WYKŁAD 2 22.04.2012 r
TEMAT: SWOBODA PRZEPŁYWU KAPITAŁU
Swoboda przepływu kapitału -jest niezbędnym warunkiem istnienia jednolitego rynku finansowego, który stanowi podstawę Unii Gospodarczej i Walutowej.
| Pierwotne brzmienie przepisów traktatowych odróżniało |
|---|
| swobodę przepływu płatności |
|
|
Pojęcia kapitału i płatności zostały zdefiniowane przez TSUE w sprawie
Luisi i Carbone v. Ministero del Tesoro, 286/82
Włoski Minister Skarbu nałożył na obywatela Włoch karę za zakup walut obcych w celu ich transferu za granicę, gdyż ich wartość przekraczała roczny limit (500 000 lirów) dla eksportu walut przez rezydentów Włoch w celach turystycznych, edukacyjnych, leczniczych i w interesach.
Obywatel Włoch domagał się uznania, iż przedmiotowe ograniczenia w eksporcie środków płatniczych w walutach obcych są sprzeczne z prawem wspólnotowym, odnoszącym się do przepływu kapitału i płatności bieżących.
TSUE orzekł, iż:
Przepływ kapitału – to operacja finansowa, mająca na celu lokatę lub inwestycję kapitału, a nie wynagrodzenie za usługę; nie może być zapłatą za towar lub usługę.
Płatność – to transfer obcej waluty będący świadczeniem wzajemnym w ramach umowy łączącej strony. Ma charakter posiłkowy wobec realizacji swobody przepływu towarów i usług.
W innych sprawach TSUE orzekł
organizowanie loterii i gier hazardowych należy zaliczyć do swobody świadczenia usług, a nie swobody przepływu kapitału;
nabycie akcji spółki mającej siedzibę w innym państwie członkowskim można uznać za swobodę przepływu kapitału wówczas, jeśli taki udział nie zapewnia rozstrzygającego wpływu na decyzje podejmowane przez spółkę
Dalsza liberalizacja przepływu kapitału
Dyrektywa 88/361/EWG
w sprawie wykonania art. 67 Traktatu
przyznawała obywatelom UE swobodny dostęp do rynków finansowych innych państw członkowskich,
usuwała wszelkie ograniczenia przepływu kapitału (kontrola dewizowa) oraz ograniczenia w dostępie do systemu finansowego któregokolwiek z państw członkowskich (w celach inwestycyjnych czy pożyczkowych)
utrzymywała jedyny wyjątek, który pozwalał na stosowanie (ze względu na szczególne okoliczności) obowiązujących przed przyjęciem Dyrektywy uregulowań dotyczących nabywania używanych domów,
W Aneksie nr 1 do Dyrektywy zawarto tzw. nomenklaturę do przepływu kapitału, która ilustruje, jakie rodzaje transakcji powinny zostać objęte liberalizacją:
- inwestycje bezpośrednie (zakładanie przedsiębiorstw i udział w nich),
- zakup i sprzedaż nieruchomości,
- zakup i sprzedaż papierów wartościowych (akcje i obligacje),
- zakup i sprzedaż świadectw udziałowych funduszy inwestycyjnych,
- pożyczki i kredyty, poręczenia, gwarancje,
- darowizny, spadki, świadczenia odszkodowawcze.
31 grudnia 1992 r. zniesiono niemal w całej WE ograniczenia w przepływie kapitału.
Rada UE udzieliła Grecji upoważnienia do stosowania do 30.06.1994r. niektórych ograniczeń (dotyczących niektórych operacji na rachunkach bieżących i oszczędnościowych, kredytów i pożyczek).
Traktat z Maastricht 1992 r. (TUE) zrównał swobodę przepływu kapitału z innymi swobodami i wprowadził ją do prawa pierwotnego UE.
Obecnie regulują ją przepisy art. 63-66 TFUE.
Art. 63 TFUE
1. Zakazane są wszelkie ograniczenia w przepływie kapitału między państwami członkowskimi oraz między państwami członkowskimi a państwami trzecimi.
2. Zakazane są wszelkie ograniczenia w płatnościach między państwami członkowskimi oraz między państwami członkowskimi a państwami trzecimi.
Zakazy te są bezpośrednio skuteczne,
ich realizacja nie wymaga przyjęcia żadnych środków prawnych,
osoby fizyczne i prawne mogą powoływać się na ich treść w postępowaniu przed krajowymi służbami finansowymi lub sądami.
W przepływie kapitału z państwami trzecimi należy przestrzegać obok przepisów prawa pierwotnego i wtórnego także szereg przepisów zawartych w umowach bilateralnych i multilateralnych o ochronie inwestycji w ramach GATT, OECD, EOG.
(dot. ryzyka transferowego inwestorów -sporów związanych z wymianą wygenerowanych zysków)
Pomimo całkowitej liberalizacji i zakazów z art. 63 TFUE orzecznictwo TSUE wskazuje na utrzymywanie przez państwa członkowskie regulacji krajowych utrudniających przepływ kapitału.
sprawa Anneliese Lenz, C-315/02 Dotyczyła zróżnicowania podatku od dochodów kapitałowych w Austrii.
Przepis krajowy pozwalał jedynie osobom uzyskującym dochody z kapitałów pochodzenia austriackiego na dokonanie wyboru między ostatecznym opodatkowaniem według stawki 25% a zwykłym podatkiem dochodowym z zastosowaniem stawki obniżonej o połowę, podczas gdy dochody z kapitałów pochodzące z innego państwa członkowskiego były objęte zwykłym podatkiem dochodowym bez obniżenia stawki w wysokości max. 50%
sprawa Elisabeth Paulus, C-242/03 Przepis podatkowy Luksemburga wyłączał przyznanie osobom fizycznym przywileju podatkowego polegającego na zwolnieniu z opodatkowania kwot przeznaczonych na nabycie akcji lub udziałów w spółkach kapitałowych z siedzibą w innych państwach członkowskich.
TSUE uznał go za sprzeczny ze swobodą przepływu kapitału
Art. 64 TFUE wprowadza dwa ograniczenia swobodnego przepływu kapitału do i z państw trzecich:
1. Ograniczenia istniejące w dniu 31 grudnia 1993 r. na podstawie prawa krajowego lub wspólnotowego dotyczące
● inwestycji bezpośrednich w nieruchomości związanych z działalnością gospodarczą,
● świadczenia usług finansowych,
● dopuszczania papierów wartościowych na rynki kapitałowe;
2. Ograniczenia przyjęte przez PE i Radę UE; jednak gdy będą stanowić „krok wstecz” Rada UE ma je przyjąć jednomyślnie.
Środki zapobiegawcze z art. 65 TFUE (w obrębie UE)
Upoważnia państwa członkowskie do podejmowania niezbędnych
środków zapobiegających naruszeniom przepisów krajowego prawa podatkowego oraz
przepisów regulujących nadzór nad instytucjami finansowymi.
Umożliwia ustalanie procedur zgłaszania przepływu kapitału dla celów administracyjnych lub statystycznych;
Umożliwia nakładanie obowiązku rejestracji przepływu kapitału, z tym że przepływ środków nie może być uzależniony od uzyskania zezwolenia administracyjnego, a tylko od zgłoszenia transakcji właściwym władzom (w Polsce pow. 10 000 euro – art. 18 Prawa dewizowego);
Umożliwia wprowadzenie obowiązku składania deklaracji dotyczącej ilości wywożonych pieniędzy.
Ograniczenia w przepływie kapitału (tymczasowe środki ochronne) utrzymane w Polsce
Na mocy Traktatu Akcesyjnego z 16 kwietnia 2003 r. i okresów przejściowych wymienionych w załączniku nr XII:
1. Polska może utrzymać przez okres 5 lat od dnia przystąpienia (do maja 2009) ograniczenia dotyczące nabywania przez cudzoziemców „drugich domów” (zezwolenie WSWiA);
z wyjątkiem nabywanych w celach działalności gospodarczej i jeżeli obywatel UE zamieszkiwał w Polsce przez 4 lata przed nabyciem.
2. Polska uzyskała 12 letni okres przejściowy (do końca 2015 r.) na stosowanie ograniczeń (zezwolenia) w odniesieniu do nabywania nieruchomości rolnych i leśnych przez obywateli UE.
Ograniczenia nie dotyczą rolników indywidualnych z UE, osiedlających się i prowadzących działalność rolniczą (dzierżawa ziemi) w Polsce przez okres 7 lat w 8 województwach (dolnośląskim, kujawsko-pomorskim, lubuskim, opolskim, pomorskim, warmińsko-mazurskim, wielkopolskim i zachodniopomorskim),
a w pozostałych woj. przez okres 3 lat przed nabyciem nieruchomości.
Obawy przed wykupem ziemi przez obcokrajowców były nieuzasadnione.
Liczba wydawanych zezwoleń na nabycie nieruchomości rolnych i leśnych jest na stabilnym poziomie (ponad 230 rocznie). Wyjątkowym rokiem był 2005 r., kiedy to wydano 324 zezwolenia, a łączny obszar transakcji przekroczył 1760 hektarów.
Zainteresowanie zakupem ziemi pod tzw. drugie domy również było w miarę stabilne. Najwięcej zezwoleń udzielono w 2006 r. – 136, natomiast w 2008 r. już tylko 106.
Pełna, nieograniczona swoboda dotyczy nieruchomości przeznaczonych pod inwestycje.
USTAWA z dnia 27 lipca 2002 r. Prawo dewizowe (Dz.U. z 2002 r. Nr 141 poz. 1178) (Art. 9, 18-21)