Pediatria seminaria 15 III 2016
CHOROBY ZAKAŹNE WIEKU DZIECIĘCEGO
Choroba zakaźna - zespół objawów (subiektywnych i obiektywnych) występujących wskutek zakażenia patogenem, związany z uszkodzeniem tkanek lub zmienioną czynnością fizjologiczną organizmu . Najbardziej obawiamy się powikłań chorób zakaźnych.
Etiologia: wirusy, bakterie, pierwotniaki, grzyby
Proces zapalenia- uszkadza funkcje komórek, np. k jelita cienkiego produkujące laktazę.
Odra - przebieg kliniczny
-wirus odry (wirus DNA) Paramyxoviridae
-zakażenie drogą kropelkową, źródłem zakażenia jest chory człowiek
-zaraźliwość 5 dni przed wysypką i do jej ustąpienia około 4 dni
-szczepienia: 13 m.ż
Ochrona na odrę to szczepienie potrójna szczepionka świnka, odra różyczka
I-1 rok
II- 10 lat
Ciężki przebieg choroby , [ osoba która nie ma jeszcze objawów może już zarażać innych ludzi nie wiedząc o tym ]
Okres inkubacji 9-11 dni
Okres zwiastunów - prodromalny (3-4 dni)
-Gorączka 39-40 C
-Zapalenie spojówek (zapłakana twarz)
-Nieżyt nosa
-Kaszel
-Plamki Fiłatowa-Koplika – białe plamki na na zaczerwienionej błonie śluzowej policzków na wysokości dolnych zębów trzonowych
-Obrzęk i przekrwienie migdałków podniebiennych
okres wysypkowy (3-4 dni)
uogólniona wysypka plamisto-grudkowa o charakterze zstępującym ku dołowi obejmując całe ciało również na błonach śluzowych. (Wykwity mogą być krwotoczne z powodu wtórnej skazy małopłytkowej lub naczyniowej). Intensywnie różowe grubo plamiste zmiany.
ponowny wzrost temperatury
obrzęk twarzy
zaczerwienione spojówki
powiększenie węzłów chłonnych
okres zdrowienia po 4-5 dniach wysypki
temperatura opada, wysypka cofa się w tej samej kolejności pojawiania się, cofa się obrzęk spojówek
pozostawia brunatne przebarwienia i następnie blednie, pojawia się suche, otrębiaste łuszczenie naskórka („brudna skóra”).
Postacią nietypową jest poronna, złagodzona odra u dzieci i starszej młodzieży po wygaśnięciu odporności poszczepiennej lub u pacjentów po podaniu gammaglobuliny.
Odra - powikłania
zapalenie ucha środkowego
zapalenie krtani
zapalenie płuc
zapalenie m. sercowego
skaza krwotoczna
odrowe zapalenie mózgu
podostre stwardniejące zapalenie mózgu
Różyczka – rubeola
-wirus różyczki (wirus RNA) - Togaviridae
-zakażenie – drogą kropelkową
-wirus wydalany ze śluzem jamy nosowo-gardłowej i z moczem
-zaraźliwość 7 dni przed wysypką i 7 dni po jej wystąpieniu
POSTNATALNA
Okres inkubacji – 14-21 dni
Okres zwiastunów – 24 godz.
-Gorączka
-Nieżyt górnych dróg oddechowych
-Powiększenie węzłów chłonnych podpotylicznych, zausznych, szyjnych
okres wysypkowy (2-3 dni)
wysypka drobnoplamista, bladoróżowa o delikatnym różowym odcieniu na twarzy i następnie na całym ciele. Wysypka ustępuje bez przebarwienia i łuszczenia
plamki Forsheimera na błonach śluzowych
Ważnym objawem – powiększenie węzłów chłonnych, szczególnie podpotylicznych, które są niebolesne, twarde, do wielkości grochu
Może być wyczuwalne powiększenie śledziony
okres zdrowienia
Powikłania różyczki
Są raczej rzadkie
-zapalenie stawów
-zapalenie mózgu
-skaza małopłytkowa
PRENATALNA [ wrodzona]
Płód zostaje zakażony żeby były problemy medyczne:
- kiedy kobieta nie przeszła nie ma przeciwciał wtedy różyczka jest niebezpieczna. Nie dla każdego wieku ciążowego będzie poważna. Najbardziej wrażliwy okres organogenezy . W drugiej połowie ciąży nie ma zagrożenia w celu powstawania wad.
Rozwija się z powodu teratogennych właściwości wirusa
Po zakażeniu kobiety ciężarnej (seronegatywnej, która wcześniej nie chorowała) przejście wirusa na płód odbywa się w okresie wiremii u matki, tj. 7 dni przed wysypką do ostatniego dnia wysypki.
Zagrożenie płodu jest największe w I trymestrze ciąży, maleje w II trymestrze, po 20 tygodniu ciąży praktycznie nie ma już zagrożenia.
Triada Gregga
z powodu zaburzonej organogenezy (embriopatia) oraz rzadziej z powodu zmian zapalnych lub pozapalnych narządów płodowych (fetopatia)
-Wady oczu – microphtalmia, glaucoma, cataracta, chorioretinitis [ małoocze, jaskra, zaćma, stan zapalny siatkówki oka]
-Wady mózgu – microcefalia [ małomózgowie, małogłowie]
-Wady serca – PDA, VSD, PS[ przetrwały przewód tętniczy, ubytek w przegrodzie międzykomorowej, zwężenie pnia płucnego]
Głuchota neurosensoryczna
Upośledzony rozwój psychomotoryczny
OSPA WIETRZNA [ Varicella]
PÓŁPASIEC [ Herpes Zoster]
wspólnym czynnikiem etiologicznym obu postaci choroby jest wirus VZV z rodziny Herpesviridae.
Wirus zostaje w organizmie na przebiegu nerwów odwodowych w zwojach nerwowych [
Postać choroby zależy od stanu immunologicznego osoby zakażonej.
Pierwotne zakażenie osoby seronegatywnej wywołuje ospę wietrzną,
reaktywacja zakażenia latentnego wywołuje półpasiec. Od osoby z półpaścem mogą zarażać się osoby dotąd seronegatywne, chorują wówczas na ospę wietrzną.
Ospa Wietrzna – varicella – chicken pox
wirus Varicella-Zoster VZV (wirus DNA) – Herpesviridae
zakażenie - drogą:
-kropelkową
-powietrzną
-kontaktową
zaraźliwość – 2 dni przed wysypką i do zaschnięcia wykwitów
do momentu odpadnięcia strupów
Ospa wietrzna – obraz kliniczny
okres inkubacji – 2-20 dni (35 dni dzieci w immunosupresji)
okres prodromalny
-bóle głowy
-gorączka
-biegunka
złe samopoczucie
wysypka uogólniona
-plamki, grudki, pęcherzyki z treścią surowiczą, krostki z treścią ropną, strupki
-gorączka, której towarzyszy wysypka, pojawiająca się rzutami co kilka godzin, niesymetryczna, rozsiana na całym ciele,
-również na skórze owłosionej głowy (co jest charakterystyczne)
-błona śluzowa j. ustnej i narządów płciowych
-polimorficzna – wielopostaciowa -pojawia się rzutami
-obraz „rozgwieżdżonego nieba”
-typowe przypadki mają przebieg łagodny, samoleczący się.
Ospa – powikłania
-bakteryjne nadkażenia skóry [ przez drapanie]
-śródmiąższowe zapalenie płuc
-zapalenie stawów, wątroby
-ataksja móżdżkowa
-zaburzenia równowagi
-brak koordynacji wzrokowo-ruchowej
-osłabienie napięcia i siły mięśni
Półpasiec – Herpes zoster
wirus Varicella-Zoster VZV (wirus DNA) – Herpesviridae
aktywacja zakażenia latentnego.
zakażenie drogą:
-kropelkową,
-powietrzną,
-kontaktową,
zaraźliwość – 2 dni przed wysypką i do zaschnięcia wykwitów
okres inkubacji – 2-20 dni (35 dni dzieci w immunosupresji)
okres zwiastunów – 3-4 dni
-bóle głowy
-gorączka
-nerwobóle
-złe samopoczucie
zmiany skórne – wysypka rumieniowo – pęcherzykowa wzdłuż przebiegu nerwów czuciowych na tułowiu, twarzy
powikłania
-skaza krwotoczna
-szczególne umiejscowienie zmian
-herpes ophtalmicus
-herpes facialis
Mononukleoza – obraz kliniczny
wirus Epsteina-Barr EBV –Herpesviridae
zakażenie-
-drogą kropelkową,
-kontakt ze śliną chorego
-przetoczenia krwi
-przeszczep tkanek
zaraźliwość - 7 dni przed pierwszymi objawami i podczas trwania choroby
okres inkubacji – 30-50 dni
wysoka gorączka 7-14 dni
uogólnione powiększenie węzłów chłonnych
angina
powiększenie wątroby i śledziony
wybroczyny na pograniczu podniebienia miękkiego i twardego
wysypka plamisto-grudkowa, czasem pokrzywkowa lub krwotoczna
Mononukleoza – badania dodatkowe
-Leukocytoza
-przewaga komórek jednojądrzastych - limfomononukleary
prawidłowe limfocyty
monocyty
limfocyty atypowe
Mononukleoza - powikłania
-powikłania hematologiczne
autoimmunologiczna niedokrwistość hemolityczna
granulocytopenia
trombocytopenia
-pęknięcie śledziony
-powikłania neurologiczne
porażenia n. czaszkowych
zapalenie mózgu
zapalenie dolnych dróg oddechowych
Opryszczka zwykła – Herpes simplex
-wirus Herpes simplex (wirus DNA)
typ 1 – błona śluzowa j. ustnej i skóra twarzy górna cześć ciała
typ 2 – błona śluzowa n. płciowych i odbytu
-zakażenie drogą kropelkową, kontaktową
-zaraźliwość 2 dni przed wysypką i do zaschnięcia wykwitów
- wylęgania – 2-20 dni (35 dni dzieci w immunosupresji)
Opryszczka zwykła – obraz kliniczny
-opryszczkowe zap. dziąseł i j. ustnej z gorączką i powiększeniem podżuchwowych węzłów chłonnych
-wyprysk opryszczkowy z gorączką
-opryszczkowe zapalenie spojówek i rogówki
-zanokcica opryszczkowa
-opryszczkowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu
-uogólnione opryszczkowe zakażenie noworodków
Rumień zakaźny – erythema infectiosum schorzenie wirusowe o łagodnym przebiegu okres niemowlęcy wczesnodziecięcy
-parwowirus B 19 (wirus DNA)– Parvoviridae
-zakażenie droga niejasną, prawdopodobnie kropelkową, pokarmową oraz przetaczanie krwi
-zaraźliwość – okres nieznany
-okres wylęgania – 10-14 dni
Rumień zakaźny – obraz kliniczny
-podwyższona temperatura ciała
-nieżyt dróg oddechowych
-wysypka uogólniona – wielopostaciowa, girlandowata, na zewnętrznej powierzchni kończyn, pośladków i tułowia
na twarzy w kształcie motyla
Rumień nagły – gorączka trzydniowa erythema subitum, roseola infantum
-wirus Herpes typ 6 HHV-6 – Herpesviridae
-okres zaraźliwości nieznany
-okres wylęgania – 8-14 dni
Gorączka trzydniowa – obraz kliniczny
-nagły początek – wysoka gorączka 3-5 dni
-wysypka w momencie spadku temperatury
bladoróżowe plamy na twarzy i tułowiu
-bóle brzucha, wymioty
-powiększenie węzłów chłonnych szyi
Leczenie
-objawowe:
p/gorączkowe
p/bólowe
p/zapalne
-pielęgnacja zmian skórnych
-dieta lekkostrawna
-ochrona przed zakażeniami bakteryjnymi
-zakażenia wirusami Herpes - acyclovir
NAGMINNE ZAPALENIE PRZUSZNIC = ŚWINKA (PAROTITIS EPIDEMICA) zapalenie ślinianek
-Etiologia – RNA paramyksowirus zarażający wyłącznie ludzi drogą kropelkową.
-okres wylęgania wynosi 16-18 dni. Zaraźliwość zaczyna się na 2-7 dni przed objawami choroby i trwa około 5-9 dni po chorobie.
-W populacjach szczepionych spada zapadalność, nie ma zimowo-wiosennej sezonowości zachorowań i przesuwa się wiek chorujących na okres młodzieńczy. Jest to jedna z najczęstszych chorób zakaźnych i przyczyn neuroinfekcji.
Świnka - objawy kliniczne
-wysoka gorączka,
-bolesny obrzęk okolicy ślinianki przyusznej jedno- lub obustronnie, rzadko naprzemiennie.
-Objawy dodatkowe – ból stawu żuchwowego, wrażliwość na kwaśny smak.
-Współistniejący ostry ból brzucha może świadczyć o ostrym zapaleniu trzustki (podwyższone enzymy trzustkowe: amylaza i lipaza w moczu i krwi).
Świnka objawy kliniczne -powikłania
-U około 30% chłopców w wieku pokwitania lub późniejszym – powikłanie w postaci jedno- lub obustronnego zapalenia jądra i najądrza.
-Silny ból głowy i dodatnie objawy oponowe świadczą o współistnieniu zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (10-30% przypadków).
-Rzadkie powikłania – głuchota ośrodkowa, zapalenie jajnika, zapalenie tarczycy, zapalenie stawów, cukrzyca.
CHOROBY BAKTERYJNE HAEMOPHILUS INFLUENZAE B (Hib)
Etiologia – 6 serotypów (a – f) zależnych od antygenu otoczkowego. Serotyp B odgrywa rolę patogenną.
-bakterie bytują w górnych drogach oddechowych wyłącznie u ludzi, przenoszą się drogą kropelkową.
-Bezobjawowa kolonizacja serotypem B dotyczy ok. 2-5% dzieci, przede wszystkim w skupiskach dzieci młodszych. Okres inkubacji nie jest określony.
-Chorują dzieci głównie w wieku od 3 m. ż. do 3 r. ż. z kontaktu z chorym.
OBJAWY ZAKAŻENIA HAEMOPHILUS INFLUENZAE B (Hib)
-zapalenie ucha środkowego,
-zapalenie nagłośni z objawami niedrożności krtani,
-ropne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
-zapalenie oskrzeli,
-zapalenie płuc,
-zapalenie wsierdzia i osierdzia.
Leczenie – antybiotykoterapia (antybiotyki beta-laktamowe).
KRZTUSIEC (PERTUSSIS)
Etiologia – ostra choroba zakaźna, występująca wyłącznie u ludzi, gł. u dzieci, przebiegająca jako ostry nieżyt górnych dróg oddechowych z charakterystycznym kaszlem.
-Czynnikiem wywołującym jest Gram-ujemna pałeczka Bordetella pertussis, która wytwarza liczne toksyny odpowiedzialne za uszkodzenie tkanek.
-Epidemiologia – zakażenie przenosi się drogą kropelkową. Okres wylęgania 6-10 dni.
Objawy – typowe okresy choroby:
-1. Kilkunastodniowy (7-14 dni) okres nieżytowy górnych dróg oddechowych ze stopniowo nasilającym się kaszlem, stan podgorączkowy. Jest to okres najwyższej zaraźliwości.
2. Okres kaszlu nasilonego napadowego charakterystyczny dla krztuśca:
-duży wdech, seria kilkunastu krótkich wydechowych kaszlnięć doprowadzających do bezdechu z sinicą, a następnie ponownie głęboki piejący wdech (zanoszenie się i „pianie krztuścowe”).
-Napad kończy się odruchowymi wymiotami. Serie kaszlu powtarzają się wielokrotnie w dzień i w nocy. Mogą być prowokowane przez np. podrażnienie gardła.
-Kaszlowi towarzyszy uczucie duszenia się, strachu, sinica, wytrzeszcz gałek ocznych, wybroczyny na spojówkach i twarzy, rozdęcie żył szyjnych.
-W okresie międzynapadowym dziecko najczęściej nie gorączkuje, jest znużone, niewyspane, ma obrzękniętą twarz z wybroczynami.
3. Okres zdrowienia
-powolne, czasem wielotygodniowe ustępowanie kaszlu.
-często występująca nadreaktywność oskrzeli
-nawet do pół roku może występować kaszel
Powikłania
-zapalenie płuc,
-nadkażenie wirusowe, bakteryjne,
-niewydolność oddechowo-krążeniowa, encefalopatia,
-drgawki,
-zapalenie mózgu.
Leczenie – lekiem z wyboru makrolidy (skuteczność większa w pierwszym okresie, potem niewielka), leki przeciwkaszlowe, mukolityki, przeciwwymiotne, uspokajające. Alytromycyna
TĘŻEC (TETANUS)
Etiologia – beztlenowa pałeczka Clostridium tetani bytująca w jelitach oraz odchodach ludzi i zwierząt wytwarza zarodniki, które latami przebywają w glebie.
-Zakażenie nimi poprzez zranienie powoduje rozwój bakterii z wydzielaniem silnej neurotoksycznej egzotoksyny powodującej chorobę.
-Epidemiologia – okres wylęgania od 3 dni do 3 tygodni.
TĘŻEC (TETANUS) - objawy kliniczne
-postać typowa tężca
-po zranieniu charakteryzuje się wysoką gorączką i powtarzającymi się napadami bolesnych skurczów grup mięśni lub uogólnionymi.
-Występuje sztywność karku (opisthotonus), szczękościsk (trismus),
-skurcz mięśni mimicznych twarzy – tzw. uśmiech sardoniczny (risus sardonicus).
-Skurcze spastyczne mięśni uniemożliwiają oddychanie, mogą spowodować złamania kompresyjne trzonu kręgowego. Świadomość jest zachowana, a śmiertelność wysoka.
Tężec- leczenie
-w oddziale intensywnej terapii.
-Wrota zakażenia (rana) muszą być oczyszczone chirurgicznie.
-Przeciwtężcowa ludzka gammaglobulina. Penicylina.
Zapobieganie – po zranieniu:
-przeciwtężcowa ludzka gammaglobulina + dawka szczepienia przypominającego (jeśli od ostatniego szczepienia p/tężcowego upłynęło już 8 lat)
-lub tylko dawka szczepienia przypominającego ( jeśli od szczepienia nie upłynęło jeszcze 8 lat).
Szczepionka anatoksyna
gotowe przeciwciała przeciwtężcowe --antytoksyna