Ujęcie definicyjne

Grupa społeczna według Piotra Sztompki - zbiór jednostek, w którym wspólnota pewnych istotnych społecznie cech wyraża się w tożsamości zbiorowej i towarzyszą temu kontakty, interakcje, stosunki społeczne, które w jej obrębie są częstsze i bardziej intensywne niż z osobami z zewnątrz.

Rodzaje więzi w grupie społecznej:

• więź obiektywna

• więź subiektywna

• więź behawioralna

Tożsamość zbiorowa

Tożsamość zbiorowa – poczucie wspólnoty i identyfikacja z członkami pewnej zbiorowości.

• subiektywnie sformułowane „my”

• świadomość odrębności od tych, których określamy „oni”

Więź obiektywna

• poczucie wspólnoty wynikające z podobieństwa sytuacji życiowej

• Emile Durkheim – solidarność mechaniczna

• Robert Merton i Paul Lazarsfeld – homofilia

• Homofilia – upodobanie do podobieństwa

Więź subiektywna

• poczucie wspólnoty z członkami grupy, do której należymy

• wspólnota przekonań, wierzeń, wartości, światopoglądu

• poczucie bliskości z kimś wynikające z określonych warunków

Więź moralna

• odmiana więzi subiektywnej

• szczególna relacja do innych objętych kategorią „my”

• zaufanie – godne postępowanie wobec nas

• lojalność – nienaruszanie zaufania

• solidarność – troska o interesy innych

Patologia więzi moralnej

• atrofia więzi moralnej

• zanik wiążących powinności (wymiar treściowy)

• zawężenie kategorii „my”

• antyteza zaufania → kultura cynizmu

• antyteza lojalności → kultura manipulacji

• antyteza solidarności → kultura obojętności

• amoralny familizm (Edward Banfiled)

• obronny odruch wrogości

• nieufność wobec szerszych zbiorowości

• egoistyczna atomizacja

• całkowita destrukcja wspólnoty

• afirmacja własnych interesów jednostki

Kategoria społeczna

• Kategoria społeczna – zbiór ludzi podobnych pod względem jakiejś istotnej społecznie cechy, którzy są świadomi tego podobieństwa i swojej odrębności od innych.

• Konflikt tożsamości – interesy kategorii są odmienne a lojalności nie pokrywają się.

• Konflikt tożsamości – rozdarcie osobowościowe, które wynika z równoczesnej przynależności do grup, które mają odmienne a nawet sprzeczne cele i interesy.

Więź behawioralna

• częstsze wchodzenie w kontakty z „naszymi” niż „obcymi”

• częstsze inicjowanie kontaktów z członkami „naszej” kategorii niż z przedstawicielami innych kategorii

• częstsze wchodzenie w kontakty z „naszymi” a rzadsze inicjowanie tych kontaktów na zewnątrz

• wyraża się w realnych zachowaniach

• podobne lub wspólne działania podejmowane przez członków grupy

Zjawisko równoczesnej partycypacji

• rodzina

• wspólnota terytorialna

• sąsiedztwo

• krąg przyjaciół

• grupa pracownicza

• kościół

• klasa szkolna

• stowarzyszenie

• klub

• koło zainteresowań

• drużyna sportowa

• oddział wojskowy

• etc.

Konflikt partycypacji

• niezgodne interesy grup

• niezgodne lojalności

• sprzeczność interesów

• zaniedbanie zadań

Grupa zorganizowana

GRUPA SFORMALIZOWANA

• wyraźna regulacja normatywna

• klarowne rozróżnienie statusów

• jednoznaczna siatka obowiązków i praw

• formalnie określone sposoby egzekucji obowiązków

GRUPA NIESFORMALZOWANA

• luźne formy organizacji

• nieostre określenie organizacji

• spontaniczna realizacja organizacji

Więź kooperacyjna

• podział funkcji między pozycjami społecznymi

• komplementarność ról

• poczucie wspólnoty oparte na wzajemnej niezbędności członków grupy do realizacji celów indywidualnych i zbiorowych

• Emile Durkheim – solidarność organiczna

• podział pracy

• Robert Merton i Paul Lazarsfeld - heterofilia

Konflikt pozycji

• Konflikt pozycji – wymóg realizacji niezgodnych ze sobą celów przy pomocy nie dających się pogodzić sposobów postępowania.

• Konflikt pozycji = Konflikt przynależności

Odmiany grup społecznych

• diada – grupa dwuosobowa (Georg Simmel)

• triada – grupa trzyosobowa (koalicja, „dziel i rządź”, mediacja, reprezentacja, uformowanie większości)

• kwadrat

• pięciokąt

• grupa dożywotnia – wystąpienie z niej nie jest możliwe

• grupa ekskluzywna – przyjęcie obwarowane rygorystycznymi warunkami

• grupa inkluzywna – akceptuje wszystkich chętnych

• grupa istotna – obdarzona subiektywnym znaczeniem

• grupa odniesienia – wiążą nas z nią subiektywne „wirtualne relacje”, mimo, iż do niej nie należymy.

• grupa odniesienia normatywnego – czerpiemy z niej wartości i normy

• grupa odniesienia porównawczego – konfrontujemy z nią nasze osiągnięcia

• grupa mała (rodzina)

• grupa większa (studenci jednego wydziału)

• grupa wielka (naród)

• grupa istniejąca krótko – przelotne znajomości

• grupa długotrwała – znaczna trwałość, czasami dożywotnia (organizacja i kultura)

• grupa najtrwalsza – zachowuje ciągłość i tożsamość, mimo zmiany składu