Sytuacje kryzysowe.
W. Skomra.
Nadzwyczajne zagrożenie – to zjawiska przyrody takie jak: powodzie, huragany, zatopienia, gradobicia, susze, oberwania chmury oraz zagrożenia związane z działalnością człowieka. Do podstawowych należą skażenia radiacyjne, wybuchy gazu, epidemie, katastrofy komunikacyjne,, budowlane, pożary, terroryzm, zakłócenia porządku publicznego.
Termin „sytuacje kryzysowe” (w raporcie z pracy nad reformą) używa się zamiennie z „nadzwyczajne zagrożenia” co może prowadzić do błędnych skojarzeń z koniecznością wprowadzenia stanu nadzwyczajnego w państwie.
Sytuacja kryzysowa – sytuacja będąca następstwem zagrożenia i prowadząca w konsekwencji do zerwania lub znacznego naruszenia więzów społecznych przy równoczesnym poważnym zakłóceniu w funkcjonowaniu instytucji publicznych, jednak w takim stopniu, ze użyte środki nie uzasadniają wprowadzenia żadnego ze stanów nadzwyczajnych o których mowa w art. 228 ust. 1 Konstytucji RP.
Obecnie do stwierdzenia, że mamy do czynienia z sytuacją kryzysową muszą zaistnieć jedynie dwa elementy:
Sytuacja negatywnie wpływająca na poziom bezpieczeństwa ludzi, mienia w znacznych rozmiarach lub środowiska
Znaczne ograniczenie w działalności właściwych organów administracji publicznej ze względów na nieadekwatność posiadanych sił i środków.
Nowa definicja sprecyzowała rolę i właściwą pozycję służb, inspekcji, straży, które na mocy własnych ustaw są zobowiązane do zwalczania zagrożeń i za skuteczność tych działań ponoszą całkowitą odpowiedzialność.
Administracja publiczna ma głównie za zadanie realizację pozostałych faz zarządzania kryzysowego (zapobieganie – przygotowanie – reagowanie – usuwanie skutków).
- stan normalny
- stan nadzwyczajny
„Branżowość” reagowania jest korygowana poprzez nadanie organom administracji ogólnej (staroście, wojewodzie) uprawnień ułatwiających zorganizowanie wielopodmiotowych działań w układzie terytorialnym (obszar województwa, powiatu).
Klęskami są wszelkie zdarzenia żywiołowe:
Zagrażające bezpieczeństwu życia lub mienia większej liczby osób
Mogące wywołać poważne zakłócenia gospodarki narodowej, w szczególności w komunikacji miejskiej na skutek nadmiernych opadów śnieżnych, dla których zwalczania konieczna jest zorganizowana akcja społeczna.
Natomiast ilekroć mówi się o klęsce żywiołowej to ma się na myśli katastrofę naturalna lub awarię techniczną, których skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w wielkich rozmiarach lub środowisku na znacznych obszarach a pomoc i ochrona mogą być zapewnione tylko przy użyciu nadzwyczajnych środków, we współdziałaniu różnych organów i instytucji.
Sytuacja nadzwyczajna – zagrożenie dla życia, zdrowia bądź środowiska, które ze względu na swój charakter bądź zasięg wykracza poza ramy działań poszczególnych służb, inspekcji bądź straży. Duża elastyczność.
Sytuacja kryzysowa – szczególny przypadek nadzwyczajnego zagrożenia w czasie którego doszło do znacznego ograniczenia w działaniu właściwych organów administracji publicznej ze względu na nieadekwatność posiadanych sił, środków, kompetencji.
Stan nadzwyczajny – szczególny rodzaj sytuacji kryzysowej, do której zwykłe środki konstytucyjne nie wystarczą.
J. Wolanin.
Zarządzanie kryzysowe składa się z czterech faz:
Profilaktyka Gotowość ZDARZENIE
Odbudowa i modernizacja reagowanie
Faza związana z profilaktyką obejmuje wszelkie działania związane z minimalizacją ryzyka, związanego z zagrożeniami występującymi na danym terenie. Dotyczy ograniczania skutków niebezpieczeństwa jak i prawdopodobieństwa jego wystąpienia.
Faza gotowości właściwie nakłada się na fazę profilaktyki, obejmuje wszelkie przedsięwzięcia organizacyjne, prawne, edukacyjne itp., które mają na celu przygotowanie społeczności lokalnej na wypadek wystąpienia zagrożenia.
Faza reagowania polega na reakcji odpowiednich wyspecjalizowanych jednostek przygotowanych do reagowania. Doświadczenia wymuszają działania doskonalące.
Faza odbudowy i modernizacji jest najdłuższa i najdroższa. Wiąże się z odbudową i modernizacją tego co było. Podejmowanie działań ulepszających w następujących przypadkach:
W wyniku wzrostu analizy koszt-efekt
Wzrostu ryzyka powyżej akceptowanego poziomu
Nabytego podczas działań ratowniczych doświadczenia
Odbudowy i modernizacji po wystąpieniu zdarzenia niekorzystnego
Zarzadzanie konserwatywne – poprawa następuje w wyniku odtwarzania związanego z modernizacją. Wymienione powyżej fazy można do tego zaliczyć.
Żadna z faz nie jest uniezależniona od drugiej, tworzą ciągły cykl.
Reagowanie.
Wyróżnia się cztery poziomy reagowania:
(najniższy) Reagowanie na zdarzenia rutynowe z którymi służby interwencyjne mogą sobie same poradzić. Są one elementarne co oznacza, że są niegroźne, np. pożar mieszkania czy wyciek płynu podczas wypadku drogowego. Są przewidywalne i ujęte w ramy określonych działań i zachowań odpowiednich służb. Skutki są nieznaczne; wysokość strat materialnych jest niewielka. Występują na co dzień.
Reagowanie na sytuacje kryzysowe – mamy do czynienia wówczas, gdy skutki zdarzenia są poważne lub bardzo poważne, a działania ratownicze wymagają koordynacji wielu służb. Może powstać w wyniku źle prowadzonych działań rutynowych lub być następstwem awarii technicznej lub katastrofy naturalnej. Niezbędny staje się udział wielu służb oraz innych podmiotów zaangażowanych w akcję ratowniczą. Trwa od chwili wystąpienia zdarzenia niekorzystnego, do chwili, gdy ofiara lub ofiary wracają do stanu najbliższego stanowi sprzed zdarzenia. Koordynowane przez władze lokalne.
Wspomaganie – wspomaganie spoza jednostki (zewnętrzne); udzielenie pomocy jeśli dana społeczność sobie nie radzi.
Stan nadzwyczajny
Kryzys.
Poradzenie sobie ze skutkami sytuacji kryzysowej często jest ponad siły danej społeczności mimo dobrego przygotowania, będącego w zgodzie z procedurami zarzadzania ryzykiem. Konieczność wspomagania zewnętrznego nie stanowi kryterium kryzysu, choć zawsze jest jego elementem. Przekształcenie się sytuacji kryzysowej w kryzys charakteryzuje się ograniczonymi efektami działania, następuje zerwanie więzi społecznych.
Stany nadzwyczajne.
Dopiero po przekształceniu się kryzysu w klęskę żywiołową wywołana przez katastrofę naturalną lub awarię techniczną możemy mówić o wprowadzeniu stanu nadzwyczajnego.
Konstytucja rozróżnia trzy rodzaje stanów nadzwyczajnych:
Stan wojenny
Stan wyjątkowy
Stan klęski żywiołowej – uchwalona ustawa w 2002 roku.; wójt, burmistrz, prezydent miasta kieruje akcja ratowniczą , każdy na sowim terenie. W przypadku gdy stan obejmuje kilka powiatów dowodzenie przejmuje Wojewoda. Gdy obejmuje kilka województw dowodzenie przejmuje minister spraw wewnętrznych lub inny wyznaczony przez premiera.
(str 62, 63)
Niewystarczalność zwykłych środków konstytucyjnych. powoduje użycie nowych działań niewykorzystywanych przez państwo. (dodatkowe uprawnienia)
Uprawnienia ograniczające prawa obywatela
Odbudowa.
Faza ta jest najbardziej rozciągnięta w czasie i kapitałochłonna. Pierwszym problemem jaki należy tu rozważyć jest umiejętne oszacowanie strat oraz ustalenie źródeł finansowania strat. Nie został on do końca nigdzie prawidłowo rozwiązany. Koszty ryzyka są na tyle duże, że ubezpieczyciele postanowili poszukać transferu tych ryzyk na rynki kapitałowe (nie są w stanie pokryć wszystkich strat). Ponieważ straty powstałe w wyniku katastrof są na tyle duże to w sposób zarzadzania w fazie odbudowy staje się zagadnieniem społeczno-ekonomicznym w skali państwa.
Szczegółowe cechy zarzadzania kryzysowego.
Strategicznym celem każdej polityki bezpieczeństwa jest zapewnianie niezakłóconego rozwoju i pomyślności człowieka lub całej społeczności.
Bezpieczeństwo jest to stan otoczenia naturalnego i cywilizacyjnego, zapewniający niezakłócony rozwój i pomyślność człowieka oraz społeczeństwa. (def. Oparta o strategiczny cel.)
Nadrzędna polityką bezpieczeństwa jest polityka państwa, w zgodzie, z którą kreowana jest polityka na każdym szczeblu zarzadzania. Polityka bezpieczeństwa na szczeblu lokalnym musi uwzględniać politykę państwa z jednoczesnym uwzględnieniem lokalnych zagrożeń i związanego z nimi ryzyka.
Bezpieczeństwo jest to stan otoczenia naturalnego i cywilizacyjnego określony przez akceptowalne ryzyko. służy jako narzędzie wskazujące, co należy robić, aby było bezpiecznie.
Do grupy zainteresowanych jakie ryzyko występuje na danym terenie należy zaliczyć:
Przedstawicieli społeczności lokalnej
Przedstawicieli grup interesów tej społeczności (?)
Klasyczne rozumienie wojny
Dziś mamy konflikt niskiej intensywności
Wojna :
Między minimum dwoma państwami – stan wojny: pojęcie o charakterze formalnym
, czas wojny – odnosi się do działań faktycznych, działania zbrojne
Konflikt polityczny
Użycie sił zbrojnych – zorganizowana przemoc zbrojna
Zaangażowanie całego państwa – wymiar ekonomiczny
Większy konflikt zbrojny, trwający dłuższy okres czasu,