WITAMINY
Witaminami nazywamy organiczne składniki pokarmowe, które nie dostarczają energii, ani budulca dla nowo tworzących się komórek, są jednak niezbędne do prawidłowego funkcjonowania ustroju. Witaminy są związkami
o stosunkowo malej masie cząsteczkowej i różnorodnej budowie chemicznej. W porównaniu z podstawowymi składnikami pokarmowymi takimi jak białko tłuszcze i węglowodany, ilość witamin potrzebna do normalnego funkcjonowania jest znikoma. Zdecydowana większość witamin nie może być syntetyzowana przez nasze organizmy, dlatego też muszą być dostarczane z pożywieniem:
• pochodzenia roślinnego
• zwierzęcego gdzie witaminy nagromadzone są uprzednio z materiału roślinnego,
• w gotowej formie w postaci suplementów
• jako prowitaminy, które po spożyciu mogą być przez organizm człowieka
przetwarzane na witaminy.
Istnieją również tzw. antywitaminy (np. awidyna w białku jajek) – czyli związki chemiczne podobne do witamin
pod względem składu i budowy, mogące wchodzić w połączenia, za pośrednictwem, których witaminy spełniają swoją
rolę w organizmie, ale niezdolne do wykonywania tej roli.
Brak lub niedobór witamin w pożywieniu pociąga za sobą znaczne zaburzenia w przemianie materii i energii,
wywołując takie schorzenia jak:
• Hipowitaminoza: zespół objawów chorobowych wywołanych zbyt małą ilością jednej lub kilku witamin w organizmie.
Występuje na skutek małej ilości witamin w diecie lub upośledzeniem wchłaniania witamin z pokarmu,
czy też większego ich zapotrzebowania (okres ciąży).
• Hiperwitaminoza: zespół objawów chorobowych wywołanych nadmiarem witamin w organizmie. Dotyczy to witamin
rozpuszczalnych w tłuszczach czyli A, D, E, K. Objawy są następujące: wymioty, biegunka, świąd skóry,
uczucie zmęczenia i osłabienia, drętwienie kończyn.
• Awitaminoza: zespół chorobowy wywołany głębokim niedoborem określonej witaminy.
Objawy to schorzenia charakterystyczne dla braku danej witaminy.
Po dziesiątkach lat badań stwierdzono ścisły związek pomiędzy witaminami a enzymami, które normują procesy przemiany materii i energii w ustroju. Zbadano że szereg enzymów powstaje przez połączenie różnych witamin z białkiem.
W ten sposób choroba wywołana brakiem lub niedoborem witamin w pokarmach jest w swej istocie następstwem niedostatecznej aktywności odpowiedniego enzymu, który katalizuje odpowiednie ogniwo przemian chemicznych.
Dodatkowe pojęcia powiązane z witaminami:
Biodostępność – jest to stopień w jakim dany związek uwalnia się z pożywienia które przyswajamy a następnie
w jakim stopniu jest wchłaniany i rozprowadzany do tkanek.
Aktywność biologiczna – jest to stopień w jakim dana witamina jest przyswajana i jak duży wywiera wpływ na organizm
w formie aktywnej. Na aktywność ma wpływ wiele czynników np. stosowane leki, dieta, stres
a także okresy w życiu takie jak ciąża, karmienie piersią czy hospitalizacja.
Czym nie są witaminy?!
Witaminy są tabletkami wzmacniającymi a nie substytutami pożywienia!
Wielu ludzi myśli ze łykając garści leków mogą zastąpić pożywienie. Niestety to nie prawda. W rzeczywistości nie można ich przyswoić bez spożywania pokarmów. Istnieje kilka bardzo błędnych mitów na temat witamin:
1. Nie wolno oczekiwać, że zachowamy zdrowie nie jedząc a przyjmując jedynie witaminy
2. Witaminy nie są substytutami białek, minerałów, tłuszczy, węglowodanów czy wody
tzn. nie mogą ich zastąpić
3. Witaminy same w sobie nie są elementami struktur naszego ustroju
4. Witaminy są elementem wzmacniającym, nie mają wartości kalorycznej ani energetycznej
Jak działają witaminy?!
„Witaminy regulują procesy metaboliczne przez systemy enzymatyczne ustroju.
Niedobór jednej z nich może być groźny dla całego organizmu”
Witaminy są składnikami układów enzymatycznych, które są niezbędne do aktywacji pracy enzymów i działają jako
ko-faktory, umożliwiają i regulują poszczególne procesy metaboliczne ustroju, zestrajają ze sobą pozwalając zachować sprawność organizmu. W porównaniu z innymi składnikami odżywczymi przyswajanie witamin jest minimalne (śladowe). Natomiast niedobór jednej z nich może spowodować przykre skutki dla całego organizmu.
Nazwy witamin…
Witaminy pierwotnie zostały oznaczone literami ze względu na to że gdy je odkrywano nie znano ich budowy i nie można było nazwy oprzeć na chemicznym wzorze.
Znane nam witaminy to:
• Witamina A (retinol, karoten)
• B1 (tiamina)
• B2 (ryboflawina)
• B3 (niacyna, amid kwasu nikotynowego)
• B4 (cholina)
• B5 (kwas pantotenowy)
• B6 (pirydoksyna)
• B7 (Biotyna, witamina H)
• B8 (Inozytol)
• B9 (kwas Foliowy)
• B10 (PABA, Witamina H1)
• B12 (kobalamina, cyjanokobalamina)
• B13 (kwas orotowy)
• B15 (kwas pangamowy, DMG, dimetyloglicyna)
• B17 (amigdalina)
• Witamina C (kwas askorbinowy)
• Witamina D (kalciferol, ergosterol)
• Witamin E (tokoferol)
• Witamin F (kwasy tłuszczowe)
• Witamina G (ryboflawina B2)
• Witamina H (biotyna, B7)
• Witamina K (menadion)
• Witamina L (konieczna do prawidłowej laktacji)
• Witamina M (kwas foliowy, B9)
• Witamina P (bioflawonoidy)
• Witamina PP (amid kwasu nikotynowego)
• Witamina T (substancje wzrostowe)
Witamina A (akseroftol, retinol)
Jest to witamina rozpuszczalna w tłuszczach. Oprócz tłuszczy jak do prawidłowego wchłonięcia wymaga składników nieorganicznych.
Jest w pewnym stopniu magazynowana w organizmie. Rozróżniamy dwie formy : „gotowa” witamina A nazywana inaczej retinolem,
która występuje jedynie w produktach pochodzenia zwierzęcego, oraz prowitaminy A znana pod nazwą karoten, występująca zarówna
w pokarmach pochodzenia zwierzęcego jak i roślinnego. Beta-karoten traktowany jest jako bardziej pożądany gdyż jest mniej toksyczny niż „gotowa” witamina A.
Chociaż została odkryta jako jedna z pierwszych witamin, wciąż odkrywa przed nami tajemnice. Pod tą nazwą kryje się wiele substancji chemicznych, które występują w produktach pochodzenia zwierzęcego i odznaczają się podobną aktywnością biologiczną.
Witamina A odgrywa istotną rolę w rozwoju i różnicowaniu się komórek organizmu, zwłaszcza komórek nabłonka i tkanki kostnej.
Jest niezbędna w procesie widzenia, stanowiąc istotny składnik purpury wzrokowej. Wpływa również na spermatogenezę, rozwój łożyska
i wzrost embrionu. Optymalna podaż tej substancji zapewnia prawidłową aktywność układu immunologicznego. Wzmacnia zarówno jego komponentę humoralną, jak i komórkową. Odpowiada za prawidłową czynność błon śluzowych oczu, układu pokarmowego, oddechowego
i moczowo-płciowego oraz przebieg odpowiedzi IgA-zależnej.
Nie można pominąć jej roli w metabolizmie skóry. Według niektórych autorów należy do najbardziej skutecznych substancji opóźniających procesy starzenia. Przyspiesza odnowę naskórka, wpływając na syntezę białek, metabolizm i podziały komórkowe. Wskutek poprawy struktury warstwy rogowej dochodzi do wzmocnienia funkcji ochronnej naskórka i zmniejszenia utraty wody przez skórę. W warstwach skóry właściwej pobudza wytwarzanie kolagenu i elastyny. Stymuluje reakcję przekształcenia fibroblastów o niskiej aktywności w komórki odznaczające się stosunkowo dużą produkcją kolagenu, co w efekcie poprawia jędrność, elastyczność oraz nawilżenie skóry.
Witamina A zabezpiecza też powstały kolagen przed degeneracją, pobudza przebudowę włókien retikulinowych i powstawanie nowych naczyń krwionośnych w warstwie brodawkowatej skóry właściwej. Wywiera również znaczący wpływ na równowagę wodno-tłuszczową,
dzięki czemu ogranicza szorstkość i złuszczanie skóry.
Funkcje, zalety:
• Zapobiega kurzej ślepocie (pogorszenie widzenia po zmroku), poprawia ostrość widzenia, jest to środek pomocny w leczeniu wielu
chorób wzorku (bierze udział w syntezie barwników w siatkówce oka)
• Wspomaga poprane funkcjonowanie układu odpornościowego
• Wspomaga ochronę układu oddechowego („uszczelnia” błony śluzowe)
• Skraca czas trwania chorób infekcyjnych
• Wzmacnia nabłonki naszej skóry (zapobiega wysuszaniu i rogowaceniu)
• Pomaga usuwać przebarwienia skórne powstające z wiekiem
• Przydana w leczeniu trądziku
• Przydatna w leczeniu zmarszczek
• Przydatna w leczeniu liszai, ropni, czyraków i otwartych owrzodzeń
• Wspomaga leczenie rozedmy i nadczynność tarczycy
• Niezbędna dla rozwoju kości, zębów, prawidłowej czynności narządów płciowych
Zalety nie potwierdzone:
• Łagodzi skutki stresu
• Zapobiega powstawaniu nowotworów
• Zapobiega przed szkodliwymi skutkami działania na organizm zanieczyszczeń środowiska
Najlepsze źródła naturalne:
• Świeże morele, dynia, przeciery owocowe (zimą), arbuz, melon kantalupa
• Szparagi, brokuły, marchew, cykoria, kapusta włoska, liście sałaty, ziele goryczy, szpinak, ziemniaki
• Olej z rybich wątróbek, wątroba, jaja , mleko i jego przetwory
Co wpływa na polepszenie wchłaniania:
• kompleks witamin B, witamina C, witamina D, witamina E, wapń, fosfor, cynk, obecność tłuszczu.
Co wpływa na pogorszenie wchłaniania:
• światło, wysoka temperatura, powietrze, siarczan żelaza, dikumarol, środki przeczyszczające, sterydy, PCB (polichlorowane difenyle),
benzoesan sodu, azotyny, aflatoksyny, DDT, biegunki, dysfunkcje żółci i trzustki, niedobory witaminy D, kofeina, nikotyna, alkohol
Objawy niedoboru:
• Kseroftalmia (wysychanie rogówki, spojówki a nawet całego oka)
• Kurza ślepota (gorsze widzenie o zmierzchu)
• Skłonność do infekcji układu oddechowego
• Sucha szorstka skóra
• Zmiany w błonach śluzowych
• Utrata apetytu, masy ciała
• Zaburzenia wzrastania kości
• Nieprawidłowe tworzenie się szkliwa
• Biegunka
• Opóźnienie w rozwoju
• Ścieńczenie kości
• Kamienie nerkowe
• Obniżona synteza hormonów steroidowych
Objawy przedawkowania:
• Zażółcenie skóry
• Utrata włosów
• Nudność, biegunka
• Łuszczenie skóry
• Zaburzenia widzenia
• Bóle stawów
• Zaburzenia miesiączkowania
• Notoryczne zmęczenie
• Migreny
• Nabrzmiała wątroba i śledziona
• Krwawienie z dziąseł
• W ciąży możliwe zniekształcenie kości długich płodu
Nie stosuj jeśli…
• Jesteś uczulony na witaminę A lub jej pochodne
Poradź się lekarza jeśli…
• Chorujesz na mukowiscydozę
• Masz przewlekłą biegunkę
• Masz cukrzycę
• Masz problemy z trzustką ,nerkami, wątrobą czy tarczycą
Wiek powyżej 55 lat…
• Skonsultuj się z lekarzem co do dopuszczalnej dawki aby zapobiec zatruciu
• Z reguły występuje niedobór zadbaj o suplementację
Witamina A a ciąża…
• Unikaj dużych dawek (może doprowadzić do zniekształceń kośćca u płodu)
• Stosuj mniejsze dawki lub na czas ciąży odstaw suplementację
Witamina A a karmienie piersią…
• Unikaj dużych dawek
Co jeszcze…?!
• W przypadku zatrucia licz się z ciężkim okresem niestety trwającym nawet do kliku tygodni
• Dzieci są bardzo wrażliwe na działanie witaminy A i łatwo o zatrucie dlatego stosuj zalecane lub pomniejszone dawki
• Nie należy przyjmować z parafiną
• Witamina A działa najlepiej w połączeniu z witaminami grupy B, D i E, wapniem, fosforem, cynkiem
• Witamina A chroni także witaminę C przed utlenieniem
Interakcje z innymi składnikami czy lekami:
• Olej mineralny, izoretinol, neomycyna, sukralfat -> zwiększają prawdopodobieństwo zatrucia
• Leki przeciwzakrzepowe -> wzrasta skłonność do krwawień
• Leki alkalizujące ->obniżają wchłanianie witaminy A,D,E,K
• Cholestyramina -> obniża wchłanianie witaminy A
• Doustne środki antykoncepcyjne -> wzrasta stężenie witaminy A
• Tytoń -> zmniejsza wchłanianie. U palaczy należy wspomagać się suplementacją
• Alkoholizm -> zaburza metabolizm witaminy
Witamina B1 (aneuryna, tiamina)
Jest to witamina rozpuszczalna w wodzie. Tak jak w przypadku wszystkich witamin grupy B jak i innych rozpuszczalnych w wodzie
jest regularnie wydalana z organizmu bez tworzenia zapasów dlatego należy ją codziennie uzupełniać. Witaminy z grupy B razem działają lepiej niż każda z osobna. Zapotrzebowanie wzrasta podczas choroby, stresu i w okresie rekonwalescencji po operacjach chirurgicznych. Nazywa się ją „witaminą moralności” z powodu korzystnego działania na układ nerwowy oraz psychikę.
Zanotowano w wyniku jej działania lekkie działanie diuretyczne (moczopędne).
Funkcje, zalety:
• Wspomaga wzrost
• Poprawia nastrój
• Ułatwia trawienie zwłaszcza węglowodanów
• Utrzymuje prawidłowość funkcjonowania układu nerwowego, serca i mięśni
• Pomocna w chorobie morskiej i lokomocyjnej
• Wspomaga leczenie półpaśca
• Łagodzi bóle po zabiegach stomatologicznych
• Niezbędna do prawidłowej funkcji błon śluzowych
• Stosowana w leczeniu ber-beri
Zalety nie potwierdzone:
• Leczenie depresji
• Zapobieganie zmęczenia
• Poprawia apetyt
• Do odstraszania insektów (duże dawki tiaminy powodują wydzielanie nieprzyjemnego zapachu)
Najlepsze źródła naturalne:
• Nerki, wątroba wołowa, wieprzowina
• Drożdże piwne, mąka (ryżowa, pełnoziarnista)
• Otręby ryżowe, brązowy ryż, nasiona słonecznika i pszenicy, soja
• Fasola karłowa, Garnbazo
• Łosoś
Co wpływa na polepszenie wchłaniania:
• kompleks witamin B, witamina B2, witamina B3, witamina C, witamina E, mangan, magnez
Co wpływa na pogorszenie wchłaniania:
• alkohol, wysoka temperatura, środowisko zasadowe, promieniowanie jonizujące, nadczynność tarczycy, tanina, kofeina, soda do
pieczenia, barbiturany, środki neutralizujące kwasy, estrogen, antybiotyki, środki antykoncepcyjne
Objawy niedoboru:
• beri-beri
• brak apetytu, nudności, wymioty, biegunka
• zmęczenie, zaburzenia układu nerwowego, depresja, utrata koncentracji, zaburzenia osobowości
• bolesność i zaniki mięśniowe, mrowienie
• obrzęk kończyn górnych i dolnych
• powiększenie serca
Objawy przedawkowania:
• zawroty głowy
• duża dawka tiaminy może spowodować objawy nadwrażliwości przypominające wstrząs anafilaktyczny
• opryszczka
Nie stosuj jeśli…
• masz alergię na witaminy grupy B
Poradź się lekarza, jeśli…
• chorujesz na wątrobę lub nerki
Wiek powyżej 55 lat…
• nie ma przeciwwskazań
Witamina B1 a ciąża…
• stosuj zalecane dawki lub odstaw
• Poradź się lekarza
Witamina B1 a karmienie piersią…
• Nie ma przeciwwskazań
Co jeszcze…?!
• Unikaj sody kiedy stosujesz tiaminę
• Nadmiar tiaminy wydalany jest przez nerki
• Najlepiej zażywaj suplementy o tych samych porach
• Tiamina nie ulega zniszczeniu pod wpływem zamrażania
Interakcje z innymi składnikami czy lekami:
• Leki zmniejszające napięcie mięśniowe -> nasilona reakcja wiotczenia mięśni uprzedź lekarza że bierzesz tiaminę.
• Tytoń -> obniża wchłanianie
• Alkohol -> obniża wchłanianie tiaminy która jest niezbędna w metabolizowaniu alkoholu
• Napoje z dodatkiem cytrynianów i węglanów -> zmniejszają wchłanianie
Witamina B2 (ryboflawina)
Witamina rozpuszczalna w wodzie. Łatwo się wchłania, ale też jak wszystkie witaminy z grupy B szybko zostaje usunięta z organizmu. Podczas jej utraty można zanotować utratę białek. Ni jest magazynowana w organizmie i musi być codziennie dostarczana.
Inaczej znana jest jako witamina G. Sytuacje stresowe podwyższają zapotrzebowanie na te witaminą.
Pełni rolę koenzymu (substancji niezbędnej do odpowiedniej aktywności enzymów) w przemianach aminokwasów, tłuszczów i białek
oraz w wytwarzaniu energii w łańcuchu oddechowym. Jest nieodzowna w utrzymaniu prawidłowych funkcji narządu wzroku,
układu nerwowego i systemu odpornościowego. Współuczestniczy z witaminą A w prawidłowym funkcjonowaniu błon śluzowych,
dróg oddechowych, nabłonka naczyń krwionośnych i skóry.
Niedobór tej witaminy może objawiać się zapaleniem kącików ust, pękaniem warg i światłowstrętem. Obserwowane są również
łojotokowe zmiany w nosie i uszach, uszkodzenie rogówki, zmiany przewodu pokarmowego, odbytu, moszny i żeńskich zewnętrznych narządów płciowych.
Funkcje, zalety:
• Poprawia widzenie, łagodzi objawy zmęczonych oczu
• Przyczynia się do leczenia śluzówki jamy ustnej, warg i języka
• Poprawia wygląd skóry, włosów i paznokci
• Wspomaga wzrost i procesy rozrodcze
• Bierze udział w metabolizmie węglowodanów, białek i tłuszczy
• Wspomaga leczenie infekcji, chorób żołądka, poparzeń, alkoholizmu, chorób wątroby
Funkcje , zalety nie potwierdzone:
• Zapobiega powstawaniu raka
• Wspomaga leczenie niepłodności
Najlepsze źródła naturalne:
• Mleko, sery, jaja, jogurty
• Migdały, ziarna pszenicy, drożdże piwne
• Podroby (wątroba, nerki)
• Kurczaki
Co wpływa na polepszenie wchłaniania:
• witamina B1, witamina B3, witamina B6, witamina C, fosfor, błonnik, selen
Co wpływa na pogorszenie wchłaniania:
• światło, środowisko zasadowe, estrogen, alkohol, tłuszcz, środki anty koncepcyjne, dwutlenek siarki, wysoka temperatura
Objawy niedoboru:
• Aryboflawinoza – „zajady” (pęknięcia i owrzodzenia w kącikach ust)
• Uszkodzenia rogówki
• Zmęczenie, bezsenność
• Zawroty głowy
• Drżenie
• Świąd i łuszczenie się skóry nosa, ust, czoła, uszu
• Nadwrażliwość na światło
• Zapalenie języka i warg
Objawy przedawkowania:
• Ciemny mocz
• Nudności i wymioty
Nie stosuj, jeśli…
• Masz alergię na witaminę B2
• Przewlekle chorujesz na nerki
Poradź się lekarza, jeśli…
• Planujesz lub już jesteś w ciąży
Wiek powyżej 55 lat:
• Wzrasta zapotrzebowanie na witaminę B2
Witamina B2 a ciąża:
• Nie stosuj dużych dawek lub odstaw na jakiś czas
Witamina B2 a karmienie piersią:
• Nie stosuj dużych dawek
Co jeszcze…?!
• Jeśli masz sprawne nerki nie ma żądnych efektów ubocznych
• Wszystkie sytuacje stresowe wymagają uzupełniania witamin z grupy B
• Witamina B2 najskuteczniej działa w połączeniu z witamina B6 i C oraz niacyną
• Osoby pijące dużo alkoholu powinny stosować suplementacje ryboflawiny gdyż alkohol zaburza jej wchłanianie
Interakcje z innymi składnikami czy lekami:
• Probenecydy -> zmniejsza efekt działania
• Leki antydepresyjne -> zmniejsza efekt działania
• Fenotiazyny -> zmniejsza efekt działania
• Tytoń -> obniża wchłanianie
• Alkohol -> zaburza wchłanianie
Witamina B3 (PP, niacyna, kwas nikotynowy, nikotynamid)
Jest to witamina rozpuszczalna w wodzie, należy do grupy witamin B. Z tryptofanu (aminokwas) organizm sam może sobie ją zsyntetyzować. Bardzo potrzebna przy syntezie hormonów płciowych takich jak estrogenów, progesteronu, testosteronu, a także kortyzonu,
tyroksyny i insuliny. Jest bardzo potrzebna do prawidłowego funkcjonowania mózgu i całego układu nerwowego.
Jest jedną z niewielu witamin, które pomimo gotowania nie „uciekają” nam z potraw.
Funkcje, zalety:
• Pomaga obniżyć cholesterol i poziom trój glicerydów
• Pomaga w zwalczaniu pleśniawki i nieprzyjemnego zapachu z ust
• Zmniejsza nasilenie niektórych rodzajów biegunek
• Pomaga zapobiegać migrenom i łagodzi ich przebieg
• Wspomaga krążenie i obniża ciśnienie tętnicze krwi
• Bierze udział w metabolizmie tłuszczów i wspomaga układ pokarmowy łagodząc zaburzenia.
• Zapobiega chorobie morskiej i lokomocyjnej
Funkcje, zalety niepotwierdzone:
• Leczenie depresji
• Zwiększa popęd seksualny
• Leczenie trądu
Najlepsze źródła naturalne:
• Łosoś, miecznik, tuńczyk, halibut
• Wątroba wołowa, wieprzowina, cielęcina, kurze białe mięso
• Drożdże piwne, mleko, jaja
• Awokado, daktyle, figi, suszone śliwki
Co wpływa na polepszenie wchłaniania:
• kompleks witamin B, witamina B1, witamina B2, witamina B5, witamina C, fosfor, chrom
Co wpływa na pogorszenie wchłaniania:
• sulfonamidy, alkohol, tabletki nasenne, estrogen, antybiotyki, środki antykoncepcyjne, kawa, herbata, cukier, azotan sodu
Objawy niedoboru:
• wczesne: obniżona siła mięśni, zmęczenie, spadek apatytu, bóle głowy, obrzęknięty zaczerwieniony język, zmiany skórne,
nudności, wymioty, biegunki, skóra jest pomarszczona i łuszczy się
• późne: demencja, śmierć
Objawy przedawkowania:
• duże ilości mogą zakłóca metabolizm kwasu moczowego powodując artretyzm
• zaczerwienienie skóry
• nudności, wymioty, skurcze jelit, biegunka
• osłabienie, majaczenie, migreny, utrata przytomności,
• żółtaczka, zaburzenie funkcji serca, pocenie się, wysoki poziom glukozy
Nie stosuj, jeśli:
• masz alergię na niacynę
• w przypadku uszkodzeń wątroby
• w przypadku owrzodzenia układu trawiennego
Poradź się lekarza, jeśli:
• masz cukrzycę
• choruję na dnę
• masz problemy z wątroba lub pęcherzykiem żółciowym
Wiek powyżej 55 lat:
• reakcja na leki jest kwestią indywidualną dlatego zawsze konsultuj to z lekarzem
Witamina B3 a ciąża:
• nie stosuj gdyż ryzyko powikłań jest większe niż korzyści
Witamina B3 a karmienie piersią:
• unikaj dużych dawek, lepiej zmniejszyć
• nie stwierdzono wpływu ale lepiej poradź się lekarza
Co jeszcze…?!
• W przypadku okresów gdzie stosujemy antybiotyki mogą nasilić się objawy uboczne dla stosowania niacyny ale nie należy się martwić
jest to powszechne zjawisko.
• Aby zapobiec rozregulowaniu układu żołądkowo-jelitowego nie należy przyjmować niacyny na pusty żołądek ani popijać gorącymi płynami
• Wysokie dawki stosowane przez dłuższy czas mogą spowodować zaburzenia czynności wątroby lub wywołać zaostrzenie
choroby wrzodowej
Interakcje z innymi składnikami czy lekami:
• Pergilina, mekamylamina -> niebezpiecznie obniża się ciśnienie krwi
• Izoniazyd -> zmniejsza działanie niacyny
• Blok ery receptorów beta-adrenergicznych -> znaczne obniżenie ciśnienia krwi
• Leki przeciwcukrzycowe -> niacyna zmniejsza ich działanie
Witamina B4 (cholina)
Jest związkiem lipoprotowym (przekształca tłuszcz w emulsję). Działa w połączeniu z Inozytolem (inną członkiem grupy B) w procesie utylizacji tłuszczów i cholesterolu. Jest jedna z bardzo małej grupy substancji które posiadają umiejętność przenikania przez barierę zwaną krew-mózg, która zwykle chroni centralny układ nerwowy przed wahaniem stężeń różnorakich substancji. Potrafi bezpośrednio wniknąć do neuronów mózgu gdzie ulega przekształceniu w substancję wspomagające pamięć. Do lepszej pracy cholina potrzebuje sprzymierzeńców takich jak witamina B12, kwas foliowy, i L-karnityna. Składnik niezbędny do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu. Fakt ten stał się przesłanką do zaliczenia choliny na poczet witamin z grupy B. Obecnie pogląd ten uległ weryfikacji,
ponieważ człowiek potrafi w ograniczonym zakresie ją wytwarzać. Jednak ze względu na jej niezykle istotne znaczenie biologiczne,
uważana jest za substancję witaminopodobną.
Rola choliny jako czynnika lipotropowego wzbudza wielkie zainteresowanie naukowców, ponieważ zapobiega stłuszczeniu się wątroby
oraz osadzaniu cholesterolu w ścianach naczyń krwionośnych. Jej niedobór prowadzi do naruszenia przemiany tłuszczów,
co odzwierciedla się odkładaniem w wątrobie dużych ilości triacylogliceroli, przy jednoczesnym obniżeniu fosfolipidów we krwi.
Obserwuje się również wyraźne powiększenie masy nerek wskutek otłuszczenia i proliferacji komórek.
Cholina jest także prekursorem wielu istotnych substancji w organizmie, np. acetylocholiny – ważnego przekaźnika impulsów nerwowych
w synapsach. To również niezbędny element do produkcji lecytyny, odpowiedzialnej za prawidłową budowę i funkcję błon komórkowych, poprawiającej pamięć i zdolność koncentracji, przyspieszającej regenerację organizmu po wysiłku fizycznym oraz zwiększającej odporności na stres. Jej obecność poprawia wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, ochrania naskórek przed utratą wody,
zwiększa elastyczność i miękkość skóry, nadaje włosom połysk oraz zapobiega ich elektryzowaniu się.
Funkcje, zalety:
• Bierze udział w kontroli cholesterolu
• Bierze udział w przesyłaniu impulsów nerwowych, zwłaszcza w mózgu a także w procesie zapamiętywania
• Opóźnia spadek pamięci związany z wiekiem
• Pomaga w leczeniu Alzheimera
• Działa jako antyoksydant
• Usprawnia funkcje wątroby co powoduje lepsze oczyszczanie organizmu
Funkcje, zalety niepotwierdzone:
• Stosowana w leczeniu poalkoholowego uszkodzenia wątroby
Najlepsze źródła naturalne:
• Kapusta, kalafior, zielony groszek, soczewica, soja, łupany groch
• Żółtka jaj, drożdże kawior
• Wątroba cielęca
• Lecytyna sojowa
• Kapusta, kiełki pszenicy
Co wpływa na polepszenie wchłaniania:
• kwas foliowy, inozytol, witamina A, witamina B12, kompleks witamin B
Co wpływa na pogorszenie wchłaniania:
• cukier, alkohol, kawa, temperatura
Objawy niedoboru:
• nie ma swoistych objawów niedoboru natomiast można zaobserwować marskość i zwyrodnienie tłuszczowe wątroby, stwardnienie tętnic
Objawy przedawkowania:
• rybi zapach ciała
• nudności, wymioty, biegunka
Nie stosuj, jeśli…
• spożywasz urozmaiconą dietę, w okresie pełnego zdrowia
Poradź się lekarza, jeśli…
• planujesz suplementację choliny z powodu choroby Alzhaimera
Wiek powyżej 55 lat:
• nie stosuj bez konsultacji lekarza
Witamina B4 a ciąża:
• nie stosuj bez zalecenia lekarza
Witamina B4 a karmienie piersią:
• nie stosuj bez zalecenia lekarza
Co jeszcze…?!
• Nie przekraczaj dawki 1g/dobę
• Nigdy nie przyjmuj jej samej zawsze uzupełniaj o inne witaminy z grupy B
• Osoby nadmiernie spięte i nerwowe mogą zwiększyć dawkę
• Można zwiększyć ilość choliny w celu poprawienia pamięci i przy dużym spożyciu alkoholu
Interakcje z innymi składnikami czy lekami:
• Kwas nikotynowy (witamina PP) -> zmniejsza skuteczność działania choliny
Witamina B5 (pantenol, pantotenian wapnia, kwas pantotenowy)
Jest to substancja rozpuszczalna w wodzie należąca do grupy witamin B. Bierze czynny udział w budowie komórek, wzmacniając je, warunkując ich prawidłowy wzrost oraz rozwój centralnego układu nerwowego. Jest bardzo potrzebna do prawidłowego funkcjonowania gruczołów nadnerczowych. Jest konieczna w produkcji przeciwciał oraz w metabolizmie choliny i PABA. Bakterie jelitowe mają zdolność jej wytwarzania. Wpływa na otrzymywanie energii z tłuszczów i węglowodanów.
Funkcje, zalety:
• Umożliwia prawidłowy wzrost i rozwój
• Bierze udział w reakcjach pozyskiwania energii z pożywienia
• Przyśpiesza gojenie ran
• Pomaga w zwalczaniu infekcji
• Zmniejsza dolegliwości pooperacyjne
• Lekko pobudza
• Zmniejsza efekty toksyczne i szkodliwość antybiotyków
• Obniża poziom cholesterolu i trójglicerydów
Funkcje, zalety niepotwierdzone:
• Łagodzi stres
• Leczenie alergii
• Leczenie marskości wątroby
• Opóźnia starzenie
Najlepsze źródła naturalne:
• Ser pleśniowy, jaja, drożdże piekarskie
• Orzechy ziemne, groch, soja, słonecznik, pszenica, kukurydza, kiełki, otręby
• Homar, nerki, wątroba , serca, kurczak
Co wpływa na polepszenie wchłaniania:
• kompleks witamin B, witamina B6, witamina B12, witamina C, siarka, witamina H, witamina B9 (kwas foliowy),
kwas para-aminobenzoesowy (PABA)
Co wpływa na pogorszenie wchłaniania:
• wysoka temperatura, alkohol, środowisko zasadowe i kwaśne, kawa, herbata, sulfonamidy, tabletki nasenne, estrogen,
siarczan żelaza, bromek metylowy
Objawy niedoboru:
• hipoglikemia
• choroba wrzodowa dwunastnicy
• do końca nie wiadomo, natomiast wiemy, że z reguły niedobór jednej powoduje nieprawidłowości u innych witamin z grupy B
Objawy przedawkowania:
• biegunka
• zatrzymanie wody w organizmie przy stosowaniu bardzo dużych dawek
Nie stosuj, jeśli…
• masz uczulenie na kwas pantotenowy
• zażywasz lewodopę z powodu Parkinsona
Poradź się lekarza, jeśli:
• chorujesz na hemofilię
Wiek powyżej 55 lat:
• nie ma przeciwwskazań
Witamina B5 a ciąża:
• nie przekraczaj zalecanych dawek
Witamina B5 a karmienie piersią:
• nie przekraczaj zalecanych dawek
Co jeszcze…?!
• Gdy często drętwieją i mrowieją Ci ręce czy nogi, można spróbować zwiększyć przyjmowanie kwasu foliowego w połączeniu
z innymi witaminami z grupy B
• Jeśli spodziewasz się stresującego okresu, kwas pantotenowy może złagodzić konsekwencje
Interakcje z innymi składnikami czy lekami:
• Lewodopa -> już małe dawki kwasu pantotenowego niwelują działanie leku dlatego dodatkowo należy podawać karbidowy
• Tytoń -> obniża wchłanianie
Witamina B6 (pirydoksyna)
Jest to witamina rozpuszczalna w wodzie. Organizm wydają ją w ciągu 8 godzin po przyswojeniu i tak jak w przypadku innych witamin
z grupy B, musi codziennie otrzymywać jej nowa porcję w pokarmie lub formie suplementacji. Witamina B6 w rzeczywistości to zespół kilku składników, takich jak: pirydoksyna, pirydoksal i pirydoksamina (wszystkie składniki działają łącznie). Witamina ta jest potrzebna do wytwarzania przeciwciał i krwinek czerwonych. Podobno bakterie jelitowe maja zdolność do jej syntetyzowania, ale tylko
w przypadku diety bogatej w celulozę. Bierze udział w procesach wytwarzania kwasu solnego, a co za tym idzie w metabolizmie.
Niezbędny element wielu enzymów, odpowiedzialnych za metabolizm neuroprzekaźników, aminokwasów siarkowych, oraz węglowodanów złożonych. Jej niedobór prowadzi do zaburzeń neurologicznych, związanych ze starzeniem się neuronów. Widoczne są również stany zapalne skóry przypominające pelagrę – podrażnienie języka, błon śluzowych jamy ustnej, apatia, bezsenność, oraz podatność na infekcje. Skutkiem awitaminozy B6, może być też nasilone tworzenie kwasu szczawiowego, prowadzącego do powstania kamieni nerkowych.
Funkcje, zalety:
• Przy synergizmie z kwasem foliowym pomaga w rozkładzie kwasu homocysteiny co znacznie zmniejsza ryzyko zapaści na choroby serca
• Wzmacnia układ odpornościowy
• Bierze udział w zapobieganiu powstawania kamicy nerkowej
• Wspomaga zatrzymanie procesu starzenia
• Wspomaga układ nerwowy
• Naturalny środek moczopędny
• Łagodzi stres
• Jest koenzymem wielu reakcji metabolicznych
• Zapobiega powstaniu niektórych typów anemii
Funkcje, zalety niepotwierdzone:
• Leczenie depresji wywołanej lekami antykoncepcyjnymi
• Łagodzi objawy zapalenia stawów
• Opóźnia starzenie się
• Działa uspokajająco
• Łagodzi objawy zastoju pokarmu w piersiach
• Łagodzi objawy zespołu przedmiesiączkowego
• Obniża stężenie cholesterolu
Najlepsze źródła naturalne:
• Drożdże piwowarskie, jaja
• Avocado, banany, marchew, orzechy laskowe, soja, otręby, ziarna pszenicy, kiełki, płatki owsiane
• Łosoś, krewetki, wątroba, ryby, soczewica, ryż
Co wpływa na polepszenie wchłaniania:
• witamina B1, witamina B2, witamina B5, witamina H, witamina C, magnez, cynk.,
Co wpływa na pogorszenie wchłaniania:
• wysoka temperatura, światło, środowisko zasadowe, długie przechowywanie, alkohol, estrogen, nikotyna, nadmiar białka,
penicyliny, kortyzon, prednison
Objawy niedoboru:
• anemia
• łojotokowe zapalenie skóry
• zapalenie języka
• osłabienie, dezorientacja, bezsenność
• nerwowość, rozdrażnienie, nadaktywność
• kamienie nerkowe
• nagłe skurcze mięśni
• zmiany skórne
• zaburzenia koordynacji ruchowej
Objawy przedawkowania:
• drętwienie
• nocny niepokój
• piekące ból
Nie stosuje, jeśli…
• masz uczulenie na witaminę B6
Poradź się lekarza, jeśli…
• masz dolegliwości ze strony układu pokarmowego
• masz problemy z wątrobą
• masz nadczynność tarczycy
• chorujesz na Parkinsona
Wiek powyżej 55 lat:
• częściej występuje niedobór
Witamina B6 a ciąża:
• nie stosuj dużych dawek
Witamina B6 a karmienie piersią:
• przy zbyt dużych dawkach może dojść do objawów ubocznych u niemowlęcia
Co jeszcze…?!
• Kobiety które przyjmują doustnie środki antykoncepcyjne zwykle cierpią na niedobór witaminy B6
• Witamina B6 działa najlepiej w obecności witaminy B1 B2, kwasem pantotenowym, witaminą C i magnezem
Witamina B7 (biotyna, witamina H, koenzym R)
Jest to witamina rozpuszczalna w wodzie, zawierająca siarkę i należy do rodziny witamin z grupy B. Biotyna jest niezbędna do syntezy kwasu askorbinowego (witaminy C). Jest także potrzebna do prawidłowego metabolizmu białek i tłuszczów. Z badań wynika że biotynę
mogą syntetyzować niektóre bakterie jelitowe. Do maksimum aktywności potrzebuje witaminy B2, B6, niacynę i witaminę A,
a to wszystko by nasza skóra była zdrowa.
Funkcje, zalety:
• Wspomaga zapobieganie siwieniu włosów
• Łagodzi bóle mięśni
• Leczy zapalenie skóry i wypryski
• Bierze udział w przemianach aminokwasów i węglowodanów
• Konieczna do syntezy kwasów tłuszczowych
• Wpływa na prawidłową czynność gruczołów potowych
• B7 może być również nazywana witaminą piękności, gdyż wpływa na prawidłowy stan skóry, a także włosów i paznokci
• uczestniczy także w procesie tworzenia hemoglobiny będącej barwnikiem czerwonych krwinek
• łagodzi objawy niedoboru witaminy B5 i cynku
Funkcje, zalety niepotwierdzone:
• w leczeniu łysienia
• łagodzi depresję
Najlepsze źródła naturalne:
• wątroba wołowa, wątroba cielęca, kurczaki
• drożdże winne, masło, sery, jaja, mleko
• orzechy włoski, orzechy ziemne, nasiona słonecznika, groch zielony, orzechy nerkowca, pszenica, brązowy ryż
Co wpływa na polepszenie wchłaniania:
• kompleks witamin B, magnez, mangan
Co wpływa na pogorszenie wchłaniania:
• środowisko zasadowe, sulfonamidy, antybiotyki, surowe białko jaj (awidyna)
Objawy niedoboru:
• wypryski na twarzy i ciele
• zmęczenie, depresja, senność
• nudności, wymioty
• brak apetytu, anoreksje
• łysienie plackowate
• wzrost stężenia cholesterolu we krwi
• anemia
• choroby skóry
• Bladość języka
Objawy przedawkowania:
• W dawkach zalecanych przez producentów nie stwierdzono żadnych niepożądanych objawów
Nie stosuj, jeśli…
• Nie ma przeciwwskazań
Poradź się lekarza, jeśli…
• Nie ma wskazań
Wiek powyżej 55 lat:
• Nie ma przeciwwskazań do stosowania
Witamina H a ciążą:
• Nie ma przeciwwskazań do stosowania. Unikaj dużych dawek
Witamina H a karmienie piersią:
• Nie ma przeciwwskazań do stosowania. Unikaj dużych dawek
Interakcje z innymi składnikami czy lekami:
• Antybiotyki o szerokim spektrum -> niszczą bakterie jelitowe wytwarzające biotynę
• Sulfonamidy -> niszczą bakterie jelitowe wytwarzające biotynę
Witamina B8 (inozytol)
Jest to substancja rozpuszczalna w wodzie, należy do grupy witamin B, wykazuje właściwości lipotropowe.
Bierze udział w metabolizmie tłuszczów i cholesterolu. W połączeniu z choliną tworzy lecytynę.
Razem z choliną należy do związków bardzo istotnych w procesie odżywiania komórek mózgu.
Funkcje, zalety:
• Pomaga w obniżaniu cholesterolu
• Ma właściwości uspokajające
• Bierze czynny udział w redystrybucji tłuszczów w organizmie
• Zapobiega powstawaniu wyprysków
• Pomaga zapobiegać wypadaniu włosów
• Zapobiega chorobom układu krążenia
• Zapobiega obwodowemu zapaleniu nerwów w przebiegu cukrzycy
• Pobudza produkcję lecytyny
• Pobudza motorykę jelit
Najlepsze źródła naturalne:
• Fasola, kantalupa, soczewica, kiełki pszenicy, owies, pełnoziarniste produkty zbożowe
• Wątroba cielęca, wieprzowina, wołowe mózgi i serca
• Orzeszki ziemne, ryż
• Owoce cytrusowe
Co wpływa na polepszenie wchłaniania:
• witamina B12, witamina B1, witamina B2, witamina C, fosfor, cholina, wielonienasycone kwasy tłuszczowe, kompleks witamin B
Co wpływa na pogorszenie wchłaniania:
• cukier, kawa, herbata, alkohol, antybiotyki, duża ilość pitej wody, sulfonamidy
Zapotrzebowanie:
• zwykle stosuje się dawki w przedziale 250-500 mg
Objawy niedoboru:
• objawów u człowieka nie stwierdzono
• są niepotwierdzone objawy takie jak: wypryski, zaparcia, zaburzenia czynności oczy
Objawy przedawkowania:
• nie stwierdzono
Nie stosuj, jeśli…
• w okresie zdrowia
Poradź się lekarza, jeśli…
• chorujesz na cukrzycę
• masz objawy neuropatii : bóle, drętwienie, drżenie, zaburzenia czucia zimna i ciepła w dłoniach i stopach
Wiek powyżej 55 lat:
• nie stosuj w okresie zdrowia
Inozytol a ciąża:
• nie stosuj w okresie zdrowia
Inozytol a karmienie piersią:
• nie stosuj w okresie zdrowia
Co jeszcze…?!
• Kofeina może powodować obniżenie zawartości inozytolu w organizmie
• Najwyższą aktywność notuje się razem z choliną i innymi witaminami grupy B
• Inozytol i cholina mogą skutecznie podnieść przyswajalność witaminy E
Witamina B9 (kwas foliowy, witamina Bc)
Jest to witamina rozpuszczalna w wodzie, znana również pod nazwą kwas foliowy, witamina Bc, folacin, folian, witamina M.
Bierze udział w metabolizmie białek oraz jest bardzo pomocna przy wytwarzaniu krwinek czerwonych. Przyczynia się do wytwarzania kwasów nukleinowych (RNA i DNA). Witamina B9 jest podstawą we podziałach komórkowych w metabolizmie cukrów i aminokwasów. Niezbędna w profilaktyce przed planowaną ciążą jak i w pierwszym trymestrze ciąży.
Funkcje, zalety:
• Niezbędna do powstawania krwinek czerwonych
• Obniża poziom homocysteiny i zmniejsza ryzyko chorób serca
• Chroni przed powstawaniem wad wrodzonych
• Zwiększa laktację
• Chroni przed pasożytami jelitowymi i zatruciami pokarmowymi
• Polepsza wygląd skóry
• Ma dzianie analgetyczne w przypadku bólu
• Może opóźniać siwienie włosów gdy do witaminy B9 dodamy kwas pantotenowy i PABA
• W przypadku obniżenia apetytu może go zwiększyć
• Pomaga w zwalczaniu anemii
• Niezbędny czynnik wzrostu i rozwoju
• Jest naturalnym środkiem przeciwbólowym
Funkcje, zalety niepotwierdzone:
• Zapobiega chorobom umysłowym
Najlepsze źródła naturalne:
• Ciemnozielone warzywa liściaste, marchew, kantalupa, fasola, cykoria, groch, soja, kiełki\
• Jęczmień, drożdże piwne, soczewica, pszenica
• Wątróbka cielęca, żółtka jaj
• Pomarańcze, awokado, morele, dynia
Co wpływa na polepszenie wchłaniania:
• kompleks witamin B, witamina B6, kwas para-aminobenzoesowy (PABA), witamina B12, witamina H, witamina C
Co wpływa na pogorszenie wchłaniania:
• światło, alkohol, wysoka temperatura, środki antykoncepcyjne
Objawy niedoboru:
• anemia hemolityczna i megaloblastyczna
• nerwowość
• osłabienie, brak sił
• trudność w zasypianiu, bezsenność
• bladość
• bolący czerwony język
• dezorientacja, trudność w zapamiętywaniu
• biegunka
Objawy przedawkowania:
• skórne reakcje alergiczne (sporadycznie)
• nadmiar kwasu może maskować objawy anemii spowodowanej niedoborem witaminy B12
• przy długotrwałym przedawkowywaniu w moczu powstają szkodliwe kryształy folacyny
• dawka powyżej 1500µg/dobę powoduje brak apatytu, nudności, wzięcia
Nie stosuj, jeśli…
• chorujesz na anemię złośliwą
• stosujesz leki przeciwdrgawkowe
Poradź się lekarza, jeśli…
• masz anemię
Wiek powyżej 55 lat:
• nie ma przeciwwskazań
Kwas foliowy a ciąża:
• potrzebny w pierwszym trymestrze ciąży i na 3 miesiące przed planowaną ciążą, do prawidłowego rozwoju układu nerwowego płody
• unikaj dużych dawek
Kwas foliowy a karmienie piersią:
• nie ma przeciwwskazań do stosowania
• unikaj dużych dawek
Co jeszcze…?!
• Dializy obniżają stężenie kwasu foliowego, pacjent może otrzymywać nawet 300% zalecanej dawki
• Odpowiednia profilaktyka u kobiet zmniejsza ryzyko choroby wieńcowej
• Duże dawki witaminy C zwiększają wydalanie kwasu foliowego
Interakcje z innymi składnikami czy lekami:
• Antybiotyki -> zaniżają poziom kwasu foliowego na wynikach badań
• Chloramfenikol -> powoduje niedobór
• Doustne środki antykoncepcyjne -> zmniejszają efekt działania
• Fenytoina -> zmniejsza się efekt działania fenytoiny
• Kortyzon -> zmniejsza efekt działania kwasu foliowego
• Leki przeciwbólowe -> zmniejszają efekt działania kwasu foliowego
• Chinina, sufasalaza, trymetoprym -> zmniejszają efekt działania kwasu foliowego
• Tytoń -> obniża wchłanianie
• Alkohol -> u osób nadużywających obserwuje się niedobór
Witamina B10 (PABA, witamina H1)
Substancja rozpuszczalna w wodzie, może być syntetyzowany w organizmie. Nie ma ustalonej zalecanej dawki dziennej.
Bierze udział w powstawaniu kwasu foliowego i jest ważnym czynnikiem w metabolizmie białek. Przyczynia się do przyswajania,
a tym samym zwiększania skuteczności działania- kwasu pantotenowego. Kwas para-aminobenzoesowy należy do grupy „niby” witamin.
Jest częścią witaminy B9 (kwasu foliowego).
Funkcje, zalety:
• Zmniejsza ból związany z poparzeniami
• Przyśpiesza gojenie skręceń i zwichnięć nadgarstków
• Pomaga dłużej zachować naturalny kolor włosów
• Zapewnia zdrowie i dobry stan skóry
• Chroni skórę przed UV
• Pobudza bakterie jelitowe do produkcji kwasu foliowego
Najlepsze źródła naturalne:
• Wątroba, nerki
• Drożdże piwowarskie, jogurty
• Produkty pełnoziarniste, ryż, zboża, kiełki pszenicy, otręby, nasiona słonecznika,
• Melasa
Co wpływa na polepszenie wchłaniania:
• witamina C, witamina B9 (kwas foliowy), kompleks witamin B
Co wpływa na pogorszenie wchłaniania:
• sulfonamidy, kawa, alkohol
Zapotrzebowanie:
• najlepsze naturalne suplementy diety zawierają 30-100mg PABA
• substancja ta jest dostępna w ilości 30-1000mg ale to w przypadku chylatowych form
• najczęściej stosuje się dawki 30-100mg trzy razy dziennie
Objawy niedoboru:
• wypryski więcej nie stwierdzono
Objawy przedawkowania:
• przy długotrwałym stosowaniu zbyt dużych dawek PABA może się odłożyć w wątrobie a następnie wywołać jej uszkodzenia
• żółtaczka
• wymioty
Nie stosuj, jeśli…
• leczysz się sulfonamidami lub doustnymi antybiotykami, ponieważ PABA zmniejsza ich skuteczność
Poradź się lekarza, jeśli…
• podejrzewasz lub jesteś w ciąży lub planujesz ciąże w najbliższym czasie
Wiek powyżej 55 lat:
• nie ma specjalnych zaleceń
PABA a ciążą:
• niebezpieczeństwo stosowania jest większe niż korzyści. Nie stosuj
• nie ma przeciwwskazań do stosowania zewnętrznego
PABA a karmienie piersią:
• niebezpieczeństwo stosowania jest większe niż korzyści. Nie stosuj
• nie ma przeciwwskazań do stosowania zewnętrznego
Co jeszcze…?!
• Stosowany zewnętrznie zapobiega oparzeniom słonecznym
• Nie zażywaj bez zaleceń lekarza
Interakcje z innymi składnikami czy lekami:
• antybiotyki -> zmniejszona skuteczność antybiotyku
• kwas foliowy -> zwiększone działanie kwasu foliowego
• sulfonamidy -> zmniejszona skuteczność sulfonamidu
• witamina B compositium -> zwiększone działanie witamin z grupy B
• witamina C -> zwiększone działanie witaminy C
Witamina B12 (cyjanokobalamina, kobalamina, czynnik przeciw anemiczny, czynnik wątrobowy, factor Castle’a)
Jest to witamina rozpuszczalna w wodzie, skuteczna już w bardzo małych dawkach. Powszechnie nazywa się ją „czerwoną witamina”
przeciw anemiczną. Jest to jedyna witamina zawierająca mikroelementy. Niezbyt dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego,
dlatego należy jej dostarczać odpowiednie ilości wapnia do prawidłowej absorpcji i właściwego działania w organizmie.
Prawidłowe funkcje tarczycy wspomagają wchłanianie. Objawy niedoboru tej witaminy mogą pojawić się dopiero po 5 latach od wyczerpania jej zapasów w ustroju. Znajduje się głównie w pokarmach pochodzenia zwierzęcego. Jako jedyna witamina z grupy rozpuszczalnych
w wodzie może być magazynowana przez organizm i aż trzy lata może zająć zanim jej zasoby się wyczerpią.
Funkcje, zalety:
• Bierze udział w produkcji i regeneracji krwinek czerwonych
• Wspomaga metabolizm aminokwasu homocysteiny obniżając ryzyko zapaści na choroby serca
• Łagodzi drażliwość
• Zwiększa zdolność koncentracji
• Poprawia pamięć i równowagę wewnętrzną
• Wspomaga wzrost i zwiększa apetyt u dzieci
• Zapobiega niedoborom u wegan i wegetarian i dba o odpowiednie wchłanianie w jelitach
Funkcje, zalety niepotwierdzone:
• Przydatna w leczeniu chorób umysłowych i neurologicznych
• Wzmaga apetyt
Najlepsze źródła naturalne:
• drożdże piwowarskie, otręby pszenne, kiełki pszenicy, soja, ryż, płatki owsiane, orzechy włoskie
• wołowina, flądry, śledzie, makrele, sardynki, sery, małże
• mleko , jaja, kapusta, melon kantalupa
Co wpływa na polepszenie wchłaniania:
• witamina A, witamina B1, witamina B6, kwas foliowy, witamina C, witamina H, potas, wapń, sorbitol
Co wpływa na pogorszenie wchłaniania:
• środowisko zasadowe, światło, alkohol, estrogen, cukier, tabletki nasenne, neomycyna, kodeina, aspiryna, antybiotyki,
leki przeciwdepresyjne
Objawy niedoboru:
• anemia
• łojotokowe zapalenie skóry
• zapalenie języka
• żółte zabarwienie oczu i skóry
• depresja
• bladość języka i dziąseł
• bóle głowy
• słaba pamięć
Objawy przedawkowania:
• podawanie w dużych ilościach razem z witaminą C może wywołać krwotoki
• razem z przedawkowaniem witaminy B6: bezsenność, nocny niepokój, drętwienie stóp, piekące bóle
Nie stosuj, jeśli…
• masz alergię na witaminę B12
• chorujesz na chorobę Lebera
Poradź się lekarza, jeśli…
• chorujesz na dnę
Wiek powyżej 55 lat:
• nie ma przeciwwskazań
Witamina B12 a ciąża:
• nie ma przeciwwskazań
• unikaj dużych dawek
Witamina B12 a karmienie piersią:
• nie ma przeciwwskazań
• unikaj dużych dawek
Co jeszcze…!?
• Podawanie witaminy B12 w postaci iniekcji jest jedyna skuteczną forma leczenia niedokrwistości złośliwej oraz uzupełniania niedoboru
u osób po częściowym usunięciu jelita.
• Do zatrucia dochodzi rzadko nawet przy dawkach 1000µg
• Jeśli ktoś spożywa alkohol w dużych ilościach musi stosować suplementację
• Witamina B12 działa synergicznie z witaminami A, E, C, B
• W starczym wieku zwykle dochodzi do upośledzenia wchłaniania tej witaminy dlatego należy ja podawać w zastrzykach
• Może poprawiać samopoczucie u kobiet przed jak i w trakcie miesiączki
Interakcje z innymi składnikami czy lekami:
• Antybiotyki -> fałszują wyniki badana poziom witaminy
• Potas, neomycyna, kolchicyna, cholestyramina -> obniżają wchłanianie witaminy B12
• Witamina C -> duże jej dawki niszczą witaminę B12
Witamina B13 (kwas orotowy)
Bierze udział w metabolizmie, syntezie nukleozydów pirymidynowych będących składnikami kwasów nukleinowych. Nie ma syntetycznego odpowiednika a zatem występuje tylko w surowcach naturalnych.
Funkcje, zalety:
• Bierze udział w syntezie kwasu foliowego i witaminy B12
• Opóźnia procesy starzenia
• Pomaga w leczeniu stwardnienia rozsianego SM
• Zapobiega schorzeniom wątroby a także jej stłuszczeniu
• W leczeniu nie wydolności krążenia
Funkcje, zalety niepotwierdzone:
• Poprawia pamięć
• Poprawia wygląd skóry
• Pobudza siły witalne
• Zwiększa wytrzymałość na długotrwały wysiłek
• Łagodzi przebieg anginy
Najlepsze źródła naturalne:
• Prawie wszystkie pokarmy
• Zwłaszcza warzywa korzeniowe, serwatka, płynna część zsiadłego lub zwarzonego mleka
Zapotrzebowanie:
• doustnie 500-1000 mg/24 h
Co pogarsza wchłanianie:
• woda i światło słoneczne
Objawy niedoboru:
• nie stwierdzono
Objawy przedawkowania:
• przy stosowaniu doustnie nie ma
• przy iniekcji możliwe ale sporadyczne
Nie stosuj, jeśli…
• jeśli masz schorzenia które można inaczej leczyć
Poradź się lekarza, jeśli…
• jeśli masz schorzenia które można inaczej leczyć
Wiek powyżej 55 lat:
• istnieje bezpieczniejszy i skuteczniejszy sposób leczenia
Witamina B13 a ciąża:
• istnieją bezpieczniejsze i skuteczniejsze metody leczenia
• unikaj dużych dawek
Witamina B13 a karmienie piersią:
• istnieją bezpieczniejsze i skuteczniejsze metody leczenia
• unikaj dużych dawek
Witamina B15 (kwas pangamowy, DMG, dimetyloglicyna)
Jest to witamina rozpuszczalna w wodzie. Nie stwierdzono konieczności jej obecności w diecie. Działa bardzo podobnie do witaminy E
czyli jest antyoksydantem. Działanie jej jest często nasilane przez jednoczesne podawanie witamin A i E. Podobnie jak metionina
jest donorem grup metylowych w przemianach związków aminowych. Przyśpiesza utlenianie glukozy w komórkach i uzyskiwanie energii
w procesie oddychania wewnątrzkomórkowego. Jest włączana do przemian metioniny i homocysteiny. Pobudza syntezę fosfokreatyny.
Jest metabolizowana w wątrobie. Przekształcana jest do monometyloglicyny, sarkozyny mięśniowej (CH3NHCH2COOH,
czyli N-metyloglicyny) i glicyny. Metabolity są transportowane następnie do innych komórek ciała, w tym do układu nerwowego.
Aminokwas glicyna jest nie tylko składnikiem białek, jest również neurotransmiterem hamującym w centralnym układzie nerwowym.
Funkcje, zalety:
• Zwiększa przeżycie komórek
• Neutralizuje ochotę na napoje alkoholowe
• Przyśpiesza powrót do formy po zmęczeniu
• Obniża poziom cholesterolu we krwi
• Chroni organizm przed wpływem zanieczyszczeń środowiska
• Łagodzi objawy choroby wieńcowej i astmy
• Chroni przed marskością wątroby
• Stymuluje odpowiedź immunologiczną
• Bierze udział w syntezie białek
• pobudza regenerację tkanki łącznej, mięśniowej, chrzęstnej, nabłonków, włosów i paznokci. działa też immunostymulująco
i pobudza uwalnianie hormonów
Najlepsze źródła naturalne:
• drożdże piwowarskie
• brązowy ryż
• produkty pełnoziarniste
• pestki dyni
• nasiona sezamu
Co wpływa na polepszenie działania:
Wykazuje synergizm z tranem, olejem z rekina, koenzymem Q10, karotenem, fitosterolami witaminą F, witaminą B12,
kwasem foliowym, witaminą B6, E, A, H i sylimaryną.
Co pogarsza wchłanianie:
• woda
• nasłonecznienie
Zapotrzebowanie:
• zwykle preparaty zawierają 50 mg
• dzienna dawka wynosi ok. 50-150 mg.
Objawy niedoboru:
• możliwość schorzeń układu nerwowego
• możliwość schorzeń gruczołów wydzielania wewnętrznego
• choroby serca
• zmniejszone utlenowanie żywych tkanek
Objawy przedawkowania:
• nie stwierdzono natomiast na początku stosowania można odczuwać nudności, wystarczy przyjmować witaminę
po najobfitszym posiłku
Co jeszcze…?!
• Sportowcom i osobom chcącym utrzymać dobrą formę radzi się przyjmować 50 mg witaminy rano przy śniadaniu
i wieczorem przy kolacji
Witamina B17 (laetrile, amigdalina, nitrilosides)
Połączenie dwóch cząsteczek cukru (jednej w formie benzaldehydu, drugiej jako cyjanku).
„…Witamina B17, amigdalina albo letril – to trzy różne nazwy tej samej naturalnej substancji. Najpierw znaleziono ją w jądrach pestek moreli, potem stwierdzono, że występuje aż w 1200 gatunkach różnych roślin. Najwięcej jednak w pestkach owoców, takich jak morele, brzoskwinie, nektarynki, śliwki, jabłka, gruszki, wiśnie czy czereśnie.
Lecznicze działanie B17 opisano już w egipskich papirusach sprzed 5000 lat, proponując użycie wody migdałowej do leczenia raka skóry. Podobne zapiski o stosowaniu gorzkich migdałów pochodzą z Chin sprzed 4500 lat. W nowożytnej medycynie pierwsze informacje o tym,
że B17 skutecznie leczy raka pojawiły się ponad 50 lat temu. Jej gorącym propagatorem był biochemik dr Ernest Krebs. Szacuje się,
że od tego czasu około 100 tys. chorych na raka wyleczonych zostało letrilem. Skuteczne działanie B17 udowodniono w niezależnych badaniach w ponad 20 krajach, zarówno w przypadku ludzi, jak i zwierząt.
Skuteczność wyleczeń sięga prawie 100 proc. pod warunkiem, że pacjent wcześniej nie został osłabiony naświetlaniem czy tzw. chemią. Jednym z najbardziej znanych współczesnych ośrodków leczących letrilem jest meksykańska klinika dra Ernesto Contrerasa Rodrigueza.
Ponieważ B17 jest skuteczna i tania, szybko stała się solą w oku instytucji powiązanych z amerykańskimi koncernami farmaceutycznymi. Letril jest naturalną substancją, tak samo jak zioła. Nie można jej opatentować, więc nie można na niej zarobić. Można natomiast na niej stracić. I to bardzo dużo. Gdyby ludzie dowiedzieli się masowo, że B17 leczy raka, przemysł farmakologiczny poniósłby gigantyczne straty
z powodu zaniechania chemioterapii. Skończyłyby się nie tylko zyski ze sprzedaży chemii, ale również nie byłoby przyzwolenia na potężne dotacje na wieczne badania i dopłaty do leków. Nic więc dziwnego, że losy B17 to tajemnicza historia pełna przemilczeń, fałszu,
zastraszeń i histerii zamiast rzetelnej naukowej dyskusji….”
Witamina C (kwas askorbinowy)
Jest to substancja rozpuszczalna w wodzie, silny przeciwutleniacz. Większość zwierząt wytwarza witaminę C we własnym organizmie,
ale człowiek, małpy jak i świnka morska muszą się opierać na źródłach tej witaminy zawartych w zróżnicowanej diecie. Pełni poważną rolę
w produkcji kolagenu, substancji warunkującej wzrost i procesy naprawcze tkanek organizmu, dziąseł, naczyń krwionośnych, kości i zębów. Wspomaga wchłanianie żelaza do organizmu. W warunkach stresu czy notorycznego zmęczenia jej poziom w ustroju gwałtownie spada. Palacze i osoby starsze mają zwykle niedobór tej witaminy. Jest czynnikiem stabilizującym układ odpornościowy i immunologiczny, hamuje powstawanie w żołądku rakotwórczych nitrozoamin, Ma właściwości bakteriostatyczne i bakteriobójcze w stosunku do niektórych drobnoustrojów chorobotwórczych, bierze udział w biosyntezie hormonów kory nadnerczy, podnosi odporność organizmu. Umożliwia prawidłowy przebieg licznych procesów metabolicznych – pełniąc rolę specyficznego przenośnika elektronów w komórkach, zapewnia
w ten sposób aktywność wielu enzymów. Wpływa na jakość kości i zębów, ponieważ wspomaga wchłanianie wapnia oraz jest niezbędna
do prawidłowego rozwoju odontoblastów (warstwy komórek, która warunkuje odpowiednie uformowanie zębiny). Uczestniczy w procesach krwiotwórczych oraz pobudza syntezę prostaglandyn (tzw. hormonów tkankowych), regulujących wiele funkcji organizmu. W jej obecności przebiega także enzymatyczna detoksykacja różnych ksenobiotyków, zwłaszcza czynników rakotwórczych i pestycydów. Optymalna podaż tego składnika zapewnia prawidłową aktywność układu immunologicznego, zarówno jego komponenty humoralnej, jak i komórkowej.
Niektórzy autorzy przypisują witaminie C korzystne działanie w przypadku alergii, polegające na uszczelnianiu naczyń i zmniejszaniu odczynów alergicznych.
Na szczególną uwagę zasługuje udział witaminy C w prawidłowym funkcjonowaniu tkanki łącznej. Poprzez dostarczanie elektronów enzymom uczestniczącym w hydroksylacji proliny i lizyny, powoduje przekształcenie prokolagenu we właściwy kolagen. W procesie tworzenia struktury włókien kolagenowych podstawową rolę odgrywa obecność grup hydroksylowych proliny i lizyny, co umożliwia prawidłowe zwinięcie i połączenie łańcuchów. Hydroksyprolina nie jest wbudowana w łańcuch peptydowy, lecz powstaje w wyniku utleniania proliny bezpośrednio
w pierwotnej strukturze makropeptydu. Równolegle z hydroksykacją proliny następuje też utlenienie i glikolizacja lizyny.
Hydroksylowane cząsteczki prokolagenu, zwinięte w trójłańcuchowe helisy, zostają wydzielone do przestrzeni międzykomórkowej,
gdzie w wyniku przemian enzymatycznych przekształcają się w dojrzałe włókna kolagenowe. Każde zakłócenie hydroksylacji prowadzi
więc do tworzenia kolagenu o niewłaściwej strukturze, czyli o nieprawidłowych właściwościach biologiczno-mechanicznych.
Efektem tego jest zanik jędrności i elastyczności skóry, czyli obecność zmarszczek oraz kruchość naczyń włosowatych.
Dzięki właściwościom redukującym, witamina C przeciwdziała nadmiernemu utlenieniu, witamina C przeciwdziała nadmiernemu utlenieniu fenyloalaniny i tyrozyny do melaniny. W przypadku jej niedoboru dochodzi do zwiększonego wydalania metabolitów wspomnianych aminokwasów, co objawia się w postaci występowania tzw. „kwiatów starości”, czyli ciemnych plamek na skórze. Udział witaminy C
w przemianie tyrozyny ma też istotny wpływ na reakcje zachodzące w ośrodkowym układzie nerwowym i układzie endokrynnym.
Funkcje, zalety:
• Pobudza gojenie dziąseł, zębów, naczyń włosowatych
• Ułatwia gojenie oparzeń
• Ułatwia wchłanianie żelaza
• Zapobiega wystąpieniu i leczy szkorbut
• Wspomaga leczenie anemii, zwłaszcza spowodowanej niedoborem żelaza
• Wspomaga leczenie zakażeń układu moczowego
• Pobudza produkcję kolagenu przez tkankę łączną
• Przyczynia się do produkcji hemoglobiny i powstawania krwinek czerwonych w szpiku
• Blokuje syntezę nitro amin w żołądku
• Przyśpiesza rekonwalescencje po zabiegach chirurgicznych
• Pomaga obniżyć poziom cholesterolu we krwi
• Działa bakteriostatycznie i bakteriobójczo
• Zwiększa odporność wobec wielu rodzajów nowotworów
• Działa jako naturalny środek przeczyszczający
• Obniża częstość występowania zakrzepicy żylnej
• Pomaga w leczeniu i zapobieganiu przeziębieniom
• Wzmacnia białka wiążące co przedłuża przeżycie komórek (opóźnia starzenie)
• Osłabia efekt wielu substancji alergizujących
• Uodpornia na stres i zmęczenie
• Potrzebna w procesach przemian fenyloalaniny, tyrozyny, kwasu foliowego i żelaza
• Ułatwia spalanie węglowodanów, syntezę tłuszczów i białek
• Wzmacnia budowę naczyń krwionośnych
Funkcje, zalety niepotwierdzone:
• Łagodzi przebieg zakażeń ocznych
• Łagodzi przebieg zakażeń narządów płciowych wywołanych wirusem opryszczki
Najlepsze źródła naturalne:
• Owoce cytrusowe, owoce jagodowe, mango, owoce dzikiej róży, papaja,
• Brokuły, brukselka, kapusta włoska, ziemniaki, szpinak, rzeżucha, kalafior, kantalupa, papryka, pomidory
• Pieprz zielony
Co wpływa na polepszenie wchłaniania:
• witamina A, witamina B2, witamina B6, witamina E, bioflawonoidy, wapń, magnez, cynk
Co wpływa na pogorszenie wchłaniania:
• długie przechowywanie, światło, nikotyna, wysoka temperatura, środowisko zasadowe, powietrze, żeń-szeń, tlenek węgla (czad),
aspiryna, siarczan żelaza, barbiturany, adrenalina, estrogen, sulfonamidy, diuretyki, antykoagulanty, środki przeciwdepresyjne,
siarczan sodu, kortyzon, stres
Objawy niedoboru:
• szkorbut
• obrzęk dziąseł
• utrata zębów
• zmęczenie, depresja
• trudność w oddychaniu
• zaburzenia trawienia
• skłonność do tworzenia się siniaków
• obrzęki bóle stawów
• krwawienie z nosa
• anemia
• częste infekcje
• upośledzone gojenie rany
• kruchość naczyń krwionośnych
Objawy przedawkowania:
• rumień na twarzy
• bóle głowy
• wzmożone oddawanie moczu
• skurcze w dole brzucha
• biegunka
• nudności i wymioty przy podawaniu doustnym
• zawroty głowy
Nie stosuj, jeśli…
• masz uczulenie na witaminę C
Poradź się lekarza, jeśli…
• chorujesz na dnę
• masz kamice nerkową
• chorujesz na anemię sierpowatą
Wiek powyżej 55 lat:
• jeśli stosujesz dawkę 100mg musisz wypić co najmniej 2 litry płynów
• jest zwiększone zapotrzebowanie
• jest bardziej prawdopodobne wystąpienie objawów ubocznych
Witamina C a ciąża:
• nie stosuj dużych dawek
• jest konieczna suplementacja ponieważ jest potrzebna do prawidłowego wykształcenia tkanki łącznej, kotnej, zębowej płodu
• jeśli matka stosuje zbyt duże dawki u noworodka obserwuje się niedobór
Witamina C a karmienie piersią:
• nie stosuj dużych dawek
• organizm kobiety jest osłabiony dlatego zaleca się suplementację
• wzrasta zapotrzebowanie na witaminę C z powodu szybkiego rozwoju dziecka
Co jeszcze…?!
• Duże dawki mogą powodować tworzenie się kamieni nerkowych
• Zmniejsz ekspozycję pokarmów na światło
• Najlepiej pokarmy jedz w formie surowej lub minimalnie podgotowanej w celu zatrzymania jak największej ilości witaminy C
Interakcje z innymi składnikami czy lekami:
• Aspiryna -> obniża działanie witaminy C
• Barbiturany, chinidyna, leki antycholinergiczne, leki przeciwzakrzepowe -> zmniejszają skuteczność działania
• Olej mineralny, salicylany, sulfonamidy, tetracykliny -> zmniejszają skuteczność działania
• Wapń -> zwiększa wchłanianie
• Żelazo -> zwiększa efekt wchłaniania żelaza
Witamina D:
Witamina D obejmuje witaminę D1 (kalcyferol), D2 (ergokalcyferol) oraz D3 (cholekalcyferol). Witamina D1 znajduje się w tranie,
D2 jest wytwarzana w roślinach wystawionych na działanie promieni ultrafioletowych, natomiast witamina D3 powstaje w skórze ludzi
i zwierząt i jako jedną z niewielu witamin organizm może wyprodukować sam pod wpływem promieni słonecznych o długości fali 296-310nm , które przemieniają zawarty w skórze człowieka 7-dehydrocholesterol (tzw. prowitamina D3 pochodzenia endogennego) w cholekalcyferol. Witamina D jest ściśle związana z przemianą wapnia i fosforu – głównych substancji kościotwórczych. Witamina D ma kilka nazw takich
jak Kalcyferol, ergokalcyferol, cholekalcyferol, witamina przeciwkrzywiczna. Jest to jedyna witamina którą organizm sam może zsyntetyzować przy pomocy światła. Witamina rozpuszczalna w tłuszczach dlatego należy produkty w nią bogate wzbogacać
o tłuszcze w celu lepszego przyswojenia.
Funkcje, zalety:
• zwiększa wchłanianie wapnia i fosforanów z przewodu pokarmowego
• sprzyja kostnieniu
• mineralizacja kości
• zapobiega powstawaniu skurczy w mięśniach
• dba o nasz układ nerwowy
• hamuje ilość wydalanego wapnia i fosforanów z organizmu
• obecność witaminy D zapobiega różnego rodzaju nowotworom, takim jak chłoniak nieziarniczy, rak okrężnicy, rak piersi, rak prostaty
• reguluje wydzielanie insuliny
• łagodzi stany zapalne skóry i im zapobiega
• zwiększa odporność gdyż wpływa na komórki szpiku kostnego produkujące komórki obronne (monocyty)
• wpływa na słuch, gdyż dba o kostki ucha wewnętrznego.
Funkcje, zalety niepotwierdzone:
• w leczeniu zapaleń stawów
• zapobiega starzeniu się
• w leczeniu alkoholizmu
• w leczeniu trądziku
• w leczeniu przeciw wirusowi opryszczki i półpaśca
• w leczeniu mukowiscydozy
Najlepsze źródła naturalne:
Witamina D występuje tylko organizmach zwierzęcych. W roślinach znajdują się sterole, z których witamina D pod wpływem naświetlania. Najbogatszym źródłem witaminy D jest tran czyli jedyny tłuszcz w płynnej formie znajdujący się w wątrobie zwierząt morskich
jak i niektórych ryb oraz w wątrobie ptaków i ssaków. Witamina D zawarta jest także w przetworach mlecznych takich jak ser,
śmietana, masło oraz w samym mleku. W okresie letnim mleko jest bardziej wartościowe w witaminę D ze względu na odległość Ziemi
od Słońca oraz długości dnia.
Co wpływa na polepszenie wchłaniania:
• witamina A, witamina C, witamina E, wapń, fosfor, niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, światło słoneczne
Co wpływa na pogorszenie wchłaniania:
• alkohol, środki przeczyszczające, kortykosterydy
Objawy niedoboru:
Witamina D jest ta witamina której niedobór w pokarmie zdarza się najczęściej. Dlatego dzieciom należy te witamine podawać dodatkowo zwłaszcza w okresie zimowym.
• u dzieci i niemowląt powoduje krzywicę (niedostatek uwapnienia kości)
• u dzieci starszych i młodzieży – krzywica późna
• u osób dorosłych zaburzenia struktury kości – osteomalacja i zrzeszotnienie kości
• stany zapalne skóry
• krótkowzroczność,
• dolegliwości nerwicowe
• bezsenność
• zapalenie spojówek
• zmniejszenie odporności
• pogorszenie słuchu
• osłabienie i wypadanie zębów
Objawy przedawkowania:
• nudności
• biegunka
• spadek masy ciała, brak apetytu
• notoryczne zmęczenie, senność
• nadmierne pocenie się
• choroby oczu
• świąd skóry
• zwiększa się ryzyko powstania miażdżycy oraz kamicy nerkowej
• migreny
• bóle mięśni, stawów, zębów
• częstsze oddawanie moczu
• arytmia
• opóźnienie w rozwoju dziecka
Nie stosuje, jeśli…
• masz uczulenie na witaminę D, ergokalcyferol lub inne pochodne witaminy D
Poradź się lekarza, jeśli…
• planujesz ciążę a przewlekle zażywasz witaminę D
• chorujesz na przewlekłą biegunkę lub masz inne problemy związane z układem pokarmowym
• masz chore nerki, wątrobę lub trzustkę
• chorujesz na padaczkę
• chorujesz na serce lub masz problemy z naczyniami wieńcowymi
Wiek powyżej 55 lat:
• często konieczne jest podawanie ale także częściej obserwuje się objawy uboczne
Witamina D a ciąża:
• zbyt duża ilość może powodować deformacje płodu
• nie stosuj dużych dawek lub odstaw
Witamina D a karmienie piersią:
• stosuj dawkę która jest odpowiednia dla dziecka, skonsultuj się z lekarzem
• nie stosuj dużych dawek
Co jeszcze…?!
• Światło słoneczne powoduje tworzenie się witaminy D w skórze. W rejonach gdzie nasłonecznienie jest małe lub średnio
umiarkowane konieczne jest dodatkowe uzupełnianie diety w witaminę D
• Unikaj dużych dawek
• Osoby biorące leki przeciwdrgawkowe powinny stosować suplementację witaminy D
• Najskuteczniejsze działanie notuje się w obecności witaminy A, C, choliny, wapnia i fosforu
Interakcje z innymi składnikami czy lekami:
• Przewlekłe spożywanie dużych ilości alkoholu zmniejsza ilość witaminy D zmagazynowanej w wątrobie
Witamina E (tokoferol)
Jest to witamina rozpuszczalna w tłuszczach, w organizmie jest magazynowana w wątrobie, tkance tłuszczowej, sercu, mięśniach,
jądrach, macicy, krwi, nadnerczy i przysadce mózgowej. Witamina ta stanowi grupę związków zwanych tokoferolnami.
Z ośmiu istniejących tokoferoli –oznaczonych jako alfa, beta, gamma, delta, epsilon, zeta, eta, theta- najsilniej i najskuteczniej działa
alfa-tokoferol. Witamina E jest silnym przeciwutleniaczem, zapobiega oksydacji substancji tłuszczowych (lipidowych)
a także witaminy A, selenu, dwóch aminokwasów zawierających siarkę i w pewnym stopniu witaminy C. Zwiększa aktywność witaminy A.
W przeciwieństwie do innych witamin rozpuszczalnych w tłuszczach witamina E jest magazynowana bardzo krótko podobnie jak witaminy grupy B. Jest bardzo ważnym czynnikiem rozszerzającym naczynia i przeciwkrzepliwym. Selen zwiększa jej skuteczność.
Funkcje, zalety:
• Pomaga w zachowaniu młodego wyglądu przez opóźnienie starzenia komórek związanego z procesami oksydacyjnymi.
• Zapobiega oksydacji „złego” cholesterolu
• Zwiększa dotlenianie i wytrzymałość organizmu
• Chroni płuca przed zanieczyszczeniami z powietrza przy kooperowaniu z witaminą A
• Pomaga w zapobieganiu chorób nowotworowych
• Zapobiega powstawaniu skrzeplin i rozpuszcza powstałe
• Likwiduje zmęczenie
• Zapobiega powstawaniu bliznowców zewnętrznie i wewnętrznie
• Przyśpiesza gojenie oparzeń
• Działa moczopędnie
• Może obniżyć ciśnienie tętnicze krwi
• Pomaga zapobieganiu poronieniom
• Zapobiega lub leczy niedobór witaminy E u wcześniaków i dzieci urodzonych z małą masą ciała
• Łagodzi skurcze łydek
• Zmniejsza ryzyko choroby Alzheimera
Funkcje, zalety niepotwierdzone:
• Wzmaga wydolność seksualną
• Stosowana w leczeniu niepłodności
Najlepsze źródła naturalne:
• Migdały, orzechy laskowe, orzechy ziemne, nasiona słonecznika, orzechy włoski, mąka pszenna
• Olej z Morelii, kukurydziany, z nasion bawełny
• Jaja
• Soja
• Szpinak
Co wpływa na polepszenie wchłaniania:
• witamina A, kompleks witamin B, witamina C, mangan, selen, fosfor, niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe
Co wpływa na pogorszenie wchłaniania:
• światło, powietrze, siarczan żelaza, mrożenie, środki przeczyszczające, estrogen, hormony tarczycy, środki antykoncepcyjne
Objawy niedoboru:
• niszczenie krwinek czerwonych
• degradacja mięśni
• niektóre postacie niedokrwistości
• schorzenia układu rozrodczego
• obniżenie witalności
• niezdolność do koncentracji
• obniżona aktywność seksualna
• obniżona aktywność ruchowa
Objawy przedawkowania:
• zmęczenie
• bóle głowy
• osłabienie mięśni i zaburzenia widzenia
Nie stosuj, jeśli…
• masz alergie na witaminę E
Poradź się lekarza, jeśli…
• masz anemię z powodu niedoboru żelaza
• masz zaburzenia krzepnięcia krwi
• chorujesz na mukowiscydozę
• chorujesz na choroby jelit
• chorujesz na choroby wątroby
• masz nadczynność tarczycy
Wiek powyżej 55 lat:
• nie ma przeciwwskazań do stosowania
Witamina E a ciąża:
• unikaj dużych dawek
Witamina E a karmienie piersią:
• unikaj dużych dawek
Co jeszcze…?!
• Najlepiej witaminę E zażywaj zawsze o tej samej porze
• Jest składnikiem wielu maści i kremów
• Mrożenie niszczy witaminę E
• Osoby poddawane zabiegom operacyjnym powinny przerwać przyjmowanie na 2 tygodnie przed zabiegiem i powrócić
najwcześniej 2 tygodnie po operacji jeśli lekarz nie zadecyduje inaczej
• Organizm przyswaja witaminę E dwa razy lepiej jeśli jest w postaci naturalnej a nie syntetycznej
• Specjaliści sugerują że należy dwukrotnie zwiększyć dawkę witaminy E po czterdziestce
Interakcje z innymi składnikami czy lekami:
• Alkalia, cholestyramina, kolestypol, olej mineralny, sukralfat -> zmniejszają wchłanianie witaminy E
• Leki przeciwzakrzepowe -> może dojść do spontanicznego krwawienia
• Witamina A -> ułatwione wchłanianie witaminy A oraz zmniejszenie jej toksyczności
• Żelazo -> osłabiony efekt działania żelaza u osób z niedoborem
• Tytoń -> obniża wchłanianie witaminy E
• Alkohol -> powoduje zmniejszenie rezerw witaminy E w organizmie
Witamina F (nienasycone kwasy tłuszczowe: linolowy, linolenowy, arachidowy)
Jest to substancja rozpuszczalna w tłuszczach, złożona z nienasyconych kwasów tłuszczowych uzyskiwanych z pokarmu.
Nienasycone tłuszcze pomagają w spalaniu tłuszczów nasyconych przy zachowanym stosunku 2:1. Dwanaście łyżek stołowych ziaren słonecznika lub osiemnaście połówek orzecha pozwala pokryć dzienne zapotrzebowanie . Jeśli dostarczymy organizmowi wystarczającą ilość kwasu linolowego, dwa pozostałe kwasy tłuszczowe mogą zostać zsyntetyzowane. Spożywanie dużej ilości węglowodanów podwyższa zapotrzebowanie na witaminę F.
Funkcje, zalety:
• Pomaga w zapobieganiu powstawania złogów cholesterol w tętnicach
• Wpływ na zdrowy wygląd włosów i skóry
• W pewnym stopniu chroni przed szkodliwymi skutkami promieniowania rentgenowskiego
• Wpływa na wzrost i dobre samopoczucie przez regulację aktywności gruczołów i ułatwienie transportu wapnia do komórek
• Chroni przed chorobami serca
• Pomaga w redukcji wagi przez spalanie tłuszczów nasyconych
• Zapobiega infekcjom
• Podnosi odporność
• korzystnie wpływa na stan skóry i włosów
• pobudza regenerację nabłonka i tkanki łącznej
• zapobiega zaparciom
• zwiększa płodność
Najlepsze źródła naturalne:
• oleje roślinne z kiełków pszenicy, orzeszków ziemnych
• olej lniany, słonecznikowy, szafranowy, sojowy
• orzeszki ziemne
• nasiona słonecznika
• orzechy włoskie, laskowe, migdały
• awokado
• olej ogórecznikowy, dyniowy, z pestek czarnej porzeczki
• olej wiesiołkowy
• tran, ryby morskie
Zapotrzebowanie:
• ok. 70 ug /dobę
Objawy niedoboru:
• zmiany skórne takie jak, wypryski, trądzik, zaczerwienienia
• łojotok
• przewlekłe stany zapalne spojówek i powiek, wysięki naczyniowe w oczach
• złuszczanie naskórka, pękanie warg i kącików ust
• stany zapalne dziąseł i języka
• krwawienie z nosa
• wypadanie włosów, rozdwajanie końcówek włosów, łupież, brak połysku
• łamliwość paznokci, plamki na płytkach paznokci
• zaburzenia w wytwarzaniu plemników i płodności, bolesne miesiączkowanie
Objawy przedawkowania:
• nie stwierdzono żadnych efektów toksycznych, jednak nadmiar może prowadzić do niezamierzonego przyrostu masy ciała
Nie stosuj, jeśli…
• masz uczulenie na kwas linolowy, linolenowy lub arachidowy
Poradź się lekarza, jeśli…
• masz łuszczycę
• przewlekle leczysz się na bezpłodność
Wiek powyżej 55 lat:
• nie ma przeciwwskazań ale zawsze poradź się lekarza
Witamina F a ciąża:
• nie ma przeciwwskazań
• unikaj dużych dawek
Witamina F a karmienie piersią:
• nie ma przeciwwskazań
• unikaj dużych dawek
Co jeszcze…?!
• W celu uzyskania lepszego wchłaniania podawaj witaminę F z witaminą E podczas posiłków
• Osoby stosujące dietę bogata w węglowodany powinny zastosować dodatkową suplementację
• Dodatkowa suplementacja powinna być stosowana u osób mających podwyższony cholesterol we krwi
• Podstawowym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych są orzechy z wyłączeniem orzechów nerkowca i brazylijskich
• Należy ostrożnie stosować diety z dużą zawartością tłuszczów nasyconych
Witamina K (K1, K4, fitomenadion, menadion)
Jest to witamina rozpuszczalna w tłuszczach. Istnieją trzy rodzaje witaminy K, K1,K2 mogą być naturalnie wytwarzane przez bakterie jelitowe. Witamina K3 jest syntetyczna. Witamina ta ma zasadnicze znaczenie dla wytwarzania protrombiny, substancji biorącej udział
w krzepnięciu krwi.
Funkcje, zalety:
• Zwiększa krzepnięcie krwi
• Zapobiega wewnętrznym krwawieniom czy krwotokom
• Pomaga hamować zbyt obfite miesiączki
• Wspomaga prawidłowe wzrastanie i rozwój
• Zapobiega chorobie krwotocznej u noworodków
• Może być syntetyzowana przez bakterie saproficzne w jelitach
Najlepsze źródła naturalne:
• Lucerna, brukselka, kapusta, kalafior, szpinak, zielona rzepa
• Ser camembert, ser czeddar
• Owies, soja
• Żółtka jaj
• Olej szafranowy, sojowy i z rybich wątróbek
• Wodorosty
Co wpływa na polepszenie wchłaniania:
witamina H
Co wpływa na pogorszenie wchłaniania:
alkohol, środowisko zasadowe, światło, promieniowanie jonizujące, antykoagulanty, mrożenie, aspiryna, antybiotyki, neomycyna
• Promieniowanie rtg
• Zamrażanie żywności
• Aspiryna
• Zanieczyszczenia powietrza
• Oleje mineralne
Objawy niedoboru:
• Celiakia (choroba trzewna)
• Zapalenie jelit
• Niemowlęta: zaburzenia wzrostu i rozwoju
• Choroba krwotoczna noworodków
• U dorosłych nieprawidłowe krzepniecie krwi
• Przedłużająca się biegunka
Objawy przedawkowania:
• U niemowląt – uszkodzenie mózgu
• Duże dawki upośledzają wątrobę
Nie stosuj, jeśli:
• Masz alergię na witaminę K
• Jeśli masz niedobór enzymu glukozo-6-fosfatazy (G6PD)
• Masz chorobę wątroby
Poradź się lekarza, jeśli…
• W najbliższym czasie czeka cię zabieg operacyjny, stomatologiczny
• Chorujesz na przewlekłą chorobę jelit
• Masz biegunkę
• Chorujesz na mukowiscydozę
• Zażywasz inne lekarza
Wiek powyżej 55 lat:
• Nie ma przeciwwskazań
Witamina K a ciąża:
• Nie przeprowadzono stosowania u ludzi
• Unikaj suplementacji jeśli to możliwe
Witamina K a karmienie piersią:
• Nie stosuj dużych dawek
Co jeszcze…?!
• Duże dawki witaminy E mogą zaburzać wchłanianie witaminy K
• Nasilona biegunka może być objawem niedoboru witaminy K
• Aby zapobiec deficytowi witaminy K spożywaj zielone warzywa liściaste
• Osoby z częstym krwawieniem z nosa powinny spożywać naturalna formę witaminy K np. w postaci lucerny siewnej
• Osoby leczące się antykoagulantami musza być świadome tego że spożywanie nawet najmniejszych ilości tej witaminy
może niweczyć leczenie
• Przyjmowanie przez długi czas antybiotyków o szerokim spektrum może wywołać niedobór witaminy
Interakcje z innymi substancjami czy lekami:
• Antybiotyki, olej mineralny, sulfonamidy, chinidyna -> powodują niedobór witaminy K
• Cholestyramina, kolestypol, kumaryna, sukralfat -> obniża skuteczność działania
• Prymachina -> wzrasta niebezpieczeństwo wystąpienia objawów przedawkowania
Witamina L (kwas antranilowy)
Funkcje, zalety:
• jest prekursorem tryptofanu.
• Uczestniczy w przemianach aminokwasów aromatycznych.
• Niezbędny do syntezy alkaloidów u roślin.
• Przez niektórych autorów uważany za niezbędny czynnik laktacji (stąd nazwa L).
• Wykazuje synergizm z witaminą B6, witaminą C oraz substancjami przeciwdepresyjnymi i uspokajającymi.
• pobudza wydzielanie mleka u kobiet, u zwierząt zwiększa mleczność,
• działa przeciwzapalnie, przeciwdepresyjnie;
• poprawia samopoczucie poprzez zwiększenie syntezy tryptofanu i serotoniny.
Objawy niedoboru:
• Przewlekłe schorzenia skóry głowy i włosów
• Obniżona laktacja
• Notoryczne stany lekowe, depresyjne
• Niepokój nocny
Dawkowanie:
0,5-1 g/24 h doustnie.
Witamina P (kompleks wit. C i bioflawonoidów cytrynianowych, rutyna, hesperydyna)
Jest to substancja rozpuszczalna w wodzie, składa się w właściwej witaminy P, rutyny i hesperydyny a także z flawonow i flawonoidów.
Jest konieczna do prawidłowego wchłaniania i funkcjonowania witaminy C. Flawonoidy Są to substancje nadające żółte i pomarańczowe zabarwienie owocom cytrusowym. Jest także nazywana czynnikiem przepuszczalności naczyń włosowatych. Podstawowa funkcją bioflawonoidów jest zwiększenie wytrzymałości kapilar i regulacja wchłaniania. Wraz z witamina C wspomaga prawidłowe funkcjonowanie tkanki łącznej.
Funkcje, zalety;
• Chroni witaminę C przed zniszczeniem przez utlenianie
• Wzmacnia ściany naczyń włosowatych
• Zapobiegają powstawaniu sińców i wybroczyn
• Bierze udział w odpowiedzi odporności na infekcje
• Pomaga w zapobieganiu i leczenia krwawienia z dziąseł
• Działa synergicznie z witaminą C (zwiększa skuteczność)
• Ułatwia leczenie obrzęków i zawrotów głowy wywołanych schorzeniami ucha wewnętrznego
• Zapobiega tworzeniu się hemoroidów
• zapobiega poronieniom
• zapobiega krwawieniom do siatkówki u osób chorujących na cukrzycę
• zmniejsza krwawienie poporodowe
Najlepsze źródła naturalne:
• Biała skórka i błonki owoców cytrusowych
• Brzoskwinie, jagody, wiśnie, owoce dzikiej róży, papaja
• Pomidory, brokuły, zielona papryka
Co wpływa na pogorszenie wchłaniania:
• Nadmiar wody
• Gotowanie potraw zawierających witaminę
• Światło
• Tlen
• Tytoń
Zapotrzebowanie:
dostępna jako dodatek do witaminy C lub oddzielnie. Zwykle wystepuje w dawkach 500mg bioflawonoidów i 50mg rutyna, hesperydyna. Najczęściej stosowane dawki to 100mg trzy razy dziennie
Objawy niedoboru;
• Kruchość naczyń włosowatych
Objawy przedawkowania:
• Nie stwierdzono
Nie stosuj, jeśli…
• Występuje u Ciebie skłonność do krwawień a przyczyny nie są znane
Poradź się lekarza, jeśli…
• Zażywasz te substancje bez zalecenia lekarskiego
• Zażywasz preparaty aspiryno podobne, środki przeczyszczające, alkalia, leki na przeziębienie, witaminy, sole mineralne,
aminokwasy lub inne lekarstwa
Witamina P a ciąża:
• Poradź się lekarza czy możesz stosować
Witamina P a karmienie piersią:
• Poradź się lekarza czy możesz stosować
Powyżej 55 lat:
• Do 45 roku życia przez krótki okres w zalecanych dawkach suplementacja jest bezpieczna.
Co jeszcze…?!
• Kobietom w okresie menopauzy zwykłe przyjmowanie bioflawonoidów razem z witaminą D pozwala złagodzić przykre uderzenia gorąca
• Przy częstych krwawieniach z dziąseł podczas mycia zębów należy sprawdzić czy dawka rutyny i hesperydyny jest odpowiednia
• U wielu osób z tendencja do pojawiania się siniaków poprawę przynosi połączenie witaminy C, bioflawonoidów, rutyny i hesperydyny
Witamina T (substancje wzrostowe)
Witamina T to zespół substancji (frakcja) wyodrębnionych z nasion sezamu, żółtek jaj, owadów i grzybów. Jest witaminą rozpuszczalną
w tłuszczach, odporną na ogrzewanie. Frakcja ta podawana ludziom i zwierzętom powoduje zwiększenie krzepliwości krwi
(wzrost liczby trombocytów) oraz pobudzenie hemopoezy (procesów krwiotwórczych). Istnieją doniesienia, że zwiększa koncentrację
i poprawia pamięć. Nie ustalono struktury chemicznej witaminy T, a jej istnienie w dosłownym znaczeniu jako jednorodnego związku niezbędnego do życia – jest kontrowersyjne.