WĘGLOWODANY

Funkcje węglowodanów w roślinie:

stanowią materiał energetyczny

są materiałem zapasowym - dotyczy to przede wszystkim cukrów o charakterze polisacharydowym - np. skrobia, glikogen oraz inulina charakterystyczna dla rodziny Asteraceae (astrowatych)

materiał budulcowy komórek - np. celuloza, hemiceluloza oraz obecne, głównie w ścianach komórkowych, pektyny

■funkcja biologiczna - prekursor tłuszczy oraz białek

Właściwości monosacharydów:

monosacharydy są związkami krystalicznymi

bardzo dobrze rozpuszczają się w wodzie

dają smak słodki

są to związki czynne optycznie, wykazują skręcalność optyczną (skręcalność mierzona jest za pomocą polarymetru)

wykazują właściwości redukujące z odczynnikiem Fehlinga

Surowiec monosacharydowy - Mel (miód pszczeli):

najbogatsze źródło węglowodanów prostych

nektar kwiatowy przerabiany przez pszczołę (Apis mellifica)

skład chemiczny: cukier inwertowany (70-80%), który jest produktem enzymatycznego rozkładu sacharozy, substancje azotowe (cholina, acetylocholina), białko, barwniki, nieznaczne ilości olejku eterycznego, sole mineralne, enzymy oraz substancje hormonalne

ma działanie wzmacniające

często dodawany jest do niektórych płynnych form leków jako środek immunostymulujący

jest wykorzystywany jako substancja energetyzująca w schorzeniach układu sercowo-naczyniowego

lek pomocniczy w niektórych formach przeziębienia przebiegających z wysoką temperaturą, głównie o etiologii wirusowej

Pochodne monosacharydowe – deoksycukry

deoksycukry to monosacharydy proste, w których jedna, bądź też więcej grup hydroksylowych zostaje zredukowana

2-deoksy-D-ryboza występuje w DNA (również w formie furanozowej)

D(+)digitoksyna charakterystyczna jest dla glikozydów nasercowych (naparstnice - Digitalis sp.)

D(+)cymaroza jest charakterystyczna dla gatunku Strophantus sp. (skrętnik)

występują głównie w formie piranozowej

ulegają one redukcji

charakterystyczna jest dla nich reakcja Kellera-Kilianiego (wykrywanie deoksycukrów w surowcach zawierających glikozydy nasercowe)

Pochodne monosacharydowe - aminocukry:

w aminocukrach jedna grupa hydroksylowa -OH została zastąpiona grupą aminową -NH2

najważniejsze aminocukry to galaktozamina (substancja budulcowa, szkieletowa w skrzydłach owadów) oraz glukozamina (element budulcowy stawów)

Pochodne monosacharydowe - al kohole cukrowe:

alkohole cukrowe są charakterystyczne dla gatunków z rodziny Rosaceae (różowate)

powstają one z cukrów prostych poprzez redukcję grupy aldehydowej, bądź ketonowej podczas przemian biochemicznych przy udziale enzymów

sorbitol powstaje poprzez redukcję glukozy, D-mannitol poprzez redukcję fruktozy lub mannozy, a dulcytol przez redukcję galaktozy

Właściwości alkoholi cukrowych:

łatwo rozpuszczają się w wodzie

mają smak słodki

są optycznie czynne

nie redukują odczynnika Fehlinga

są to substancje krystaliczne

redukują amoniakalny roztwór azotanu (V) srebra (dodatnia próba Tollensa)

nie ulegają fermentacji

są bardzo aktywne

Pochodne monosacharydowe - kwasy uronowe

powstają w wyniku utlenienia końcowej grupy hydroksylowej heksoz

Występują w gumach, śluzach i żywicach. wykazują właściwości redukujące

występują głównie w formie piranozowej, zarówno w formie a, jak i formie f

występują bardzo rzadko w stanie wolnym, występują najczęściej w postaci połączeń glikozydowych

kwas mannuronowy jest składnikiem śluzów, występuje głównie w roślinach niższych, glonach czy

kwas glukuronowy jest częstym składnikiem połączeń glikozydowych. Wchodzi w skład polisacharydów: gum i śluzów. Bierze udział w detoksykacji organizmu. Otrzymywany jest z hydrolizy gumy arabskiej

kwas galakturonowy jest składnikiem polisacharydów: w gumach, pektynach, rzadziej w śluzach kwas D-glukonowy zaliczany jest do kwasów aldonowych (produkty utlenienia grupy aldehydowej aldoheksoz). Nie występuje w roślinach. Jest produktem utlenienia glukozy przez bakterie octowe

■ zastosowanie kwasu glukonowego: łatwa przyswajalna sól kwasu glukonowego ma zastosowanie w niedoborach wapnia, osteoporozie, alergiach czy też reumatyzmie

Oligosacharydy

Polisacharydy

Wykorzystanie:

■ze względu na swoje właściwości fizykochemiczne oraz biologiczne większość polisacharydów wykorzystywanych jest w przemyśle papierniczym, tekstylnym, farmaceutycznym oraz spożywczym

w lecznictwie stosowane są jak leki dietetyczne (skrobia, inulina oraz ich produkty hydrolizy] oraz substancje odżywcze

są to również substancje ochronne i przeciwzapalne (maści, pudry, zasypki gł. skrobia] środki uzupełniające i płyny ustrojowe (dekstryny] środki p/zakrzepowe (heparyna]

środki osłaniające i powlekające (polisacharydy śluzowe] środki opatrunkowe (waty, gazy, bandaże]

substancje wypełniające i spulchniające (w ten sposób jest wykorzystywana skrobia przy produkcji tabletek] mają właściwości immunostymulujące (polisacharydy występujące w grzybach

glukany

SKROBIA

Skrobia zapasowa - amyloza i amylopektyna:

jednorodną pod względem budowy i właściwości

skrobia zapasowa nie jest substancją fizykochemicznych

zbudowana jest ona z amylozy oraz amylopektyny]

A. amyloza

^ posiada budowę liniową i zbudowana jest 200-300 cząsteczek D-glukozy połączonych wiązaniem

a-1,4-glikozydowym (pojedyncze a-D-glukopiranozy] ^ jest to substancja bezpostaciowa

^ po rozpuszczeniu w wodzie tworzy koloidalne roztwory

^ z płynem Lugola daje niebieskie zabarwienie

^ pod wpływem a-amylazy odbudowuje się do maltozy

^ amyloza stanowi wewnętrzną część ziarna skrobi, ułożona jest spiralnie, stano od 20% do 30% masy ziarna

B. amylopektyna

^ stanowi zewnętrzną część ziarna, stanowi ona od 70% do 80% masy ziarna

^ posiada ona budowę rozgałęzionego polimeru

^ liczba jednostek glukozy waha się od kilkuset do kilku tysięcy

^ główny łańcuch zbudowany jest z cząsteczek glukozy połączonych między sobą wiązaniami a-1,4-glikozydowymi, natomiast rozgałęzienia występują w pozycjach 1,6 - rozgałęzienie przypada co 20-25 cząsteczek glukozy

^ masa cząsteczkowa waha się od 40 000 do 1 000 000

^ amylopektyna może być estryfikowana kwasem fosforowym

^ nie rozpuszcza się w zimnej wodzie, natomiast w gorącej rozpuszcza się częściowo dając kleisty produkt

^ jest to substancja bezpostaciowa z płynem Lugola dająca fioletowe zabarwienie ^ podczas hydrolizy enzymatycznej z amylopektyny powstaje maltoza i izomaltoza oraz częściowo dekstryny

Właściwości fizykochemiczne skrobi:

jest to bezbarwna, bezpostaciowa substancja nierozpuszczalna w wodzie

jest powierzchniowo czynna, ma zdolność pochłaniania wody (właściwości osuszające]

w wodzie silnie pęcznieje - tworzy mostki wodorowe z grupami hydroksylowymi wody

ulega hydrolizie zarówno kwasowej, jak enzymatycznej

nie ma właściwości redukujących

występuje w ziemniakach oraz ziarnach zbóż

nie występuje jako materiał zapasowy w rodzinach: Asteraceae (astrowate] oraz Campaluraceae

otrzymywana jest z rozdrobnionego materiału roślinne przez wymywanie wodą - suszenie skrobi -ziarna skrobi spadają na dno pojemnika, osad następnie wiruje się i filtruje

Zastosowanie:

pochłania pot

działa osłaniająco i p/zapalnie

stosowana jest jako środek uzupełniający, w preparatach dietetycznych

wykorzystana jest w produkcji pudrów, zasypek, tabletek, glukozy, dekstryn oraz alkoholi

Skrobia ziemniaczana FP VI

(Solani amylum)

^ synonim: mączka ziemniaczana

^ pozyskiwana z Solanum tuberosum - bulwy pędowe ziemniaka, rodz. Solanaceae (psiankowate)

Rodzaje skrobi:

asymilacyjna - powstaje w chloroplastach jako produkt asymilacji dwutlenku węgla, występuje głównie w liściach w ciągu dnia, natomiast w nocy przebudowywana jest ona do rozpuszczalnych cukrów i transportowana do komórek miąższowych rośliny]

tranzytoryczna - skrobia transportowana sitami do komórek miąższowych rośliny, ulega w nich ponownej resyntezie do skrobii - przekształcenie w skrobię spichrzową

spichrzowa (zapasowa) - występuje w tkankach roślinnych w postaci ziaren, ich wielkość waha się od kilku do 110mikronów

^ skrobia występuje w ziemniakach w ilościach nawet do 20%

^ największe ziarna skrobi ziemniaczanej dochodzą do 100mikronów - ziarna pojedyncze, owalne,

niekiedy jajowate, muszelkowate ^ występuje uwarstwienie ekstcentryczne

^ dla skrobi ziemniaczanej charakterystyczny jest specyficzny szelest w palcach Zastosowanie:

^ produkcja zasypek, pudrów ^ otrzymywanie dekstryn i glukozy ^ środek wypełniający tabletki oraz środek usztywniający niekiedy stosowana jest do otrzymywania czystego etanolu

Skrobia pszeniczna FP VI (Triciti amylum):

•skrobia farmakopealna

^ otrzymywana z Tricitum vulgare (aestivum) - pszenicy zwyczajnej z rodziny Poaceae (wiechlinowate)

^ pszenica zwyczajna jest zbożem ozimym lub jarym, czyli wysiewy dokonywane są wiosną, a zbiory latem

•występuje bardzo wiele odmian pszenicy

^ jest ona szczególnie bogata w gluten (dieta bezglutenowa jest przeciwwskazana dzieciom do 10. miesiąca życia)

^ ziarna skrobi pszenicznej mają rozmiary od 25 do 45mikronów

^ słabo uwarstwione, kuliste, czasami soczewkowate z charakterystyczną podłużną, cienką szczelinką ü najczęściej jest dodawana jako uzupełniacz lub jako środek osuszający do niektórych preparatów

farmaceu tycznych ü często może powodować reakcje alergiczne

Skrobia kukurydziana FP VI (Maydis amylum):

ü otrzymywana z Zea mays - kukurydzy zwyczajnej z rodziny Poaceae (wiechlinowate) ü skrobia farmakopealna ü bez zapachu i smaku

ü skrobia nie wykazuje uwarstwienia, trójpromienista ü charakterystyczna jest wyraźna szczelinka

ü cenny produkt jeśli chodzi o środki dietetyczne i spożywcze, szczególnie polecana dzieciom do 10 miesiąca życia (nie zawiera glutenu, które może dawać niekorzystne objawy ze strony p/pokarmowego)

ü rzadsze reakcje alergiczne w stosunku do skrobi pszenicznej

Skrobia ryżowa (Oryzae amylum):

ü otrzymywana z Oryza sativa - ryżu siewnego z rodziny Poaceae (wiechlinowate) ü skrobia niefarmakopealna

ü ziarna do 1 Omikronów (najczęściej 4-6mikronów)

ü skrobia stanowi połączenie niewielkich pojedynczych, kosteczkowatych ziarenek skrobi ü służy przede wszystkim do produkcji wyrobów kosmetycznych - głownie kremów, pudrów ü skrobia ryżowa jest neutralna - daje o wiele rzadziej reakcje alergiczne niż farmakopealna skrobia pszeniczna

2. Dekstryna (dextrinum)

§ ostatnio uwzględniona była w Farmakopei IV

§ otrzymywana jest w wyniku częściowej odbudowy skrobi

■ jest ona mieszaniną polisacharydów o łańcuchach rozgałęzionych

Otrzymywanie dekstryny:

■ prażenie skrobi w temperaturze od 160-220° lub jej częściową hydrolizę kwasami nieorganicznymi (również w podwyższonej temperaturze: 100-120°)

Właściwości fizykochemiczne dekstryny:

■ bezpostaciowa substancja rozpuszczalna koloidalnie w wodzie (tworzy kleiste roztwory o bardzo dużej lepkości)

najczęstszym typem wiązania występującym w dekstrynie jest wiązanie a-1,4 i a-1,6-glikozydowe Zastosowanie:

substancja uzupełniająca w ekstraktach suchych

stabilizator emulsji

Cyklodekstryny:

są to a-, p- lub y-cykliczne oligosacharydy złożone najczęściej od 6 do 8 cząsteczek glukopiranozy połączonych między sobą wiązaniami a-1,4-glikozydowymi

otrzymywane są na drodze procesów biotechnologicznych z wykorzystaniem skrobi i enzymów amylolitycznych (najczęściej enzymów wytwarzanych przez niektóre szczepy bakteryjne np. Bacillus macerans)

ze wszystkich cyklodekstryn najłatwiej w procesie biotechnologicznym otrzymuje się p-cyklodekstrynę

cyklodekstryna zawiera dwa ważne centra lipofilności: część zewnętrzna ma charakter hydrofilowy, natomiast część wewnętrzna ma charakter hydrofobowy (dosyć silna reaktywność reaktywność części zewnętrznej i tworzenie cennych produktów - np. substancje zapachowe)

są dobrze rozpuszczalne w wodzie

mogą tworzyć kompleksy z różnymi substancjami, które w wodzie są nierozpuszczalne

bardzo często cyklodekstryny kompleksuje się z olejkami eterycznymi - kompleks będzie niwelował nieprzyjemny zapach oraz będzie stabilizował aktywność związku z którym jest zkompleksowany

stosowane jako środki pomocnicze w technologii farmaceutycznej oraz środki zwiększające biodostępność środków leczniczych

Dekstrany (dextranum)

§ wielkocząsteczkowe, silnie rozgałęzione polisacharydy najczęściej zbudowane z glukopiranozy połączonej wiązaniami a-1,3-, a-1,4 i a-1,6-glikozydowymi

na skalę przemysłową otrzymywane są z sacharozy na drodze procesów biotechnologicznych (biofermentacja) przy udziale bakterii głównie Leuconostos mesenteroides (L. dekstronicum) -sacharoza pod wpływem enzymów tych bakterii ulega rozpadowi do fosforanu glukozy i fruktozy, następnie zachodzi polikondensacja - uzyskiwany jest w ten sposób surowy dekstran, który z kolei depolimeryzujemy uzyskując mniejsze cząstki (nawet do 40 000 jednostek - określona ilość), które wykorzystywane są w lecznictwie

masa od 25 000 do 150 000jednostek

Zastosowanie i wykorzystanie w lecznictwie:

stosowane w lecznictwie jako 10% roztwory w izotonicznym chlorku sodowym, mogą być stosowane również roztwory o masie mniejszej niż 7000jednostek - roztwory 6% w izotonicznym roztworze NaCl

wykorzystywane jako roztwory uzupełniające płyny ustrojowe, płyny infuzyjne: Dextranum 40 ad infundibilium FP VI

Dextranum 70 ad infundibilium FP VI

* dekstrany o różnych masach cząsteczkowych wykorzystywane są w preparatyce laboratoryjnej, w chemii organicznej podczas badań chromatograficznych, w których rozdziela się substancje różniące się między sobą masami cząsteczkowymi - SEFADEKSY (odpowiednio spreparowane i zmodyfikowane dekstrany, stanowiące wypełnienie kolumn chromatograficznych, sita molekularne)

Celuloza (błonnik)

zaliczana jest do glukanów

homopolisacharyd, składa się 3-14 tysięcy cząsteczek p-D-glukopiranozy połączonych wiązaniami p-1,4-glikozydowymi

stanowi ona składnik ściany komórkowej wszystkich roślin wyższych oraz niektórych roślin niższych

posiada budowę liniową

masa cząsteczkowa waha się od 5tys do 2mln jednostek Właściwości fizykochemiczne celulozy:

słabo rozpuszcza się w wodzie, natomiast będzie znacznie pęczniała

■celuloza układa się w równoległe wiązki, które łączą się między sobą wiązaniami wodorowymi - jednostką celulozy jest cząsteczka celobioza:

Zastosowanie:

wykorzystywana w procesach laboratoryjnych jako ważny produkt w analizie chromatograficznej (wypełnienia kolumn chromatograficznych, nośnik na płytkach chromatograficznych - zarówno chromatografia kolumnowa, jak i cienkowarstwowa + bibułowa)

materiał wyjściowy do produkcji celofanu i sztucznego jedwabiu i innych półsyntetyków

celuloza stanowi również składnik materiałów opatrunkowych: wata

wata wiskozowa higroskopijna - Lanugo cellulosi absorbent FP VI

^ ma bardzo dobre właściwości higroskopijne, barwi się w całości w przeciwieństwie do włókien bawełnianych

^ włókno wiskozowe pozyskuje się z drzew iglastych i składa się z 3000-14000 cząsteczek fP-D-glukopiranozy powiązanych wiązaniami ff-1,4-glikozydowymi

^ produkcja włókna wiskozowego: celulozę zadaje się 18% roztworem NaOH, w wyniku czego następuje rozerwanie mostków wodorowych i rozszczepienie poszczególnych włókien -tworzy się celuloza sodowa, na którą działamy dwusiarczkiem węgla i powstaje ksantogenian celulozy (wiskoza). Następnie w procesie przeciskania wiskozy z dodatkiem rozcieńczonego kwasu siarkowego otrzymujemy rozkład wiskozy do wolnej celulozy, które formują się w postaci cienkich włókien

wata bawełniana higroskopijna (Lanugo gossipi absorbens) FP VI

• silnie higroskopijna

^ w 1 minucie 1 gram waty bawełnianej może pochłonąć 7g wody

^ składniki chemiczne: 90% celulozy, 1 % substancji silnie skutynizowanych, 9% wody

^ zastosowanie: podstawowy materiał opatrunkowy, służy do produkcji gazy, bandaży

gaza bawełniana higroskopijna (Tela gossipi absorbens) FP VI

II. Fruktany

polisacharydy zbudowane z cząsteczek p-D-fruktofuranozy połączonych wiązaniamiglikozydowymi

najczęściej występują jako materiał zapasowy w korzeniach, kłączach, bulwach roślin zaliczanych do rodziny Asteraceae, Poaceae oraz Campaluraceae

Podział fruktanów:

typ inuliny (typ wiązaniaglikozydowego p-2,1

typ lewanu (typ wiązania glikozydowego p-2,6

1. Inulina:

liniowy polisacharyd połączony wiązaniem p-2,1-glikozydowym o masie 5000jednostek

bezbarwna substancja, krystaliczna dość łatwo rozpuszczalna w wodzie

nie daje reakcji barwnych z płynem Lugola (odróżnienie od celulozy)

* ulega dość łatwo rozpadom hydrolitycznym Występowanie:

^ korzeń omanu wielkiego (Inulae radix) - gat. Inula helenium - oman wielki (Asteraceae) ^ korzeń mniszka lekarskie (Taraxaci radix) - gat. Taraxacum officinale (Asteraceae) ^ korzeń łopianu (Bardanae radix) - rodz. Asteraceae ^ korzeń cykorii podróżnika (Cychorii radix) - rodz. Asteraceae

bulwy tuminabura - gat. Helinathus tuberosus (słonecznik bulwiasty) - rodz. Asteraceae

■ duże ilości inuliny znajdują się również w cebuli jadalnej, jednak pozyskiwanie inuliny z tego surowca jest utrudnione

Zastosowanie:

stosowana jako odżywka polecana dla cukrzyków

wykorzystywana jest również do produkcji fruktozy

II. Fruktany

polisacharydy zbudowane z cząsteczek p-D-fruktofuranozy połączonych wiązaniamiglikozydowymi

najczęściej występują jako materiał zapasowy w korzeniach, kłączach, bulwach roślin zaliczanych do rodziny Asteraceae, Poaceae oraz Campaluraceae

Podział fruktanów:

typ inuliny (typ wiązaniaglikozydowego p-2,1

typ lewanu (typ wiązania glikozydowego p-2,6

1. Inulina:

liniowy polisacharyd połączony wiązaniem p-2,1-glikozydowym o masie 5000jednostek

bezbarwna substancja, krystaliczna dość łatwo rozpuszczalna w wodzie

nie daje reakcji barwnych z płynem Lugola (odróżnienie od celulozy)

* ulega dość łatwo rozpadom hydrolitycznym Występowanie:

^ korzeń omanu wielkiego (Inulae radix) - gat. Inula helenium - oman wielki (Asteraceae) ^ korzeń mniszka lekarskie (Taraxaci radix) - gat. Taraxacum officinale (Asteraceae) ^ korzeń łopianu (Bardanae radix) - rodz. Asteraceae ^ korzeń cykorii podróżnika (Cychorii radix) - rodz. Asteraceae

bulwy tuminabura - gat. Helinathus tuberosus (słonecznik bulwiasty) - rodz. Asteraceae

Zastosowanie:

stosowana jako odżywka polecana dla cukrzyków

wykorzystywana jest również do produkcji fruktozy

Surowiec: Kłącze perzu FP VI (Graminis rhizoma)

Syn: Elymus rhizoma

Elymus repens (perz właściwy), rodz. Poaceae (wiechlinowate)

surowiec farmakopealny

surowiec jest dość charakterystyczny o słomkowo-żółtej barwie, połyskujący, lśniący

jest to wieloletnia roślina zielna o długim, płożącym się kłączu

posiada słodki, nieprzyjemny smak

Skład chemiczny:

•znaczne ilości polifruktanów (trycytyna], mannitol (również warunkujący działanie farmakologiczne surowca], znaczne ilości związków śluzowych, ślady olejku eterycznego (składnikiem olejku eterycznego jest związek poliacetylenowy kampinen, który będzie warunkował nieznaczne działanie antybiotyczne surowca)

Działanie i zastosowanie:

moczopędne

łagodnie przeczyszczające

^ pobudzające przemianę materii - dodawany do mieszanek pobudzających trawienie i perystaltykę jelit

Galaktany

polisacharydy zbudowane z cząsteczekgalaktozy, najczęściej rozgałęzione

są to składniki ścian komórkowych krasnorostów i niektórych grzybów

stanowią również składniki niektórych śluzów roślinnych

Agaroza

■ jest polimerem liniowym disacharydu agarobiozy zbudowanej z 2 cząsteczek galaktozy połączonych wiązaniem 1,3-glikozydowym

Agaropektyna

agaropektyna jest kwaśnym polisacharydem zbudowanym z cząsteczek D-galaktozy połączonych wiązaniem a-1,3-glikozydowym

cząsteczki galaktozy zestryfikowane są w pozycji C6 kwasem siarkowym lub kwasami uronowymi

jest ona składnikiem agaru roślin niższych

Carrageen (karagenina = karagen)

śluz polisacharydowy typu galaktanu niejednorodnej budowie

występuje w krasnorostach rodzaju Chondrus (C. crispus - chrzęścica kędzierzawa) oraz Gigartima (G. mammilosa - rodz. Gigartiniaceae)

kara genina rozpuszcza się w zależności od formy izomerycznej w odpowiednio zimnej lub ciepłej wodzie Zastosowanie i wykorzystanie:

jest to bardzo dobry emulgator, środek powlekający

może być dodawana do preparatów powlekających w chorobach żołądka i dwunastnicy

stanowi również składnik wielu preparatów kosmetycznych oraz preparatów farmaceutycznych

Mannany

zbudowane są z czasteczek D-mannozy

są to najczęściej homopolisacharydy, rzadziej heteropolisacharydy

stanowią składniki hemicelulozy oraz śluzów (np. śluzów obecnych w Salep tuber)

składniki drewna drzew iglastych, drożdży

bardzo często występują w składzie preparatów o działaniu odchudzającym, stosowane są również do produkcji

gum

Poliuronidy

są to polimery kwasów uronowych

posiadają dwa rodzaje budowy: występują zarówno w postaci liniowej, jak i rozgałęzionej, najczęściej będą występowały w postaci estrów

są to podstawowe składniki pektyn i śluzów

przykładem poliuronidy jest kwas alginowy

Kwas alginowy

jest to polimer kwasu D-mannuronowego, w którym występuje wiązanie f-1,4-glikozydowe i kwasu D-guluronowego (wiązania a-1,4-glikozyydowe)

skład alginowy jest składnikiem pektyn roślinnych

występuje u brunatnic (Fucus vesiculosus) oraz u gatunków z rodzaju Laminaria sp.

jest on dobrze rozpuszczalny w wodzie, dając ciągliwe, lepkie roztwory

tworzy sole w postaci alginianów

zastosowanie: środek wiążący, stabilizator emulsji, substancja pomocnicza w maściach i kremach -różnego rodzaju podłoża (bazy dla produkcji maści i kremów)

VI. Polisacharydy grzybowe!!!

występują w grzybach wielkoowocnikowych (są dla nich charakterystyczne)

zbudowane najczęściej z glukozy - swoiste f-D-glukany (głównie homopolisacharydy), ale niekiedy może być przyłączona również cząsteczka mannozy tworząc układ polisacharydowy

posiadają aktywność farmakologiczne - wpływają na układ immunologiczny i to głównie w tym kierunku będą stosowane

źródłem ich pozyskiwania są owocniki grzybów grupy Ascomycetes, bądź ich hodowle, niekiedy mogą być to również drożdże lub grzyby leśne

1. Lentinan - (gat. Lentinus edodes)

ff-glukan zawierający w swojej budowie wiązania 1,3-glikozydowe o masie cząsteczkowe 500tys. jednostek

izolowany z owocników Lentinus edodes - najczęściej hodowany na młodych kłodach drewna

działanie p/wirusowe i p/pasożytnicze

2. PKS - Crestin - (gat. Cordius vesicolor)

jest to heteroglukan zawierający w swojej budowie wiązanie ff-1,3 i ff-1,4-glikozydowym

powiązany jest z częścią peptydową (w skład cząsteczki cukrowej wchodzi część białkowa)

otrzymywanie z hodowli micelarnej Cordius vesicolor

działanie immunostymulujące oraz p/nowotworowe

jest również aktywny przy podaniu doustnym

3. Schizofylan - (gat. Schizophyllum commune)

ff-glukan zawierający wiązanie f-1,3- i ff-1,6-glikozydowe

otrzymywany z nadrzewnego grzyba Schizophyllum commune

posiada podobne właściwości farmakologiczne do lentinanu - działanie p/wirusowe i p/pasożytnicze

4. Tylopilan - (gat. Thyllopilus felleus)

ff-glukan zawierający wiązanie f-1,3 oraz ff-1,6-glikozydowe

izolowany z grzyba Thyllopilus felleus

wykazano aktywność immunotropową oraz p/nowotworową

5. Zymozan - (drożdże Saccharomycetes)

heteroglukan (f-glukoza powiązana wiązaniem ff-1,3 oraz ff-1,6-glikozydowym + mannoza połączona wiązaniem f-1,6-glikozydowym + fragment białkowy)

izolowany ze szczepu drożdżySaccharomycetes

wykazuje właściwości immunostymulujące (również przy podaniu doustnym)

Kwas hialuronowy:

§ w swojej cząsteczce zawiera kwas glukuronowy oraz acetyloglukoaminę

§ jest to składnik ścian komórkowych oraz tkanki łącznej naczyń krwionośnych

■jest to czynnik zwiększający elastyczność tkanki łącznej

§ rozpad kwasu hialuronowego zachodzący m.in. w silnych stanach zapalnych (np. choroby przeziębieniowe) będzie doprowadzał do wzrostu przepuszczalności naczyń krwionośnych

■obecnie kwas hialuronowy stosowany jest m.in. w kosmetologii jako środek zwiększający elastyczność tkanki łącznej i zatrzymujący znaczne ilości wody w tkance podskórnej

Polisacharydy o działaniu immunologicznym z roślin wyższych:

pozyskiwane głównie z rodziny Asteraceae

np. jeżówka purpurowa - Echinacea purpurea

działanie immunotropowe - z kwiatostanu nagietka - Calendulae flos

również niektóre gatunki nawłoci - Solidago virgaurea (Solidaginis herba)

polisacharydy ziela jemiołu

POLISACHARYDY ŚLUZOWE

Polisacharydy śluzowe (śluzy roślinne)

są to fizjologiczne wydzieliny roślin powstałe głównie ze skrobi jako produkty wtórnego metabolizmu węglowodanowego

pod względem chemicznym stanowią one mieszaniny homo- oraz heteropolisacharydów

najczęściej cząsteczki polisacharydowe mają charakter rozgałęziony o charakterze obojętnym lub kwaśnym

śluzy obojętne składają się najczęściej z cząsteczek galaktozy i mannozy, rzadziej glukozy i metylopentozy, występują również w tych cząsteczkach alkohole cukrowe, a z pentoz: arabinoza i ksyloza - związki mogą tworzyć odpowiednie połączenia estrowe

w przypadku śluzów kwaśnych najczęstszymi składnikami są kwasy uronowe (kwas galakturonowy, glukuronowy, mannurowy) oraz ich estry siarczanowe, fosforowe w szczególności połączenia heksoz i pentoz

Właściwości fizykochemiczne śluzów roślinnych:

wskaźnikiem oceny surowca zawierającego śluzy roślinne jest indeks pęcznienia - jest to metoda farmakopealna i definiowany jest jako objętość, jaką zajmuje 1g surowca po 4godzinnym pęcznieniu w wodzie. Na podstawie różnic, jakie wystąpią i objętości surowca przed pęcznieniem i po pęcznieniu można podać charakterystykę surowca. Jest on charakterystyczny dla większości surowców zawierających śluzy roślinne

metoda ciągliwości śluzów (wiskozymetryczna) również mówi o obecności śluzów w materiale roślinnym

Surowce śluzowe z roślin niższych

Surowiec: Fucus (morszczyn)

gat. Fucus vesiculosis (morszczyn pęcherzykowaty), Fucus serratus (morszczyn piłkowaty) rodzina Fucaceae (morszczynowate)

Fucus vesiculosus i Fucus serratus

powinien zawierać nie mniej 0,1% jodu!

Skład chemiczny:

^ w ścianach komórkowych występują znaczne ilości kwasu alginowego ^ w dużych ilościach nieorganiczne związki jodu (dijodotyrozyna)

laminaryna, fukoidyna ^ znaczne ilości alkoholu cukrowego - mannitolu

Działanie i zastosowanie

stosowany w chorobach tarczycy, niedoczynności

znacząco przyspiesza przemianę materii - stosowany w mieszankach metabolicznych jako remedium metabolicum

o działaniu odchudzającym

preparaty z morszczynu mogą być stosowane jako preparaty zapobiegają arteriosklerozie - również jako środek p/miażdżycowy, zmniejszający poziom trójglicerydów we krwi i „złego" cholesterolu

Surowiec: Lichen islandicus (porost islandzki)

gat. Cetraria islandica (tarczownica lub płucnica islandzka) rodz. Parmeliaceae (misecznicowate)

Skład chemiczny:

zawiera gorzkie kwasy porostowe o działaniu antybiotycznym i tuberkulostatycznym (protocetrarowy, fumaroprotocetrarowy i usninowy oraz kwas protolichesterynowy) - zawartość: 2­4%

Działanie i zastosowanie w lecznictwie:

środek osłaniający stosowany w nieżytach górnych dróg oddechowych

dodatek jako lek gorzki pobudzający wydzielanie soków żołądkowych

stosowany w formie odwarów i naparów

może być stosowany jako lek wspomagający przy antybiotykoterapii oraz jako kuracja pomocnicza i wspomagająca przy

leczeniu gruźlicy (tuberkulostatyk)

INNE ŚLUZY

Surowiec: Althaeae folium (liśćprawoślazu), Althaeae radix (korzeń prawoślazu) FP VI

gat. Althaea officinalis (prawoślaz lekarski) rodz. Malvaceae (ślazowate)

bylina do 1,5m wysokości, bladoróżowe kwiaty, owocem jest

wielorozłupnia, 3-4klapowane liście § korzeń o dosyć licznych rozgałęzieniach, korzeń typu palowego

Skład chemiczny:

Korzeń:

ü surowiec zawiera do 10% związków śluzowych o charakterze kwaśnym (główne składniki: glukoza,

galaktoza i arabinoza, kwasy uronowe (galakturonowy i glukuronowy) ü w korzeniu znaczne ilości skrobi ü do 10% pektyn

ü fenolokwasy, niewielkie ilościflawonoidów ü do 10% sacharoz

Działanie i wykorzystanie w lecznictwie:

ü osłaniające ü zmiękczające

ü p/kaszlowe - dodawany do mieszanek o działaniu p/kaszlowym ( jedynie w przypadku kaszlu suchego - nie stosujemy wówczas środków o działaniu wykrztuśnym! Po podaniu środku p/kaszlowego może dość do uduszenia pacjenta! Środków wykrztuśnych nie podaje się na noc)

ü stosowany w nieżytach górnych dróg oddechowych, stanach nieżytowych żołądka i jelit - stany zapalne śluzówki p/pokarmowego

ü stosowany jest również w zaparciach, w szczególności u dzieci - środek łagodnie przeczyszczający bez działań niepożądanych

Surowiec: Lini semen (nasienie lnu) FP VI

Syn: siemię lniane

gat. Linum usitatissimum (len zwyczajny) var. vulgare, crepitans, microspermum, macrospermum rodz. Linaceae (lnowate)

Skład chemiczny:

ü 3-6% śluzu o charakterze kwaśnym (śluz zlokalizowany jest bezpośrednio pod warstwą epidermalną - łatwiejsze jego pozyskiwanie, bez rozdrabniania nasion - podczas produkcji preparatów wykonuje się maceraty - zalewanie surowca wodą o temperaturze pokojowej)

ü 40% olejku schnącego

ü 1,5% glikozydów cyjanogennych (linamaryna, lotaustralina] - znajdują się w warstwie bielmowej, powstający z nich cyjanowodór może w znaczącym stopniu porażać ośrodek oddechowy

Działanie i wykorzystanie w lecznictwie:

ü maceraty wodne stosowane są wewnętrznie jako środki osłaniające przy owrzodzeniach żołądka i dwunastnicy

ü stosowany w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych

ü zewnętrznie stosowany w postaci kataplazm okładów jako środek łagodnie rozgrzewający,

p/zapalny i zmiękczający naskórek i działający na niego ochronnie ü kąpiele z nieznacznym dodatkiem ekstraktów z roślin śluzowych mogą mieć działanie nawilżające i

ochronne

ü często występują w handlu również w postaci sproszkowanej

Surowiec: Malvae folium (liść ślazu) FP VI lub Malvae neglactae folium (liść ślazu zaniedbanego) FPVI Malvae flos (kwiat ślazu)

gat. Malva sylvestris (ślaz dziki) lub Malva neglecta (ślaz zaniedbany)

Syn: Ślaz dziki

rodz. Malvaceae (ślazowate)

§ surowiec farmakopealny, który wszedł do Farmakopei Polskiej VI

§ kwiat ślazu jest surowcem jest niefarmakopealnym!

Skład chemiczny:

ü śluz - do 6% w kwiatach, do 8% w liściach - śluz o charakterze kwaśnym ü w liściach występują garbniki

ü w kwiatach - cenne glikozydy antocyjanowe [malwina]

ü zarówno w kwiatach, jak i liściach znaczne ilości flawonoidowych

ü surowiec powinien wykazywać wskaźnik pęcznienia nie mniejszy niż 7

Działanie i zastosowanie w lecznictwie:

ü osłaniające - w chorobach p/pokarmowego ü zmiękczające

ü stosowany w stanach zapalnych dróg oddechowych

ü działanie i wykorzystanie podobne jak w przypadku prawoślazu lekarskiego

Surowiec: Plantaginis ovatae semen (nasienie babki jajowatej) FP VI, Plantaginis ovatae seminis tegumentum (łupina nasienna babki jajowatej) FP VI

gat. Plantago ovata - babka jajowata

Syn: Plantago ispaghula

rodz. Plantaginaceae (babkowate)

Skład chemiczny:

ü związki śluzowe [zbudowane z ksylozy, ramnozy, arabinozy, galaktozy, kwasów uronowych] - sluzy

kwaśne ze względu na obecność kwasów uronowych ü cukry - głównie proste ü olej ü fitosterole ü irydoidy - mniejsze ilości

ü surowiec powinien wykazywać wskaźnik pęcznienia nie mniejszy niż 9 [semen] oraz wskaźnik pęcznienia nie mniejszy niż 40 [tegumentum]

Działanie i zastosowanie w lecznictwie:

ü osłaniające

ü łagodnie przeczyszczające

ü działanie charakterystyczne dla gatunków śluzowych

ü preparaty zawierające nasiona babki lancetowatej stosowane są jako środki łagodnie przeczyszczające

Surowiec: Psylli semen (nasienie płesznika) FP VI

Syn: Semen Pulicariae

gat. Plantago psylium (babka płesznik), Plantago indica = Plantago arenaria (babka piaskowa) rodz. Plantaginaceae (babkowate) § surowiec farmakopealny

§ babka piaskowa jest bardzo

Skład chemiczny:

ü taki sam, jak w przypadku babci jajowatej (związki śluzowe o charakterze kwaśnym w komórkach

śluzowych, cukry, olej, fitosterole, znaczne ilości irydoidów + substancje triterpenowe ] ü surowiec powinien wykazywać wskaźnik pęcznienia nie mniejszy niż 10

Działanie i zastosowanie w lecznictwie:

ü takie same, jak w przypadku babki jajowatej (osłaniające, łagodnie przeczyszczające, pęczniejące, p/zapalne]

Surowiec: Farfarae folium (liść podbiału)

gat. Tusilago farfara (podbiał pospolity) rodz. Asteraceae (astrowate)

§ surowiec niefarmakopealny! - surowiec został wycofany z Farmakopei Polskiej ze względu na swoje działanie hepatotoksyczne (alkaloidy pirolizydynowe)

§ Skład chemiczny:

ü zawiera znaczne ilości (do 7%) śluzów o charakterze kwaśnym

ü występują zarówno heksozy jak i pentozy (glukoza, arabinoza, ramnoza, kwasy uronowe) ü obecny jako materiał zapasowy polimer fruktanów - inulina, która będzie bardzo silnie pęczniała w wodzie

ü śladowe ilości olejku eterycznego, gorycze, flawonoidy

ü obecne połączenia garbnikowe pochodne flawon-3-onu

ü surowiec zawiera alkaloidy pirolizydynowe (działają hepatotoksycznie)

§ Działanie i wykorzystanie w lecznictwie:

ü podobnie jak wszystkie surowce śluzowe ma ograniczone zastosowanie w pediatrii ze względu na

swoiste, toksyczne połączenia alkaloidowe ü działanie charakterystyczne dla typowych surowców śluzowych należących do roślin wyższych,

naczyniowych

! Surowiec: Foenugraeci semen (nasienie kozieradki)

gat. Trigonella foenum graecum (kozieradka pospolita = koniczyna grecka) rodz. Fabaceae (bobowate)

§ surowiec niefarmakopealny!

§ roślina pochodzi z Azji Mniejszej, uprawiana jest głównie w krajach śródziemnomorskich § swoim wyglądem przypomina koniczynę - inny gatunek z bobowatych

§ roślina jednoroczna, owocem jest ostro zakończony strąk zawierający do 20 żółto-pomarańczowych,

nasion o nieregularnym kształcie z wewnętrzną bruzdą ■skład chemiczny:

20-30% śluzów o charakterze kwaśnym

saponiny steroidowe - nasiona bywają używane przez sportowców celem zwiększenia masy ciała

znaczne ilości połączeń flawonoidowych i połączeń białkowych

obecne będą również połączenia alkaloidowi

■Działanie i zastosowanie w lecznictwie:

zewnętrznie jako środek powlekający i pochłaniający

przetwory z nasion kozieradki działają wzmacniająco, wykazują działanie anaboliczne

działanie powlekające w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych i stanach nieżytowych śluzówki przewodu pokarmowego

Surowiec: Symphyti radix (korzeń żywokostu)

gat. Symphytum officinale (żywokost lekarski) rodz. Boraginaceae (szorstkolistne)

surowiec niefarmakopealny!

Skład chemiczny:

surowiec standaryzowany jest na obecność alantoiny - pochodnej mocznika (nie mniej niż 0,7%)

dodatkowo śluz o charakterze kwaśnym

zawiera znaczne ilości skrobi

sacharoza, fruktoza

kwasy fenolowe, garbniki

alkaloidy pirolizydynowe - symfetyna

■Działanie i zastosowanie w lecznictwie:

głównie do stosowania zewnętrznego

alantoina zwiększa ziarninowanie i epidermizację tkanki skórnej - może być stosowana w różnego rodzaju bliznach

jest surowcem od dawna stosowanym jako środek wzmacniający, przyspieszający gojenie ran i regenerację naskórka

stosowany jest na różnego rodzaju stłuszczenia oraz złamania

może być również stosowany wewnętrznie, ale w bardzo ograniczonym zakresie

symfetyna działa hepatotoksycznie oraz karcinogenne (w szczególnie w stosunku do komórek p/pokarmowego)

! Surowiec: Salep tuber (bulwa storczyka)

gat. Orchis maculata - storczyk plamisty rodz. Orchidaceae (storczykowate)

jedyny gatunek storczyka, który nie jest gatunkiem chronionym

duże ilości storczyków występują również na obszarze Podlasia

jest to surowiec importowany

lekko obgotowuje się korzenie storczyków, aby uzyskać substancje biologicznie aktywne

Skład chemiczny:

Vpo obgotowaniu korzenia storczyka uzyskuje się śluz (do 50% o charakterze kwaśnym, zawierający mannozę, glukozę oraz kwas uronowy - mannurowy)

Działanie i zastosowanie w lecznictwie:

przetwory z bulwy storczyka stosowane są w nieżytach żołądka bądź jelit

zewnętrznie w przypadku oparzeń ługami sodowymi i potasowymi

działanie osłaniające

przetwory niekiedy są również stosowane w stanach biegunkowych

! Surowiec: Malvae arboreae flos (kwiat malwy czarnej)

gat. Althaea rosea var. nigra = Alcea rosea (prawoślaz ogrodowy, malwa ogrodowa) rodz. Malvaceae (ślazowate)

Skład chemiczny:

polisacharydy

śluz [8-12%] o charakterze kwaśnym

pektyny

antocyjany [pochodne malwidyny i delfinidyny] - alteina

flawonoidy

garbniki, kwasy fenolowe

■Działanie i zastosowanie w lecznictwie:

osłaniająco w obrębie górnych dróg oddechowych

p/kaszlowo i powlekająco

! Surowiec: Verbasci flos (kwiat dziewanny)

gat. Verbascum densiflorum = thapsiforme (dziewanna wielkokwiatowa), V. phlomoides (dziewanna kutnerowata) rodz. Scrophulariaceae (trędownikowate)

występuje wiele gatunków dziewanny, jednak dla gatunków leczniczych charakterystyczne będą zróżnicowane morfologicznie pręciki - 2 będą nagie, natomiast pozostałe silnie owłosione

Skład chemiczny:

duże ilości śluzów (do 2,5%)

flawonoidy - znaczne ilości pochodnych kemferolu i kwercetyny

saponiny tri terpenowe

irydoidy właściwe (aukubina i jej pochodne)

fenyloetanoidy zarówno wolne, jak i połączeniach glikozydowych

znaczne ilości sacharozy, karotenoidów

ślady olejku eterycznego

■Działanie i zastosowanie w lecznictwie:

wykorzystywany jako środek wykrztuśny w stanach zapalnych górnych dróg oddechowych, w stanach nieżytowych p/pokarmowego

jako środek pokrywający, zmiękczający i osłaniający stosowany w postaci okładów i kataplazm (formy zewnętrznie)

na działanie farmakologicznie wpływają również włoski choinowate - silnie podrażniają nabłonek jamy ustnej, co ułatwia wykrztuszanie - surowiec należy silnie rozdrobnić ze względu na możliwość zbyt silnego podrażnienia i trudności w oddychaniu pacjenta (w szczególności przyjmującego odwary)

GUMY

gumy zaliczane są do patologicznych wydzielin roślinnych powstających w obrębie błon komórkowych w wyniku mechanicznego uszkodzenia tkanek

występują najpospoliciej w obrębie gatunków zaliczanych do rodziny Fabaceae (bobowate), Rosaceae (różowate) oraz Mimosaceae (mimozowate)

w dużych ilościach pozyskiwane są z gatunków roślin egzotycznych

Budowa gum roślinnych:

gumy charakteryzują się budową bardzo zbliżoną do śluzów roślinnych

są to mieszaniny substancji wielkocząsteczkowych

w ich skład wchodzą zarówno polisacharydy rozgałęzione o charakterze niekwaśnym oraz kwaśnym (bogate w kwasy uronowe]

podstawowymi związkami prostymi są pentozy, metylopentozy, galaktoza, fruktoza, ksyloza, kwas glukuronowy i galakturonowy, arabinoza

cukry występują w formie pirazonowej, za wyjątkiem arabinozy, która występuje w formie fumaranowej

Guma arabska (Gummi arabicum) FP VI

Syn: Gummi Acaciae

gat. Acacia Senegal - akacja senegalska, rodz. Mimosaceae (mimozowate)

guma arabska uzyskiwana jest w wyniku nacięcia pni i gałęzi afrykańskich gatunków akacji - poprzez ranienie rośliny nożem uzyskuje się twardziejącą na wietrze substancję, którą oczyszcza się z drewna

Skład chemiczny:

podstawową masę stanowi arabinoza - 80% - jest to polisacharyd, sól wapniowa, magnezowa, potasowa kwasu arabinowego, czyli rozkrzewionego heteropolisacharydu składającego się ze składników prostych: :-arabinozy L-ramnozy, D-galaktozy i kwasu D-glukuronowego w stosunku 3:1:3:1

dodatkowo występują enzymy utleniające - oksydaza, peroksydaza (można się ich pozbyć poprzez kilkugodzinne ogrzewanie surowca lub działanie alkoholami]

Znaczenie i wykorzystanie w lecznictwie:

wykorzystywana jako środek pomocniczy w technologii postaci leku

łagodzi przykry zapach niektórych substancji leczniczych

znalazła zastosowanie również jako stabilizatorem emulsji

składnik do wyrobu pigułek, tabletek - silny środek wiążący

w niektórych preparatach (głównie płynny) guma arabska daje efekt powlekający i osłaniającya

2.Tragakanta FP VI (guma tragankowa)

Syn: Gummi Tragacantha FP VI

gat. Astragalusgummifer - traganekgumodajny, rodz. Fabaceae (bobowate)

traganek gumodajny jest krzewem silnie ciernistym i jest charakterystyczny dla obszarów Azji Mniejszej (Syria, Irak)

w produkcie handlowym guma tragankowa jest ukształtowana w postaci wstążek, często powyginanych lub w występuje postaci jasnożółtych płatów

jest to zakrzepła na powierzchni rośliny charakterystyczna wydzielina

Skład chemiczny:

basoryna (50-60%) - polisacharyd, bardzo silnie pęczniejący, ale nie rozpuszczający się w wodzie

do 30% tragakantyny - polisacharyd również rozkrzewiony o charakterze kwaśnym, nieznacznie rozpuszczający się w wodzie - jego składnikami są głównie ksyloza, galaktoza i kwas galakturonowy

w ilościach śladowych również enzymy utleniające

Zastosowanie w lecznictwie

środek łagodnie przeczyszczający (głównie bas oryna)

silnie pobudza perystaltykę jelit na drodze mechanicznej

w technice farmaucetucznej stanowi składnik maści beztłuszczowych, drażetek, emulsji, w przypadku tabletek dodawana jest jako środek wiążący i poślizgowy (składnik otoczek tabletek powlekanych)

3. Indyjska tragakanta (guma Karaya)

gat. Sterculia urens, rodz. Sterculiaceae (orzesznikowate)

pozyskiwana ze zranionych lub nadpalonych pni drzewa występującego pospolicie w Indiach

rozdrobniona guma ma kształt szaro-białych kawałków o charakterystycznym zapachu kwasu octowego

w wodzie karaya bardzo silnie pęcznieje

Skład chemiczny:

■heteropolisacharydy - ramnogalaktouronian

Zastosowanie w lecznictwie:

środek łagodnie przeczyszczający

indyjska tragakanta dodawana jest do różnego rodzaju klei wykorzystywanych do przymocowywania protez zębowych

dodawana jako środek wiążący w lakierach do włosów

substancja zagęszczająca i stabilizująca niektóre postacie leków

Pektyny

pektyny są produktami o charakterze polisacharydowym, bardziej kwaśnym

zlokalizowane w środkowej blaszce ściany komórkowej - są ważnymi związkami biorąc pod uwagę fizjologię roślin i ich ochronę przed czynnikami zewnętrznymi

zawierają liczną grupę poliuronidów (polimerów kwasów uronowych) odkładających się w błonie komórkowej, zewnętrznej części ściany komórkowej jako substancja sklejająca, uzupełniająca i wypełniająca

jest to również materiał budulcowy i wzmacniający w tkankach przewodzących

znaczne ilości pektyn powstają jako produkty uboczne przy produkcji soków owocowych

wśród poliuronidów wyróżnia się dwie duże grupy:

^ złożone z heterogalaktouronianów - zbudowane najczęściej z ramnozy, pochodnych kwasów uronowego:

arabinowego i galakturonowego ^ złożone z homogalaktouronianów - połączenia kwasów uronowych powiązanych wiązaniami a-1,4-

glikozydowymi

największe ilości pektyn występują w niedojrzałych owocach

są to produkty bardzo cenne pod względem farmaceutycznym oraz ważne dla fizjologii rośliny, jednak charakteryzują się one nieprzyjemnym smakiem

Podział pektyn:

Właściwości:

rozpuszczają się koloidalnie w wodzie (z wyjątkiem protopektyn, które nie ulegają żelowaniu), mają właściwości żelowania

pektyny tworzą galaretki po dodaniu wody

Zastosowanie w lecznictwie:

-działanie powlekające na błony śluzowe p/pokarmowego i dróg oddechowych

-regulują wypróżnienia

niekiedy wykorzystywane w objawowym leczeniu biegunek u dzieci - działanie łagodnie zapierające, p/biegunkowe

-pektyny znacznie obniżają poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi

w technologii farmaceutycznej - dodatek do wielu postaci leków jako substancja wypełniająca, rozsadzająca (głównie w tabletach musujących) oraz jako stabilizator emulsji