Socjalizacja do kultury fizycznej
Zbigniew Dziubiński niniejszym artykule porusza przede wszystkim kwestię rozumienia procesu socjalizacji by przedstawić czyniąc socjalizację matrycą rozważań, zagadnienia dotyczące trwania i zmienności kultury fizycznej, formy interpretowania przyczyn uczestnictwa w kulturze fizycznej oraz rodzajów nabywania kultury fizycznej. Zajmuje się również objaśnianiem roli osobowości w procesie osiągania kultury fizycznej, określa rodzaje socjalizacji do kultury fizycznej jak i również jakie występują słabe strony socjalizacji do kultury fizycznej.
Rozumienie procesu socjalizacji.
Socjalizacja stanowi proces wprowadzania w kulturę i w strukturę społeczną, który jest istotny zarówno dla społeczeństwa jak i dla jednostki. Każda jednostka staje się człowiekiem dzięki interakcjom z innymi ludźmi w następstwie których zdobywamy osobowość, uczymy się funkcjonować w społeczeństwie oraz kierować swoim życiem. Proces ten jest najbardziej istotny we wczesnym okresie życia, jednakże podlegamy socjalizacji stale, aż do kresu naszego życia. Za pośrednictwem jej potrafimy wchodzić w nowe sytuacje życiowe , przybierać określone role w społeczeństwie.
W związku z czym socjalizacja jest złożonym procesem adaptowania sobie społeczeństwa i kultury na skutek czego istota biologiczna przeistacza się w istotę społeczną dysponującą kompetencjami do bycia członkiem tego społeczeństwa i tej kultury. Istota biologiczna w następstwie oddziaływania społeczeństwa i kultury staje się ich członkiem na wzór i podobieństwo tego właśnie społeczeństwa oraz kultury.
Tak przedstawiana socjalizacja stanowi obszar zainteresowania przedstawicieli psychologii, antropologii społecznej jak i socjologii. Socjologowie interesują się przede wszystkim poszukiwaniem w tym procesie przyczyn podobieństw i regularności zachowań członków zbiorowości oraz mechanizmami utrwalającymi porządek społeczny.
Na skutek występowania łańcucha interakcji z ludźmi w określonych społeczno- kulturowych kontekstach człowiek zdobywa i przyswaja przede wszystkim :
Umiejętności, dzięki którym może uczestniczyć w życiu społeczeństwa. Dotyczy to w szczególności nabywania zdolności i motywów, które będą siłą skłaniającą do zajęcia określonych pozycji i odgrywania ról społecznych oraz posługiwania się określonymi przedmiotami ( dawniej maczugą, łukiem obecnie telefonem komórkowym,
Wartości, przekonania, normy instytucjonalne, dzięki, którym dochodzimy do porozumienia i podzielamy tę samą kulturę. Obejmuje to wspólnotę symboli czy dyrektyw kulturowych, zasad moralnych, przekonań. Za pośrednictwem wspólnoty norm i wzorów zachowań możemy wchodzić w interakcje z innymi,
Zdolności patrzenia na siebie jak ja niezależny podmiot, posiadanie kompetencji samego siebie. Posiadanie kompetencji własnego „ja” stanowi istotna siłę motywacyjną w interakcjach z innymi. Opisywana siła sprawia, że nasze zachowania przybierają kierunek i strukturę ułatwiającą innym kontakt z nami,
Umiejętności kierowania emocjami zarówno swoimi jak i odczytywania emocji innych. Kompetencja ta odgrywa kluczową role w procesie interakcji.
Proces socjalizacji dotyczy również wpływów zamierzonych, celowych i zaplanowanych , który określany jest najczęściej wychowaniem. Socjalizacja to również wpływy niezamierzone, z którymi mamy do czynienia we wszystkich etapach życia i w całościowych kontekstach społecznych. Wpływ ten związany jest z oddziaływaniem jednostek jak i zbiorowości ludzkich oraz określonych dotkliwych sytuacji życiowych np. choroba, śmierć bliskiej osoby. W związku z czym socjalizacja jest procesem złożonym i całożyciowym, w którym formuje swą osobowość oraz tożsamość.
W literaturze socjologicznej wyróżnia się 4 podstawowe czynniki, które mają istotny wpływ na ten proces:
Przekaz biologiczny ( system nerwowy, równowaga hormonalna),
Zespół symboli ( język, wartości, zasoby wiedzy),
Interakcje społeczne (rodzina, szkoła, rówieśnicy),
Formowanie społeczne (umiejętność odgrywania ról, dyrektywy doświadczenia kulturowego, emocje).
Istota ludzka w procesie socjalizacji poznaje i przyswaja sobie w interakcji z innymi wartości, normy, wzory zachowań obowiązujące w społeczeństwie na drodze trzech poszczególnych mechanizmów.
Wzmacniania- przez kary i nagrody
Naśladowania- poprzez naśladowanie rodziców oraz znaczących dla nas ludzi, uczenia się ról społecznych jak i przyjmowania zewnętrznych wzorów.
Przekazu symbolicznego – na skutek zdobywania wiedzy od innych na temat rozróżniania tego co jest dobre a co złe, pouczanie przez innych, przez zdobywanie informacji pochodzących ze środków masowego przekazu.
Trwanie i zmienność kultury fizycznej.
Obecnie w socjologii mniejszą wartość ma ujmowanie rzeczywistości społecznej określające ją w sposób statyczny i ponadczasowy. Preferowany jest dynamiczny sposób podejścia do jej badań w związku z czym społeczeństwo pojmowane jest jako stale przekształcająca się rzeczywistość przesycona wielorakimi zdarzeniami oraz procesami. Nie przesądza to jednak aby interpretować społeczeństwo jedynie jako ciągły proces społeczeństwa. Z jednej strony mamy do czynienia z niekończącym odtwarzaniem się społeczeństwa jak i z historyczną zmiennością.
Przede wszystkim modyfikacji ulegają składniki społeczeństwa w tym także kultura fizyczna, która obecnie przejawia się w sposób odmienny niż było to we wcześniejszych etapach rozwoju społecznego. We współczesnej kulturze fizycznej szczególną rolę odgrywa cyberprzestrzeń, która umożliwia udział w efektywnych sposobach omawianej dziedziny a przy tym stanowi inspirację i wyznacza odmienny rodzaj uczestnictwa w ruchu. Występują również sporty ekstremalne, których rola polega na przeżywaniu niezwykłych emocji niekiedy związanych z adrenaliną i chęcią doświadczenia czegoś niesamowitego. Dominują w niej takie wartości jak hedonizm, uroda, ryzyko, pogoń za wysublimowanymi przeżyciami. Odbiega to zupełnie od dawnych zabaw klasy próżniaczej, przygotowania rycerskiego czy gotowością do pracy i obrony ojczyzny.
W związku z powyższym dzisiejsza kultura fizyczna jest zupełnie odmienna niż w przeszłości pomimo tego faktu jest ona nadal przekazywana, w szczególności młodzi uczestnicy społeczeństwa uczą się nieustannie w zależności od płci, zmieniającego się wieku, pozycji społecznej i pełnionych ról, potrzeb, możliwości w zakresie zdrowia i sprawności fizycznej. To przyswajanie kultury fizycznej określamy mianem socjalizacji do kultury fizycznej.
Sprawia to możemy rozpatrywać kulturę fizyczną w porządku antropogenetycznym oraz ontogenetycznym.
Kultura fizyczna w porządku antropogenetycznym przejawia się jako nieustanne zmieniająca się rzeczywistość w obszarze gatunku. W początkowych stadiach związana była przede wszystkim z potrzebą zaspokojenia podstawowych życiowych potrzeb:
Przystosowania do środowiska,
Zapewnienia bezpieczeństwa,
Pożywienia,
Stworzenia warunków do reprodukcji gatunku.
W aktualnym stadium rozwoju kultura fizyczna przedstawia się jako wartość autoteliczna, skoncentrowana w szczególności na realizowanie wzoru estetycznego i hedonistycznego.
Kultura fizyczna analizowana w porządku ontogenezy objawia się jako rzeczywistość statyczna nabywana przez wkraczające pokolenia na zasadzie reprodukcji. Proces ten polega na przyjmowaniu przez młodsze pokolenia idei wzorów i norm kultury fizycznej, która była wkładem pokolenia wcześniejszego. Chodzi tu przede wszystkim o wdrażanie kultury fizycznej w osobowość młodego pokolenia.
Resumując kultura fizyczna w porządku antropogenezy ulega zmianie w procesie gatunkowego rozwoju zaś w porządku ontogenezy przekazywana jest od pierwszych momentów życia.
Sposoby wyjaśniania przyczyn uczestnictwa w kulturze fizycznej.
Członkowie społeczeństwa przedstawiają określony poziom kultury fizycznej, uczestniczą w niej sposób rozmaity z większym lub mniejszym zaangażowaniem. Posiadają również sprecyzowaną wiedze na jej temat, znają jej praktyczne przejawy, obowiązujące ideały, wzory i wartości, posiadają pewne umiejętności. W związku z tym jaka jest główna przyczyna uczestnictwa w kulturze fizycznej?
Przede wszystkim pytanie te można rozważać w dwóch kwestiach. Pierwsza z nich stanowiąca mniejsza rolę, usytuowana jest w obszarze nauk biologicznych a w szczególności w genetyce . Przedstawiciele przyczyn określonych zachowań ludzkich, w tym zachowań w dziedzinie kultury fizycznej dostrzegają w procesie dziedziczenia biologicznego. Twierdzą, że pewne zachowania, informacje oraz sposoby myślenia wynikają z natury ludzkiej, są specyficzne dla całego gatunku ludzkiego.
Z kolei w odniesieniu do nauk społecznych występuje przeciwstawna odpowiedz względem aspektu nauk biologicznych. Uważa się, że społeczeństwo w którym człowiek egzystuje jest sprawcą wiedzy, umiejętności, zachowań społecznych jak i również zachowań w dziedzinie kultury fizycznej. By stać się pełnowartościowym uczestnikiem zakresie kultury fizycznej musi nauczyć się tego w procesie życia społecznego oraz w procesie przyswajania kultur. Wymaga tego nauczenie się pojmowania idei i wzorów tego społeczeństwa, wartości, zachowań by w rezultacie stać się pełnowartościowym uczestnikiem.
Na podstawie wielu przeprowadzonych badań stwierdza się, że społeczeństwo jest przyczyną przygotowania człowieka do życia w konkretnym społeczeństwie i kulturze. Występuje coraz mniej uniwersaliów kulturowych tymczasem spotykamy się z różnorodnością kultur, pluralizmem kulturowym oraz wielokulturowością. Na skutek czego ludzkie zachowanie nie może być wynikiem wspólnej ludziom natury ani przekazywane na porządku biologicznych ale przede wszystkim na drodze pozabiologicznego przekazu, poprzez nieskończenie różnorodne społeczeństwa i kultury. Potwierdza to się również w kwestii kultury fizycznej bowiem istnieje wiele różnorodnych form uczestnictwa , które różnią się nie tylko pod względem aspektu ruchowego ale również przypisywane są im zupełnie odmienne symbole i wartości. W związku z czym nie występują formy ruchowe, które przekazywane w sposób genetyczny natomiast mamy do czynienia z wielotysięcznym zbiorem gier i zabaw, które są rozpowszechnione w określonych społeczeństwach i kulturach w innych zaś są całkowicie nie znane.
Uznaje się, że przekaz genetyczny nie decyduje o stopniu wykorzystania zdolności do współpracy lub współzawodnictwa. Umożliwia jedynie pewne predyspozycje, potencji stania się pełnym człowiekiem zaś ich rozwój związany jest z udziałem społeczeństwa.
Przykładem może być tutaj osobnik charakteryzujący się ponadprzeciętną długością ciała, który odznacza się wspaniałymi warunkami biologicznymi. Jednakże posiadanie odpowiednich warunków somatycznych nie wystarcza by nazwać tę osobę koszykarzem, gdyż może on nie posiadać określonej wiedzy na ten temat. Wówczas podczas procesu oddziaływania społecznego może ona stać się koszykarzem ponieważ przyswoi wiedzę oraz umiejętności swoiste dla tej dyscypliny sportowej. W związku z czym ten proces nabywania kompetencji społecznych i kulturowych przez człowieka równie w odniesieniu do kultury fizycznej nazywamy socjalizacją do kultury fizycznej.
Sposoby nabywania kultury fizycznej
Socjalizacja to przede wszystkim przyswajanie przez jednostkę wzorów i norm życia społecznego i kultury oraz oddziaływanie tego społeczeństwa na jednostkę w efekcie czego jednostka staje się pełnoprawnym człowiekiem określonej społeczności. W procesie tym możemy wyróżnić poszczególne fazy w zakresie ontogenezy. W początkowych etapach wkraczania do społeczeństwa dziecko przyswaja podstawowe czynności wymaganych do życia w zbiorowości. Zdobywa wiedzę oraz umiejętności dotyczące uczestnictwa w kulturze fizycznej. Osiąga zdolność chodzenia i biegania, zastosowania kończyn górnych do wykonywania zadań ruchowych, uczy się zasad zabaw i gier ruchowych, współdziałania i rywalizacji wedle obowiązujących zasad i wzorów kulturowych. W kolejnych etapach uczy się już konkretnych ról i zajmowania charakterystycznej pozycji społecznych. Przyswaja rolę córki bądź syna i pozycji jaką zajmuje w rodzinie, uczy się roli ucznia, członka klubu sportowego, uczestnika gier i zabaw ruchowych. Określonych ról jednostka uczy się przez całe swoje życie. Spowodowane jest to tym, że formy uczestnictwa w kulturze fizycznej ulegają modyfikacji, ale zmianie tej poddawany jest cały kontekst społeczno-kulturowy, w którym jednostka egzystuje.
W związku z czym jednostka w trakcie swojego rozwoju stale nabywa wiedzę i umiejętności a także podejmuje coraz to nowe role uczestnika kultur fizycznej, poniekąd będące w zgodzie z innymi rolami społecznymi wynikającymi z płci, wieku, stanu zdrowia, sprawności fizycznej, wykształcenia, zamożności, miejsca zamieszkania, wykonywanego zawodu, pozycji społecznej.
Kultura fizyczna może być rozumiana jako zbiór ideałów, wzorów, symboli, wartości i zachowań, których jednostka, na różnych etapach swojego życia w sposób selektywny korzysta.
W trakcie przyswajania kultury fizycznej przez jednostkę następuje proces formowania osobowości, który polega na internalizacji konkretnych elementów tej dziedziny kultury. Podczas gdy jej elementy staną się własnością jednostki, zostaną uznane za osobiste, mamy wtedy do czynienia z określoną postawą jednostki wobec kultury fizycznej. Cechująca się właściwymi motywacjami, poglądami i gotowością do swoistych zachowań. W życiu społecznym prócz postaw istotne znaczenie posiada przejawianie zinternalizowanych treści kultury fizycznej w praktyce społecznej.
Nabywanie kultury fizycznej realizowane jest zawsze w określonych środowiskach wychowawczych . Do najważniejszych zaliczamy przede wszystkim:
Rodzina,
Grupy rówieśnicze,
Otoczenie sąsiedzkie,
Instytucje wychowawcze, w tym w szczególności szkoła,
Kultura, w tym kultura fizyczna.
Według Williama H. Sewella na proces socjalizacji do kultury fizycznej mają wpływ poszczególne elementy:
Charakterystyczne cechy osobowości jednostki,
Znaczenie innych osób,
Sytuacje socjalizujące.
Rola osobowości w procesie nabywania kultury fizycznej.
Osobowość – jest zorganizowaną strukturą cech indywidualnych i zachowania takich jak: wyobraźnia, pamięć, postawy, motywacje, dążenia, zainteresowania, sposób postrzegania siebie, otoczenia, relacje z innymi, życie wewnętrzne, zachowania społeczne, reagowanie ruchowe i emocjonalne, które decydują o przystosowaniu jednostki do społeczeństwa.
Osobowość – to system stałych cech i mechanizmów wewnętrznych zdeterminowanych przez czynniki naturalne, społeczne, kulturowe i osobnicze, które decydują o zachowaniu człowieka w wymiarze wolicjonalno-emocjonalnym, intelektualnym i behawioralnym.
Dostrzec można, że na zachowania człowieka w tym także w dziedzinie kultury fizycznej nie wpływa tylko osobowość ale również sytuacja i doświadczenie.
Zarówno w kulturze jak i w kulturze fizycznej etap kształtowania osobowości jest niezbędny, ale przede wszystkim pożądane są określone zachowania. Gdyż zupełnie czymś odmiennym jest uznanie i odczuwanie określonych wartości a ich realizacja. Podobnie jest w przypadku w różnicy pomiędzy akceptacja uczestnictwa w kulturze fizycznej i pozytywny stosunek emocjonalny do tego uczestnictwa a faktycznym uczestnictwem i praktyczną realizacją wartości omawianej dziedziny.
Rozumienie osobowości oraz procesu jej formowania w ramach mocno osadzonej psychologii amerykańskiej, tendencji myślenia behawiorystycznego przejawia się tym, że podstawowym mechanizmem socjalizacji jest instrumentalne uczenie się, w efekcie jednostka przyswaja sobie określony zestaw zachowań. W następstwie wykorzystuje go w konkretnych sytuacjach społecznych. Przyswojone zachowania stanowią instrument do wykonywania stanianych przed jednostkę celów, w trakcie osiągania ich człowiek doświadcza zarówno pozytywnych jak i negatywnych przeżyć. Za pomocą metody prób i błędów odrzuca doświadczenia przykre, postrzegając je jako karę zaś wzmacnia zachowania, które umożliwiają osiąganie nagród. W następstwie instrumentalnego uczenia się polegającego na odrzucaniu tego co złe a zachowywaniu tego co dobre jednostka kształtuje swoją osobowość.
Istota ludzka podejmuje zachowania, w tym zachowanie w zakresie kultury fizycznej w środowisku społecznym. W związku z czym jego zachowania mogą spotkać się z aprobatą lub dezaprobatą, z sankcjami pozytywnymi lub negatywnymi. Uśmiech, szacunek, uznanie stanowią rodzaj sankcji pozytywnych zaś oburzenie, wyśmianie, drwina są sankcją negatywną. W skutek tego zachowania oceniane przez społeczeństwo jako dobre są nagradzane zaś uznawane za złe są karane. Człowiek chcąc zapobiec potępieniu społeczeństwa uczy się zachowań przez nich akceptowanych, stara się spełnić oczekiwania społeczne i kulturowe w wyniku czego kształtuje swoją osobowość. W zakresie kultury fizycznej instrumentalne uczenie się może przynieść pożądane efekty wówczas gdy jednostka dostrzega, że uczestnictwo w kulturze fizycznej przynosi jej określone gratyfikacje w formie lepszego samopoczucia, zdrowia oraz atrakcyjny sposób spędzania czasu wolnego. Jednostka musi odczuwać pewne osobnicze korzyści wynikające z uczestnictwa w kulturze fizycznej. Jeśli jednostka z powodu brak uczestnictwa w kulturze fizycznej spotyka się z dezaprobatą natomiast gdy aktywne jej uczestnictwo postrzegane jest jako szacunek i uznanie sprawia to, że w taki sposób oddziaływania następuje prawidłowe modelowanie osobowości.
Orientacja psychoanalityczna Zygmunta Freuda.
Według Freuda osobowość zawiera trzyelementową strukturę.
Id – stanowi kumulację biologicznie nabytych potrzeb i popędów. To właśnie jemu przypisywane jest podstawowe znaczenie w aktywności ludzkiej.
Superego – powstaje on w wyniku oddziaływania społecznego, przekazywania kultury, nacisków społeczno-kulturowych. Element ten nazywany jest sumieniem, odpowiada za układanie pozytywnych relacji z otoczeniem społecznym i stanowi zabezpieczenie przed egoistycznym i hedonistycznym zaspakajaniem popędów. Polega na respektowaniu obowiązujących norm życia społecznego i brania pod uwagę potrzeb innych członków zbiorowości.
Ego – stanowi on charakterystyczny wynik uzgodnień wewnętrznych pomiędzy naturalnymi potrzebami i popędami a określonymi wymaganiami społeczeństwa i kultury. Ego to nic innego jak osobnicza osobowość, która powstała w efekcie skomplikowanego procesu uzgadniania między potrzebami biologicznymi a tym co narzuca i oczekuje społeczeństwo.
W takim właśnie postrzeganiu osobowości proces socjalizacji stanowi osobniczo zróżnicowaną rolę i przynosi częściowe rezultaty w zakresie kultury fizycznej. W obszarze orientacji psychoanalitycznej najbardziej pożądaną sytuacją jest taka, w której id i superego wspierają się odnośnie uczestnictwa w kulturze fizycznej. Sytuacja przeciwna sprawia, że ego czyli określona osobowość nie ma w sobie ukształtowanych mechanizmów skłaniających ją do wywierania presji na uczestnictwo w kulturze fizycznej.
Koncepcja interakcjonalizmu symbolicznego
Według jej twórców Charlesa H. Cooley’a i George H. Mead’a, człowiek przychodząc na świat jest tylko istotą biologiczną. Dopiero w procesie interakcji z członkami społeczeństwa staje się człowiekiem i reprezentantem społeczeństwa i kultury. Jednostka przyjmuje od społeczeństwa idee, wzory, reguły a także wzory tego samego uczenia się. Autorzy tej koncepcji uważają, że człowiek przychodzi na świat jako tabula rasa, tablica zaś tworzy się w toku życia społecznego natomiast mechanizm przyswajania kultury określany jest mianem jaźni. Rozróżnia się dwie sfery jaźni:
I- dotyczy własnych, indywidualnych skłonności
ME – jest wynikiem oddziaływania społecznego, na które składają się normy i wzory podzielane przez zbiorowość, w której egzystujemy. Kształtowana jest ona przede wszystkim przez nasze otoczenie.
W omawianej koncepcji proces socjalizacji przebiega od interakcji najprostszych do coraz bardziej złożonych.
1) Pierwsza faza socjalizacji dotyczy spontanicznego zachowania, bez refleksji na sówj temat oraz partnera w tym działaniu. Przejawia się ona u małych dzieci, które nie potrafią takiej refleksji przeprowadzić.
2) Druga faza związana jest ze świadomością siebie i swoich partnerów oraz zrozumienia swojej roli oraz roli partnera. Stanowi ona pewien rodzaj gdy w której, zdajemy sobie sprawę z zależności od innych oraz interakcji okoliczności działania.
3) Trzecia faza obejmuje rozumienia obowiązujących społecznych reguł gry, które są charakterystyczne dla konkretnej sytuacji. W tej fazie jednostka potrafi określić swoje zachowanie i zachowanie innych w odniesieniu do obowiązujących norm i wzorów społecznych. O wytworzeniu jaźni świadczy pojawienie się krytycznej refleksji wobec siebie. Jaźń jest zdolnością do zdefiniowania siebie w swojej roli w zakresie zbiorowości ale także praw i obowiązków, które przysługują jednostce.
Socjalizacja do kultury fizycznej posiada w pełni społeczno- kulturowy charakter. W związku z czym niezależnie od tego czy występuje strefa jaźni I lub ME uczestnictwo do kultury fizycznej jest efektem przyswajania ideałów, reguł i wzorów naszego społeczeństwa.
Efekty socjalizacji do kultury fizycznej zależą przede wszystkim od przekazu społecznego a w szczególności od grup pierwotnych. Dzięki zasłudze społeczeństwa, które oddziałuje wszechstronnie na jednostkę czyni ją w pełni przygotowaną lub nieprzygotowaną do uczestnictwa w kulturze fizycznej.
Rodzaje socjalizacji do kultury fizycznej
W literaturze przedmiotu wyszczególnia się dwa rodzaje socjalizacji:
Socjalizację pierwotną ( socjalizację początkową),
Socjalizację wtórną ( socjalizację permanentną).
Socjalizacja pierwotna odgrywa istotną rolę gdyż dzięki niej człowiek staję się istotą społeczną i uczestnikiem kultury. Istota ludzka staje się również uczestnikiem kultury fizycznej dzięki przyswajaniu elementarnych wzorów zachowań w niej obowiązujących, nabywając wiedzę i umiejętności bawienia się jak i również odróżniania ról w kulturze fizycznej. W omawianym rodzaju socjalizacji kształtuje się w sposób charakterystyczny dla danego społeczeństwa osobowość jednostki. Socjalizacja ta odgrywa istotne znaczenie względem jednostki spowodowane jest to faktem, że przebiega ono w aurze w której dominują uczucia, silna więź emocjonalna i ma miejsce w otoczeniu, którzy odgrywają istotną rolę dla jednostki. Przekazywane wzory i wartości są automatycznie przyjmowane i stanowią drugą naturę człowieka.
W zakresie socjalizacji pierwotnej ma miejsce również socjalizacja do kultury fizycznej. Efekty tej socjalizacji mogą mieć odzwierciedlenie w późniejszych etapach życia. W tym właśnie okresie rodzina przekazuje jednostce wzory, idee, wartości i postawy względem kultury fizycznej, które są jednocześnie zinternalizowane. W ten sposób tworzą się podstawy osobowości względem kultury fizycznej. Kultura fizyczna, która jest przyswojona w procesie socjalizacji pierwotnej jest znacznie trwalsza niż ta przyjęta w socjalizacji wtórnej.
Socjalizacja pierwotna określona będzie mianem sukcesu wówczas gdy jednostka uzna, że uczestnictwo w kulturze fizycznej stanowi ogólnospołeczną regułę. Porażką może stać się fakt podczas gdy rodzinne przygotowanie do uczestnictwa w kulturze fizycznej nie znajdzie uznania w normach i zachowaniach społecznych a tym samym doprowadzić do osłabienia efektów socjalizacji pierwotnej.
Socjalizacja wtórna trwa przez całe życie oraz polega na wprowadzaniu jednostkę w różne części życia. Właśnie dzięki niej jednostka uczy się pełnienia ról społecznych i zajmowania określonych pozycji. ( zdobywa wiedzę i umiejętności bycia uczniem, kolegą bądź piłkarzem, mężem. W procesie socjalizacji wtórnej jednostka przyswaja różnorodne treści, które mogą utwierdzać efekty socjalizacji pierwotnej ale także mogą je negować. Mówimy wówczas o procesie uzgadniania efektów socjalizacji pierwotnej z przekazami socjalizacji wtórnej.
Socjalizacja wtórna ma miejsce zazwyczaj w ramach organizacji formalnych takich jak: szkoła, klub sportowy, Kościół jak i również w zbiorowościach nieformalnych jak : grupy rówieśnicze bądź koleżeńskie. Najbardziej znacząca jest sytuacja wówczas gdy dobra socjalizacja rodzinna jest umacniana przez dobrą socjalizację wtórną. Istotne jest również tworzenie pozytywnych emocji związanych z socjalizacją wtórną do kultury fizycznej. Bez odpowiedniej atmosfery emocjonalnej jesteśmy w stanie nauczyć jednostkę złożonych umiejętności ale nie ukształtujemy osobowości ukierunkowanej na udział w kulturze fizycznej.
Na podstawie skonstruowanych przez Margaret Mead typów idealnych procesów przyswajania kultury i w odniesieniu do socjalizacji uważa się, że w społeczeństwach nowoczesnych znaczącą rolę prócz typu postfiguratywnego, konfiguratywnego , typ prefiguratywny. W typie prefiguratywnym nie rodzice przekazują wzory i wartości kultury fizycznej, odtwarzając i zachowując dotychczasowy wzór wynikający z tradycji ale wykonują to młodsze pokolenia. Dzieci socjalizują rodziców do nowoczesnych form uczestnictwa w kulturze fizycznej. Młodsze pokolenia stają się nauczycielami dla swoich rodziców nie tylko w zakresie kultury fizycznej ale także przy obsłudze telefonii komórkowej, komputerów. Uczą rodziców do korzystania z cyberprzestrzeni dla swoich potrzeb a także dla potrzeb dotyczących aktywności fizycznej.
Słabe strony socjalizacji do kultury fizycznej
Do słabych ogniw procesu socjalizacji można zaliczyć przede wszystkim:
Proces socjalizacji jest złożony i na którymś z etapów mogą wystąpić zaburzenia,
Poszczególne etapy socjalizacji mogą być niespójne a często antynomiczne wobec siebie,
Poszczególne podsystemy socjalizacji mogą dopuszczać różne interpretacje sensu (np.. nauka i religia),
Może wystąpić zjawisko anomii, rozumianej jako rozziew między wartościami a normami służącymi ich realizacji,
Mogą wystąpić ambiwalencje i antynomie normatywne, wynikające z przynależności do wielu grup i odmiennych interpretacji reguł przez te grupy,
Środki masowego przekazu mogą nadawać tym samym informacjom różne sensy,
Wystąpić może oddziaływanie środowisk kontrkulturowych i grup przestępczych czy dewiacyjnych,
Może wystąpić zjawisko permisywizmu, przyzwolenia społecznego na działania dewiacyjne.
Niepoprawna jest również sytuacja gdy społeczeństwo, które jest odpowiedzialne za przekazywanie młodszemu pokoleniu dorobku w zakresie kultury fizycznej posiada niski poziom tej kultury. Wówczas opierać się jedynie na reprodukcji niskiego poziomu kultury fizycznej ponieważ tutaj kończą się możliwości socjalizacji jako procesu społecznego. W wyniku czego cała odpowiedzialność spoczywa na organizacjach edukacyjnych z w szczególności szkole, która prowadzi świadomy, celowy proces edukacji fizycznej.