Sprawa 7/78 WYROK TRYBUNAŁU z dnia 23 listopada 1978 r.*

Regina przeciwko Ernestowi George’owi Thompsonowi, Brianowi Albertowi

Johnsonowi i Colinowi Alexowi Normanowi Woodiwissowi

W sprawie 7/78 dotyczącej wniosku do Trybunału skierowanego w trybie art. 177 Traktatu EWG przez Courtof Appeal (Criminal Division) o wydanie w sporze zawisłym przed tym sądem między:

REGINĄ

a

ERNESTEM GEORGEM THOMPSONEM, BRIANEM ALBERTEM JOHNSONEM I COLINEM ALEXEM NOR-

MANEM WOODIWISSEM,

orzeczenia w trybie prejudycjalnym w sprawie wykładni pojęcia „kapitał” w rozumieniu części

drugiej, tytuł III, rozdział 4 Traktatu EWG,

WYROK

* Język postępowania angielski

MOTYWY

1. Postanowieniem z 15 grudnia 1977 r., doręczonym do Trybunału dnia 16 stycznia 1978 r., Court of Appeal of England and Wales (Criminal Division) (sąd apelacyjny Anglii i Walii, wydział karny) skierował do Trybunału w trybie art. 177 Traktatu EWG wiele pytań w sprawie wykładni art. 30-37 i art. 67-73 Traktatu.

2. Pytania te zostały podniesione w ramach karnego postępowania apelacyjnego, wytoczonego przez trzech obywateli brytyjskich (zwanych dalej „skarżącymi”), uznanych przez Crown Court w Canterbury za winnych świadomego i podstępnego obejścia zakazu dotyczącego przywozu złotych monet do Zjednoczonego Królestwa oraz zakazu wywozu monet ze stopu srebra, wybitych przed rokiem 1947, ze Zjednoczonego Królestwa.

3. Zakaz przywozu złotych monet do Zjednoczonego Królestwa jest zabroniony na podstawie Import of Goods (Control) Order, 1954, przyjętego przez Board of Trade w wykonaniu uprawnień przyznanych mu

na podstawie o Import, Export and Customs Powers (Defence) Act 1939.

4. Na podstawie Open General Licence (ogólne pozwolenie na przywóz) z dnia 5 lipca 1973 r., przyznanej przez Secretary of State for Trade and Industry, dozwolony był przywóz wszystkich towarów, z niektórymi wyjątkami nieobejmującymi złotych monet, ale na podstawie poprawki, zwanej „Amendment no 10”, do przedmiotowego pozwolenia z dnia 15 kwietnia 1975 r., która weszła w życie w dniu 16 kwietnia 1975 r., złote monety zostały zaliczone do towarów, których przywóz jest zabroniony, bez posiadania pozwolenia przyznawanego przez Board of Trade.

5. Na podstawie Export of Goods (Control) Order, 1970, przyjętego w wykonaniu uprawnień przyznanych przez przywołany Act z 1939, zabroniony jest (z wyjątkiem przypadków posiadania pozwolenia) jednokrotny wywóz ze Zjednoczonego Królestwa ponad dziesięciu monet ze stopu srebra, wybitych przed rokiem 1947, niemających w czasie ich wywozu ponad stu lat.

6. Wywóz takich monet do innego państwa członkowskiego EWG został dopuszczony na podstawie Open General Licence z dnia 20 grudnia 1972 r., przyznanej przez Secretary of State for Trade and Industry,

przedłużonej i zastąpionej, w odniesieniu do takich monet, innym Open General Licence z dnia 25 czerwca 1973 r.

7. To drugie Open General Licence zostało przedłużone przez nowe Open General Licence z dnia 5 lipca 1974 r., które weszło w życie w dniu 15 lipca 1974 r., którego skutkiem było wyłączenie takich monet z zezwolenia zawartego w Open General Licence w ten sposób, że od dnia 15 lipca 1974 r. można je było wywozić wyłącznie na podstawie pozwolenia.

8. Skarżący przywieźli do Zjednoczonego Królestwa od dnia 24 kwietnia 1975 r. do dnia 30 czerwca 1975 r. 400 krugerrandów południowoafrykańskich, pochodzących z firmy Agosi w Pforzheim w Republice Federalnej Niemiec.

9. Ponadto wywieźli od dnia 7 sierpnia 1974 r. do dnia 26 maja 1975 r. dla tej samej firmy niemieckiej 40,39 ton monet ze stopu srebra, wybitych w Zjednoczonym Królestwie przez rokiem 1947, w szczególności sześciopensówek, szylingów, guldenów i półkoronówek.

10. Zainteresowani, uznani za winnych przez sąd pierwszej instancji, odwołali się do Court of Appeal (Criminal Division), przed którym utrzymywali, że postanowienia ustawodawstwa brytyjskiego, które zabraniają przedmiotowego przywozu i wywozu, stanowią naruszenie art. 30 i 34 Traktatu.

11. Art. 30 w swym brzmieniu, po uzupełnieniu przez art. 42 Aktu Przystąpienia w odniesieniu do Zjednoczonego Królestwa, zakazuje najpóźniej od dnia 1 stycznia 1975 r. stosowania wszelkich środków o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych w przywozie wobec innych państw członkowskich.

12. Art. 34, uzupełniony przywołanym art. 42, zakazuje najpóźniej od dnia 1 stycznia 1975 r., w odniesieniu do Zjednoczonego Królestwa, stosowania wszelkich środków o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych w wywozie wobec innych państw członkowskich.

13. Skarżący utrzymywali również, że ograniczenia w wywozie i przywozie, zawarte w ustawodawstwie brytyjskim nie mogą być uzasadnione względami porządku publicznego na podstawie art. 36 Traktatu.

14. Natomiast rząd brytyjski utrzymywał, że monety przywożone i wywożone stanowią „kapitał” w rozumieniu art. 67 i następnych Traktatu, a więc że postanowienia art. 30 i 34 nie mają do nich zastosowania.

15. Nawet przy założeniu, że przedmiotowe towary podlegają postanowieniom art. 30 i następnym Traktatu, ograniczenia w przywozie i wywozie byłyby dozwolone na podstawie art. 36 Traktatu, gdyż są one uzasadnione względami porządku publicznego.

16. W odniesieniu do ograniczeń w przywozie zakaz przywozu niektórych złotych monet do Zjednoczonego Królestwa został wydany, aby:

(I) zapobiec stratom w bilansie płatniczym,

(II) zapobiec spekulacjom i tezauryzacji martwej waluty.

17. W odniesieniu do ograniczeń w wywozie zakaz wywozu monet ze stopu srebra ze Zjednoczonego Królestwa, wybitych przed rokiem 1947, został wydany, aby:

(I) zagwarantować, by nie brakowało w obiegu monet przeznaczonych do powszechnego użytku,

(II) zagwarantować, że wszelkie zyski wynikające ze wzrostu wartości metalu, który zawierają monety, przypadną raczej państwu członkowskiemu, a nie jednostce, i

(III) zapobiec, by zniszczenie tych monet ze Zjednoczonego Królestwa nastąpiło poza jego jurysdykcją (je-

żeli do zniszczenia doszłoby w zakresie jego jurysdykcji stanowiłoby ono przestępstwo).

18. W tych warunkach Court of Appeal postawił następujące pytania:

1. Czy następujące monety powinny być, co do zasady, uważane za „kapitał” w

rozumieniu części drugiej, tytuł III, rozdział 4 Traktatu Rzymskiego:

a) złote monety, takie jak „krugerrandy”, które są produkowane w państwie trzecim, ale znajdują się

w swobodnym obiegu w państwie członkowskim,

b) monety ze stopu srebra, które są w legalnym obiegu w państwie członkowskim,

c) monety państwa członkowskiego ze stopu srebra, które były w legalnym obiegu w tym państwie, ale  które, mimo że wyszły już z obiegu, są, jako monety, chronione przed zniszczeniem w tym państwie?

2. Czy w przypadku odpowiedzi twierdzącej, liczba, sposób i cele, w jakich monety te są upłynniane, mogą spowodować wyłączenie tych monet z pojęcia „kapitału”, o którym mowa w części drugiej, tytuł III, rozdział 4?

3. Czy postanowienia części drugiej, tytuł III, rozdział 4 Traktatu Rzymskiego mają zastosowanie w odniesieniu do tych spośród wymienionych monet, które uważane są za „kapitał”, wykluczając stosowanie postanowień części drugiej, tytuł I, rozdział 2 Traktatu?

4. Czy w przypadku, gdy odpowiedzi na wszystkie lub na którekolwiek z powyższych pytań pozwolą na stwierdzenie, że przedmioty, o których mowa w tej sprawie, podlegają postanowieniom części drugiej, tytuł I, rozdział 2, termin „porządek publiczny”, zapisany w art. 36 Traktatu Rzymskiego, należy rozumieć w ten sposób, że państwo członkowskie może się starać uzasadnić ograniczenia:

a) w odniesieniu do przywozu złotych monet, zgodnie z jedną lub obiema poniższymi podstawami, to jest:

(I) zapobieżenie stratom w bilansie płatniczym,

(II) zapobieżenie spekulacjom i tezauryzacji martwej waluty,

b) w odniesieniu do wywozu własnych monet ze stopu srebra, zgodnie z jedną lub ogółem poniższych podstaw, to jest:

(I) zagwarantowanie, by nie brakowało w obiegu monet przeznaczonych do powszechnego użytku,

(II) zagwarantowanie, że wszelkie zyski wynikające z jakiegokolwiek wzrostu wartości metalu,

który zawierają monety, przypadną raczej państwu członkowskiemu, a nie jednostce, i

(III) zapobieżenie, by zniszczenie monet tego państwa nastąpiło poza jego jurysdykcją (jeżeli do zniszczenia doszłoby w obrębie jego jurysdykcji stanowiłoby ono przestępstwo)?

19. Badanie postawionych pytań wskazuje, nawet jeżeli są one sformułowane w ten sposób, że nacisk położony jest na zaliczenie przedmiotowych monet do „kapitału”, zmierzają w praktyce do ustalenia, czy monety te mają charakter towarów podlegających postanowieniom art. 30 do 37 Traktatu, czy też środków płatniczych podlegających innym postanowieniom.

20. Pytania te, rozumiane w ten sposób, muszą być rozpatrywane w kontekście ogólnego systemu Traktatu.

21. Z analizy tego systemu wynika, że zasady dotyczące swobodnego przepływu towarów, a w szczególności art. 30 i następne dotyczące znoszenia ograniczeń ilościowych i wszelkich środków o skutku równoważnym, należy rozpatrywać nie tylko w odniesieniu do szczególnych zasad dotyczących przepływu kapitału, ale w odniesieniu do ogółu postanowień Traktatu dotyczących przepływów pieniężnych, które mogą w istocie być dokonywane w najróżniejszych celach, których przepływ kapitału stanowi zaledwie szczególną kategorię.

22. O ile art. 67 do 73 Traktatu, dotyczące liberalizacji przepływu kapitału, nabierają szczególnego znaczenia w odniesieniu do jednego z celów zapisanych w art. 3 Traktatu, to jest usunięcia przeszkód w swobodnym przepływie kapitału, o tyle postanowienia art. 104 do 109, których celem jest ogólny bilans płatniczy i które z tego tytułu dotyczą ogółu przepływów pieniężnych, muszą być uznane za niezbędne do

uzyskania liberalizacji wymiany towarów, usług i kapitału, podstawowej dla urzeczywistnienia idei wspólnego rynku.

23. W szczególności art. 106 stanowi, że „każde państwo zobowiązuje się zezwolić na dokonywanie, w walucie państwa członkowskiego, w którym zamieszkuje wierzyciel lub beneficjent, płatności związanych z wymianą towarów, usług i kapitału, jak również przelewów kapitału i płac, w zakresie, w jakim przepływy towarów, usług, kapitału i osób między państwami członkowskimi podlegają liberalizacji w wykonaniu niniejszego Traktatu”.

24. Postanowienie to ma na celu zagwarantowanie przepływów pieniężnych, niezbędnych zarówno w celu liberalizacji przepływu kapitału, jak i swobodnego przepływu towarów, usług i osób.

25. Należy z tego wnosić, że w systemie Traktatu środków płatniczych nie należy uważać za towary podlegające postanowieniom art. 30 do 37 Traktatu.

26. Monety ze stopu srebra, znajdujące się w legalnym obiegu w państwie członkowskim, należy ze względu na ich charakter uważać za środki płatnicze; wynika z tego, że ich przepływy nie podlegają postanowieniom art. 30 do 37 Traktatu.

27. Można poddawać w wątpliwość, czy krugerrandy powinny być uważane za legalny środek płatniczy. Jednak można stwierdzić, że na rynkach walutowych tych państw członkowskich, które dopuszczają je do obiegu, monety te uważane są za równorzędne walucie.

28. Ich przepływ musi zatem być zaliczony do przepływu pieniężnego, niepodlegającego postanowieniom przywołanych art. 30 do 37.

29. W uwzględnieniu powyższych twierdzeń nie jest konieczne rozstrzyganie kwestii warunków, w jakich przepływ monet tych dwóch kategorii mógłby być ewentualnie zaliczony do przepływu kapitału lub do

bieżących płatności.

30. Pierwsze pytanie lit. c) odnosi się do monet państwa członkowskiego ze stopu srebra, które były w legalnym obiegu w tym państwie, ale które mimo że nie są już w obiegu, są, jako monety, chronione przed zniszczeniem.

31. Takich monet nie można uznać za środki płatnicze w sensie przedstawionym powyżej, a więc można je zaliczyć do towarów podlegających postanowieniom art. 30 do 37 Traktatu.

32. Bicie własnej monety i jej ochrona przed zniszczeniem należą do kompetencji i zadań państw członkowskich.

33. Z akt sprawy wynika, że w Zjednoczonym Królestwie istnieje zakaz przetapiania i niszczenia monety narodowej, nawet jeżeli nie jest już ona w legalnym obiegu.

34. Zakaz wywozu takich monet w celu zapobieżenia, aby ich przetopienie lub zniszczenie nastąpiło w innym państwie członkowskim, jest uzasadniony względami porządku publicznego w rozumieniu art. 36 Traktatu, ponieważ zakaz ten wynika z ochrony prawa do bicia monety, uznawanego tradycyjnie za związany z podstawowymi interesami państwa.

Koszty

35. Koszty poniesione przez rząd włoski, rząd Zjednoczonego Królestwa oraz przez Komisję Wspólnot Europejskich, które przedłożyły Trybunałowi swoje uwagi, nie podlegają zwrotowi.

36. Dla stron postępowania głównego niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem krajowym, zatem do tego sądu należy zasądzenie kosztów. 

Na tej podstawie

TRYBUNAŁ,

w odpowiedzi na pytania skierowane przez Court of Appeal (Criminal Division), na mocy postanowienia z dnia 15 grudnia 1977 r., orzeka, co następuje:

1. Postanowienia art. 30 do 37 Traktatu nie mają zastosowania w odniesieniu

do:

a. monet ze stopu srebra, znajdujących się w legalnym obiegu w państwie członkowskim,

b. złotych monet, takich jak „krugerrandy”, wytwarzanych w państwie trzecim, które są w swobodnym obiegu w państwie członkowskim.

2. Zakaz wywozu monet ze stopu srebra z państwa członkowskiego, które były, ale już nie są, w legalnym obiegu w tym państwie, ale których przetapianie lub zniszczenie na terytorium kraju jest zabronione, przyjęty, aby zapobiec ich przetapianiu lub zniszczeniu w innym Państwie Członkowskim, jest uzasadniony względami porządku publicznego w rozumieniu art. 36 Traktatu.

Sprawa C-7/78 Królowa przeciwko Thompson dotyczyła zakazu wywozu wycofanych z obiegu srebrnych monet. Ze względu na wartość historyczną tych monet TSUE uznał, że tylko państwo ma prawo je przetapiać. Przetapianie monet przez inne podmioty naruszałoby uprawnienia państwa wynikające z monopolu menniczego. TSUE wyznaje pogląd, że muszą istnieć naprawdę wyjątkowe okoliczności (np. nadmierny wywóz dóbr ważnych dla życia) by państwo mogło powołać się na przesłankę porządku publicznego. Zwykle bowiem państwo jest w stanie samo stać na straży porządku publicznego.