1

POJĘCIA KULTURY FIZYCZNEJ, METODYKI I REKREACJI
KULTURA FIZYCZNA
Kultura fizyczna to wyraz określonej postawy wobec własnego ciała, świadoma, aktywna troska o
swój rozwój, sprawnośd i zdrowie, to umiejętnośd organizowania i spędzania czasu z największym
pożytkiem dla zdrowia psychicznego i fizycznego.
Kultura fizyczna jest to względnie zintegrowany i utrwalony system zachowao w dziedzinie
dbałości o rozwój fizyczny, sprawnośd ruchową, zdrowie i piękno człowieka, przebiegających według
przyjętych w danej zbiorowości wzorów i norm postępowania.
DO KULTURY FIZYCZNEJ ZALICZAMY:
Wychowanie fizyczne
Sport
Rekreacja
Rehabilitacja ruchowa
WYCHOWANIE FIZYCZNE
Wychowanie fizyczne stanowi zamierzoną i świadomą działalnośd ukierunkowaną na wytworzenie
właściwego zespołu postaw i nastawieo, przekazywanie podstawowych wiadomości, a także wdrażanie do
hartowania i odporności na bodźce środowiskowe oraz zdobywanie motorycznej sprawności, poprawę
wydolności i postawy ciała; kategorie te wyznaczają zachowanie człowieka w stosunku do jego fizycznej
(cielesnej) postaci
SPORT
Sport jest to działalnośd mająca na celu podnoszenie sprawności fizycznej i jej manifestację, uprawiana
systematycznie według pewnych reguł, w której występuje pierwiastek współzawodnictwa i dążenie do
osiągania możliwie najlepszych wyników.
Sport to działalnośd uprawiana systematycznie, według pewnych reguł, odznaczająca się silnym
pierwiastkiem współzawodnictwa oraz tendencją do osiągania coraz lepszych wyników, mająca na celu
manifestację sprawności ruchowej.
REKREACJA
Rekreacja, aktywny wypoczynek – forma aktywności umysłowej lub fizycznej podejmowana poza
obowiązkami zawodowymi, społecznymi, domowymi i nauką. Stosowana w celu odpoczynku i rozrywki.
Przyczynia się ona do rozwoju zainteresowao i osobowości, podwyższenia aktywności fizycznej, rozładowania
napięcia nerwowego oraz zapobiega chorobom cywilizacyjnym. Rekreacja z założenia jest aktywnością
dobrowolną. Jej formy wynikają głównie z typu zainteresowao i miejsca pobytu człowieka.
REKREACJA RUCHOWA
Rekreacja ruchowa – jest ona rodzajem aktywności fizycznej nastawionej na rozwój i regenerowanie sił, jest
realizowana zgodnie z zainteresowaniami w wolnym czasie i ma wpływ na doskonalenie człowieka za
pośrednictwem celowo dobranych dwiczeo fizycznych, dostosowanych do zainteresowao i potrzeb
indywidualnych.
REHABILITACJA RUCHOWA
Rehabilitacja ruchowa stanowi zabieg, opierający się głównie na wyrozumowanym dwiczeniu
gimnastycznym, dostosowanym do leczenia tych odcinków ciała, która – na skutek schorzenia – uległy
zabiegowi ( np. chirurgicznemu) i wymagają leczenia nie tylko środkami farmakologicznymi, lecz także
ruchem będącym niezwykle ważnym i skutecznym środkiem leczniczym.
LEKCJA
Lekcja stanowi podstawową formę organizacyjną pracy nauczyciela, gdyż obejmuje w zasadzie wszystkich
uczniów. W istniejącym powszechnie w polskiej szkole systemie klasowo – lekcyjnym lekcja wf winna
stanowic 45-minutową jednostkę dydaktyczną. Występuje ona przeciętnie 2 razy w tygodniu,
najkorzystniej gdy przedziela lekcje teoretyczne, przynosząc odprężenie od pracy umysłowej.
BUDOWA LEKCJI
Na przestrzeni czasu poglądy metodyków i praktyków dotyczące budowy jednostki lekcyjnej ulegały zmianom,
a to głównie ze względu na postęp wiedzy w tej dziedzinie. Wymagano od nauczyciela precyzyjnego
przestrzegania ustalonych schematów kolejności występowania cwiczeo. Dopiero na początku lat 70
Kutzner – jeden z najwybitniejszych metodyków wf w naszym kraju – stwierdza, że warunkiem
racjonalnego organizowania zajęc winien byd ramowy schemat, bardzo elastyczny, spełniający rolę

2

pomocniczo-organizacyjną.
ZASADY BUDOWY LEKCJI
RACJONALNEGO STOPNIOWANIA WYSIŁKU
Działalnośc nauczyciela powinna zmierzac do stopniowego narastania wysiłku uczniów, dochodzącego do
maksymalnego natężenia w połowie lub 3 lekcji. Dobierając cwiczenia należy pamiętac, że dobry
nastrój uczniów, radośc i zainteresowanie oddalają moment zmęczenia.
WSZECHSTRONNOŚCI
Przez wszechstronnośc rozumiemy aktywizowanie w czasie lekcji wszystkich partii mięśniowych,
oddziaływanie na wszystkie narządy i układy, a także rozwijanie wszystkich zdolności motorycznych
uczniów.
ZMIENNOŚCI PRACY MIĘŚNIOWEJ
Zmiennośc ma istotne znaczenie dla racjonalnego natężenia wysiłku. Korzystne jest stosowanie cwiczeo
naprzemianstronnie: raz napięcie mięśni – następnie ich rozluźnienie, po ruchach żywych –
spokojniejsze, po cwiczeniach statycznych – dynamiczne.
ZNACZENIE POSZCZEGÓLNYCH CZESCI LEKCJI
CZĘŚC WSTĘPNA – trwa 10-15 minut; zaliczamy:
Zorganizowanie grupy;
Nastawienie psychiczne uczniów do świadomego i aktywnego udziału w lekcji;
Przeprowadzenie cwiczeo rozgrzewających.
Najczęściej zajęcia rozpoczynamy od zbiórki powitania, sprawdzenia obecności, prawidłowego stroju i
obuwia.
CZESC GŁÓWNA – trwa 25 – 30 minut; zaliczamy:
a) Nauczanie nowych cwiczeo, zabaw czy gier, kształtowanie umiejętności ruchowych;
b) Doskonalenie poznanych cwiczeo, powtarzanie znanych i lubianych gier i zabaw;
c) Usprawnianie pracy organizmu;
d) Wdrażanie do samooceny i samowychowania;
e) Przekazywanie niezbędnych wiadomości wspomagających motywację do pracy nad sobą na lekcjach
Organizacja tej części lekcji uważana jest za najtrudniejszą. Nauczając i doskonaląc umiejętności ruchowe
staramy się korzystac z szerokiej gamy cwiczeo zawartych w programach nauczania. Wysiłek w tej
części lekcji powinien utrzymywac się na stosunkowo wysokim poziomie.
III. CZESC KONCOWA – trwa 3-5 minut; zaliczamy:
Uspokojenie organizmu pod względem fizjologicznym i emocjonalnym;
Przeprowadzenie czynności porządkowych związanych z zakooczeniem lekcji;
Podsumowanie lekcji, zachęcenie uczniów do samodzielnych cwiczeo ruchowych w czasie wolnym.
Ta częśc lekcji ma na celu doprowadzic organizm cwiczącego do względnego stanu uspokojenia.
Podsumowanie lekcji zawiera często ocenę postaw cwiczących na zajęciach.

Metody realizacji wychowania fizycznego
Metoda -pochodzenie
METODA (gr. methodos - droga, sposób postępowania) = sposób postępowania stosowany świadomie dla
osiągnięcia określonego celu. Posiada takie cechy jak:
uświadomione kierowanie na cel
kolejnośd czynności działania
systematycznośd
powtarzalnośd
określonośd zastosowania
Metoda – na przestrzeni lat
XIX w. : pewien stanowiący całośd, sposób prowadzenia dwiczeo ruchowych, stosowany do określonych celów
wychowawczych, które mogą byd natury higienicznej, technicznej, estetycznej
okres powojenny: wyróżniono metody nauczania dwiczeo ruchowych, czyli sposoby, za pomocą których w pracy
dydaktycznej dwiczący, pod kierunkiem nauczyciela, opanowuje umiejętności, nawyki ruchowe i związane z nimi
wiadomości. Metody te ograniczały się jednak tylko do dydaktyki ruchu. Były to: metoda analityczna, syntetyczna,
kombinowana.

3

Systematyka metod wychowania fizycznego jako sposobów realizacji zadao.
1.

Zadania ściśle określone, wymagające ścisłego sterowania zewnętrznego, takie jak nauka technik i taktyk

sportowych, korekcja postawy, rehabilitacja pourazowa itp. Wymagają również zastosowania metod
reproduktywnych.
2.

Zadania częściowo określone, które uczniowie mogą w miarę samodzielnie wykonad. Wymagają

zastosowania metod proaktywnych.
3.

Zadania problemowe, wymagające pełnej samodzielności i inwencji twórczej uczniów oraz zastosowania

metod kreatywnych.
1. Metody reproduktywne (odtwórcze)
Metoda naśladowcza - ścisła
Nauczyciel stawia uczniów w sytuacji zadaniowej w wyniku nakazów i poleceo. Nauczyciel ściśle określa zadanie –
dwiczenie, a uczniowie ściśle je odtwarzają (naśladują pokazaniu ruch). Wierne odtwarzanie dwiczenia jest
nagradzane, a inwencja (odstępstwo od pokazanego wzorca) karana.
Realizacja prostych zadao – dwiczeo w sytuacjach, gdy czynności motywujące albo są niepotrzebne albo nie odniosły
zamierzonego skutku.
Metoda zadaniowa – ścisła
Nauczyciel stawia uczniów w sytuacji zadaniowej ścisłej, tzn. takiej, w której uczniowie odczuwają wewnętrzną
potrzebę osiągnięcia ściśle określonego przez nauczyciela celu.
Realizacja zadao ściśle określonych, raczej trudnych i złożonych.
Metoda programowego uczenia się.
Metoda jest podobna do metody zadaniowej ścisłej. Różnica polega na tym, iż program osiągnięcia celu nauczyciel
podaje nie „na żywo”, lecz w postaci broszury lub tablic informacyjnych, a uczeo samodzielnie uczy się, kontroluje,
koryguje i ocenia się.
Realizacja zadao ścisłych poddających się stosunkowo łatwo zaprogramowaniu w postaci ścisłej instrukcji.




2. Metody proaktywne)
Metoda zabawowa – naśladowcza
Nauczyciel stwarza sytuację zadaniową polegającą na wywołaniu u dzieci potrzeby naśladowania określonego
przedmiotu, czy zjawiska, którego istotą jest określony ruch. Zadaniem dzieci jest naśladowania owego przedmiotu
czy zjawiska według własnego wyobrażenia i inwencji (programu).
Realizacja gimnastyki ogólnorozwojowej dla małych dzieci.
Metoda zabawowa – klasyczna
Dzieci stawiane są w sytuacji zadaniowej poprzez podanie przez nauczyciela fabuły zabawy lub przepisów gry i
odpowiednie czynności organizacyjne (celem przygotowania terenu zabaw i gier oraz przyborów). W tej sytuacji
zachowanie się uczniów jest swobodne i samodzielne. Jedynymi ograniczeniami są fabuła i przepisy.
Realizacja zabaw i gier ruchowych oraz mini-gier.
Metoda bezpośredniej celowości ruchu
Nauczyciel stwarza sytuację zadaniową, polecając uczniom wykonanie prostego zadania w odpowiednio dobranej
pozycji wyjściowej. Celem bezpośrednim dla uczniów jest wykonanie zadania. Właściwy cel jest znany tylko
nauczycielowi.
Realizacja półścisłych zadao ogólnorozwojowych, głównie gimnastycznych (dla dzieci).
Metoda programowego usprawniania się
Dwiczący czuje się w sytuacji zadaniowej, ponieważ odczuwa potrzebę usprawniania się, w wyniku której podejmuje
określony program działania (np. na „ścieżce zdrowia”). Rolę regulatora czynności usprawniających sprawuje
środowisko (teren, przyrządy, tablice orientacyjne itp.). Wykonani konkretnych zadao wymaga pewnej inwencji od
usprawniającego się.
Samodzielne realizowanie programów usprawniania się.
3. Metody kreatywne (twórcze)
Metoda ruchowej ekspresji twórczej

4

Nauczyciel stawia uczniów w sytuacji zadaniowej, którą uczniowie powinni samodzielnie, twórczo rozwiązad, przy
czym każde rozwiązanie zademonstrowane przez ucznia uważa się za poprawne. Zadania polegają na inscenizacji
określonych tematów ruchem i mimiką.
Zadania ruchowe wymagają inwencji twórczej.
Metoda problemowa
Nauczyciel stawia uczniów w sytuacji problemowej, to znaczy w takiej, z którą uczniowie spotykają się po raz
pierwszy i nie znają sposobu jej rozwiązania. Uczniowie samodzielnie analizują sytuację, tworzą programy (pomysły)
rozwiązania problemu i weryfikują jego poprawnośd w praktycznym działaniu.
Zadania problemowe zakresu różnych sfer kultury fizycznej.
4. Inne
Metoda ruchowej ekspresji twórczej Rudolfa Labana
pobudzanie uczniów do samodzielnego wyboru rozwiązania i wykonania postawionego zadania ruchowego zgodnie z
własną inwencją twórczą.
brak schematu zajęd, a większośd dwiczeo odbywa się w ustawieniu w tzw. „rozsypce”.
Zajęcia tego rodzaju nie prowadzone według tradycyjnego toku lekcyjnego odbywają się jednak zgodnie z zasadami
pedagogicznymi: wszechstronności, stopniowania wysiłku .oraz przemienności pracy mięśniowej
Metoda ruchu rozwijającego Veroniki Sherborne
wykorzystuje dotyk, ruch oraz wzajemne relacje fizyczne, emocjonalne i społeczne do rozszerzenia świadomości
samego siebie i pogłębiania kontaktu z innymi ludźmi.
Cele zabawy relacyjnej:
– zaufanie do samego,
– znajomośd ciała i jego możliwości,
– bezpieczeostwo fizyczne i emocjonalne,
– komunikacja międzyludzka.
Metoda Karla Orffa
nawiązuje do tradycyjnych, często ludowych, form zabaw, dwiczeo, taoców, muzyki, porzekadeł, legend, baśni, poezji
i prozy.
samoekspresji i rozwijania inwencji twórczej.
wyliczanki, porzekadła, przysłowia, wierszyki, opowieści ruchowe.
sprzyja rozwojowi kompetencji komunikowania się pomiędzy uczniami oraz uczniami i nauczycielem.
Metoda Marii i Alfreda Kniessów
współdziałanie trzech podstawowych elementów: muzyki–rytmu–ruchu
niezwykła intensywnośd wysiłku fizjologicznego, dzięki czemu dwiczący mogą w szybkim tempie osiągnąd wysoką,
wszechstronną sprawnośd fizyczną, koordynację ruchową, poczucie rytmu, wytrzymałośd.


FORMY PODZIAŁU UCZNIÓW
●ZASTĘPY STAŁE
●ZASTĘPY SPRAWNOŚCIOWE
●DRUŻYNY
●GRUPY
●PARY

FORMY PORZĄDKOWE
●USTAWIENIA PODSTAWOWE
●USTAWIENIE DWICZEBNE
●ODLICZANIA ORAZ ZWROTY

FORMY PROWADZENIA ZAJĘD:

 FRONTALNA

ma miejsce wówczas, gdy wszyscy uczniowie wykonują równocześnie identyczne dwiczenia pod względem techniki,
ilości powtórzeo, tempa, realizowana w różnorodnych formach ustawieo oraz niekiedy z wykorzystaniem niektórych
form podziału

5

UŁATWIA NAUCZYCIELOWI - narzucenie całej grupie pożądanej intensywności dwiczeo (ilości powtórzeo, tempo
wykonania, wprowadzanie przerw wypoczynkowych), obserwację i kontrolę wszystkich uczniów podczas
wykonywania poszczególnych zadao;
ZASTOSOWANIE - przeprowadzanie dwiczeo łatwych pod względem obciążenia i techniki wykonywania, na przykład
dwiczeo kształtujących, przeprowadzanie dwiczeo prostych wymagających kontroli jakości i intensywności ich
wykonania z uwagi na to, że ich celem jest ukierunkowane przygotowanie aparatu ruchu do trudnego technicznie
(obciążeniowo) zadania planowanego w lekcji, we wstępnej fazie nauczania techniki, gdy u wszystkich uczniów
występują podobne trudności – nauczycielskie czynności informujące i naprowadzające mogą dotyczyd całej grupy.

 INDYWIDUALNA

ma miejsce wówczas, uczniowie mają pełną swobodę i dwiczą według własnego pomysłu, nierozerwalnie związana z
twórczymi metodami realizacji zadao ruchowych;
UŁATWIA NAUCZYCIELOWI stosowanie metod kreatywnych, zwiększa aktywnośd ucznia, zindywidualizowanie
wykonania zadao ruchowych przez ucznia;
ZASTOSOWANIE realizacja zadao problemowych – gdy dana jest pełna swoboda wykonawcy lub poczynania ucznia są
w małym stopniu ograniczone (problem do rozwiązania, charakter muzyki....), prowadzenie rozgrzewki z
wykorzystaniem formy indywidualnej (przy zwiększaniu udziału jej wraz z wiekiem dwiczących).

 FORMA ZAJĘĆ W ZESPOŁACH

- zadania na swoim stanowisku, w ramach każdego zespołu uczniowie pojedynczo lub
w parach przystępują do wykonania dwiczenia, po czym wstępują do zespołu, uczniowie oczekujący są
obserwatorami lub pełnią czynności zabezpieczające;
TRYB RÓWNOLEGŁY wszystkie zespoły wykonują identyczne zadania,możliwe jest stawianie przed celowo dobranymi
zespołami (zastępy sprawnościowe) tego
samego zadania , lecz o różnym stopniu trudności;
TRYB ZMIENNY wykonywanie przez poszczególne zespoły, na każdym wyznaczonym stanowisku, innych zadao, po
upływie określonego czasu następuje zmiana zespołów
ZASTOSOWANIE
-na lekcjach kontrolnych w celu uniknięcia „punktów martwych”,
-w celu nauczania technik i taktyk sportowych od momentu, gdy pojawiają się różnice między poszczególnymi
uczniami (indywidualizacja),
-gdy nie mamy wystarczającej liczby sprzętu, aby poprowadzid lekcję w formie frontalnej (np. nauczanie podao i
chwytów gdy posiadamy zaledwie kilka piłek),
-w przypadku zaplanowania w lekcji dwiczeo trudnych technicznie, wymagających aktywnej postawy nauczyciela w
formie asekuracji, ochrony czy pomocy.

 ĆWICZEO W ZASTĘPACH Z ZADANIAMI DODATKOWYMI

przebieg zbliżony do formy zajęd w zespołach, jednak aby skrócid czas oczekiwania uczniów na wykonanie zadania
podstawowego wprowadza się dodatkowe, istotne gdy w zespole jest znaczna
liczba uczniów, gdy wykonanie zadania podstawowego zabiera dużo czasu;
ZASADY DOBORU ZADAO DODATKOWYCH
-powinny angażowad inne partie mięśniowe niż te, które są obciążone przy zadaniu podstawowym,
- struktura ruchu zadania dodatkowego nie może byd diametralnie inna niż zadanie podstawowe – utrudnia proces
nauczania,
-powinny mied charakter wyrównawczy, gdy dwiczenie podstawowe wymaga dużego wysiłku i koncentracji,
-powinno to byd zadanie proste, znane i dostępne dla wszystkich, by objaśnienie było jak najkrótsze i nie wymagało
zbytniej koncentracji uwagi,
-powinny one służyd raczej rozwijaniu zdolności motorycznych.
WSKAZÓWKI ORGANIZACYJNO-METODYCZNE:
-między zadaniem podstawowym a dodatkowym stosowad krótką przerwę,
-w zadaniach dodatkowych nie koncentrowad się na dokładności w odwzorowaniu ruchu,
-zadania dodatkowe należy wprowadzad dopiero po dokładnym objaśnieniu i co najmniej jednokrotnym powtórzeniu
zadania podstawowego,
-ilośd powtórzeo powinna byd regulowana przez n-la lub w starszych klasach przez samych uczniów pamiętając o
odpowiedniej przerwie przed zadaniem podstawowym

 FORMA STACYJNA

6

uczniowie dwiczą strumieniem na wielu stacjach, które składają się na obwód stacyjny, stosuje się wówczas, gdy
zadaniem jest utrwalenie umiejętności i nawyków lub doskonalenie zdolności motorycznych,
CECHY CHARAKTERYSTYCZNE:
-stacje rozumiane jako stanowisko dwiczebne, które również występują w innych formach zajęd,
-dwiczenia na stacjach należy odróżnid od formy przebiegu zajęd stacyjnych,
-obwód stacyjny jest to ujęcie wielu stacji w jeden zorganizowany ciąg, na którym uczniowie wykonują przewidziane
zadania (dwiczenia),

 FORMA STRUMIENIOWA (TOR PRZESZKÓD)

●Torem przeszkód nazywamy taką formę dwiczeo, w której uczeo lub uczennica
muszą pokonad pewną przestrzeo wraz z ustawionymi przeszkodami. Przeszkody
pokonują uczniowie w sposób ustalony przez nauczyciela lub w sposób dowolny,
według własnej inwencji.

 FORMA OBWODOWA

-wyznaczenie na pewnej przestrzeni zamkniętego obwodu złożonego z kilku stanowisk dwiczebnych na których uczeo
kolejno wykonuje wyznaczone zadania ruchowe, określona ilośd razy lub w określonym czasie, mając z góry
wyznaczoną długośd przerwy na przemieszczenie i odpoczynek,
CECHY CHARAKTERYSTYCZNE OBWODU DWICZEBNEGO:
-przydzielenie uczniów do każdego stanowiska przed rozpoczęciem dwiczeo na obwodzie,
-rozpoczęcie dwiczeo na sygnał i wykonywanie ich jednocześnie przez wszystkich uczniów w każdym zespole,
-zakooczenie dwiczenia na sygnał lub po wykonaniu określonej liczby powtórzeo,
- przeznaczenie przerwy odpoczynkowej na przejście do kolejnego
- całkowite pokonanie obwodu następuje w momencie, gdy
uczniowie znajdą się na stanowisku od którego rozpoczynali.

 PARY

Dwiczenia ze współdwiczącym stanowią naturalną formę ruchu o wszechstronnym oddziaływaniu na organizm
ucznia. Rozwijają siłę mięśni, zwinnośd, gibkośd, moc oraz koordynację ruchową. Usprawniając pracę narządów
wewnętrznych, przyczyniają się tym samym do podnoszenia
wydolności fizycznej i ogólnej wytrzymałości dwiczących. Są pomocnie w wyrabianiu umiejętności ruchowych w
zakresie gimnastyki sportowej i akrobatycznej. Odpowiednio dobrane
- mogą zastąpid dwiczenia gimnastyczne na przyrządach,gdyż współdwiczący może spełniad rolę przyrządu
gimnastycznego.
• Dwiczenia ze współdwiczącym należy stosowad raczej w starszych klasach, chociaż niektóre proste dwiczenia
zwinnościowe można z powodzeniem stosowad w klasach I-III.

7

PRZYCZYNY WYPADKÓW POWSTAŁYCH Z WINY NAUCZYCIELA BĄDZ UCZNIA

W zapobieganiu nieszczęśliwym wypadkom w wychowaniu fizycznym uwzględnid należy szeroki wachlarz form i
środków.

1. dobre przygotowanie praktyczne i teoretyczne uczestników do czekających ich zadao,

2. stopniowanie trudności,

3. właściwa organizacja zajęd (np. Zajęcia rozpoczynają się od rozgrzewki),

4. właściwe warunki w miejscu odbywania się zajęd (Urządzenia i obiekty oraz sprzęt sportowy powinny znajdowad
się w stanie maksymalnej sprawności, nie zagrażającej bezpieczeostwu.)

5. znajomośd niebezpieczeostw, jakie grozid mogą uczestnikom w trakcie odbywania zajęd,

Dla ograniczenia i zmniejszenia zagrożeo zdrowia i życia ludzi uprawiających dwiczenia fizyczne opracowuje się
odpowiednie zarządzenia, przepisy, instrukcje, regulaminy i kodeksy postępowania.

NAUCZYCIEL ODPOWIEDZIALNY JEST ZA:

1. wywieszenie, omówienie i skrupulatne przestrzegania przepisów bezpieczeostwa,

2. zabezpieczenie przyrządów i warunków do zajęd, aby wypadki były niemożliwe,

3. bezpośrednie ubezpieczanie uczniów podczas wykonywania dwiczeo i zadao ruchowych,

4. systematyczne szkolenie uczniów (samoochrona).

Na powstanie wypadku ma wpływ wiele przyczyn, które można podzielid na trzy grupy:

1.

Przyczyny powstałe z winy prowadzącego.

a) przypadkowy podział uczestników na zespoły lub brak takiego podziału w ogóle,

b) rozmieszczenie dwiczących zbyt blisko ścian, kaloryferów i innych przeszkód na sali lub boisku (szczególnie
niebezpieczne przy zabawach oraz grach sportowych),

c) nieprzemyślany sposób przenoszenia przyborów i przyrządów;

d) brak lub zła ochrona przy dwiczeniach trudnych i niebezpiecznych,

e) złe przygotowanie sprzętu do zajęd,

f) brak przeglądu przyrządów pod kątem ich niezawodności w każdej sytuacji;

Do wypadku dochodzi najczęściej wtedy, gdy dziecko:

a) nie zachowa w czasie dwiczeo właściwej pozycji ciała – głowy, tułowia, rąk nóg,

b) źle rozmieści szybkośd ruchu w czasie,

8

c) niedostatecznie uchwyci przyrząd, przybór,

d) ma obawę przed wykonaniem całego ruchu lub jego części,

2. Przyczyny wypadków wynikające z osobowości ucznia:

a) brak dyscypliny przy wykonywaniu poszczególnych dwiczeo,

b) przeżycia osobiste,

c) znużenie, strach,

d) uprzedzenie do wykonania dwiczenia, trema,

e) brak znajomości samoochrony poprzez umiejętnośd właściwego padania.

W postępowaniu zapobiegawczym przeciw nieszczęśliwym wypadkom na zajęciach szczególna uwagę należy zwrócid

na przyswojenie dwiczącym umiejętności właściwego padania. Od przyswojenia tej umiejętności w dużym stopniu

uzależnione będą skutki wypadków.

3.

Przyczyny wypadków o charakterze technicznym.

a) nieprzygotowane do zajęd obiekty sportowe,

b) niedostateczne wyposażenie w sprzęt i ubiór dwiczącego,

c) zły stan rozbiegu i miejsca odbicia,

d) nierówna nawierzchnia bieżni,

e) zły stan lodu, tras narciarskich,

f) tępe łyżwy,

g) niedostosowane obuwie

h) brak ochraniaczy,

W TRAKCIE PROWADZENIA ZAJĘD SPORTOWYCH NAUCZYCIEL POWINIEN PAMIĘTAD...

# przed każdą grą sprawdzad przydatnośd boiska do gry, urządzeo, przyborów sportowych i ubioru grających,

# poziom grających winien byd wyrównany pod względem sprawności fizycznej,

# do gry właściwej można dopuszczad jedynie młodzież zdrową, sprawną i znającą przepisy gry,

# uczniowie wykonują dwiczenia pod ścisłą kontrolą nauczyciela i tylko na jego rozkaz lub sygnał,

# na lekcjach musi byd zachowana pełna dyscyplina, nie można pozwolid dwiczącym na najdrobniejsze wybryki lub
nieuwagę,

# w czasie przerw i nieobecności nauczyciela sala gimnastyczna winna byd zamknięta na klucz,

9

# należy zwrócid uwagę na materace, czy nie ślizgają się po podłodze i czy po skoku nie pozostawiają wgłębienia, gdyż
jest to przyczyną utraty równowagi,

# przy wykonywaniu dwiczeo trudniejszych na przyrządach, należy zapewnid dobrą asekurację oraz uczyd młodzież
samoochrony, a także uświadamiad ją o niebezpieczeostwie wynikającym ze złego wykonania danego dwiczenia,