SPOŁECZEŃSTWO STANOWE podziały ze względu na stany (klasowe) np. szlachta (dziedziczne stany); można było awansować.

ROZPAD NOP: prawo i socjologia

EPOKA PAŃSTWA MIJA: internalizacja, nacjonalizacja

Dzisiejsze państwo nakazujące (kooperacja- wszyscy są na tym samym porządku)

POWSTANIE PAŃSTWA

1. ŁOWCY I ZBIERACZY (99% historii ludzkości)

Od co najmniej 2 mln lat, niemodelowany system energii słonecznej, mobilne, małe grupy od 30 do 100 osób, etap przed państwowy; tymczasowy władca, istniało coś jak prawo, prawo zdobyczne, tymczasowe, niezmieniane; zamiast sądów dynastie, krwawa zemsta

1. PROSTE SPOŁECZEŃSTWA CHŁOPSKIE

od ok. 10 000 lat, modelowany system energii słonecznej; drzewo- to podstawowy nośnik energetyczny, etap przed państwowy

1. CYWILIZACJE AGRARNE (od 3000 przed Chrystusem)

• Pierwsza faza: królestwa dynastyczne (1. Rewolucja państwowotwórcza)

• Druga faza: państwa pokoju (2. Rewolucja państwowotwórcza)

1. KULTURY PRZEMYSŁOWE (od ok 1800 r. -3. Rewolucja państwowotwórcza)

PIERWSZA REWOLUCJA PAŃSTWOWOTWÓRCZA

1. Rewolucja 5 tys. Lat temu: Egipt, Chiny,…

• Powstanie śródziemnomorsko-południowo-azjatyckiego pasa cywilizacyjnego jako obszar odniesienia rozwoju państwowości

• Funkcje, cechy i cykle królestw dynastycznych

CECHY PIERWSZEGO PAŃSTWA

1. Niebezpieczeństwo: prawo do zemsty/na zewnątrz i wewnątrz

2. Dobro ogółu w centrum: organizacja wody, kolonizacja wewnętrzna, oddanie niewolników na cele agrarne

3. Państwo personalistyczne- brak instytucjonalizacji; dziedziczne pozycje, brak rozdzielenia między prawem prywatnym a publicznym

4. Konflikty ze stroną religijną (EHNATON- król Egipski, wprowadził wiarę monoteistyczną)

5. Segmentowane państwo arystokratyczne: istniało państwo, ale próbowały istnieć inne segmenty/dawne zwyczaje, istniały wg własnych ustaw

6. Trwałość i znikomość

7. Wracano z państwa postępowego do dawnych, prywatnych państw

DRUGA REWOLUCJA PAŃSTWOWOTWÓRCZA

Zasadnicze zagęszczanie władztwa (ces. Rzymskie, Francja)

1. TRZY KONTEKSTY

• Pacyfikacja pierwotna rzeszy agrarnej

• Obawy zewnętrznego zagrożenia (rozbudowa państwa podatkowego)

• Tendencje do implozji systemu dynastycznego: małżeństwo nierozerwalne, wykluczenie nieślubnych synów, państwo mogło lepiej się rozwijać

1. Porównanie modeli zagęszczenia SCR (święte ces. Rzymskie) i Francji

• Pacyfikacja terytorium poprzez zwalczanie konkurujących władców

• Zawieranie kompromisów

- monopol definicji legalnego zużywania przemocy w centrum

- zakaz prowadzenia wojny

- budowa wielostopniowej konstytucji sądowej

- instytucjonalizacja (system partycypacji)

- efektywny system egzekucji (wyroków)

- suwerenność wewnętrzna odnosząca się do władcy regionalnego

- centralizowany monopol władzy, daleko idący obowiązek pokoju

3. pierwsze formy parlamentaryzmu i państwowości konstytucyjnej

• Suwerenność: państwo po 1. Rewolucji nie jest suwerenne, była terminem wzywającym, suwerenność całego systemu, nie tylko władców.

• Absolutyzm: we Francji król nie mógł usunąć żadnej reguły prawa zwyczajowego

• Państwo administracyjne: nie określa państwa 16/17w. państwo opierało się na powiązaniach indywidualnych

• Terytorializm: zamknięte jednostki w walce np. z cesarzem, ale tworzące system

• Państwo ustawodawcze: wielkie prawo karne 532r./ nie funkcjonuje

• 200 lat temu we Francji doszło do powstania prawa

• Multi etniczność: wiele języków, obyczajów w jednym „państwie”

• Państwo i religia: w Europie państwa chrześcijańskie (zalecano zachowania świętobliwe, niszczono heretyzm, wywłaszczanie majątków kościelnych przy protestantyzmie, czyli centralne uzyskały na znaczeniu; bardziej widoczne granice, jeszcze nie były szeroko chronione, pomiędzy państwami były rejony „niczyje”. Od 17w. granice zostały określone.

• Związki wojskowe: w 17 w. powstało przymierze wojskowe (przymierze krajów przeciwko innym krajom). Nie dochodziło do masakrowania ludności cywilnej, wojny były mniej brutalne niż teraz.

- zasada wzajemnego przebaczania, respektowano własność innych państw

• Regiony specjalne

HASŁA:

1. Prawnie ustabilizowany system polityczny

2. Zakaz uzurpacji władczej pozycji

3. Związanie władzy państwowej praw

4. Początki konstytucyjności państwowej

5. Zakaz pozbawiania oryginalnych zdobytych pozycji prawnych przez państwo

6. Wolność poddanych władz lokalnych do życia wg własnych ustaw

7. Kontrola konstytucyjno-prawna praktyk władczych

8. Państwa w formie parlamentów stanowych

TRZECIA REWOLUCJA PAŃSTWOWOTWÓRCZA

1. REWOLUCJA SUWERENNOŚCI: radykalizacja koncepcji suwerenności państwowej

1. Koniec staroeuropejskiej Christianitas (sprzeciw dla struktury nowoczesnej)

2. Koniec segmentowanych struktur państwowych

Koniec np. domu ziemiaństwa, państwo nowoczesne wymagało suwerenności

1. Państwo indywidualizowanego społeczeństwa masowego

• Desegmentyzacja doprowadziła do koncentracji władz państwowych (koncentracja- brak dworków itp.)

• Państwo: naród, terytorium

• Dynamiczny rozwój narodu państwowego (społeczeństwo chłopskie- lokalnie, powstaje społeczeństwo przemysłowe)

• Chłopi mogą się przeprowadzać

• Przejście od autonomicznych grup lokalnych do jednostki (mieszkańca)

- wizja przedsiębiorców wolnych

• Przekształcenie wojsk z żołnierzy wynajmowanych do narodowych

• Ogólny obowiązek szkolny

• Nacjonalizm: ideologia homogenizacji (zniszczenie warstw społecznych, środowisk lokalnych)

1. Maszyna władzy I: państwo administracyjne

• Państwo przenika przez całe terytorium do najmniejszej wsi

• Powstaje policja składająca się funkcjonariuszy

• Administracja więzienna

• Administracja wojskowa

• Administracja szkolna

• Realizacja największej komunikacji w historii (kolej)

1836:Berlińsko-Szczecińska spółka kolei

1886: państwo przejęło kolej

• Państwo reprezentowało siebie architektonicznie, sądy były pałacami, dworzec, poczta

1. Maszyna władzy II: państwo legislacyjne i praworządne

• Reforma administracji sądowej

• Ogólne prawo zlikwidowane

• Zniszczenie prawa lokalnego (podział terenów wspólnych)

• Stworzenie granic

• Usunięcie starych deliktów z procesu karnego, np. czarnoksięstwo

1. Stosunek rewolucji suwerenności do rewolucji przemysłowej

• Rewolucja przemysłowa – zmiana systemu energetycznego z drzewa na minerały (mnożyła ilość energii); rewolucja przemysłowa dała bardziej efektywne rzeczy (karabin, okręty wojenne); wrogość powiśli pokonana (obszaru): nowe środki komunikacji; rozwój komunikacji; restrukturyzacja narodu (zanik warstw chłopskich, społeczeństwo urbanizowane)

PROBLEMY REWOLUCJI PRZEMYSŁOWEJ:

• Państwo rewidowało ubezpieczenia społeczne (zobowiązanie do pomagania)

• Państwo przyjęło organizację komunikacyjną (np. rozbudowa kolei)

• Państwo rozwijało prawo techniczne (prywatna odpowiedzialność)

• Państwo od lat 80. 19w. przejmuje gospodarkę (staje się promotorem): stymulowanie gospodarki

• Państwo rozwija ochronę środowiska

• Standaryzacja czasu, wag i miar

• Państwo umożliwiało rewolucję przemysłową

• Zlikwidowało struktury segmentowane

• Organizowało warunki założenia spółek

• Pod względem ewolucji

1. Rozszerzenie światowe państwa suwerennego

• Ameryka Południowa na szczycie nowoczesności

• Wielkie kultury starodawne, np. segmentowanie społeczeństwa

• Regiony pozapaństwowe wciągnięte do państwowości

• Rozszerzenie państwowości, ujednolicenie- równy poziom

• Zniszczenie starych miast

1. REWOLUCJA FORM: zastąpienie monarchii dynastycznej jako typowego modelu epoki agrarnej przez demokratyczno-republikańskie państwo konstytucyjne

• Związana z czasem oświecenia

NOWE IDEE Z CZASU OŚWIECENIA:

• Sprzeczność z komunalizmem- zlikwidowanie samorządów

• Chrystianitas: porządek publiczny pochodzi od Boga (sprzeciwiano się temu)

• Wrogość wobec monarchii dynastycznej

• Świat 100 lat po tej rewolucji wyglądał zupełnie inaczej

„SUWERENNOŚĆ PAŃSTWOWA”

1. Historia pojęcia w średniowieczu i we wczesnej epoce nowoczesnej

„suwerenność” pochodzi z łaciny, dziś państwo jest suwerenne wobec wszystkich, w średniowieczu suwerenne były miasta wobec miast

Brali udział: królowie, cesarzowie, papież, władcy miast; suwerenność nie jest rzeczą nadrzędną, jest narzędziem, które służy innym celom

• [średniowiecze], relatywność, partykularność

• Trojaki kierunek koncepcji suwerenności: papież, cesarz, władze podpaństwowe

• Transpersonalizacja królestwa:

-Francja: teoria korporacji

- Anglia: teoria dwóch ciał króla (Ernst Kantowicz)

1. Podstawy teoretyczne: Bodin, Hobbes

• Jean Bodin (1529/30-1596) „sześć ksiąg o RP normatywna i empiryczna; nauka dobrego państwa, porządku i dobrego rządzenia; uznać, że jesteśmy zależni od Boga

PAŃSTWO: suwerenna władza rządu nad wieloma gospodarstwami jest „gospodarstwem rodzinnym”

Suwerenność: trwająca i absolutna władza; jej niepodległość; element dynamiczny: pewne bariery suwerenności. Król nie podlega żadnym nakazom/ zakazom.

Ustawodawstwo: centralne pojęcie suwerenności; egzekutywa; sądy

Bodin stoi na rozdzieleniu prawa prywatnego i publicznego

• Hobbes: państwo- „sztuczny człowiek”, jedno ciało polityczne, prawa suwerenne są niepodzielne i nie można ich przenieść. Jego teoria ma negatywny punkt wyjścia. Definicja pierwotna- każdy ma prawo do wszystkiego

Umowa pierwotna:

-umowa społeczna

-umowa o władzę

-„autorytet, a nie prawda tworzy ustawy”

-stosunek pomiędzy państwem a mieszkańcem

-wiara istnieje, jest rzeczą prywatną, nie ma miejsca w polityce

1. Świadczenia koncepcji suwerenności: monopolizacja, modernizacja

2 główne świadczenia:

1. MONOPOLIZACJA:

• Monopol władzy (jedna instytucja ma prawo do użycia broni)

• Monopol opodatkowania- są współzależne: broń potrzebna, więc musi być opodatkowana

Polega to na koncentracji publicznej- jedność władzy państwowej; jednostronność: jedna władza decyduje jaką ustawę przyjąć itp.

1. MODERNIZACJA: kreowanie nowego prawa, modernizacja zachodzi za pomocą ustawodawstwa

1. Problematyka koncepcji od 18 wieku; ograniczenia:

1. Prawo natury: np. kiedyś król Anglii- papież, teraz Anglia-USA, kiedyś suwerenność wewnętrzna, teraz zewnętrzna

2. Suwerenność narodu: ROSSEAU naród decyduje o własnej konstytucji (o tym jak chce żyć); alternatywa (idea jeszcze 100 lat temu); porządek konstytucyjny pochodzi od Boga

3. Monarchia konstytucjonalna: podział władzy ustawodawczej (król, parlament)

• Podział władz- współczesne państwo ( kto jest suwerenny? )

• Porządek federalny: państwa w państwie

1. „suwerenność zewnętrzna”: zakaz wojem

ŚWIAT DZISIEJSZY

1. Państwo: różne pojęcia

1. Prawnicze

2. Etyczne

3. Fenomenologiczne

1. Nosiciele praw i obowiązków prawa międzynarodowego

1. Państwa: suwerenność terytorialna- posiadanie terytorium nie oznacza jego suwerenności

Polska w 19w. posiadała inne kraje, właściciel Polacy

12 mil morskich- obszar należący do kraju

1. Jednostki na etapie państwowości

2. Jednostki przed etapem państwowości

3. Jednostki bez związku z państwowością np. czerwony krzyż

4. [sporne] osoby fizyczne

1. Definicja państwa: trzy elementy

1. Władza państwowa

• Władza państwowa i władze podpaństwowe

• Władza państwowa i władze ponadpaństwowe

• Odgraniczenie różnych władz państwowych

1. Obszar państwowy

• Suwerenność terytorialna i posiadanie terytorium: suwerenność terytorialna- posiadanie terytorium (nie oznacza jego suwerenności)

• Wymiary obszaru państwowego 12 mil morskich

1. Ludność państwowa: państwo samo definiuje ludność; nie jest to naturalne

2. Dobro ogółu, cele i zadania państwowe

• Cele państwa:

MORALNOŚĆ: państwo ma pomagać przy realizacji moralności, etyczności/ kodeks karny

RELIGIJNY: celem pań. Jest realizacja woli boskiej

OCHRONNY: każde państwo

PRAWNY: kreacja praworządnego ładu politycznego ma gwarantować przestrzeganie norm prawnych

DOBROBYTU: zapewnienie pewnego poziomu zarobkowego

PAŃSTWO (przetrwanie państwa)

PAŃSTWO GWARANYJNE: gwarantuje pewne wyniki, ale ich nie zapewnia

MANDAT GLOBALNY: reguły dla społeczeństwa, określone przez państwo

PAŃSTWO PREWENCYJNE: interwencje, np. wprowadzenie Angielskiego w przedszkolach

PAŃSTWO PODATKOWE: przejście od systemu lennego do systemu podatkowego ;

Podatki: świadczenie pieniężne o charakterze bezzwrotnym, nieodpłatnym

Podatki bezpośrednie: np. vat

3 ZASADY BUDŻETOWE

Zupełności i jedności (budżet jest 1 i dotyczy wszystkiego)

Jawności: funkcja informacyjna

Szczegółowości: konkretne cele w budżecie

PRAWO. PRYWATNE: jesteśmy na 1 poziomie, możemy się dogadywać

PRAWO PUBLICZNE: odgórne zasady

PRAWO MATERIALNE: treść prawa

PRAWO FORMALNE: realizacja prawa