Pojemność i chłonność rynku turystycznego

Pojemność rynku turystycznego

Pojemność rynku turystycznego definiowana jest jako ilość dóbr i usług turystycznych o określonej strukturze i jakości, które przy danych cenach i dochodach konsumentów mogą zostać sprzedane w określonym czasie i przestrzeni.

Wyróżnia się dwa rodzaje pojemności:

ogólną pojemność rynku

cząstkową pojemność rynku

Komentarz: Pojęcie ogólna pojemność rynku odnosi się najczęściej do wszystkich potencjalnych nabywców – mieszkańców danego obszaru geograficznego np. województwa. Natomiast o cząstkowej pojemności rynku mówimy wtedy, gdy odnosimy się do wybranych segmentów rynku. Stosowanie pojęcia pojemności cząstkowej jest wskazane przede wszystkim w przypadku, gdy poszczególne grupy klientów różnią się w istotny sposób pod względem wielkości konsumpcji danego dobra.

Chłonność rynku turystycznego

Rozumiana jest jako poziom natężenia potrzeb, intensywność zapotrzebowania na konkretne dobra w porównaniu z możliwościami bieżącego ich zaspokojenia na danym rynku przy określonym poziomie cen i dochodów.

Komentarz: Widać zatem wyraźnie, że pojemność pozwala na określenie i ewentualne wskazanie wolnych udziałów rynkowych, ale to dopiero chłonność ukazuje intensywność zapotrzebowania na dane dobro. Można zatem powiedzieć, że chłonność pełni rolę swoistego weryfikatora wyników uzyskiwanych przy obliczaniu pojemności.

Na chłonność rynku składają się:

• braki towarowe w ujęciu wartościowym lub ilościowym (w jednostkach naturalnych)

• popyt niezaspokojony określony przez liczbę lub procent konsumentów nie mogących nabyć danego dobra na rynku

• popyt kształtujący się

Komentarz: W celu określenia chłonności rynku przeprowadza się badania wśród potencjalnych klientów lub pośredników handlowych. Badania wśród pośredników niosą jednak za sobą niebezpieczeństwo zawyżenia wartości braków towarowych. Wiąże się to z faktem, iż klienci poszukujący danego towaru zwracają się z pytaniami do wielu różnych pośredników i potrzeby jednego klienta mogą być w takim przypadku liczone kilkakrotnie.

Determinanty pojemności

rynku turystycznego

Pojemność rynku turystycznego determinowana jest przez:

• potrzeby nabywców

• poziom dochodów potencjalnych nabywców

• ceny danego dobra i usługi turystycznej

Komentarz: Badając rozmiary rynku, należy się skupić na popycie efektywnym, czyli ujawnionych na rynku potrzebach klientów, które mają pokrycie w ich sile nabywczej. Rozpatrując wpływ dochodów i cen na popyt i pojemność rynku, stosuje elastyczność dochodową i cenową popytu. Te zagadnienia poznają państwo na kolejnych zajęciach.

1. Potrzeby nabywców

Komentarz: Pierwszym wyznacznikiem pojemności rynku są potrzeby, których wymiar czasowo-przestrzenny związany jest z występowaniem określonych jednostek konsumujących lub zużywających. Jednostkami tymi są zarówno pojedyncze osoby, jak też grupy osób wspólnie mieszkających i gospodarujących (rodziny i gospodarstwa domowe), a także w szerszym znaczeniu maszyny, zwierzęta oraz te wszystkie jednostki, których istnienie stwarza określone potrzeby.

2. Poziom dochodów potencjalnych nabywców

Komentarz: Drugim wyznacznikiem pojemności rynku są dochody ludności, które określają rozmiary funduszu nabywczego, czyli tych środków, które są przeznaczane na zakup towarów i usług. Wymiar czasowo-przestrzenny dochodów związany jest z kosztami utrzymania poszczególnych jednostek konsumujących i dlatego wymaga odpowiedniego urealnienia. Dokonuje się tego przez podzielenie dochodów nominalnych przez tzw. Wskaźnik kosztów utrzymania, który jest wskaźnikiem cen podstawowego koszyka zakupów. W skład koszyka wchodzą reprezentanty produktów powszechnie nabywanych na rynku. Miernikiem służącym do określenia wpływu dochodów na popyt (i na pojemność rynku tym samym) jest wskaźnik Elastyczności dochodowej popytu.

3. Ceny danego dobra i usługi turystycznej

Komentarz: Trzecim determinantem pojemności rynku – silnie związanym z dochodami – są ceny. Określają one siłę nabywczą, a więc ilość dóbr i usług, które można nabyć za określoną wielkość dochodu przy odpowiedniej cenie. Wymiar czasowo – przestrzenny cen jest związany z kosztami wytwarzania produktów, co wymaga odpowiedniego ich urealnienia. Dokonuje się tego przez podzielenie cen nominalnych przez odpowiednie wskaźniki cen, które są obliczone dla różnych kategorii produktów. Miernikiem służącym do uchwycenia wpływu cen na popyt jest wskaźnik elastyczności cenowej popytu.

Komentarz: Najszerszym pojęciem jest popyt potencjalny, który wynika z potrzeb ujawnionych. Rozumie się przez niego zapotrzebowanie , które byłoby zgłaszane przy nieograniczonej wielkości dochodu i pełnej możliwości zaspokojenia potrzeb turystycznych. Mówiąc kolokwialnie byłoby to wszystko co mamy ochotę kupić, ale nas na to nie stać. W efekcie popyt taki nie występuje na rynku, gdyż nie ma pokrycia w realnej sile nabywczej konsumentów. Niemniej jednak potencjalni nabywcy dóbr i usług turystycznych powinni być przedmiotem badań, których rezultatem będzie wybór środków konkurencji. Ponadto chęć zakupu danego dobra jest dla producentów wyraźnym sygnałem, że w przypadku, gdyby dochody naszych konsumentów wzrosły (przekroczyły określony próg) to popyt potencjalny zamieni w popyt faktyczny, a zatem wystąpi zakup i konsumpcja danego dobra lub usługi.

Węższym pojęciem popytu potencjalnego jest popyt faktyczny (rzeczywisty), wyznaczany przez potrzeby ujawnione (popyt potencjalny) i poparte odpowiednim funduszem nabywczym (w ujęciu nominalnym), czyli środkami przeznaczonymi na zakup towarów i usług.

Najwęższą kategorię stanowi popyt efektywny, który wynika z potrzeb ujawnionych mających swoje odzwierciedlenie w fundusz nabywczym, (ale)!!! przy istniejącym poziomie cen towarów i usług (czyli tzw. siła nabywcza, inaczej mówiąc wartość realna - sprowadzenie do wartości realnej dokonuje się przez podzielenie dochodów nominalnych przez tzw. Wskaźnik kosztów utrzymania, który jest wskaźnikiem cen podstawowego koszyka zakupów.

Środki pieniężne nie przeznaczone na zakup towarów i usług stanowią tzw. fundusz swobodnej decyzji, będący źródłem finansowania wydatków na artykuły dalszej potrzeby ( np. dobra luksusowe, dobra wyższego rzędu do których zaliczamy m.in. turystykę).

Budżety polskich gospodarstw domowych

Wnioski:

Podsumowując wcześniejsze rozważania widać wyraźnie, iż na przestrzeni ostatniego dziesięciolecia następował ciągły wzrost dochodów w polskich gospodarstwach domowych. Ponadto analizując wykresy procentowego udziału wydatków na poszczególne grupy potrzeb zauważyliśmy wzrost wydatków na grupy potrzeb bezpośrednio związane z turystyką.

Jest to przykład potwierdzający prawo ekonomiczne sformułowane przez Ernsta Engla brzmiące następująco:

W miarę wzrostu dochodów konsument wydaje relatywnie coraz mniej na dobra podstawowe (żywność, odzież itp.) i więcej na dobra wyższego rzędu – luksusowe (np. turystyka).

Sposoby określania pojemności rynku

Istnieje kilka metod określania pojemności rynku. Najprostszą z nich jest przemnożenie liczby ludności zamieszkującej badany obszar (kraj, województwo, miasto) przez wskaźnik spożycia danego produktu na mieszkańca tego obszaru.

Q = N * s

gdzie:

Q - pojemność rynku,

N - liczba ludności,

s - wskaźnik spożycia na 1 mieszk.

Zastosowanie: dla artykułów powszechnego użytku (mleko, chleb, cukier itp.)

Komentarz: Metoda ta przydatna jest jednak tylko przy obliczaniu rynku produktów, które nie są przeznaczone dla ściśle określonej grupy nabywców, lecz są spożywane (używane) powszechnie czyli np. mleko, chleb, mąka, ryż, cukier itp.

Sposoby określania pojemności rynku

Q=K*p*q

gdzie:

Q - pojemność rynku,

K - liczba jednostek konsumujących,

p – prawdopodobieństwo zakupu,

q – liczba jednostek produktu

Zastosowanie: artykuły dla określonych grup konsumentów (wózki dla dzieci, okulary, tornistry szkolne itp.)

Komentarz: Metoda ta stosowana jest kiedy obliczamy pojemność rynku dla produktów używanych (spożywanych) przez określone grupy konsumentów, na przykład dzieci (tornistry, podręczniki, piórniki), kobiety (kosmetyki do makijażu) lub mężczyźni (kremy do golenia).

Sposoby określania pojemności rynku - c.d.

Obliczenia uzyskane poprzednią metodą są prawidłowe, jeżeli spożycie danego produktu nie jest zróżnicowane ze względu na wiek czy na płeć konsumentów, rodzaj gospodarstwa domowego, miejsce zamieszkania itp. Jeżeli okazuje się jednak, że konsumenci wykazują istotną różnicę pod względem wielkości spożycia, wskazane jest stosowanie sumy pojemności cząstkowych, które obliczane są według przedstawionego wzoru:

Qi=K*wi*pi*qi

gdzie:

Qi - pojemność rynku i-tej grupy jednostek konsumujących,

K - liczba jednostek konsumujących,

wi – wskaźnik udziału i-tej grupy jednostek konsumujących w ogólnej liczbie jednostek,

pi - prawdopodobieństwo zakupu w i-tej grupie jednostek,

qi – liczba jednostek produktu nabywanego przez i-tą grupę jednostek konsumujących.

Zastosowanie: w sytuacji , gdy w grę wchodzi zróżnicowanie spożycia ze względu na wiek lub płeć, np. palenie tytoniu, spożycie używek itp.

Komentarz: Trzeba jednak zaznaczyć, że zaprezentowane do tej pory metody umożliwiają policzenie pojemności rynku, ale w ujęciu wyłącznie ilościowym (czyli takim, gdzie mamy do czynienia z dobrem rzeczywistym). W przypadku, gdy chcemy określić pojemność rynku usług, a takim jest właśnie rynek turystyczny należy obliczyć pojemność rynku w ujęciu wartościowym. Można to zrobić w dwojaki sposób co prezentują kolejne metody.

Sposoby określania pojemności rynku w ujęciu wartościowym

Istnieją dwie metody obliczania pojemności rynku w ujęciu wartościowym:

W przypadku dóbr dla których można obliczyć pojemność rynkową ilościową mnoży się pojemność ilościową przez średnie ceny produktów.

W przypadku dóbr dla których nie można obliczyć ilościowej pojemności rynku, wykorzystuje się następujący wzór:

Q=K*u*D

gdzie:

Q – wartościowa pojemność rynku,

K – liczba jednostek konsumujących,

u – udział wydatków na dane dobro (usługę) w dochodzie jednostki konsumującej,

D – dochód przypadający na jednostkę konsumującą

Metody analizy pojemności rynku

Zaprezentowane przed chwilą proste metody obliczania pojemności rynku (w tym również rynku turystycznego) rzadko są stosowane w praktyce gospodarczej, ze względu na zbyt duże uproszczenie, a zatem niedokładność wyników uzyskiwanych przy ich stosowaniu. Istnieją metody dużo bardziej skomplikowane, wymagające licznych obliczeń, dzięki którym uzyskiwane wyniki są bliższe rzeczywistości i bardziej miarodajne przy podejmowaniu decyzji gospodarczych.

Do określenia pojemności rynku mają zastosowanie następujące metody:

• analiza zasięgu i potencjału rynkowego

• analiza udziału i konkurencyjności przedsiębiorstwa na rynku

• modelowanie strukturalne układów rynkowych

• analiza mnożnikowa równowagi i stabilności rynku

• modelowanie popytu

Komentarz: Interesować nas będzie jedynie metoda analizy zasięgu i potencjału rynkowego, która zostanie zaprezentowana na najbliższych slajdach. Z niej też są dla Państwa przygotowane zadania dodatkowe (dla chętnych i ambitnych, za które można uzyskać punkty z aktywności). Pozostałe metody analizy pojemności rynku zostały jedynie wymienione i nie będą szczegółowo omawiane, gdyż nie mamy na to czasu, jak również nie jest to zagadnieniem naszego przedmiotu. Jeśli ktoś jest zainteresowany i chciałby pogłębić swoją wiedzę na ten temat to odsyłam do literatury dodatkowej.

Analiza zasięgu i potencjału rynkowego - c.d.

Model potencjału rynkowego Lakshmanan’a i Hansena

Innym często spotykanym modelem potencjału rynkowego jest model Lakshmanan’ a i Hansena, który stanowi udoskonalenie i przekształcenie modelu Huffa. gdzie: Sj – całkowita sprzedaż w ośrodku j, Wij – całkowite wydatki konsumpcyjne z obszaru i do centrum handlowego j, Vi – całkowite wydatki konsumpcyjne w obszarze i, Aj – atrakcyjność ośrodka j mierzona powierzchnią sprzedaży, dij – czynnik uciążliwości mierzony czasem podróżowania, α – wykładnik potęgowy

Popyt turystyczny, ekonomiczne wyznaczniki popytu, elastyczność cenowa popytu

Popyt turystyczny - definicja

Popyt turystyczny to suma dóbr, usług i towarów turystycznych, które w danym momencie turyści są skłonni nabyć po istniejących w kraju cenach (turystyka krajowa) lub po określonym kursie wymiennym (turystyka zagraniczna).

Popyt na dobra turystyczne (walory turystyczne) dotyczy korzyści, które te dobra przynoszą. Jest on związany z popytem na dobra i usługi komplementarne, wśród których jako główne występują dobra i usługi dotyczące hotelarstwa, gastronomii i transportu.

Komentarz:

Charakteryzując popyt turystyczny, należy zwrócić uwagę, że prawidłowości dotyczące tej kategorii ekonomicznej będą miały inny charakter niż prawidłowości odnoszące się do popytu na dobra materialne. Decydować o tym będą przede wszystkim czynniki zaprezentowane na następnym slajdzie.

Czynniki różnicujące popyt turystyczny od popytu na dobra materialne:

• produkt turystyczny składa się zarówno z dóbr oraz urządzeń, jak i usług;

• ocena produktu przez konsumenta ma często charakter subiektywny, dlatego też o wielkości popytu czy jego strukturze decydują w dużym stopniu czynniki niewymierne;

• turystyka często nie wiąże się z zaspokajaniem podstawowych potrzeb człowieka; aby zatem doszło do konsumpcji turystycznej, muszą być spełnione określone warunki.

Komentarz:

Pierwsze dwa czynniki związane są z charakterem produktu turystycznego. Decydują o tym, że popyt turystyczny jest heterogeniczny, niejednorodny. Trzeci czynnik odnosi się natomiast do problematyki zaspokajania potrzeb człowieka i dlatego też kolejnym zagadnieniem, które musimy omówić jest pojęcie "potrzeby". Spróbuj się teraz zastanowić, co rozumiesz przez (wydawałoby się oczywiste) pojęcie "potrzeby"?

Potrzeba - definicja:

Potrzeba jest to stan odczuwania braku czegoś (rzeczy, zjawiska, procesu), a zarazem czynnik uruchamiający funkcje motywujące do działań odpowiednio zmieniających ten stan.

Komentarz:

Wyrazem szczególnego sposobu zaspokojenia potrzeb są pragnienia. Na przykład potrzeba wypoczynku jest jedna, a sposobów jej zaspokojenia może być bardzo wiele – od oglądania telewizji, wyjścia do kina, teatru czy rozmów towarzyskich, po najrozmaitsze wyjazdy turystyczne. Pragnienia zmieniają się pod wpływem społeczeństwa (grupy społeczne, liderzy opinii), a także pod wpływem różnorodnych instytucji (rodzina, szkoła, kościół, korporacje).

Hierarchia potrzeb człowieka a turystyka

Opierając się na powszechnie przyjętych klasyfikacjach potrzeb, czyli na hierarchii potrzeb wg Maslowa, stwierdziliśmy już wcześniej, że generalnie turystyka wiąże się z zaspokajaniem potrzeb wyższego rzędu. Niemniej jednak niektóre rodzaje turystyki mogą pojawiać się na niższych szczeblach hierarchii potrzeb człowieka, którymi są:

• potrzeby biologiczne – niezbędne do utrzymania organizmu, przeżycia (turystyka zdrowotna, uzdrowiskowa),

• potrzeby społeczne – potrzeba akceptacji poczynań ludzkich, wspólne działania (rodzaje turystyki związane z rozwijaniem kontaktów międzyludzkich),

• potrzeby kulturalne – związane z zależnością człowieka od wytworów kultury materialnej i duchowej (turystyka poznawcza, kulturalna, krajoznawcza),

• potrzeby wyższego rzędu, tzw. instrumentalne – związane z realizacją własnej osobowości (turystyka wypoczynkowa, luksusowa).

Komentarz:

Widać więc wyraźnie, że niektóre rodzaje turystyki zaspokajać będą również potrzeby niższego rzędu. To, czy jednak dany rodzaj turystyki będzie dobrem podstawowym (zaspokajał głownie potrzeby niższego rzędu), czy dobrem luksusowym (potrzeby wyższego rzędu) z punktu widzenia turysty - konsumenta zależy również od innych czynników (np. dochodu konsumentów). Te zależności rozważać będziemy na następnych zajęciach.

Specyfika potrzeb człowieka

Specyfika potrzeb człowieka i ich złożony charakter uwidaczniają się poprzez takie cechy jak:

• nieograniczoność potrzeb (czas, liczba, przestrzeń),

• ograniczoność możliwości zaspokajania danych potrzeb,

• różnice w intensywności ujawniania się poszczególnych grup potrzeb,

• komplementarność potrzeb,

• mała substytucyjność potrzeb,

• następstwo ujawniania się potrzeb wyższego rzędu po zaspokojeniu potrzeb niższego rzędu

Komentarz:

Nieograniczony i stale rosnący – w miarę rozwoju cywilizacji – zakres potrzeb napotyka bariery wewnętrzne w postaci podaży, która w żadnym przypadku nie jest ograniczona. W odniesieniu do turystyki dobrami ograniczonymi są walory turystyczne (które często mają charakter dóbr wolnych), a także czas – oczekiwanie na możliwość urlopu, odpowiednią ofertę, obniżkę ceny, nowe warunki sprzedaży itd.

Drugą istotną barierą w zaspokajaniu potrzeb jest dochód. Zaspokojenie potrzeby wymaga działań o charakterze ekonomicznym, których celem jest wygospodarowanie środków pieniężnych. Działania te mogą się okazać wystarczające bądź nie, niemniej jednak dążenia takie prowadzą do przekształcenia się potrzeby w popyt potencjalny.

Popyt turystyczny tworzą przede wszystkim następujące grupy potrzeb:

• snu i schronienia,

• żywieniowe, przemieszczania się,

• relaksu i wypoczynku,

• aktywności fizycznej,

• zdrowotne,

• informacyjne i poznawcze,

• rozrywkowe,

• towarzyskie,

• kulturalne,

• bezpieczeństwa,

• estetyczne,

• oraz inne.

Komentarz:

Różnorodność potrzeb uczestników ruchu turystycznego powoduje, że zaspokojenie większości z nich realizowane jest nie tylko poprzez dobra i usługi stricte turystyczne. Nie można więc rozpatrywać popytu turystycznego bez zwracania uwagi na rodzaj konsumpcji w miejscu stałego zamieszkania i bez powiązania jednego popytu cząstkowego z drugim.

Rodzaje popytu turystycznego

Podziały popytu turystycznego:

1. potencjalny, faktyczny, efektywny (vide Pojemność rynku)

2. zrealizowany (zaspokojony), niezrealizowany (niezaspokojony)

3. funkcjonalny i niefunkcjonalny

4. ujęcie wąskie i szerokie

Komentarz:

Popyt zrealizowany, jest wtedy, kiedy istniejąca podaż dóbr i usług turystycznych umożliwia zaspokojenie popytu. Określony jest sumą wartości kupionych przez turystów i jest równy popytowi efektywnemu tylko w przypadku zrównoważenia rynku turystycznego. W pozostałych przypadkach jest popyt niezaspokojony.

Popyt niezaspokojony, gdy brakuje możliwości ze strony podaży realizacji zgłaszanych potrzeb turystycznych. Czyli różnica między popytem efektywnym (czyli ujawnione potrzeby towarzyszące funduszowi nabywczemu) a popytem zrealizowanym.

Popyt funkcjonalny zależy od cech jakościowych produktu i jest funkcją jego wartości użytkowej (np. mikroklimat Krynicy – o właściwościach leczniczych dla osób chorych na drogi oddechowe)

Popyt niefunkcjonalny wynika z oddziaływania efektów zewnętrznych na ocenę użyteczności produktu, przy czym ocena ta może ulegać zmianie w zależności od zachowania się innych konsumentów.

Ujęcie wąskie – to zapotrzebowanie na typowe dobra i usługi turystyczne,

Ujęcie szerokie – obejmuje wszystkie dobra i usługi zaspokajające wszystkie potrzeby turystów w trakcie wyjazdu turystycznego, w tym nie związane z turystycznym charakterem wyjazdu.

Popyt turystyczny a fundusz konsumpcji swobodnej

Turystyka pojawia w ramach funduszu konsumpcji swobodnej, dlatego też w odniesieniu do popytu turystycznego można wysunąć następujące wnioski:

• poziom dochodów danej społeczności musi mieć na tyle dużą siłę oddziaływania, aby w ramach funduszu konsumpcji swobodnej doszło do konsumpcji turystycznej,

• czynniki determinujące popyt turystyczny muszą mieć na tyle dużą siłę oddziaływania, aby w ramach funduszu konsumpcji swobodnej doszło do konsumpcji turystycznej,

• konsumpcja turystyczna wystąpi dopiero po przekroczeniu określonego progu dochodów.

Komentarz:

Przypominając sobie podział popytu na kategorie: popyt potencjalny, faktyczny i efektywny zauważamy, iż jest on dokonywany w oparciu o kryterium dochodów. Powiedzieliśmy sobie, że turystyka - jako dobro wyższego rzędu (luksusowe) jest finansowane w ramach funduszu konsumpcji swobodnej. Dlatego też konieczne jest sformułowanie wniosków przedstawionych powyżej.

Cechy popytu turystycznego

Popyt turystyczny jest funkcją wielu zmiennych (tzn. wiele czynników ma wpływ na jego wielkość). Pierwsza z nich wynika z definicji popytu – jest to:

• cena,

Oprócz niej wymienić można jeszcze inne pozacenowe determinanty popytu:

• dochody nabywców,

• ceny dóbr substytucyjnych,

• ceny dóbr komplementarnych,

• oczekiwane zmiany sytuacji rynkowej,

• gusty i preferencje nabywców,

• liczbę ludności i jej strukturę.

Zasada stosowana przy badaniu wpływu czynników na wielkość popytu

Badając reakcję popytu na zmiany jednego z czynników, stosuje się zasadę ceteris paribus, tj. niezmienności pozostałych czynników determinujących popyt turystyczny.

Typowa krzywa popytu turystycznego

Zgodnie z prawem popytu zależność między popytem a ceną jest na ogół zależnością odwrotną, przy założeniu niezmienności pozostałych czynników mających wpływ na popyt (ceteris paribus).

Wzrost ceny dóbr i usług turystycznych powoduje spadek popytu turystycznego, spadek ceny powoduje zaś wzrost popytu.

Komentarz:

Na przedstawionym powyżej wykresie widać wyraźnie, że wzrost ceny z C1 do C2 powoduje spadek popytu turystycznego z Q1 na Q2, i odwrotnie, spadek ceny z C2 do C1 powoduje wzrost popytu turystycznego z Q2 do Q1. Poruszanie się po krzywej popytu w górę i w dół jest graficznym odzwierciedleniem reakcji popytu na zmianę ceny.

Nietypowe reakcje popytu turystycznego na zmiany cen

Mówiliśmy już wielokrotnie, że w turystyce prawo popytu należy odnosić generalnie do potrzeb na usługi wyższego rzędu (np. różne formy turystyki wypoczynkowej). Jednakże istnieją takie rodzaje turystyki, które charakteryzują się nietypowym przykładem reakcji popytu turystycznego na zmiany ceny:

• lokalna, realizowana w pobliżu miejsca zamieszkania (działki ogrodowe, wędkarstwo)

• zdrowotna(finansowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia)

• socjalna i motywacyjna(finansowana przez instytucje państwowe, fundacje, zakłady pracy, itp.).

• religijna i pielgrzymkowa(związana z kultywowaniem wartości religijnych)

• etniczna(odwiedzenie kraju ojczystego, odwiedzenie krewnych i znajomych),

• turystyka "luksusowa", która jest efektem demonstracji, związana z działaniem tzw. efektu pokazowego.

Komentarz:

W wymienionych powyżej przypadkach zmiany popytu turystycznego i cen są jednokierunkowe!!! – wzrost ceny powoduje wzrost popytu, a spadek ceny - spadek popytu. Popyt zachowuje się więc nietypowo. Zjawisko to jest zobrazowane na wykresie na następnym slajdzie.

Krzywa popytu turystycznego w przypadku paradoksów Giffena i Veblena

W przypadku rodzajów turystyki zaprezentowanych przed chwilą popyt reaguje analogicznie do znanych w ekonomii paradoksów Giffena (dotyczy popytu na dobra niższego rzędu) i Veblena (dotyczy popytu na dobra prestiżowe; w turystyce – gdy wyjazd jest efektem demonstracji lub dotyczy grup społecznych charakteryzujących się luksusową konsumpcją).

Komentarz:

W konsumpcji usług turystycznych przejawia się także działanie tzw. efektu pokazowego, który polega na tym, że im częściej konsumenci stykają się z dobrem wyższej jakości, tym prędzej i skuteczniej zmieniają nabyte przyzwyczajenia używania dóbr niższej jakości, nawet kosztem ograniczania oszczędzania i wzrostu wydatków konsumpcyjnych.

Istotnym czynnikiem wpływającym na decyzję o wyborze określonych produktów turystycznych jest oddziaływanie opinii otoczenia towarzyskiego.

Elastyczność cenowa popytu

Elastyczność cenowa popytu turystycznego oznacza względną zmianę popytu turystycznego na określone dobro lub usługę w stosunku do względnej zmiany ceny tego dobra lub usługi.

Elastyczność cenowa popytu informuje nas o ile procent zmieni się popyt, jeśli ceny zmienią się o 1%.

Elastyczność cenowa popytu to miara reakcji nabywców (zmian wielkości popytu) na zmiany cen.

Elastyczność cenowa popytu

Komentarz:

Przedstawione powyżej wzory prezentują to samo tj. wskaźnik elastyczności cenowej popytu. Pierwszy wzór ma oznaczenia polskojęzyczne, drugi anglojęzyczne. Pragnę zwrócić Państwa uwagę, że zmiany poszczególnych wielkości (popytu lub ceny) mogą być wyrażone za pomocą ilorazu (gdzie w liczniku mamy deltę, czyli zmianę zobrazowaną jako różnicę - od wielkości z indeksem 2 (czyli stanu po zmianie) odejmujemy wielkość z indeksem 1 (stan przed zmianą danego czynnika), co przedstawia wzór drugi.

We wzorze pierwszym pragnę zwrócić uwagę, że iloraz może być również wyrażony procentem, gdyż mamy do czynienia ze względną procentową zmianą danego czynnika, co jest zaznaczone niebieskim kółkiem.

Elastyczność cenowa popytu - c.d.

EcPp =0 Zmiany ceny nie powodują żadnych zmian popytu. Popyt jest doskonale nieelastyczny, inaczej mówiąc sztywny.

Komentarz:

5% zmiana ceny nie powoduje żadnej zmiany w wielkości popytu. Widać więc, że popyt jest nieelastyczny, inaczej mówiąc sztywny. Współczynnik elastyczności cenowej popytu wynosi wtedy 0.

Elastyczność cenowa popytu - c.d.

0<|EcPp|<1Względna zmiana popytu jest mniejsza od względnej zmiany ceny. Im bliższa 0, tym mniejsza elastyczność. Wartość współczynnika elastyczności interpretujemy, że popyt jest nieelastyczny (wartości bliskie 0) lub mało elastyczny.

Komentarz:

5% zmiana ceny powoduje 2% zmianę w wielkości popytu. Widać więc, że względna (procentowa) zmiana popytu jest mniejsza aniżeli względna (procentowa) zmiana ceny.Mówimy wtedy, że popyt jest mało elastyczny. Współczynnik elastyczności cenowej popytu przyjmuje wartości z przedziału (0,1). Im mniejsza wartość współczynnika tym mniejsza elastyczność.

Pragnę zwrócić Państwa uwagę, iż w tym miejscu pojawia nam się wartość bezwzględna narzucona na wartość współczynnika elastyczności cenowej. Spowodowane jest to tym, że normalnym (najczęstszym) wynikiem uzyskiwanym przy obliczaniu współczynnika el. cenowej jest wynik ujemny. Minus przed wynikiem informuje nas właśnie o relacji odwrotnej (czyli wzrost ceny powoduje spadek popytu i odwrotnie, spadek ceny powoduje wzrost popytu). Dlatego też, do interpretacji wyników zadań musimy nałożyć wartość bezwzględną.

Elastyczność cenowa popytu - c.d.

|EcPp|=1 Względna zmiana popytu jest równa względnej zmianie ceny. Elastyczność wzorcowa.

Komentarz:

5% zmiana ceny powoduje 5% zmianę w wielkości popytu. Widać więc wyraźnie, że zmiany są sobie równe. Mówimy wtedy o elastyczności wzorcowej. Wartość bezwzględna współczynnika elastyczności cenowej popytu jest równa 1.

Elastyczność cenowa popytu - c.d.

|EcPp|>1 Względna zmiana popytu jest większa od względnej zmianie ceny. Popyt jest wysoce elastyczny. Im większa wartość, tym popyt bardziej elastyczny.

Komentarz:

5% zmiana ceny powoduje 10% zmianę w wielkości popytu. Widać więc wyraźnie, że względna (procentowa) zmiana popytu jest większa od względnej (procentowej) zmiany ceny (5% wzrost ceny powoduje 10% spadek popytu). Wartość współczynnika elastyczności cenowej przyjmuje wartości większe od 1. Mówimy wtedy, że popyt jest elastyczny. Im wyższa wartość współczynnika tym popyt bardziej elastyczny.

Elastyczność cenowa popytu - c.d.

|EcPp|= ∞Popyt jest doskonale elastyczny.

Elastyczność cenowa popytu - c.d.

1. Elastyczność cenowa popytu przyjmuje wartości ujemne – wzrostowi ceny towarzyszy zmniejszenie wielkości popytu (i odwrotnie).

2. Elastyczność nie jest nachyleniem krzywej popytu!

3. W przypadku elastyczności badane są zmiany procentowe, czyli reakcje względne a nie absolutne!

Elastyczność cenowa popytu - c.d.

Komentarz:

Z prowadzonych badań i obserwacji rynku turystycznego wynika, że dużą elastycznością cenową charakteryzują się na ogół podróże wypoczynkowe, podczas gdy współczynnik ten jest niski w odniesieniu do podróży poznawczych czy specjalistycznych, a zwłaszcza podróży w interesach oraz w celu podtrzymania więzi etnicznych lub przyjacielskich.

Relacje między elastycznością cenową popytu a wolumenem sprzedaży i utargiem całkowitym:

Ekonomiczne wyznaczniki popytu

Elastyczność dochodowa popytu

Elastyczność dochodowa popytu turystycznego oznacza względną zmianę popytu turystycznego na określone dobro lub usługę w stosunku do względnej zmiany dochodu ludności.

Elastyczność dochodowa informuje nas, o ile procent zmieni się popyt jeśli dochody zmienią się o 1%.

Elastyczność dochodowa popytu to miara reakcji nabywców (zmian wielkości popytu turystycznego) na zmiany dochodu.

Komentarz:

Wzrost dochodu powoduje wzrost popytu turystycznego, a więc współczynnik elastyczności dochodowej popytu jest dodatni!

Elastyczność dochodowa popytu - c.d.

Wskaźnik elastyczności dochodowej popytu

Komentarz:

Przedstawione powyżej wzory podobnie jak było w przypadku el. cenowej prezentują to samo tj. wskaźnik elastyczności dochodowej popytu. Pierwszy wzór ma oznaczenia polskojęzyczne, drugi anglojęzyczne. Pragnę ponownie zwrócić Państwa uwagę, że zmiany poszczególnych wielkości (popytu lub dochodu) mogą być wyrażone za pomocą ilorazu (gdzie w liczniku mamy deltę, czyli zmianę zobrazowaną jako różnicę - od wielkości z indeksem 2 (czyli stanu po zmianie) odejmujemy wielkość z indeksem 1 (stan przed zmianą danego czynnika), co przedstawia wzór drugi.

We wzorze pierwszym natomiast jeszcze raz pragnę zwrócić uwagę, że iloraz może być również wyrażony procentem, gdyż mamy do czynienia ze względną procentową zmianą danego czynnika, co jest zaznaczone niebieskim kółkiem.

Elastyczność dochodowa popytu - c.d.

Wzrost dochodu powoduje wzrost popytu turystycznego, a więc współczynnik elastyczności dochodowej popytu jest dodatni. Co więcej współczynnik ten w przypadku turystyki przyjmuje wartości większe od jedności, co oznacza bardziej niż proporcjonalny wzrost popytu w stosunku do wzrostu dochodu.

EDPp > 1 Względna zmiana popytu jest większa od względnej zmiany dochodu. Popyt jest wysoce elastyczny. Im większa wartość, tym popyt bardziej elastyczny.

Stopień elastyczności dochodowej popytu na dobra i usługi turystyczne zależy od rodzaju turystyki.

Wycieczka

= dobro podstawowe lub

= dobro luksusowe

Komentarz:

Należy jednak zaznaczyć, że kształtowanie się tego współczynnika będzie różnie przebiegało w zależności od segmentu rynku, gdyż w krańcowych przedziałach dochodowości dany produkt turystyczny może być traktowany jako podstawowy lub luksusowy – ta sama wycieczka może być traktowana przez jednych turystów jako dobro podstawowe, a przez innych jako luksusowe.

Elastyczność dochodowa popytu - c.d.

Klasyfikacja dóbr

dobro normalne to dobro, na które popyt rośnie wraz ze wzrostem dochodów

dobro pierwszej potrzeby to dobro, na które popyt rośnie mniej niż proporcjonalnie względem wzrostu dochodów

dobro luksusowe to dobro, na które popyt rośnie bardziej niż proporcjonalnie względem wzrostu dochodów

dobro niższego rzędu to dobro, na które popyt maleje przy wzroście dochodów

Elastyczność dochodowa popytu - c.d.

Klasyfikacja dóbr

dobra normalne:

elastyczność dochodowa popytu > 0

dobra niższego rzędu:

elastyczność dochodowa popytu < 0

dobra wyższego rzędu (luksusowe):

elastyczność dochodowa popytu > 1

dobra pierwszej potrzeby:

elastyczność dochodowa popytu 0< EDPp <1

Elastyczność dochodowa popytu - Prawo Engla

W społeczeństwach zamożnych wydatki turystyczne rosną szybciej, a w społeczeństwach ubożejących maleją szybciej od ogółu wydatków konsumpcyjnych.

Zjawisko to opisuje prawo Engla, według którego w miarę wzrostu dochodu konsument wydaje relatywnie coraz mniej na dobra podstawowe (żywność, odzież itp.) i więcej na dobra wyższego rzędu – luksusowe (np. turystyka).

Reakcja popytu na produkt turystyczny o charakterze luksusowym cechuje się niską elastycznością dochodową (EDPp < 1), co wynika z następujących przyczyn:

• konsumenci luksusowych dóbr i usług są na tyle zamożni, że zmiana dochodów o kolejne jednostki z powodu nasycenia nie powoduje większej zmiany w ich konsumpcji,

• siła przyciągania luksusowych produktów turystycznych w określonych segmentach nabywców jest tak duża, że oddziaływanie dochodu na decyzje o kupnie schodzi na dalszy plan.

Elastyczność dochodowa popytu - wnioski końcowe

Występuje duża wrażliwość elastyczności popytu w przypadku wyjazdów wypoczynkowych, mniejsza przy wyjazdach np. specjalistycznych.

Elastyczność dochodowa popytu turystycznego jest znacznie większa od elastyczności na inne dobra konsumpcyjne.

Elastyczność dochodowa popytu jest większa w przypadku turystyki zagranicznej niż krajowej.

Elastyczność mieszana (krzyżowa) popytu

Elastyczność mieszana popytu turystycznego oznacza względną zmianę popytu turystycznego na określone dobro lub usługę x w wyniku względnej zmiany ceny dobra lub usługi y.

Elastyczność mieszana informuje nas, o ile procent zmieni się popyt jeśli ceny drugiego dobra (pozostającego w określonej relacji do danego dobra) zmienią się o 1%.

Elastyczność mieszana popytu to miara reakcji nabywców (zmian wielkości popytu turystycznego) na zmiany cen innych dóbr i usług .

Miarą tej elastyczności jest współczynnik mieszanej cenowej elastyczności popytu.

Elastyczność mieszana (krzyżowa) popytu - wzór

Znak ujemny tego współczynnika informuje, że dobra lub usługi x i y są wobec siebie komplementarne, znak dodatni świadczy o substytucyjności tych dóbr lub usług.

Elastyczność mieszana (krzyżowa) popytu - c.d.

Powtórzmy jeszcze raz bardzo ważny wniosek ze slajdu poprzedniego:

Znak ujemny tego współczynnika informuje, że dobra lub usługi x i y są wobec siebie komplementarne, znak dodatni świadczy o substytucyjności tych dóbr lub usług.

Komplementarność dóbr i usług turystycznych

Komplementarność polega na wzajemnym uzupełnianiu się różnych wartości użytkowych i występuje wtedy, kiedy wzrost ceny dobra lub usługi y powoduje spadek popytu na dobro lub usługę x.

Można wyróżnić następujące rodzaje związków komplementarnych:

• komplementarność techniczną,

• komplementarność psychiczną.

• Można również wyróżnić komplementarność:

• zewnętrzną,

• pośrednią,

• wewnętrzną.

Komentarz:

Komplementarność techniczna oznacza współzależność dóbr lub usług, które tylko łącznie zaspokajają potrzeby turystyczne (np. usługi pilota oraz transport autokarowy podczas wycieczki objazdowej),

Komplementarność psychiczna oznacza współzależność dóbr lub usług wzajemnie się wzmacniających lub osłabiających w skutkach (np. posiłek w restauracji przy akompaniamencie zespołu muzycznego, kawa i ciastko).

Zewnętrzna (turystyka a inne sektory gospodarki – transport, telekomunikacja, finanse, ubezpieczenia),

Pośrednia (między branżami turystyki – hotelarstwo, gastronomia, transport turystyczny, biura podróży czego wyrazem jest impreza turystyczna),

Wewnętrzna (wewnątrz branży turystycznej – np. w hotelarstwie nocleg ze śniadaniem, w biurze podróży nocleg z przejazdem, w przewozach turystycznych przejazd z opieką pilota wycieczek).

Substytucyjność dóbr i usług turystycznych

Substytucja polega na wzajemnej zastępowalności dóbr i usług turystycznych i występuje wtedy, kiedy wzrost ceny dobra lub usługi y powoduje wzrost popytu na dobro lub usługę x.

Dobra lub usługi turystyczne mogą być również wzajemnie niezależne – wzrost lub spadek jednego dobra lub usługi nie pociąga za sobą zmiany popytu na inne dobro lub usługę.

Substytucyjność dóbr i usług turystycznych

Można wyróżnić trzy rodzaje związków substytucyjnych:

• substytucja różnych dóbr i usług w zaspokojeniu jednej potrzeby, czyli tzw. klasyczna substytucja,

• substytucja różnych potrzeb zaspokajanych przez jedno dobro lub usługę,

• powszechna substytucja dóbr i usług w warunkach niewystarczalności dochodów nabywców, powodujących konieczność wyboru jednych kosztem drugich.

Komentarz:

- substytucja różnych dóbr i usług w zaspokojeniu jednej potrzeby, czyli tzw. klasyczna substytucja (np. potrzebę przemieszczania się zaspokajają różne środki transportu, potrzebę noclegu – różne rodzaje obiektów noclegowych),

- substytucja różnych potrzeb zaspokajanych przez jedno dobro lub usługę (np. wizyta w muzeum zaspokaja potrzeby poznawcze, edukacyjne, estetyczne, kulturalne bądź towarzyskie),

- powszechna substytucja dóbr i usług w warunkach niewystarczalności dochodów nabywców, powodujących konieczność wyboru jednych kosztem drugich (np. podjęta decyzja wyjazdu turystycznego kosztem kupna komputera czy mebli).

Substytucyjność dóbr i usług turystycznych

Substytucyjność popytu na dobra i usługi turystyczne można również podzielić na:

• zewnętrzną,

• pośrednią,

• wewnętrzną.

Komentarz:

- zewnętrzna (turystyka a inne sektory gospodarki – ma miejsce wtedy, kiedy popyt turystyczny zanika, a związane z nim wydatki przeznaczane są na inne cele – występuje ona zawsze przy niedostatecznie rozwiniętej podaży turystycznej),

- pośrednia (między branżami turystyki – zachodzi w bardzo ograniczonym zakresie np.: turysta może sam łączyć poszczególne usługi cząstkowe w pakiet lub kupić gotowy pakiet podróży,

- wewnętrzna (wewnątrz branży turystycznej – sprowadza się do przemieszczania popytu turystycznego w kierunku produktu o wyższej lub niższej cenie, standardzie, a zatem produktu zróżnicowanego pod względem składu wewnętrznego).

Mierniki popytu turystycznego. Sezonowość w turystyce.

Rachunek satelitarny

Mierniki popytu turystycznego

Miernikami popytu turystycznego są:

• ruch turystyczny,

• wydatek turystyczny.

Źródła pozyskiwania danych

Źródła pozyskiwania danych obejmują dane:

• wtórne

• pierwotne

Komentarz:

Dane wtórne to takie, które już istnieją, zostały zebrane i opracowane w innym celu. Informacje te pochodzą zarówno ze źródeł wewnętrznych podmiotów turystycznych, jak i ze źródeł zewnętrznych i krajowych. Zaletą badań wtórnych jest relatywnie niski koszt, a wadą ograniczona dokładność, wynikająca z odmiennego celu, dla którego były opracowywane. Źródłem danych wtórnych może być sprawozdawczość wewnętrzna przedsiębiorstw turystycznych, a także Instytut Turystyki w Warszawie.

W przypadku niewystarczalności danych pochodzących ze źródeł wtórnych dla potrzeb określonego badania można rozważyć celowość przeprowadzenia badań z wykorzystaniem danych pochodzących ze źródeł pierwotnych.

Dane pierwotne to oryginalne informacje, niedostępne w innych źródłach i zbierane w ściśle określonym celu. Ich pozyskiwanie odbywa się według ściśle określonej procedury i wymaga stosowania specjalnie dobranych metod i narzędzi badawczych. Zaletą tych danych jest ich duża skuteczność, wynikająca z określenia celu bezpośrednio odnoszącego się problemu badania. Wadą badań pierwotnych jest ich wysoki koszt przeprowadzenia. Przykładem pozyskiwania danych pierwotnych są badania ankietowe, prowadzone technikami wywiadu bezpośrednio, pocztowego, prasowego lub telefonicznego.

Rodzaje badań

W pomiarach ruchu turystycznego najczęściej stosuje się dwa rodzaje badań:

• badania całościowe

• badania częściowe

Komentarz:

Badania całościowe (pełne, wyczerpujące), czyli badania wszystkich jednostek danej zbiorowości w danym czasie – przykładem tu mogą być: liczba przekroczeń granicy, liczba gości wpisanych do rejestru hotelowego, ewidencja opłat lokalnych (klimatyczne).

Badania częściowe (niepełne, niewystarczające), czyli badania części jednostek danej zbiorowości, badania te powinny być reprezentatywne, a więc oparte na takim doborze próby badanych jednostek, aby odzwierciedlała ona strukturę i charakter całej zbiorowości. Zaletami badań częściowych są niższe koszty oraz możliwość ustalenia cech ruchu turystyczny, które byłoby trudno określić za pomocą innych metod; do wad zaliczyć można obciążenie wyników błędem statystycznym.

Mierniki popytu turystycznego

Miernikami popytu turystycznego są:

• Wskaźnik aktywności turystycznej netto

• Wskaźnik aktywności turystycznej brutto

• Liczba osób zarejestrowanych w bazie noclegowej

• Wielkość wydatków turystów w miejscu czasowego pobytu

• Średnie dzienne wydatki w miejscu wypoczynku

Komentarz:

ad1. Wskaźnik aktywności turystycznej netto, oznacza udział procentowy wyjeżdżających przynajmniej jeden raz w roku w ogólnej liczbie ludności

ad2. Wskaźnik aktywności turystycznej brutto , oznacza liczbę wyjazdów odniesioną do ogólnej liczby ludności.

ad3. Liczba osób zarejestrowanych w bazie noclegowej, czyli liczba osób widniejąca w rejestrach hotelowych.

ad4. Wielkość wydatków turystów w miejscu czasowego pobytu, jako najważniejszy miernik z punktu widzenia ekonomii (wartość środków pieniężnych, jakie turyści ponoszą w miejscu tymczasowego pobytu).

ad5. Średnie dzienne wydatki w miejscu wypoczynku, czyli miejscu recepcji turystycznej.

Sposoby pomiaru ruchu turystycznego

1. Badania graniczne

2. Metoda rejestracji hotelowej

3. Badania uczestnictwa w wyjazdach turystycznych w miejscu zamieszkania respondentów

4. Badania prowadzone w miejscu recepcji turystycznej

Komentarz:

Badania graniczne – polegają na rejestracji ruchu granicznego i ankietyzacji cudzoziemców wjeżdżających do kraju oraz własnych obywateli udających się za granicę. Mogą mieć charakter badania pełnego lub częściowego.

Metoda rejestracji hotelowej – jest to rejestracja osób przyjmowanych przez hotele, pensjonaty i inne obiekty prowadzące działalność hotelarską.

Badania uczestnictwa w wyjazdach turystycznych w miejscu zamieszkania respondentów – przeprowadzane są w celu oszacowania rozmiarów oraz scharakteryzowania ruchu turystycznego mieszkańców danego kraju, obejmującego zarówno wyjazdy za granicę, jak i podróżujących po własnym kraju.

Badania prowadzone w miejscu recepcji turystycznej – np.. techniki ankietowo – sondażowe są najbardziej popularnymi sposobami badania częściowego ruchu turystycznego. Obejmują zarówno odwiedzających krajowych jak i międzynarodowych, służą do określenia liczby, struktury, typów ruchu turystycznego, motywów, celów podróży, opinii turystów itd.)

Obok omówionego powyżej ruchu turystycznego miernikiem popytu turystycznego może być także, co sobie powiedzieliśmy na początku lekcji wydatek turystyczny.

Podział wydatków turystycznych w ujęciu czasowo - przestrzennym

• wydatki poprzedzające podróż, niezbędne do jej przygotowania i podjęcia,

• wydatki ponoszone w trakcie podróży i pobytu w odwiedzanych miejscach,

• wydatki związane z podróżą, poniesione po powrocie

Podział wydatków na turystykę wg następujących głównych kategorii zaproponowany przez UNWTO

Wydatki można podzielić także ze względu na kryterium rodzajowe:

• podróże, wakacje i wycieczki zorganizowane,

• noclegi,

• wyżywienie,

• transport,

• rekreacja, kultura i sport,

• zakupy,

• inne

Na wielkość wydatków turystycznych wpływają:

• wielkość ruchu turystycznego,

• struktura ruchu uwzględniająca przede wszystkim podział na turystów i odwiedzających jednodniowych,

• przeciętny czas pobytu turystów,

• poziom ekonomiczny turystów przybywających do danej miejscowości,

• średnia dzienna stawka wydatków odwiedzających.

Sezonowość - definicja

Sezonowość w turystyce definiowana jest jako czasowa nierównowaga, która może być wyrażana cyklicznymi zmianami takich wielkości, jak liczba odwiedzających, natężenie ruchu drogowego (również natężenie ruchu w odniesieniu do innych gałęzi transportu), zatrudnienie, a także opłaty pobierane za korzystanie z różnego rodzaju atrakcji turystycznych.

Sezonowość popytu turystycznego

Sezonowość popytu turystycznego jest zjawiskiem wyznaczanym przez prawidłowości dostrzegane podczas analizy serii danych statystycznych.

Przyczyny wahań okresowych:

• Naturalne

• Instytucjonalne

Komentarz:

Naturalne – pory roku, warunki klimatyczne, cykl życia człowieka.

Instytucjonalne – instytucjonalizacja czasu wolnego, tj. długość tygodnia pracy, liczba godzin pracy w ciągu tygodnia, rozkład i długość urlopów, liczba świąt państwowych i kościelnych, rozkład i długość ferii szkolnych i wakacji

Specyfika wahań

Cechy wahań sezonowych:

• Roczny cykl wahań, w ramach którego wyróżnia się podokresy tygodniowe, miesięczne, kwartalne i półroczne;

• Systematyczne powtarzanie się w każdym roku;

• Określona regularność.

• Rodzaje wahań okresowych (ze względu na czas występującej nierównomierności):

• Dobowe

• Tygodniowe

• Dekadowe

• Miesięczne

• Kwartalne

• Roczne

• Wieloletnie

Wahania okresowe popytu turystycznego

Praktyczne wykorzystanie wiedzy o wahaniach występujących w turystyce, zwłaszcza sezonowych, może wiązać się przede wszystkim z określeniem takiej wielkości potencjału produkcji, która zaspokajałaby potrzeby turystyczne na zadowalającym poziomie, licząc się jednocześnie z sytuacją niepełnego wykorzystania tego potencjału poza sezonem.

Negatywne skutki sezonowości związane z sezonowym wykorzystaniem podaży turystycznej:

1. Okresowe obciążenie obszaru recepcji turystycznej ruchem turystycznym, co może być przyczyną powstania zagrożenia ekologicznego,

2. Konieczność gromadzenia rezerw w niektórych rodzajach działalności gospodarczej, co podwyższa koszty tej działalności,

3. Mniejszą efektywność ekonomiczną podmiotów podaży turystycznej, wynikającą ze zwiększonego ryzyka działalności gospodarczej i większego uzależnienia od wpływu czynników ekonomicznych i pozaekonomicznych,

4. Ograniczoną możliwość wykorzystania obiektów turystycznych poza sezonem,

5. Konieczność elastycznego regulowania wielkości i struktury zatrudnienia w sezonie i poza nim,

6. Większe prawdopodobieństwo obniżenia się jakości świadczonych usług pod wpływem zwiększonego popytu,

7. Niepełne zaspokojenie potrzeb turystycznych,

8. Konieczność inwestowania w rozwój infrastruktury turystycznej.

Wahania okresowe popytu turystycznego

Łagodzenie negatywnych skutków sezonowości:

• Wydłużenie sezonu turystycznego,

• Aktywizacja ludności (ubogich grup społ.) poza sezonem,

• Przedsezonowe i posezonowe obniżki cen,

• Przygotowywanie specjalnych ofert dla wybranych grup klientów,

• Kreowanie nowych form turystyki (t. kongresowa, rodzinna),

• Polityka marketingowa (zachęcanie do wyjazdu poza sezonem),

• Rozwój bazy noclegowej (uniezależnienie od pogody),

• Rozwój bazy towarzyszącej (sportowej, kulturalnej itp.),

• Elastyczna polityka zatrudnienia,

• Pozaturystyczne wykorzystanie obiektów i pracowników poza sezonem.

Metody wyodrębniania wahań sezonowych

Wybór określonej metody wyodrębniania wahań sezonowych zależy przede wszystkim od przebiegu ogólnej tendencji rozwojowej (a dokładniej od rodzaju funkcji, która tę tendencję opisuje) oraz typu wahań sezonowych. Wyróżnia się:

wahania addytywne, których amplituda w analogicznej fazie jest mniej więcej jednakowa (absolutne poziomy wahań sezonowych wyrażone w jednostkach badanego zjawiska - wykres A),

wahania multiplikatywne, których bezwzględna amplituda zmienia się, ale mniej więcej w stałym stosunku (wskaźniki sezonowości wyrażone w procentach - wykres B)

Metody wyodrębniania wahań sezonowych

Istnieje wiele metod wyodrębniania wahań sezonowych. Należy jednak podkreślić, iż tylko niektóre z nich mają charakter uniwersalny. W przypadku większości istnieje wiele warunków ograniczających ich zastosowanie:

1. metoda przeciętnych miesięcznych (stosowana tylko wtedy gdy trend jest wielkością stałą, bez względu na charakter wahań),

2. metoda średnich ruchomych,

3. absolutna (dla wahań addytywnych),

4. względna (w przypadku wahań multiplikatywnych) – obie metody mają zastosowanie wówczas, gdy tendencja rozwojowa jest opisana za pomocą funkcji liniowej,

5. metoda wskaźników łańcuchowych – stosowana tylko dla trendu wykładniczego i wahań sezonowych multiplikatywnych,

6. metoda funkcji trendu (metoda wskaźników) – metoda, która ma zastosowanie zarówno do wahań addytywnych i multiplikatywnych.

Metoda funkcji trendu

Proces wyodrębniania wahań sezonowych metodą funkcji trendu:

1. wyodrębnienie tendencji rozwojowej, czyli określenie modelu trendu opisującego analizowane zjawisko oraz wyznaczenie wartości teoretycznych (ŷ) (przez podstawienie do funkcji trendu poszczególnych numerów okresów);

2. uwolnienie wyrazów szeregu empirycznego ( y ) od wartości teoretycznych (ŷ) poprzez:

• odcięcie od wartości szeregu empirycznego wartości szeregu teoretycznego (wahania addytywne)

• obliczenie ilorazu wartości szeregu empirycznego i wartości szeregu teoretycznego (wahania multiplikatywne)

3) obliczenie surowych wskaźników sezonowości tj. średnich dla jednoimiennych okresów (miesięcy, kwartałów):

gdzie:

si = wartości obliczone w poprzednim etapie, które dotyczą tych samych okresów w poszczególnych latach (np. wartości Si obliczone dla wszystkich pierwszych kwartałów,

n – liczba jednoimiennych okresów (np. liczba pierwszych kwartałów w analizowanym szeregu czasowym).

Metoda funkcji trendu

4) obliczenie współczynnika korygującego (k), czyli średniej arytmetycznej wskaźników surowych:

gdzie:

d – liczba okresów w obrębie jednego roku (np. gdy rozpatrujemy wahania kwartalne, wówczas d = 4, a gdy analizujemy wahania miesięczne, d = 12);

Metoda funkcji trendu

5) obliczanie oczyszczonych wskaźników wahań sezonowych:

• od poszczególnych wskaźników surowych odejmuje się współczynnik korygujący (wahania addytywne):

• poszczególne wskaźniki surowe dzieli się przez współczynnik korygujący (wahania multiplikatywne):

Metoda funkcji trendu

Interpretacja:

1) w przypadku wahań addytywnych ekonomicznej interpretacji podlegają wartości bezwzględne. Za przeciętny poziom zjawiska uznaje się wartość zero. Jeżeli wartość wskaźnika znacząco odchyla się od tego poziomu, oznacza to, że badane zjawisko podlega wahaniom sezonowym.

2) wskaźniki sezonowych wahań multiplikatywnych wyraża się w procentach, dlatego też ich wartość należy przemnożyć przez 100. Ich interpretacja ma wymiar względny, ponieważ odnosi się do przeciętnego poziomu rozwoju zjawiska w ciągu roku, którego wartość przyjmuje się za 100%. Wskaźniki znacznie różniące się od 100% wskazują na występowanie sezonowości, natomiast te, które mają wartość zbliżoną do 100% oznaczają brak wahań sezonowych.

Rachunek satelitarny turystyki

Rachunek satelitarny turystyki jest to system opracowany w celu zaprezentowania informacji dotyczących aktywności gospodarczej związanej z turystyką, ustalenia ekonomicznego znaczenia turystyki dla gospodarki światowej i gospodarek poszczególnych krajów zaakceptowany przez Światową Organizację Turystyki (UNWTO).

Według zaleceń Unii Europejskiej w celu określenia zależności ekonomicznych między różnymi działami gospodarki Główny Urząd Statystyczny prowadzi system rachunku narodowego. Gromadzi się w nim informacje gospodarcze w układzie działów Europejskiej Klasyfikacji Działalności.

Całkowity rachunek wpływu gospodarki turystycznej na gospodarkę poszczególnych krajów prezentuje co roku Światowa Rada Podróży i Turystyki (WTTC).

Rachunek satelitarny turystyki - cele:

Rachunek satelitarny ma za zadanie:

1. mierzyć efekty ekonomiczne turystyki,

2. ustalić jej wkład w gospodarkę narodową w oparciu o parametry makroekonomiczne takie jak:

• produkt krajowy brutto,

• produkcja globalna,

• popyt i podaż turystyczną,

• zatrudnienie,

• wydatki sektora publicznego związane z turystyką.

Rachunek satelitarny turystyki

W rachunku satelitarnym analizujemy wielkość udziału produktów danych działów gospodarki w produkcie turystycznym i porównujemy ją z oszacowanym, zrealizowanym popytem krajowym i zagranicznym na usługi i produkty turystyczne.

W rachunku uwzględnia się informacje o:

• wydatkach turystów przyjezdnych według produktów,

• popycie turystycznym rezydentów i nierezydentów kraju,

• informacje dotyczące wykorzystania produktów turystycznych,

• liczbę pracujących w turystycznych rodzajach działalności według kategorii i płci,

• liczbę osób podróżujących.

Rachunek satelitarny turystyki

Rachunek dzięki opracowanym prognozowanym wskaźnikom gospodarczym pozwala nam określić:

• wydatki konsumpcyjne dotyczące turystyki,

• inwestycje,

• wydatki z budżetu państwa,

• bilans wpływów i wydatków w turystyce międzynarodowej,

• poziom wydatków w turystyce krajowej,

• wydatki na podróże indywidualne i służbowe,

• poziom zatrudnienia,

• udział gospodarki turystycznej w PKB,

• wpływy dewizowe.

Determinanty konsumpcji zrównoważonej

Turystyka zrównoważona - definicja

Zrównoważona turystyka to każda forma rozwoju turystycznego, zarządzania i aktywności turystycznej, która podtrzymuje ekologiczną, społeczną i ekonomiczną integralność terenów, a także zachowuje dla przyszłych pokoleń w nie zmienionym stanie zasoby naturalne i kulturowe tych obszarów.

Cele turystyki zrównoważonej

Jakie są cele turystyki zrównoważonej? To nic innego jak płaszczyzny, w których turystyka ta oddziałuje na obszar turystyczny. Są to zatem:

• cel ekologiczny

• cel ekonomiczny

• cel społeczny

Komentarz:

Cel ekologiczny – zachowanie naturalnych zasobów dla potrzeb turystycznych, redukcji emisji zanieczyszczeń spowodowanych przez turystykę.

Cel ekonomiczny – zapewnienie dobrobytu ekonomicznego ludności goszczącej turystów, utrzymanie i optymalne wykorzystanie infrastruktury turystycznej.

Cel społeczny – osiągnięcie zadowalających możliwości zatrudnienia w turystyce, zapewnienie wypoczynku miejscowym i gościom, ochrona tożsamości kulturowej ludności miejscowej, wzrost partycypacji ludności miejscowej w polityce turystycznej.

Przyczyny wzrostu znaczenia zasad zrównoważonego rozwoju w sektorze turystyki

Znaczenie wprowadzania zasad zrównoważonego rozwoju dla sektora turystyki wynika z kilku podstawowych przesłanek:

1. skala przeobrażeń środowiska przyrodniczego i kulturowego pod wpływem turystyki w niektórych regionach świata osiągnęła poziom krytyczny, który zagraża jej dalszemu rozwojowi,

2. przyroda i środowisko są głównymi zasobami dla środowiska; większość turystów uznaje je za najważniejszy produkt turystyczny w regionie,

3. regiony turystyczne konkurują między sobą w przyciąganiu ruchu turystycznego, a decydującym czynnikiem w tym współzawodnictwie jest ochrona środowiska i zachowanie jego jakości,

4. obserwuje się „zmęczenie” tradycyjną masową turystyką, w niektórych grupach społecznych poszukuje się jej alternatyw,

5. wraz ze zmieniającym się modelem turystyki coraz większa liczba turystów preferuje przyjazne środowisko jako miejsce wypoczynku,

6. przewiduje się, że w przyszłości mieszkańcy regionów turystycznych będą akceptować turystykę przyjazną dla środowiska.

Przykłady działań wpisanych w ideę turystyki zrównoważonej

Nie kwestionując korzystnych skutków gospodarczych związanych z rozwojem turystyki, należy dążyć do ochrony przestrzeni turystycznej poprzez m.in.:

• usuwanie zanieczyszczeń powietrza i wód,

• ograniczanie wytwarzania i emisji hałasów,

• ochronę zasobów flory i fauny,

• tworzenie rezerwatów, obszarów chronionego krajobrazu, parków krajobrazowych i narodowych, obszarów lecznictwa zdrojowego,

• pełną ochronę pomników przyrody,

• kontrolowanie strumieni ruchu turystycznego, które powinno służyć przestrzeganiu dopuszczalnej chłonności turystycznej obszarów.

Ochrona walorów przestrzeni turystycznej musi opierać się na założeniu, że podstawową jednostką ochrony nie może być pojedynczy obiekt czy miejscowość, lecz obszar mający odpowiednio dużą strefę ochronną.

Koncepcja turystyki zrównoważonej

Implementacja zasad zrównoważonego rozwoju turystyki powinna:

• uwzględniać specyfikę kulturową i przyrodniczą obszaru,

• angażować ludność miejscową,

• uwzględniać w analizie kosztów i korzyści działalności turystycznej nie tylko obecną sytuację, ale również przyszłe następstwa, zwracając przy tym uwagę, aby koszty i korzyści były równomiernie rozłożone między turystów i miejscową ludność,

• dążeniem do zachowania przyrody dla następnych pokoleń,

• zintegrowaniem turystyki z innymi działami gospodarki,

• dokonaniem oceny wpływu turystyki na środowisko przyrodnicze i kulturowe oraz podjęciem odpowiednich działań, aby nie był on niekorzystny.

Fazy rozwoju turystyki (zrównoważonej)

Fazy rozwoju turystyki:

• Faza poparcia (50. i 60. lata),

• Faza ostrzegawcza (70. lata),

• Faza przystosowawcza (lata 80.),

• Faza wiedzy (lata 90. i później).

Komentarz:

Faza poparcia [advocacy] (50. i 60. lata) – turystyka i konserwacja środowiska naturalnego uważane były za odrębne zagadnienia, a ewentualne zagrożenia negatywnego wpływu turystyki na środowisko naturalne były z reguły nie zauważane. W opinii ludzi tamtych czasów turystyka była uważana jako prawie idealna, a jej zwolennicy uważali, że wzrost turystyki powinien być wspierany przez rządzących, a nie ograniczany czy nawet kontrolowany.

Faza ostrzegawcza [warning] (70. lata) – obecnie zauważalna w szczególności w przypadku krajów Trzeciego Świata. W fazie tej zauważane są już negatywne skutki, jakie może wywołać rozwój turystyki. Pewnego rodzaju środkiem zaradczym mogą być ostrożne regulacje tego rynku. W końcowym etapie fazy ostrzegawczej pojawiają się ostrzeżenia przed jej kulminacją. Prowadzi to do przewidywania, że dalszy tak intensywny rozwój turystyki doprowadzi do przekroczenia akceptowalnego poziomu tolerancji ze strony środowiska naturalnego. Faza ta rozpoczyna badania i analizę skutków rozwoju turystyki, przewidywania i konstruowania modeli rozwojowych na obszarach recepcji turystycznej.

Faza przystosowawcza [adaptancy] (lata 80.) – w tej fazie pojawiają się propozycje dotyczące możliwości wprowadzania rozwiązań przyczyniających się do pozytywnych skutków rozwoju turystyki na obszarach recepcji. Opcje rozwiązań prezentowane są pod hasłami tzw. turystyki alternatywnej.

Faza wiedzy [knowledge] (lata 90. i później) – wynika ona z rozwoju teorii w zakresie turystyki. Ideologię turystyki alternatywnej zastąpić mają podstawy badawcze i obiektywne, praktyczne działania prowadzące do rozwoju turystyki zgodnej z rozwojem zrównoważonym. Ważne jest spostrzeżenie, że koncepcja turystyki alternatywnej nie jest uważana za rozwiązanie problemów związanych z rozwojem turystyki. Faza wiedzy stanowi istotną podstawę teoretyczną do wprowadzenia turystyki zrównoważonej.

Modele turystyki zrównoważonej

Komentarz:

Skrajnie płytka interpretacja zrównoważonego rozwoju. Koncepcja antropocentryczna, zorientowana na zaspokojenie potrzeb turystów i organizatorów turystyki, oraz szybki wzrost dochodów i eksploatację zasobów przyrody. Może mieć zastosowanie w regionach ubogich, gdzie dotychczasowa gospodarka człowieka przyczynia się do poważnej degradacji środowiska, a turystyka jest zjawiskiem nowym. Jest to koncepcja mniejszego zła. W turystyce dostrzega się czynnik poprawy sytuacji materialnej mieszkańców oraz ochrony środowiska przyrodniczego przez zastąpienie bardziej od niej degradujących form gospodarowania.

Płytka interpretacja zrównoważonego rozwoju. Koncepcja ma charakter antropocentryczny. Zorientowana jest na rozwój turystyki, nastawiony na zachowanie istniejących i tworzenie nowych produktów turystycznych. Może mieć zastosowanie w rozwiniętych regionach turystycznych, gdzie gospodarka jest zdominowana przez turystykę. Zakłada ochronę zasobów turystycznych.

Głęboka interpretacja zrównoważonego rozwoju. Koncepcja zakłada harmonię rozwoju turystyki z ochroną środowiska; polega na promowaniu przede wszystkim ekologicznych form turystyki, sprzyjających podtrzymaniu zasobów środowiska przyrodniczego i kulturowego. Koncepcja ma zastosowanie głównie na terenach, gdzie turystyka jest zjawiskiem stosunkowo młodym lub nie jest silnie rozwinięta. Może być również wprowadzana na terenach zdominowanych przez turystykę, jako tworzenie nowej niszy na rynku turystycznym.

Koncepcja ekocentryczna, rozwój zrównoważony ma zapewnić możliwie jak najszersze zachowanie walorów przyrodniczych i kulturowych przez minimalizację ingerencji człowieka. Zakłada podporządkowanie rozwoju turystyki nadrzędnemu celowi ochrony środowiska. Dotyczy terenów szczególnie cennych pod względem przyrodniczym (np. rezerwatów przyrody), zwłaszcza takich, gdzie ruch turystyczny dotychczas się nie rozwijał lub jest mało intensywny.

Rodzaje turystyki zrównoważonej

Rodzajami turystyki, które najpełniej wpisują się w koncepcję turystyki zrównoważonej są:

• Turystyka łagodna

• Turystyka zielona

• Turystyka odpowiedzialna (przyjazna środowisku)

• Turystyka alternatywna

• Ekoturystyka

• Agroturystyka

• Turystyka wiejska

• Turystyka ACE

Komentarz:

Turystyka łagodna – [soft tourism] istotą tej koncepcji jest przygotowanie oferty bliskiej naturze, pokazującej walory niepowtarzalnego i niezmiennego krajobrazu i wkomponowania rozwoju turystyki w strategie rozwoju regionu.

Turystyka zielona – [green tourism] również akcentuje ochronę przyrody jednak słabością tej formy turystyki jest ograniczenie się jedynie do walorów pojedynczych atrakcji naturalnych występujących w danym obszarze, np. zobaczyć żubry w Białowieży.

Turystyka odpowiedzialna (przyjazna środowisku) – [ responsible, enviromental friendly] – nacisk jest położony nie tylko na środowisko przyrodnicze, lecz także społeczne i kulturowe

Turystyka alternatywna – [alternative] rozumiana jako przeciwieństwo i alternatywa turystyki masowej. Powstała jako forma buntu przeciwko cywilizacji przemysłowej i konsumpcyjnemu modelowi życia, który powoduje niszczenie środowiska i autentycznych relacji między ludźmi. Obecnie jest to rozumiana jako tzw. „turystyka małej skali”.

Ekoturystyka – rozumiana jako forma aktywnego i dogłębnego zwiedzania obszarów o wybitnych walorach przyrodniczych i kulturowych, która nie niszczy harmonii ekosystemów przyrodniczych i odrębności kulturowej lokalnych społeczności oraz dostarcza środków finansowych dla ochrony tych elementów. Ekoturystyka jest uznawana za najczystszą formę podróżowania przyjaznego środowisku.

Agroturystyka – w tym przypadku gospodarstwo rolne stanowi bazę noclegową oraz główną atrakcję dla turysty.

Turystyka wiejska – jej podstawą jest przyjazd na tereny wiejskie.

Turystyka ACE – pewnego rodzaju turystyka łącząca turystykę przygodową (adventure), kulturową (cultural) oraz ekoturystykę (ecotourism).

Rodzaje turystyki – zakresy

Czynniki oddziaływania na środowisko

Istotne czynniki prowadzące do negatywnego wpływu na środowisko:

• zbyt duża liczba turystów

• nieodpowiednie zachowania turystów

• niewłaściwa organizacja ruchu turystycznego

• nieodpowiednia organizacja przestrzeni użytkowanej przez turystów

Komentarz:

Pkt 1. zbyt duża liczba turystów – w latach 70. i 80. poszukiwano metod wyliczenia bezpiecznych dla środowiska wskaźników (ilościowych) dotyczących liczby turystów, odwiedzających na określonym obszarze realizujących cele rekreacyjne (turystyczne). Wiązało się to z rozwojem w tych latach turystyki masowej i jej negatywnym wpływem na środowisko naturalne. Określenie takiej dopuszczalnej liczby osób, których liczebność nie wywoła swoją obecnością negatywnego wpływu (skutków obecności) jest przede wszystkim istotne dla obszarów charakteryzujących dużą intensywnością ruchu turystycznego. Wskaźniki dopuszczalnej liczby osób zostaną zaprezentowane na kolejnym slajdzie.

Pkt. 2 zachowania turystów wymieniane są jako jedno z głównych czynników stanowiących zagrożenie dla walorów przyrody. Czasami mała grupka osób (źle się zachowujących) może wyrządzić większe szkody, niż liczna grupa wyedukowanych turystów. Podstawą w tym względzie jest edukacja, prowadząca do większej wiedzy na temat walorów przyrodniczych, odwiedzanego miejsca, regulaminu zachowania, co przekłada się na postawę, zrozumienie oraz zachowania prowadzące do prawidłowych działań (postępowań).

Drugą grupą czynników wpływających oddziaływanie na środowisko naturalne wywołujące określone zachowania się turystów mają motywy, jakimi ludzie kierują się podejmując decyzję o podróży i dlatego też powiemy sobie o nich w dalszej części naszej lekcji.

Pkt. 3 organizacja ruchu turystycznego rozumiana jest tutaj jako nadzorowanie ruchu zwiedzających oraz sterowanie nim w sposób pośredni regulując również liczebność turystów, ale także ich zachowania. Zasady takiej organizacji są możliwe lub łatwiejsze, jeśli dany obszar ma tzw. Gospodarza, czyli instytucję zarządzającą – może to być gmina, nadleśnictwo, zarząd parku krajobrazowego lub dyrekcja parku narodowego.

Pkt. 4. odnosi się do braku infrastruktury lub niewystarczającej infrastruktury, przystosowania danego obszaru do zwiedzania, czyli nieprawidłowości w organizacji przestrzeni użytkowanej przez turystów.

Organizacja przestrzeni turystycznej, czyli obszaru intensywnie przez turystów odwiedzanego i charakteryzującego się wysokiej wartości walorami przyrody winno obejmować przystosowanie go do zwiedzania. Działania te muszą więc uwzględniać równocześnie potrzeby i bezpieczeństwo turystów, ale także ochronę środowiska naturalnego. Odnosi się to do zagadnienia zagospodarowania turystycznego lub inaczej mówiąc infrastruktury turystycznej.

Wskaźniki dopuszczalnej liczby osób

Podstawowym wskaźnikiem w tym zakresie jest chłonność turystyczna, którą definiuje się następująco:

"Oznacza maksymalną liczbę uczestników ruchu turystycznego, którzy mogą równocześnie przebywać na danym obszarze nie powodując dewastacji i degradacji środowiska naturalnego, a tym samym pogorszenia warunków wypoczywania".

Uszczegóławiając to pojęcie możemy powiedzieć o następujących wskaźnikach dopuszczalnej liczby osób:

• Naturalna chłonność rekreacyjna terenów niezagospodarowanych

• Pojemność rekreacyjna terenów z infrastrukturą turystyczną

• Przepustowość szlaków turystycznych

Motywy wyjazdów turystycznych

• potrzeba doznania nowych przeżyć, odkrycia czegoś nowego,

• potrzeba wypoczynku poza miejscem zamieszkania,

• oglądanie nowych, pięknych krajobrazów,

• poznawanie przyrody i delektowanie się nią,

• uczestnictwo w sporcie,

• poznawanie nowych ludzi, udział w spotkaniach towarzyskich,

• ucieczka od hałasu i zanieczyszczeń,

• poprawa stanu zdrowia i kondycji fizycznej,

• moda,

• ucieczka od otoczenia społecznego (rodziny, pracy itp.

Zasady turystyki zrównoważonej

• propagowanie przez turystykę zdrowego i produktywnego trybu życia w harmonii z przyrodą, zbliżanie ludzi różnych narodowości, uczenie tolerancji,

• rozwój turystyki ma przyczyniać się do zachowania zasobów przyrody oraz ochrony rdzennej kultury społeczności lokalnych,

• rozwój turystyki powinien opierać się na różnorodności walorów naturalnych i kulturowych oraz sprzyjać utrzymaniu tej różnorodności,

• rozwój turystyki w regionach powinien dokonywać się przy udziale ludności miejscowej, począwszy od etapu planowania; powinien też kreować nowe źródła dochodów,

• rozwój turystyki powinien być zintegrowany z planowaniem na różnych szczeblach gospodarki,

• działalność usługowa i produkcyjna w turystyce powinna zmierzać do zmniejszenia ilości odpadów oraz oszczędności energii i wody, eliminować z użycia substancje niebezpieczne dla środowiska, stymulować personel, klientów i społeczności lokalne dla zachowań proekologicznych,

• kraje powinny promować politykę otwartego systemu rynkowego w turystyce, wolną wymianę usług turystycznych, podporządkowaną zasadom zrównoważonego rozwoju i respektującą międzynarodowe prawo ochrony środowiska.

Instytucje i organizacje propagujące ideę turystyki zrównoważonej

• Parlament Europejski

• Rada Europy

• Międzynarodowa Organizacja Turystyczna (UNWTO)

• Światowa Rada Podróży i Turystyki (World Travel and Tourism Council)

• Światowy Fundusz na rzecz Przyrody (World Wide Fund for Nature)

• Europejska Federacja Parków Narodowych i Krajobrazowych (EUROPARC)

Adresaci działań instytucjonalnych na rzecz upowszechnienia turystyki zrównoważonej

• podmioty działające w sektorze turystycznym,

• instytucje zajmujące się planowaniem i udostępnianiem obszarów dla turystyki,

• instytucje ochrony przyrody,

• władze rządowe i lokalne,

• a także sami turyści i mieszkańcy obszarów recepcyjnych

Efekty działań instytucjonalnych

Efektem działalności wcześniej wymienionych instytucji i organizacji są liczne opracowania, dokumenty, programy i akcje na rzecz rozpowszechniania turystyki zrównoważonej w różnych jej aspektach i częściach świata, z których na szczególne podkreślenie zasługują:

• Agenda 21 dla Podróży i Gospodarki Turystycznej (Agenda 21 for the Travel and Tourism Industry),

• Globalny kodeks etyki w turystyce (Global Code of Ethics for Tourism),

• Zrównoważona turystyka – eliminacja ubóstwa (Sustainable tourism – Eliminating Poverty),

• Rekomendacja Rady Europy No. R (95) 10,

• Podstawowe kierunki dotyczące zrównoważonego rozwoju turystyki europejskiej,

• certyfikat Green Globe

Znakowanie ekologiczne w turystyce

• Blue Flag (Niebieska Flaga)

• Certyfikat PAN Parks

• Europejska karta turystyki zrównoważonej na obszarach chronionych (inicjatywa EUROPARC)

• Green Globe