opieką około 250tys. mieszkańców. Odpowiedzialny za opiekę nad matką i dzieckiem , rehabilitacja, praca profilaktyczna w środowisku, zdrowie publiczne: woda, czystość, stan sanitarny,

  • System jest ten non stop przez nich krytykowany. Gdyż nadmiernie rosną jego koszty i wydatki -> reformy, w stosunku do udziałów w PKB. W sumie nic dziwnego – rosną też ich potrzeby. W 1988 – reforma która miała przynieść oszczędności:

    • Raport na temat organizowania i finansowania pod przewodnictwem Margaret; utrzymano finansowanie z budżetu oraz: wprowadzono przetargi na usługi, kontraktowanie usług, oszczędności w użyciu środków, listy oczekujących na świadczenia, zarządzanie szpitalami

  • Jednak system dalej był krytykowany za: brak bodźców do oszczędzania; brak partycypacji pacjentów w finasowaniu usług; brak w systemie kontroli usługodawców; brak regulacji przez ceny usług; rozwój klinik i domów opiekuńczych finansowanych z budżetu (wbrew zaleceniom rządu by osoby w podeszłym wieku pozostawały w miejscu zamieszkania)

  • Efekty (teoretyczne): rynek wewnętrzny, konkurencja, samodzielność szpitali w zakresie zatrudniania personelu, umów na świadczenia, zaciągania kredytów, rywalizacja o pacjentów jakością usług, pacjent zyskał swobodę wyboru lekarza, limit dla lekarzy na pokrycie kosztów leków, upowszechnienie rachunków kosztów, upowszechnienie zarządzania menedżerskiego

  • Władze lokalne w wyniku reformy stały się ważnym podmiotem o ochrony zdrowia

  • Zasada: pieniądze podążają za pacjentem. Szpitale muszą mieć środki satysfakcjonowania pacjentów oraz minimalizowania kosztów leczenia.

  • Z ochrony zdrowia wyjęto opiekę nad upośledzonymi, niepełnosprawnymi albo w podeszłym wieku i przekazano władzom lokalnym, razem z obowiązkiem też fundusze. (w PL też tyle że bez $)

  • W Szwecji też podobny. Cecha charakterystyczna: - finansowanie wszystkich świadczeń z budżetu państwa.

  • Polski system bardzo dużo przejął od angielskiego

• ubezpieczenia prywatne / komercyjne

  • kierują się zasadą opłacalności ekonomicznej

  • składka obliczana jako wartość ochrony ubezpieczeniowej

  • w systemie następuje selekcja upośledzonych, w zależności od wielkości ryzyka

  • ubezpieczenia komercyjne upowszechniły się w USA

  • opłaty indywidualnych użytkowników

  • W USA:

    • ubezpieczenie zdrowotne dotyczy programów publicznych i prywatnych

    • państwo nie gwarantuje obywatelowi dostępu do usług medycznych

    • około 28% ludzi jest pozbawionych wszelkiego ubezpieczenia

    • nie dotyczy to najuboższych – grupy bezwzględnie ubezpieczone: rodziny wychowując dzieci upośledzone, osoby starsze, niewidome, niepełnosprawne

    • MEDICARE – od ’66, daje uprawnienia do świadczeń osobom po 65 roku życia, pracującym osobom niepełnosprawnym, innym pracującym.

    • 2008 - reforma Baracka Obamy wprowadza ubezpieczenia społeczne w ochronie zdrowia

„PL PL PL PL PL PL PL PL PL PL PL PL PL PL PL PL PL PL PL PL PL”

Historia:

• IIRP – ’39 – kasy chorych ( a la Niemcy) – ograniczony zakres podmiotowy – tylko pracownicy

• Do 1999 – budżetowy system finansowania

• 1999 – 2002 – kasy chorych

• od ‘2002 – NFZ – centralnie dzieli się kwotę składek, które zbierane są proporcjonalnie (5) do dochodu ubezpieczonego

Istotnie wpływa na dostępność usług to czy grupy usług i dóbr (dla identyfikacji źródeł finasowania w ochronie zdrowia) są:

- konsumowane indywidualnie / konsumowane zbiorowo

- związane z ochroną zdrowia

# Ogólne wydatki na ochronę zdrowia (przedmiot porównań w czasie i przestrzeni) = suma wydatków płatników (ostatecznych) za dobra i usługi z zakresu ochrony zdrowia

- wydatki definiuje się z punktu widzenia spożycia końcowego usług i dóbr opieki zdrowotnej (kto z nich korzysta)

- ponadto uwzględnia się wydatki na inwestycje w ochronie zdrowia

Klasyfikowanie wydatków: ups

Pomiar wydatków:

• wydatki ze źródeł publicznych ( z budżetu państwa, samorządu) przeznaczone na ochronę zdrowia: odsetek PKB, wydatki na 1 potencjalnego użytkownika

• wydatki ze źródeł niepublicznych (tj. gospodarstw domowych) – jaki jest udział wydatków w budżetach domowych na dobra i usługi ochrony zdrowia

• w ocenie nakładów publicznych i niepublicznych ważny jest stosunek źródeł publicznych do niepublicznych w finansowaniu ochrony zdrowia

Efektywność ochrony zdrowia:

• długość ludzkiego życia (przeciętne dalsze trwanie życia)

• współczynnik umieralności niemowląt

• Chorobowość – odsetek osób chorych na choroby przewlekłe

• zachorowalność

• śmiertelność

Np. w PL o kilka lat krócej żyje się w województwie łódzkim. Don’t know why.

Reformowanie:

- trudne – wciąż rosnące wymagania społeczeństwa

- czy ma to być dobro rynkowe, dla tych którzy mogą z własnych środków takie dobra kupić

- czy medycyna estetyczna ma być reformowana

- czy – jakie mają być dostępne wszystkim usługi

-Główna oś dyskusji o reformie - czy mają być dobrem powszechnie dostępnym? Itp., itd.

Polityka zatrudnienia

Prawo:

• prawo pracownika do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy

• obowiązek pracodawcy do zapewnienia takich warunków pracy

• prawo pracownika do powstrzymania się od pracy w warunkach zagrażających zdrowiu i życiu pracownika

• prawo pracowników do udziału w konsultacjach dot. Warunków pracy

Na styku polityki gospodarczej i finansowej.

Ocena warunków pracy. Obowiązek oceny należy do ministra pracy i państwowa inspekcji pracy, jest to najstarsza instytucja w PL. Mimo to warunki pracy w PL – złe

Koszty złych warunków pracy: utrata życia, utrata zdolności do pracy.

Przyczyny - zła kondycja ekonomiczna przedsiębiorstw. Słaba kontrola i nadzór nad warunkami pracy. Brak społecznego nacisku na przyspieszenie zmian. Korelacja złych warunków i kosztów ponoszonych przez całe społeczeństwo. Dlaczego ludzie się na to godzą???

Ochrona:

- ochrona stosunku pracy, ochrona wynagrodzenia, najniższe w 2011 w PL – 1386 zł brutto. Wynagrodzenie netto – ok 800 zł.

Karta społeczna UE reguluje – to ma być 60% przeciętnych wydatków / dochodu.

Kategoria najniższego wynagrodzenia – ma zapewnić samodzielne utrzymanie.

Podejścia historyczne:

1. 1786, A. Smith – ile ma wynosić płaca? By robotnik miał szansę wychować swego następcę. Typowy ubezpieczony – miał na utrzymaniu żonę + 2 dzieci

2. 1891 – Rerum novarum – leon 13 said: ma zarobić robotnik tyle by utrzymać rodzinę, świętować wg swego zwyczaju itp.

Na przełomie wieków pojawiła się grupa ubogich pracujących – ok. 18-20 %. Pracują na najniższych stanowiskach, np. w usługach, handlu, ALE praca nie zapewnia im samodzielności ekonomicznej -> permanentne ubóstwo. „prace śmieciowe” – nie wymagające kwalifikacji. Osoby pracujące na marginesie.