DIETETYKA PEDIATRYCZNA -w- (3)

15.10.2013, Krystyna Mowszet

DIETA KOBIETY KARMIĄCEJ W CZASIE LAKTACJI

W okresie karmienia zapotrzebowanie na składniki odżywcze, taki jak białko, witaminy i składniki mineralne, jest jeszcze wyższe niż w okresie ciąży. Kobieta karmiąca dostarcza codziennie swemu niemowlęciu w mleku ok. 750 kcal energii, 9,5g białka także tłuszcz, cukier, wapń, fosfor, witaminy i inne składniki pokarmowe.

Zapotrzebowanie na energię i białko wg IŻ i Ż – kobiety karmiące

Energia	Białko (g)
Kcal	kJ
3400	14235

Kobieta powinna także jeść posiłki (5-6 razy dziennie), ale w mniejszych ilościach , dobrze zrównoważone pod względem zawartości składników odżywczych. Należy także bardzo uważać, aby w tym okresie nie tyła, gdyż przybieranie na wadze powoduje zmniejszenie ilości wytworzonego mleka.

Zapotrzebowanie na białko:

• ok 1g/kg masy ciała

• 60% całej puli białko zwierzęce

• sery żółte, twaróg chudy, chude mięso, ryby oraz jaja

Tłuszcze w diecie matki karmiącej:

• 35% wartości energetycznej całodziennych posiłków

• wśród produktów dostarczających tłuszczu powinny przeważać takie, które są bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe (ryby morskie, oliwa, olej sojowy, słonecznikowy, arachidowy)

Węglowodany w diecie karmiącej:

• 55-60% zapotrzebowania energetycznego

• pieczywo, kasze, makarony

• ograniczenie cukrów prostych i sacharozy do ok. 45-55g na dobę

Zapotrzebowanie na wapń :

• 1200mg-1400mg

*100g produktu zawiera Ca:

- mleko 120-160mg

- jogurt naturalny 170mg

- twaróg 80mg

- warzywa 10-60mg

- chleb żytni 20mg

Witaminy:

• w zimie i wczesną wiosną kobiecie karmiącej należy suplementować dodatkowo witaminę A,D,C oraz B₁, B₂

• preparat multiwitaminowy ustalony z lekarzem (szczególnie zimą i wczesną wiosną)

*Podczas przyrządzania potraw należy unikać ostrych przypraw (pieprz, ziele angielskie, papryka, gałka muszkatułowa). *Zastąpić przyprawami zielonymi i ziołowymi takimi jak: koperek, natka pietruszki, majeranek, szczypiorek itp.).

*Wyklucza się często spożywanie czosnku, którego zapach i smak przechodzi do mleka nadając mu bardzo nieprzyjemny zapach i smak.

*Unikać mocnej kawy, herbaty, owoców cytrusowych, warzyw kapustnych i strączkowych. Nie pić alkoholu, nie palić papierosów, unikać przebywania w zadymionym powietrzu. Nie stosować diety odchudzającej ani wegetariańskiej.

ŻYWIENIE MAŁYCH DZIECI 1-3 LAT ORAZ DZIECI PRZEDSZKOLNYCH I SZKOLNYCH

Prawidłowe żywienie w dzieciństwie i młodości jest warunkiem:

• harmonijnego wzrastania i dojrzewanie

• dobrego zdrowia, sprawności fizycznej i zdolności do nauki

• ochrony przed niedoborami pokarmowymi

• zmniejszenia ryzyka przedwczesnego rozwoju miażdżycy, cukrzycy 2, otyłości, niedożywienie i innych chorób

Powyżej 1 roku życia zmniejsza się tempo wzrastania, narasta aktywność fizyczna dziecka.

wg Whartona zapotrzebowanie energetyczne u małych dzieci możemy wyliczyć ze wzoru:
[(110-(3 x wiek w latach)] x masa ciała (kg)

Zapotrzebowanie kaloryczne w 2 i 3 roku życia

	2 lata/kg/mc	3lata/kg/mc	2lata/dzień	3lata/dzień
Chłopcy	82	84	950	1125
Dziewczynki	80	81	850	1050

ZASADY ŻYWIENIA DZIECI W WIEKU 13-36 MIESIĘCY

Pełnowartościowy (dobowy) jadłospis powinien uwzględnić produkty z 5 grup:

- mięso, ryby, wędliny, jaja

- mleko i przetwory mleczne

- warzywa i owoce

- przetwory zbożowe

- tłuszcze roślinne

Wg obowiązujących aktualnie norm (13-36 msc.):

• zalecana ilość energii 83kcal/dzień

• 55-60% z węglowodanów (z ograniczeniem cukrów prostych do słodzenia do max 20% całkowitej podaży energii)

• 30-40% z tłuszczu (nie ograniczać tłuszczów zwierzęcych szczególnie masła)

• 15% białka, podaż w wieku 13-36 miesięcy powinna wynosić nie mniej niż 1g/kg/dzień

• białko zwierzęce do roślinnego 2:1

• Ca = 700mg

• Wit. D = 600j.m., tj. 15ug/dzień.

DHA i witamina D
Wzmacnia
DHA stanowi 97% wszystkich kwasów omega-3 obecnych w mózgu
DHA stanowi 95% wszystkich kwasów omega-3 obecnych w siatkówce oka
DHA zmniejsza ryzyko infekcji o 62% Witamina D zmniejsza ryzyko infekcji i 42%
Witamina D wzmacnia kości i zmniejsza ryzyko rozwoju krzywicy o 90%

Woda w żywienie dzieci 1-3 lat:

• ok. 1300ml na dobę

• Źródlane

• naturalne niskosodowe <200mg/1l

• niskozmineralizowane <500mg rozpuszczonych składników /1l )

Soki w żywieniu dzieci 1-3 lata:

• dziennie nie powinno się podawać więcej niż 1 porcja ok. ½ szklanki

Dekalog żywienia dzieci w wieku 1-3 lata:

1. Należy codziennie spożywać pieczywo i przetwory zbożowe z pełnego przemiału.

2. Należy codziennie spożywać produkty nabiałowe (mleko, kefir, jogurt, maślanka).

3. Należy codziennie jest warzywa w tym warzywa strączkowe i owoce.

4. Chude mięso czerwone w tym wędliny powinny być spożywane nie częściej niż 2-3 razy w tygodniu, a jaja kurze w dni kiedy nie spożywamy mięsa.

5. Mięso drobiowe bez skóry powinno być spożywane 2-3 razy w tygodniu.

6. Spożywanie mięsa ryb wskazane 1-2 razy w tygodniu

7. Posiłki powinny być przygotowywane z udziałem tłuszczów roślinnych (oliwa z oliwek, olej rzepakowy) z ograniczeniem tłuszczu zwierzęcego.

8. Należy ograniczać dodatek soli do potraw.

9. Należy ograniczyć spożywanie słodkich napojów i pić czystą wodę.

10. Dziecko powinno codziennie ćwiczyć fizycznie przez kilkadziesiąt minut.

ŻYWIENIE W WIEKU 3-6 LAT

• 1500-2000kcal/dzień

• 4-5 pełnowartościowych posiłków w odstępach co 3-4 godziny

• 3 podstawowe 85-90%, II śniadanie i podwieczorek 10-15%

• dziecko 6 lat zapotrzebowanie na białko = 2,4g/kg m.c

• najlepszym źródłem białka jest mleko i przetwory mleczne, chudy drób i ryby

• tłuszcz 30%, w tym najwyżej 10% z tłuszczów zwierzęcych, zwiększyć podaż olejów roślinnych

• spożycie wody 1-1,5l/dzień

• nie należy dojadać między posiłkami (słodyczy, „fast food”)

• nie pić słodkich napojów gazowanych

• należy ograniczyć potrawy ciężko strawne, smażone, ostre przyprawy, potrawy tłuste, wzdymające z koncentratów spożywczych

ZALECANE DZIENNE SPOŻYCIE PRODUKTÓW W G W WIEKU 1-6 LAT

Produkty spożywcze	1-3r.ż.	4-6r.ż.
Zbożowe produkty spożywcze W tym: pieczywo mieszane, mąka i makarony, kasze	100 80 20 20	150 25 35 25
Mleko i przetwory mleczne W tym: mleko, twaróg, ser podpuszczkowy	800 500 40 5	950 500 45 15
Jaja (szt.)	¾	¾
Mięso Wędliny Ryby	35 15 -	40 20 10
Masło Śmietana 18%	15 15	20 15
Olej sojowy, słonecznikowy, oliwa z oliwek	5	10
Ziemniaki	50	200
Warzywa kapustne obfitujące w wit.C Pomidory Owoce	40 140 50	50 150 40
Warzywa i owoce obfitujące w karoten	150	150
Inne warzywa Inne owoce	110 210	130 180
Cukier Miód Owoce suszone	30 10 5	30 15 5

Najczęstsze błędy w żywieniu w wieku przedszkolnym:

• ograniczenie czasu na posiłek

• nerwowa atmosfera w czasie karmienia (zwłaszcza przy małym apetycie dziecka)

• rozpraszanie uwagi dziecka zabawkami, drobnymi przedmiotami (kulki, paciorki, monety)

Żywienie dzieci w wieku szkolnym i młodzieży:

• białko 12-13%

• tłuszcz 30-32% energii pochodzenia zwierzęcego nie więcej niż 15% energii, NNKT (linolowy i linolenowy ok 4-6%)

• węglowodany 56-58% energii w tym sacharozy nie więcej niż 10%

• błonnik 3g/100kcal

• cholesterol < 300 mg

• białko roślinne i zwierzęce w jednym posiłku = większa przyswajalność

Współpraca między matka, dzieckiem, lekarzem i dietetykiem razem z dietą, motywacją i ruchem.

Najczęstsze błędu w żywieniu małych dzieci:

• ograniczenie tłuszczu i cholesterolu, dieta bogatoresztkowa

• nadmiar soli

• zmuszanie do jedzenia mimo sytości

• dieta mało urozmaicona

• brak czasu i zniecierpliwienie w czasie posiłku

• nerwowa atmosfera w czasie posiłku i omawianie problemów rodzinnych (złe kojarzenie)

• nadmierne rozdrabnianie produktów (przecieranie, miksowanie, przyspiesza posiłek, ale może hamować rozwój psychoruchowy

• rozpraszanie dziecka (mówienie, chodzenie, zabawa)

• obietnica słodyczy po nielubianych produktach np. warzywach

• posiłki telewizyjne

• uleganie produktom z reklam

• podjadanie między posiłkami

• nadmierna podaż płynów

• nadwagę należy regulować większą aktywnością fizyczną

Podstawy racjonalnego żywienia 4 „U” Bergera:

- Urozmaicenie

- Umiar

- Unikanie nadmiaru cukru i soli

- Uregulowanie (stała pora dnia)

DIETA NIEKONWENCJONALNA – DIETA WEGETARIAŃSKA

Wady diety wegetariańskiej:

• ryzyko niedoborówpoakrmowych: Fe, Zn, Ca, wit, D, B₁₂, B₂

• niska gęstość energetyczna/ duża objętość

• wysoka zawartość substancji antyodżywczych (kwas szczawiowy, fityniany, tanina, alkaloidy (silnie działające narkotyki i trucizny), glikozydy (goitryna, solanina), saponiny (właściwości hemolityczne), inhibitory trypsyny (rośliny strączkowe), niestrawne oligosacharydy (rafinoza, stachioza), oksydaza askorbinianowa)

Jedyną dopuszczalną odmianą diety wegetariańskiej jest lakto-owo-wegetarianizm, pod warunkiem pełnego zbilansowania diety. Stosowana dieta lakto-owo-wegetariańska może usposabiać do częstszego ujawniania się nadwrażliwości pokarmowej.

Przyczyną zahamowania tempa wzrostu u dzieci są niedobory energetyczne, a nie niedobory białkowe.

Przykłady diet w leczeniu dzieci chorych:

Dieta bezglutenowa (celiakia, zaburzenia wchłaniania)

Dieta bezlaktozowa i niskolaktozowa (nietolerancja laktozy)

Dieta bezmleczna, hypoalergiczna (alergia na mleko krowie, profilaktyka)

Dieta bogatobiałkowa (hypotrofia, mukowiscydoza)

Dieta niskoresztkowa (nieswoiste zapalenie jelit)

Dieta bogatoresztkowa (zaparcia)

Dieta ubogofenyloalaninowa (fenyloketonuria)