Konstytucja – ustawa zasadnicza państwa wyposażona w najwyższą moc prawną. Określa podstawowe zasady ustroju politycznego państwa (strukturę organów państwowych, sposób ich powoływania, kompetencje tych organów oraz ich wzajemne związki). Zawiera też unormowania dotyczące praw i obowiązków obywateli.

Konstytucyjne zasady ustroju

1. Zasada republikańskiej formy rządu – oznacza wykluczenie jakiejkolwiek władzy dziedzicznej lub dożywotniej w państwie. Jest też postulatem ustanowienia rządów prawa i ustroju demokratycznego. Państwa rządzone jest przez obywateli, a forma rządów odznaczaa się suwerennością i wolnością.

2. Zasada demokratycznego państwo prawa – podstawowa zasada ustroju politycznego. Państwo prawa jest rządzone przez prawo, które stoi wyżej niż władza. Władza podlega regulacjom prawnym i nie może sama podejmować decyzji.

Zasady panujące w państwie demokratycznym:

- zasada zaufania obywateli do państwa (lojalne postępowanie wobec obywateli)
- zakaz działania prawa wstecz
- zasada ochrony praw nabytych
- zasada sprawiedliwości społecznej
- zasada respektowania dobra ogółu
- zasada stabilnego i bezpiecznego prawa
- zasada podziału władzy
- zasada niezawisłości sędziowskiej

- zasada prawa do sądu

- zasada określoności przepisów karnych

- zasada zakazu nadmiernej ingerencji ustawodawcy w prawa jednostki

Państwo demokratyczne to takie, które realizuje zasady: suwerenności narodu, pluralizmu i trójpodziału władz.

Zasada legalizmu - postępowanie zgodne z obowiązującym prawem. Organy władzy publicznej nie mogą podejmować działań bez podania podstawy prawnej. Mogą czynić tylko to, co im prawo nakazuje lub pozwala.

1. Zasada autonomii i wzajemnej niezależności oraz współdziałania w stosunkach między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi – stosunki kształtowane są na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, jak również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego.

2. Zasada wolności i praw człowieka i obywatela – obowiązek państwa zapewnienia wolności i praw człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwa obywateli.

3. Zasada suwerenności narodu – władza najwyższa w państwie znajduje się w rękach narodu jako wspólnoty prawnej tworzonej przez wszystkich obywateli.

4. Zasada reprezentacji politycznej – władzy zwierzchniej nie sprawuje bezpośrednio sam naród, ale w jego imieniu i na jego rzecz sprawują tę władzę przedstawiciele narodu.

5. Zasada podziału i równowagi władz - podział władz oznacza wydzielenie pewnych rodzajowo odmiennych sfer działania państwa, takich jak władza wykonawcza, sądowniczej czy ustawodawcza. W ramach zasady równości każda władza powinna mieć pewne instrumenty, które pozwalają jej powstrzymywać, hamować działanie pozostałych władz.

6. Zasada dwuizbowości – władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat.

7. Zasada pluralizmu politycznego – uznanie wielości i równości partii, określenie demokratycznej roli partii politycznej. Wolność tworzenia organizacji, związków. Swoboda tworzenia partii politycznych z wyjątkiem tych, które nie spełniają określonych warunków.

8. Zasada parlamentarnego systemu rządów – zasada wyznaczająca stosunki miedzy głównymi organami państwa, to jest parlamentem, prezydentem i rządem. W naszej konstytucji wpisany jest system parlamentarno-gabinetowy, w którym wzmocniona jest pozycja Sejmu przy istotnej redukcji uprawnień prezydenta i wzmocnieniu prezesa rady ministrów.

9. Zasada odrębności i niezależności sądów oraz trybunałów – sądy i trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz, a sędziowie są niezawiśli.

10. Zasada społecznej gospodarki rynkowej - społeczna gospodarka rynkowa stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej oraz określa podstawowe komponenty tej

gospodarki: wolność działalności gospodarczej, własność prywatną oraz solidarność, dialog i współpracę partnerów społecznych.

Mienie - własność i inne prawa majątkowe.
Uwłaszczenie - przymusowe zabranie własności, za słusznym odszkodowaniem lub w celach publicznych.

1. Zasada decentralizacji władzy publicznej i samorządu terytorialnego – zadania przekazywane są przez centralne organy państwa jednostkom administracji niższego szczebla.

Organy Konstytucyjne

Podstawowe prawa, obowiązki i wolności obywatela

Koncepcja uniwersalistyczna - jednostka i państwo mogą mieć odrębne interesy i prawa. Jednak interes państwa ma charakter nadrzędny i daje on podstawę do ograniczenia praw i wolności jednostki. Celem państwa jest dobro ogółu.

Koncepcja indywidualistyczna - wyklucza istnienie praw i interesów państwa, społeczeństwa. Istnieją realnie tylko prawa i interesy jednostki. Funkcją władz publicznych jest ochrona praw człowieka, jednostki w możliwie największym stopniu. Celem państwa jest dobro jednostki.

Obowiązki ogólne wobec państwa:

1) OBOWIĄZEK WIERNOŚCI RP

Obowiązkiem obywatela polskiego jest wierność Rzeczypospolitej Polskiej oraz troska o dobro wspólne

2) OBOWIĄZEK PRZESTRZEGANIA PRAWA

Każdy obywatel ma obowiązek przestrzegania prawa Rzeczypospolitej Polskiej.

3) OBOWIĄZKI FISKALNE

Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, kreślonych w ustawie.

4) OBOWIĄZEK DBAŁOŚCI O STAN ŚRODOWISKA

Każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenia. Zasady tej odpowiedzialności określa ustawa.

Prawa człowieka - szczególna postać praw jednostki, służąca ochronie jej interesów, przypisywana każdej osobie ludzkiej, bez względu na narodowość. Źródłem prawa nie jest państwo lecz prawo naturalne, zgodnie z którym podstawą praw jest przyrodzona godność istoty ludzkiej. ( prawo do ochrony życia, do rzetelnego sądu, ochrony prywatności)

Prawa podstawowe – zespół praw jednostki wyróżniających się z ogółu praw przysługujących obywatelom w danym państwie z racji zajmowania wyższego miejsca w hierarchii wartości akceptowanej powszechnie przez społeczeństwo i państwo.

Prawa obywatelskie - wszelkie prawa podmiotowe przysługujące obywatelom wobec państwa. Prawa te mają charakter publiczny – dotyczą relacji wyłącznie między jednostką a państwem.

Prawa ogólne wobec państwa:

1. Wynagrodzenie szkody, wyrządzonej jednostce przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej

2. Zapewnienie jednostce pokrzywdzonej sądowego dochodzenia naruszonych wolności lub praw

3. Kontrola instancyjna, czyli możliwości zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji

4. Skarga konstytucyjna wnoszonej do Trybunału Konstytucyjnego i przysługującej każdej osobie, której konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszonej

5. Prawo występowania do Rzecznika Praw Obywatelskich z wnioskiem o pomoc w ochronie wolności i praw, które zostały naruszonej przez organy władzy publicznej

Wolności obywatelskie - prawa służące zapewnieniu obywatelom sfery wolnej od ingerencji państwa. Wyróżniamy wolności osobiste – związane z osobą fizyczną oraz wolności polityczne – prawo do głosowania, społeczne – przynależność do grup społecznych,, ekonomiczne i kulturalne – prawo do kultury.

1948 r. - powszechna deklaracja praw człowieka wprowadzona przez ONZ (ochrona regionalna i powszechna).

04.11.1950 r. - w ramach Rady Europy doszło do utworzenia Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Dzięki tej konwencji obywatele mogą składać skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu.

OBWE: Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europy utworzona w Helsinkach.

Rada Europy - 23 założycielskie państwa, przeciwwaga dla bloku wschodniego, w ramach Rady powstało ponad 190 konwencji. Państwa członkowskie zobowiązywały się podporządkować Europejskiemu Trybunałowi Praw Człowieka w Strasburgu.

System źródeł prawa i hierarchie źródeł prawa:

- akty prawne o charakterze powszechnie obowiązującym: konstytucje, ustawy, umowy międzynarodowe,
- akty prawne o charakterze wewnętrznym - np. regulamin uczelni

Hierarchia źródeł prawa:

1. Konstytucja

2. Ustawy - akt normatywny ustanawiający normy generalne i abstrakcyjne, uchwalany przez parlament w szczególnym trybie.

3. Umowy międzynarodowe - oświadczenie woli dwu lub więcej podmiotów prawa międzynarodowego, wywołujące dla nich skutki prawne (prawa i obowiązki o charakterze międzynarodowym). Umowa międzynarodowa jest głównym źródłem prawa międzynarodowego.

4. Rozporządzenia – jedyny akt organów władzy wykonawczej wydawany przez naczelny organ władzy wykonawczej na podstawie konkretnego upoważnienia zawartego w ustawie, w celu jej wykonania. W Polsce rozporządzenia wydają: prezydent, Rada Ministrów, premier, ministrowie.

5. Akty prawa miejscowego – źródło prawa o ograniczonym terytorialnie zasięgu. Obowiązują na obszarze działania organów, które je ustanowiły (np. samorząd terytorialny)

Gmina - wspólnota samorządowa, do której przynależność jest obowiązkowa, posiada osobowość prawną. Członkowstwo jest powiązane z miejscem zamieszkania. Ciało ustawodawcze: rada miasta, gminy, ciało wykonawcze: burmistrz, wójt lub prezydent

Powiat - tworzy go kilka graniczących gmin lub obszar miasta na prawie powiatu (powiat grodzki). Organy:
- Rada powiatu - ustawodawczy
- Zarząd powiatu - wykonawczy

Województwo - największą jednostkę zasadniczego podziału terytorialnego kraju w celu wykonywania administracji publicznej. Wspólnota samorządowa, którą tworzą mieszkańcy województwa z mocy prawa. Organy:
- Sejmik województwa - ustawodawczy
- Zarząd województwa - wykonawczy

Sądownictwo:
- Sąd najwyższy – jego zadaniem jest sprawowanie nadzoru nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych. Rozpatruje środki odwoławcze od orzeczeń sądowych i podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie wątpliwości prawnych. Dzieli się na 4 izby: Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych, Cywilną; Karną i Wojskową.
- Sądy powszechne – sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach, z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów. Dzielą się na: sądy rejonowe, okręgowe i apelacyjne. Sąd rejonowy tworzy się dla jednej lub kilku gmin. Rozpoznaje on odwołania od orzeczeń kolegiów do spraw wykroczeń. (I instancja). W ramach sądu rejonowego mogą być utworzone odrębne jednostki: sąd rodzinny, sąd pracy, sąd gospodarczy. Sądy okręgowe (II instancja) tworzy się dla obszaru obejmującego co najmniej 2 sądy rejonowe. Rozpatruje on środki odwoławcze od orzeczeń sądów rejonowych. Jeśli sąd okręgowy rozpatruję sprawę w pierwszej instancji to odwołanie od orzeczenia ma miejsce w sądzie apelacyjnym. Sąd apelacyjny pełni zadanie sądu II instancji, rozpatruje apelacje od orzeczeń sądów okręgowych, a także sądu kasacyjnego.
- Sąd administracyjny – sprawuje kontrolę działalności administracji publicznej, sprawuje wymiar sprawiedliwości i kontrolę działalności administracji publicznej.
- Sądy wojskowe - do ich zadań należy sprawowanie wymiaru sprawiedliwości w siłach zbrojnych. Są powołane do orzekania w sprawach karnych oraz rozpatrują przestępstwa, które popełnili żołnierze w służbie czynnej, a także niektóre popełnione przez cywilnych pracowników wojska. Nadzór w zakresie orzekania sprawuje nad nimi Sąd Najwyższy. Sądy wojskowe działają również w oparciu o zasadę instancyjności. Wojskowe sądy garnizonowe (I instancja) orzekają w większości spraw, podlegających sądom wojskowych. Wojskowe sądy okręgowe (II instancja) pełnią rolę sądów odwoławczych w stosunku do sądów garnizonowych. Mają prawo do orzekania jako sądy I instancji w sprawach najważniejszych. W tej sytuacji sądem odwoławczym od ich wyroku jest Izba Wojskowa Sądu Najwyższego.

Kasacja - w postępowaniu sądowym środek odwoławczy od orzeczenia sądu pierwszej lub drugiej instancji do Sądu Najwyższego. Kasacja w odróżnieniu od apelacji umożliwia przeprowadzenie kontroli zaskarżonego wyroku z powodu naruszenia przepisów prawa.

Zasady funkcjonowania sądownictwa:

1. Zasasa niezawisłości sądu: samodzielność struktur sądownictwa; sędzia wydaje wyrok zgodnie ze swoim przekonaniem, nie podlega naciskom, zakaz usuwalności sędziego, nie można go zwolnić ( tylko w wypadku decyzji sądu karnego lub niemożności sprawowania urzędu), nie można go przenieść w inne miejsce

2. Zasada jednolitości sądów (wszystkie wyroki wydawane są w imieniu RP, struktura sądów jest jednolita)

3. Zasada instancyjności (możliwość odwołanie się od wyroku niższej instancji)

4. Zasada udziału obywateli w sprawowaniu wyroku sprawiedliwości (ławnicy)

5. Apolityczność(nie można być członkiem partii)

Trybunał Stanu - organ sądowy powołany do orzekania o odpowiedzialności konstytucyjnej osób zajmujących najwyższe stanowiska państwowe. Trybunał Stanu może orzekać kary: utratę czynnego i biernego prawa wyborczego, zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk, utratę wszystkich lub niektórych orderów, odznaczeń i tytułów honorowych, może również wymierzać kary przewidziane w ustawach karnych. Ściganie przez Trybunał Stanu jest dopuszczalne przez 10 lat od popełnienia czynu, a w przypadku przestępstwa - w okresie przewidzianym przez ustawę.

Prawo Karne

Wykład nr. 4

Prawo karne materialne – dziedzina prawa która reguluje kwestie dot. Zasad odpowiedzialności karnej , czyli co jest przestępstwem i jaka może być wymierzona kara za dane przestępstwo.

Prawo karne procesowe – dziedzina prawa która określa zasady postępowania przed sądem. KPK – kodeks postępowania karnego ( jak wygląda rozprawa w jakim składzie kto może zabrać głos )

Prawo karne wykonawcze – KKW Kodeks Karny Wykonawczy : reguluje tryb wykonywania kar. Jeśli oskarżony został skazany jest objęty tym prawem ( przepustki, odbywanie kary) inaczej to Prawo Penitencjalne

Prawo Karne Skarbowe – KKS Kodeks Karny Skarbowy – za przestępstwa i wykroczenia skarbowe, czyny naruszające skarb państwa ( ktoś kto nie składa pit, fałszuje dok. Dot. watu, używanie oleju frytkowego zamiast zwykłego oleju)

Prawo Karne Wojskowe - art.. 317 -363 , ( np. przestępstwo dezercji )

Ustawa o Postępowaniu Osób Nieletnich – reguluje kwestie odpowiedzialności osób nieletnich, popełniających przestępstwa. Wobec nich stosuje się środki wychowawcze: upomnienie, kara pieniężna dla rodziców, kurator, poprawczak. – przez jakikolwiek przejaw demoralizacji osób nieletnich . Można wnieść doniesienie do sądu rodzinnego ( np. pobicie w szkole )

Prawo wykroczeń i postępowanie w sprawach wykroczeń - ( dawniej zajmowały się tym kolegia do praw wykroczeń, osoby nie znające się na prawie, uznano go za organ nie mający charakteru sądu) Teraz zajmują się tym sądy grodzkie. Wykroczenie, to np. mandat ( postępowanie mandatowe ) , leśniczy, policjant itp. Możemy odmówić przyjęcia mandatu, wtedy sprawa idzie do sądu.

Działy naukowe w prawie karnym : kryminologia , wiktymologia ( viktima – ofiara ), kryminalistyka

Kryminologia – nauka o przestępcy , bada przyczyny przestępczości, ( cechy psychiczne , osobowości , tryb życia, wpływające czynniki na popełnianie przestępstwa )

Wiktymologia – nauka o ofierze, bada wpływ ofiary na popełnienie przestępstwa, bada role i czynniki jakie wpłynęły że ofiara padła ofiarą przestępstwa.

Kryminalistyka – analizuje jakie mogą być sposoby i metody uzyskiwania i utrwalania dowodów, środków dowodowych ( np. daktyloskopia – odciski palców) . Wykrywacz kłamstw, charakter pisma .

Funkcje prawa karnego:

Pierwotnym celem prawa karnego jest funkcja sprawiedliwościowa. Ma prowadzić do zaspokojenia poczucia sprawiedliwości ofiary przestępstwa. Kara pojawiła się jako odpłata za przestępstwo.

Ochronna – niektórzy widzą prawo karne jako ochronę dóbr, oraz wartości, życia zdrowia , podmiotu gospodarczego. Kara jest wymierzana po to aby odizolować sprawcę od społeczeństwa. Zostaje skazany na karę pozbawienia wolności aby zlikwidować zagrożenie jakim jest dany człowiek. Policja i prokuratura ma na względzie prewencje , odstraszanie od popełnienia danego czynu przez innych. Prewencja indywidualna ( jednej osoby ) i prewencja generalna ( ogółu osób)

Gwarancyjna – drobiazgowy opis rzeczy za które można wziąć odpowiedzialność za dany czyn. Obywatel ma wiedzę co do tego kiedy jego zachowanie spotka się z sankcją ze strony organów państwa. Chroni przed arbitralnym postępowanie org. Państwowych.

Zasady prawa karnego:

Zasada odpowiedzialności karnej za czyn. – Nikt nie może zostać skazany za myśli , wygląd, zamiary, poglądy, dopóki nie przybiorą czynu; nie można człowieka skazać bez czynu,. Dopiero po przybraniu np. wypowiedzi można kogoś oskarżyć.

Osoby niepoczytalnej psychicznej nie można karać. Zakład psychiatryczny nie jest karą, jest to środek zabezpieczający.

Zasada winy – Osoba może ponieść odpowiedzialność karną tylko wtedy kiedy można jej postawić zarzut winy, że jej działanie jest działaniem zawinionym . Przeciwieństwem jej jest odpowiedzialność obiektywna. Interesuje nas skutek za który ponosi odpowiedzialność..

( kierowca kiedy wyskakuje pieszy w ostatniej chwili nie jest winny) Za sam skutek działa np. prawo cywilne , za podanie informacji nieprawdziwej. ( zniesławienie )

Zasada odpowiedzialności indywidualnej i osobistej – sprawca czynu zabronionego ponosi karę tylko indywidualnie, może być współsprawcą ale nie ma odpowiedzialności grupowej. Nie można przejąć odpowiedzialności karnej za kogoś innego ( ojciec za syna np.)
Przestępstwo poplecznictwa – np. zamiana ról kto kierował samochodem .

\Zasada humanitaryzmu – kary nie powinny być okrutne , naruszać godności ludzkiej, kary powinny być humanitarne. ( np. zabronione są tortury, kara chłosty)

Zasada nullum prime sine lege – nie ma przestępstwa bez ustawy, kare można wymierzyć na podstawie obowiązującej ustawy w chwili popełniania czynu.

Zasada prawo karne musi być prawem pisanym – nullum primem sine lege scribta

Zasada nullum prime sine lege certa – przepisy powinny być sformułowane w sposób maksymalnie dokładny i precyzyjny.

Zasada , zakazane jest stosowanie analogii na nie korzyść oskarżonego. ( np.ktoś podrobił weksle więc to prawie jak pieniądze ( per analogia ) . Stosowanie analogi dopuszczalne w prawie cywilnym.

Zasada – ustawa karna zaostrzająca odpowiedzialność karną nie może działać wstecz. – legs retro non agit – nullum prime sine lege praevia.

Ochrona dobra prawnego. Hierarchia wartości.

Emocjonalne motywy kryminalizacji pewnych zachowań, np. kazirodztwo, sodomia, rozpowszechnianie pornografii.

Zasada subsydiarności prawa karnego- Regulacje prawa karnego po winne być traktowane jako ostateczność, gdy nie ma już innego wyjścia. Jest to wskazówka dla ustawodawcy.

Źródła polskiego prawa karnego :

Kodeks Krany – ustawa z 1997 r. obowiązuje od 1 września 1998r. Obecny jest następcą kodeksu z 1969. Pierwszym kodeksem polskim karnym jest Kodeks z 1932r. który zastąpił regulacje prawne z trzech obszarów zaborczych.

Prawo karne poza kodeksowe - prawo budowlane, ustawa o prawei prasowym , prawo autorskie , prawo wolne,

Kodeks karny dzieli się na :

Ogólną, szczególną , wojskową.

Ogólna – przepisy zasad , winy, wyłączające odpowiedzialność karną, do wszelkiego typu przestępstw.

Szczególna – wymienione są poszczególne typy przestępstw. Każde przestępstwo składa się z dyspozycji ( kto zabija człowieka …. ) i sankcji ( podlega karze do lat ….). Sędzia dokonuje subsunkcji stanu faktycznego i wymierza wyrok . dostosowanie stanu faktycznego do opisu dyspozycji przepisu prawa karnego nosi miano subsumcji.

Prawo karne jest jedną z gałęzi prawa w Polsce i nie może działać w oderwaniu od innych praw.

Ustalenie dot. czy rzecz jest rzeczą ruchomą czy nie następuje na bazie prawa cywilnego.

Orzeczenia sądów karnych w Polsce nie są źródłem prawa . Orzecznictwo sądów wyższej instancji mają wpływ na sądy niższej instancji.

W Polsce istnieje system prawa stanowionego, opiera się na prawie pisanym.

Common- low – nie opierają się na prawie karnym lecz na decyzji sądu. Np. zakaz zabójstwa opiera się na wyroku z 17 wieku. Pozostałe sądu opierają Siena tym wyroku.

Orzecznictwo sądowe wywiera wpływ na stosowanie przepisów prawa mocą swojego autorytetu. ( sąd niższy może zastosować wyrok podobny do tego który zastosował sąd wyższej instancji wtedy jego wyrok nie zostanie zawieszony )

Wykładnia przepisów prawa - podstawową jest wykładnia językowa, nazywana wykładnią gramatyczną, najbardziej podstawowa, odnosi się do znaczenia słów , ( na bazie słowników )

- wykładnia odwołująca się do celu i sensu przepisu : po co jest ten przepis , jaką ma funkcję – inaczej to wykładnia celowościowa

- wykładnia systemowa; zastanawiamy się jakie jest miejsce danego przepisu w systemie danej gałęzi prawa .

Odejście od wykładni gramatycznej kiedy może nastąpić kiedy wykładnia celowościowa i systemowa jest za innym wnioskiem. Nie zawsze stosuje się przepisy zgodnie z gramatycznym brzmieniem.

Wykład nr.5

Przestępstwo - jest czyn człowieka , zabroniony przez ustawę , pod groźbą kary, jako zbrodnia lub występek, bez prawny, zawiniony, społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy. Każdy z tych elementów musi zaistnieć aby zachowanie mogło być potraktowane jako przestępstwo.
W dawnym prawie karnym postrzegano odpowiedzialność za zachowania zwierząt. ( pies mógł popełnić przestępstwo ), obecnie zachowanie zwierząt jest traktowane jako rzecz, - rzecz należąca do osoby wyrządziła szkodę. – Zwierzę , nie jest rzeczą ale w sytuacji prawnej stosujemy przepisy dotyczące rzeczy.

( pozew, pani wnosiła o alimenty spowodowany zachowaniem psa sąsiada który doprowadził do zaciążenia jej suczki )

Czynem jest zachowanie zależne od woli . Zachowanie człowieka pod wpływem przymusu bezwzględnego ( podpis wymuszony ręką drugiego człowieka, przywiązanie dróżnika przez przestępców – to brak działania, - vis absoluta, przymus bezwzględny )

Przymus względny - wpływ na wole, groźby tortur, przymus psychiczny ( zdrada sekretów państwowych , to czyn karny ale może uniknąć kary. Czyn pod wpływem przymusu psychicznego jest przestępstwem,.

Czyn musi odpowiadać opisowi przestępstwa. ( np. paserstwa, rozboju, gwałtu). Opis zawarty w ustawie karnej składa się z elementów, ustawowe znamiona przestępstwa. Zachowanie musi wypełniać wszystkie znamiona określonego przestępstwa, jeżeli brakuje choćby jednego , nie ma przestępstwa. ( np. kto zabija człowieka, )

Bezprawność czynu – aby sprawca poniósł odpowiedzialność karną musimy stwierdzić że jego czyn był bezprawny, czyli sprzeczny z prawem lub zasadami współżycia społecznego. Nie jest uzasadniony regulacje ustawową , regulacje prawną. ( osoba łapiąca przestępcę , może być oskarżona o naruszenie nietykalności osobistej, lecz istnieje przepis szczególny który uprawnia do takiego zachowania. Osoba zaatakowana broni się) . Nie możność określenia że ktoś działał zgodnie z prawem. ( policjant łapiący bandytę )

Czyn zawiniony - wina , czyli popełnienie czynu. Wina – zarzucalność , postawienie zarzutu niewłaściwego zachowania – dzieli się na , winę umyślną i nieumyślną. Wina umyślna : kiedy chce popełnić czyn zabroniony ( zamiar bezpośredni) lub godzę się na skutki jakie z nim będą związane.( chce podpalić tylko dom , godzę się na to że zginą w nim ludzie ).
wina nie umyślna – może przyjąć postać niedbalstwa , lekkomyślności. Sprawca nie ma zamiaru popełnienia przestępstwa, lecz popełnia go przez nie zachowanie odpowiedniej ostrożności mimo że go przewidział lub nie mógł przewidzieć. Skutek nie zachowania ostrożności. ( np. sprawca porusza się samochodem, na skutek nie zachowania zasad ostrożności powoduje wypadek – aby postawić zarzut trzeba udowodnić ,że nie zachował zasad ostrożności. ( rolnik jadący przez pole pszenicy zabija dzieci bawiące się w nim – jest niewinny ) .
Okoliczności wyłączające winę : np. choroba psychiczna, osoba działająca pod wpływem błędu ( na polowaniu, ktoś chce upolować dzika , lecz zabija inną osobę, ), działanie na rozkaz , stan wyższej konieczności ( groźba bronią ).
Teoria psychologiczna winy - odnosi się do tego co dzieje się w umyśle sprawcy.
Normatywna teoria winy – czy sprawca z punktu widzenia obiektywnego obserwatora, może być postrzegany jako osoba która chciała popełnić czyn , nie dopełniła obowiązków bezpieczeństwa. Zastanawiamy się jak zachowanie sprawcy powinno być ocenione z zewnątrz, czy chciał popełnić czyn.

Klasyfikacja przestępstw

1 ze względu na wagę przestępstwa - zbrodnia albo występku

2 forma winy – umyślne lub nie umyślne

3 na formę czynu – z działania , z zaniechania

4 wystąpienie skutku – formalnych bez skutkowych, materialnych skutkowych

5 na typ przestępstwa – w typie podstawowym, kwalifikowanym , uprzywilejowanym

6 na sposób ścigania przestępstwa - ścigane z oskarżenia publicznego , z oskarżenia prywatnego, przestępstwa wnioskowe

7 na sposób atakowania dobra prawnego – z naruszenia oraz z narażenia na niebezpieczeństwo

8 na podmioty jakie mogą popełnić przestępstwo - powszechnych i indywidualnych.

Zbrodnia - jest czyn za który dolna granica zagrożenia to co najmniej 3 lata lub kara surowsza. ( np. morderstwo, rozbój z użyciem broni, fałszowanie pieniędzy)

Występek – czyn zagrożony karą przekraczającą 1 mies. pozbawienia wolności, 1 mies. ograniczenia wolności , lub zagrożony karą grzywny powyżej 30 stawek dziennych. ( zależy od sytuacji majątkowej – student a człowiek bogaty będą mieć inną stawkę dzienną ) Bardziej surowa niż 1 miesiąc. Też .

Przestępstwo to albo kara albo występek.

Czyny których górna granica nie przekracza minimalnej kary występku to jest to wykroczenie.

Kara aresztu , może świadka zmusić karę grzywny albo karę aresztu. Taka kara nie może mieć więcej niż 30 dni.

Forma winy :

Zbrodnie można popełnić tylko umyślnie. Występek natomiast może być popełniony w sposób umyślny lub nie umyślny. W treści przepisu musi być wyraźnie napisane czy może być popełniona umyślnie lub nie umyślnie. Milczenie ustawy co do tego oznacza że mamy do czynienia z działaniem umyślnym .

Działania , zaniechania, - ( gwałt , napad na funkcjonariusza - tylko przez działanie ) , są przestępstwa tylko mogący być popełnione przez czyn lecz tez tylko przez zaniechanie ( nie zgłoszenie przestępstwa, atak terrorystyczny , napad . Obowiązek ten dotyczy tylko określonych przez ustawę.

Skutek - czy rezultatem zachowania będzie jakiś skutek ( zmiana w świecie zewnętrznym, - uszczerbek na zdrowiu , zniszczenie rzeczy) , formalne bez skutkowe : nie udzielenie pomocy ( mimo że osoba np. przeżyła ) , nakłanianie do nierządu ( istotne jest nakłanianie ) , składanie fałszywych zeznań. Materialne – musi być , dokonane zniszczenie rzeczy ,

Typy - opis podstawowy ( kto zabija człowieka) , typ kwalifikowany , zagrożony karą surowsza i wzbogacony o dodatkowe znamiona , ( kto zabija człowieka + z użyciem ostrego narzędzia ), typ uprzywilejowany , zagrożony kara łagodniejszą ( opis : kto zabija człowieka , pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego innymi okolicznościami )

Tryb ścigania przestępstw – (kodeks postępowania karnego , ).
Ścigane z oskarżenia publicznego , inaczej publiczno - skargowe . Służby mają informację i podejmują działania jakby same z siebie. To takie w których organy ścigania ( policja , prokuratura ) sam z urzędu podejmują czynności procesowe, ( poprzez podejrzenie ).

Przeciwieństwem są prywatno skargowe – na skutek prywatnego aktu oskarżenia, osoba pokrzywdzona przestępstwem podejmuje działania, szuka sprawcy pokazuje dowody i doprowadza do osadzenia. ( np. przestępstwo zniesławienia, i zniewagi., naruszenie prywatności cielesnej; uderzenie, poszturchnięcie)

Przestępstwa wnioskowe- do wszczęcia postępowania niezbędne jest złożenie wniosku przez osobę pokrzywdzoną. Po jego złożeniu organy zaczynają działać, i wniosek nie może być już cofnięty. ( np. wniosek zgwałcenia, kradzież na wniosek osoby najbliższej – muszą złożyć wniosek ścigania.

­Podmiot przestępstwa – osoba która skończyła 17 lat, osoby młodsze nie popełniają przestępstw, ale stosujemy środki wychowawcze. Szczególne przestępstwa, mogą odpowiadać za nie już 15 - latkowie ( np. porwanie samolotu ) Wyjątek w drugą stronę , jak 15 latek osoba 17 , 18 letnia może być oceniona przez lekarza że należy ją traktować jako osobę nie letnią.

Przestępstwo z narażenia – gdy wywołuje zagrożenie stanu niebezpieczeństwa.

Przestępstwa skutkowe – musi zaistnieć odpowiedni skutek .

Indywidualne – przez konkretnie wskazane osoby (np. tylko funkcjonariusz publiczny )

Powszechne – może popełnić każda osoba , bez względu na wykonywany zawód.

Z naruszenia – skutek w postaci naruszenia dobra prawnego .)

Formy popełnienia przestępstwa :

- Forma zjawiskowa , to : współsprawstwo , sprawstwo kierownicze, podżeganie i pomocnictwo.

-Forma stawialna : przygotowanie, usiłowanie, dokonanie.

Jednosprawstwo - wykonanie przestępstwa przez jedno osobę. ( nawet kiedy kradnie tłum ,ze sklepów)

Współsprawstwo - wypełnienie znamion przestępstwa przez kilka osób, następuje na podstawie umowy tych osób.

Wykład nr. 6

Sprawstwo kierownicze- kierowanie wykonaniem czynu zabronionego, sprawy są podporządkowani kierownikowi sprawstwa.

Podżeganie do przestępstwa- umyślne nakłanianie innej, konkretnej osoby do popełnienia czynu zabronionego.

Pomocnictwo – udzielanie informacji, rady, dostarczanie narzędzi. Pomocnictwo można popełnić przez zaniechanie. Musi mieć miejsce w czasie przestępstwa lub przed. Pomocnictwo po przestępstwie nazywa się poplecznictwem np. paserstwo, ukrywanie przestępcy.

Usiłowanie podżegania lub pomocnictwa jest również czynem zabronionym.

Za podżeganie i pomocnictwo grozi taka sama kara jak za popełnienie przestępstwa. Jeśli jednak przestępcy dokonali czynnego żalu( dobrowolnie zapobiegli przestępstwu) to nie zostaną ukarani.

Prowokator- osoba, która celowo nakłoniła do przestępstwa, a później specjalnie powiadomiła organy.

Przygotowanie przestępstwa- czynności poprzedzające czyn zabroniony, porozumienie, uzgodnienie przestępstwa dotyczy tylko dużych przestępstw np. ludobójstwo, zbrodnia wojenna.

Usiłowanie- nieudana próba popełnienia czynu zabronionego

Wyłączenie odpowiedzialności karnej- np. przedawnienie przestępstwa z powodu zbyt długiego śledztwa.

Amnestia- ustawa, która zwalnia niektórych przestępców do odbycia kary.

Abolicja- zwolnienie od odbycia kary z powodu tego, że czyn przestał być przestępstwem

Kontratyp- okoliczność wyłączająca bezprawność czynu, dzielą się na:

1. Skodyfikowane

- obrona konieczna

-stan wy ższej konieczności

-eksperyment

-ostateczna potrzeba w wojsku

-zniesławienie

b) Nieskodyfikowane

- obowiązek lub uprawnienie

-karcenie wychowawcze małoletnich

-uprawianie sportu

-zabiegi lekarskie i kosmetyczne

-zgoda osoby pokrzywdzonej

Wykład nr.7

Stan wyższej konieczności- nie popełnia czynu zabronionego osoba, która poświęca jakieś dobro dla innego dobra.

Obrona konieczna- powstrzymanie grożącego niebezpieczeństwa w sposób niezgodny z przepisami prawa.

Dobro ratowane musi być ważniejsze lub tak samo ważne jak dobro, które się poświeca.

Zgoda osoby pokrzywdzonej- wyłącza bezprawie czynu. Wyjątkiem jest np. zgoda na pozbawienie życia. W takim wypadku osoba pomagająca ponosi odpowiedzialność karną. Kolejnym przypadkiem jest podpisanie się za inną osobę na dokumencie urzędowym.

Czynności lecznicze: odpowiedzialność ponosi osoba, która nie spełnia dwóch warunków: zabieg w celach leczniczych, obowiązek działania zgodnie zasadami medycznymi. Ponadto pacjent musi wyrazić zgodę na czynności lecznicze.

Karcenie małoletnich- czynności wychowawcze muszą być dozwolone,tylko w celach wychowawczych, karcenie może być wykonywane tylko przez rodziców lub prawnych opiekunów. Karcenie nie może przekroczyć pewnego stopnia intensywności.

Ryzyko sportowe- sprawca nie ponosi odpowiedzialności jeśli: osoba działała zgodnie z dyscypliną, nie naruszono zasad danej dyscypliny

Eksperyment- musi mieć cel poznawczy, medyczny, techniczny lub ekonomiczny, spodziewana korzyść ma istotne znaczenie, w świetle aktualnego stanu wiedzy uzasadnione było oczekiwanie korzyści, zasadna jest celowość i sposób przeprowadzania eksperymentu.

Ostateczna potrzeba w wojsku- zachowanie przełożonego będzie usprawiedliwione kiedy jest ono wymuszone np. żołnierz odmawia wykonania rozkazu, przełożony siłą zmusza go do wykonania

Zwyczaj- wręczenie drobnych prezentów osobom publicznym np. lekarzowi za pomoc,

Wyłączenie winy:

-Niepoczytalność( człowiek nie kieruje sam swoim postępowaniem) np. upośledzenie umysłowe, choroba psychiczna

-Poczytalność ograniczona(ponosi winę mniejszą niż normalnie)

-Nadzwyczajne złagodzenie kary: w przypadku ograniczonej możliwości intelektualnej

-błąd co do faktu stanowiącego znamię czynu zabronionego

-Nieświadomość bezprawności(przepis prawny został szybko wprowadzony i dana osoba nie wiedziała)

Wykład nr.8

Ocena szkodliwości czynu:

-rodzaj naruszonego dobra

-rozmiary wyrządzonej krzywdy

-sposób i okoliczności popełnienia czynu

-stopień naruszenia obowiązków sprawcy

System kar:

-Kara grzywny(w stawkach dziennych od 10 do 544)

-Kara ograniczenia wolności (od 1 do 12 miesięcy)

-Kara pozbawienia wolności( od 1 miesiąca do 15 lat)

-Kara 25 lat pozbawienia wolności

-Kara dożywotniego pozbawienia wolności

Prawo cywilne

Podmioty:

-Osoby fizyczne-każda osoba

-Osoby prawne: organizacje i urzędy

-Jednostki nie posiadające osobowości prawnej ale mogące korzystać z praw i ułomne osoby prawne np. spółka jawna, komandytowa, partnerska

Zdolność prawna- zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków-każdy człowiek ma zdolność prawną

Zdolność do czynności prawnych-zdolność do skutecznego dokonywania czynności prawnych

1. Pełna zdolność do czynności-każda osoba pełnoletnia, która skończyła 18 lat lub kobieta, która zawarła związek małżeński

2. Ograniczona zdolność prawna-od 13 do 18 lat oraz osoby częściowo ubezwłasnowolnione-tylko drobne zakupy czy czynności, reszta za zgodą opiekuna prawnego

3. Brak zdolności-osoby do 13 roku życia oraz osoby całkowicie ubezwłasnowolnione

Sposoby powstawania osób prawnych:

-akt prawny

-zadośćuczynienie pełnych regulacji

Funkcjonowanie osób prawnych:
-działanie swoimi organami: nadzoru, reprezentacji, decyzyjnym

Przedsiębiorca- osoba fizyczna, prawna lub ułomna osoba prawda, która we własnym imieniu prowadzi działalność gospodarcza

Nazwa firmy to nazwisko lub pseudonim przedsiębiorcy. Nazwa, którą będzie się on posługiwał.

Rzecz- ruchome oraz nieruchomości, dotyczy tylko materialnych.

Nieruchomości: grunty, budynki, lokale

Wykład nr.9

Księga wieczysta- rejestr prowadzony dla nieruchomości. Składa się z czterech działów:
1).opis nieruchomości
2). Właściciel
3). Obciążenia nieruchomości
4.Wpis hipotek

Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystej: czynność jest ważna w przypadku zaufania co do wpisu do księgi wieczystej. Nawet jeśli wpis do ksiąg wieczystych jest fałszywy to czynność prawda nie przestaje być ważna. Aby złożyć wniosek o założenie księgi wieczystej należy złożyć dokumenty. Muszą one wskazać na prawda do nieruchomości. Nieruchomości może nabyć osoba, która władała nieruchomością.

W dobrej wierze, będzie osoba, która jest przekonana, że spełniała wszystkie warunki potrzebne do czynności prawnej. Jeśli nie zostały spełnione to nie z jej winy. W takim wypadku otrzymuje prawo do nieruchomości po 20 latach. Posiadacz w złej wierze, zajmowanie nieruchomości z wiedzą, że osoba nie ma prawa. Taka osoba otrzyma prawo do nieruchomości po 30 latach.

Umowa- aby była ważna muszą być złożone co najmniej dwa oświadczenia woli. Mogą być one złożone: ustnie, pisemnie, drogą elektroniczną(+podpis elektroniczny)

Wykład nr.10

Postępowanie uproszczone(upominawcze): powód pisze sam pozew, dołącza wnioski dowodowe, jeśli sprawa jest mało skomplikowana może odbyć się wydanie nakazu zapłaty, bez wzywania pozwanego. Pozwany ma obowiązek zapłacić w ciągu 14 dni lub zgłosić sprzeciw. Jeśli zostanie zgłoszony sprzeciw nakaz zapłaty przestanie być ważny. Sprawa będzie się toczyć tokiem normalnym. Od dwóch lat postępowanie może się toczyć drogą elektroniczną. Nie dostarcza się wtedy dowodów w formie papierowej, wystarczy oświadczenie, że posiada się takie dokumenty. Sąd elektroniczny jest jeden na cały kraj. Nie ma limitu wartości pozwu.

Przedawnienie roszczenia: Co do zasady roszczenia ulegają przedawnieniu. Po upływie pewnego okresu będzie można uchylić roszczenie. Przedawnienie oznacza, że nie będzie można uzyskać przymusowo zwrotu roszczenia. Nie przestaje ono być ważne, ale nie można ubiegać się o przymusowy zwrot. Podstawowy termin przedawnienia wynosi na ogół 10 lat. Między przedsiębiorcami wynosi on 3 lata, tyle samo wynosi dla roszczeń okresowych np. czynsz. Przedawnienie rozpoczyna się od momentu wymagania roszczenia np. jeśli pożyczyło się pieniądze do 10 stycznia, od 11 rozpoczyna się termin przedawnienia. Jeśli pożyczy się na czas nieokreślony to czas przedawnienia rozpoczyna się w dniu wezwania do zapłaty.

Prawo spadkowe:

Prawa i obowiązki zmarłego przechodzą w chwili śmierci na spadkobiercę.

Dziedziczenie następuje na skutek testamentu lub ustawy. Jeśli nie ma testamentu spadkobiercę ustala ustawa. Spadkobiercą może być tylko osoba żyjąca.

Testament musi być sporządzony pismem ręcznym, podpisany i zaopatrzony w datę.

Każdy spadek ma swojego nabywcę. Jeśli nie jest to nikt z rodziny, to nabywcą zostaje skarb państwa.

vvv