Uzależnienie od Internetu
I. Definicja
„Nadmierne używanie Internetu jest to wyraźny i odrębny wzorzec elementów poznawczych i zachowań związanych z używaniem Internetu, którego rezultatem są negatywne konsekwencje w życiu jednostki”- Davis
„Komputer odbiera osobom uzależnionym poczucie wolności, prywatność, a także uniemożliwia im krytyczne ustosunkowanie się do otaczającego świata. Komputer staje się czymś w rodzaju „super człowieka”, a użytkownik- podatny na manipulację- nie potrafi krytycznie odnieść się do przekazywanych mu informacji” (Danuta Raś „Korzystnie z telewizji i komputera, a ryzyko ograniczania rozwoju kontaktów społecznych u uczniów” Tom I, Katowice 2000, s. 75-76)
Ostatecznie uzależnienie od Internetu jest zdefiniowane jako: „Dysfunkcjonalny wzorzec elementów poznawczych i zachowań związanych z używaniem Internetu, którego rezultatem są utrata kontroli nad zachowaniem (czasem i sposobem korzystania z Internetu) oraz znaczące pogorszenie w społecznym, zawodowym lub innym istotnym obszarze funkcjonowania podmiotu” (Katarzyna Kaliszewska)
II. Wg DSM IV Zespól Uzależnienia od Internetu można rozumieć jako:
„patologiczny sposób korzystania z Internetu, który prowadzi do zaburzenia czynności psychicznych i zaburzenia zachowania”
Aby mówić o uzależnieniu od Internetu muszą wystąpić w przeciągu 12 miesięcy co najmniej 3 z 7 niżej wymienionych objawów:
Tolerancja-
potrzeba coraz dłuższego czasowo korzystania z Internetu rozumiana jako:
Wyraźny, stopniowy spadek satysfakcji osiąganej w ciągu tej samej ilości czasu przebywania w Internecie
Zespół abstynencyjny manifestujący się:
Zespołem abstynencyjnym wyrażającym się w formie co najmniej dwóch z następujących objawów, występujących w okresie od kilku dni do 1 m- ca po zaprzestaniu lub ograniczenia korzystania z Internetu: pobudzenie psychoruchowe, niepokój, lęk, wyraźne obniżenie nastoju, fantazje i marzenia senne o Internecie itp.
Korzystaniem z sieci celem uniknięcia przykrych objawów abstynencyjnych po odstawieniu Internetu
Częste przekraczanie planowanego wcześniej czasu korzystania z Internetu
Utrwalona potrzeba lub nieudane próby ograniczania lub zaprzestania korzystania z Internetu.
Poświęcanie dużej ilości czasu na wykonywanie czynności związanych z Internetem
Zmniejszanie lub rezygnowanie z aktywności społecznej, zawodowej lub rekreacyjnej na rzecz Internetu
Korzystanie z Internetu pomimo świadomości doświadczania trwałych bądź narastających problemów somatycznych, psychologicznych lub społecznych, spowodowanych lub nasilających się w związku z korzystaniem z sieci np. ograniczanie czasu snu, spóźnianie się do pracy, na spotkania, zaniedbywanie obowiązków
III. KTO JEST NAJBARDZIEJ PODATNY NA UZALEŻNIENIE SIĘ OD SIECI?
Dzieci – trudno im oddzielić to co dobre od tego, co złe, rozwijają się i nie są emocjonalnie gotowe na określone treści pojawiające się w Internecie.
Osoby młode – często w kryzysie wieku dorastania, poszukujące odpowiedzi na wiele pojawiających się w tym okresie pytań, właśnie w sieci.
Osoby z problemami emocjonalnymi- wycofane, nieśmiałe, izolujące się, o niskim poczuciu własnej wartości- w Internecie mogą czuć się bezpiecznie, nikt nie zna ich ani ich słabości.
Osoby traktujące Internet jako swego rodzaju ucieczkę od rzeczywistości, która wydaje im się szara, monotonna.
Osoby traktujące Internet jako sposób na nudę i zabijanie wolnego czasu. Może towarzyszyć temu złudne przekonanie, że „jak siedzę w sieci to przecież poznaję nowe technologie, rozwijam się”.
Osoby, które przestały zażywać środki psychoaktywne a nie wypracowały jeszcze skutecznych, konstruktywnych sposobów radzenia sobie z napięciem (w sposób nie nałogowy), kiedy zamieniają substancję na Internet.
Mężczyźni, którzy w sieci szukają okazji do dominacji nad innymi, kontrolowania, czy władzy.
Kobiety szukające wsparcia, przyjaźni, romansu.
Osoby bez stałego zajęcia, bezrobotne, zmuszone do pozostawania w domu, samotne.
Osoby spędzające w sieci więcej niż 6 godzin dziennie.
IV. Fazy uzależnienia
1. ZAANGAŻOWANIE- okazjonalne korzystanie z komputera w celu pozyskiwania konkretnych informacji, odbierania poczty, opracowywania potrzebnego do nauki lub pracy materiału, poczatowania. Czas spędzony przy komputerze nie narusza rytmu życia.
2. ZASTĘPOWANIE- korzystanie z komputera staje się regularne, internauta poznaje różne strony bez konkretnego celu, tak po prostu wędruje po przeglądarkach. Pojawiają się pierwsze ciągi komputerowe, następuje wzrost izolacji społecznej. Systematycznie traci zainteresowania, zaniedbuje bliskich, naukę, pracę, własne zdrowie.
3. UCIECZKA- dezorganizacja rytmu dnia, zaniedbywanie codziennych obowiązków, problemy z bliskimi, wzrastając poczucie winy, którego powodem są zaniedbania. Jednostka przestaje mieć wątpliwości, że ma problem, ale nie robi nic, aby go rozwiązać. Kłamie, kręci, przerzuca odpowiedzialność na otoczenie. Podejmuje pierwsze próby ograniczenia korzystania z komputera. (Tworzy się błędne koło). Prawdziwym światem staje się rzeczywistość ekranowej fikcji.
4. DESPERACJA- próba powrotu do normalności. Jest następstwem okoliczności zewnętrznych wykluczających możliwość stosowania technik ucieczkowych np. utrata pracy, odejście bliskich, niezdanie do następnej klasy, poważna choroba. Osoba uzależniona nie stosuje już mechanizmów obronnych lecz zaczyna szukać pomocy lub godzi się na nie.
V. Zagrożenia
Nieprawidłowe korzystanie z komputera może powodować wiele dolegliwości dotyczących prawie wszystkich zmysłów człowieka. Możemy je podzielić na:
ZDROWOTNE:
Narząd wzroku (zmęczenie oczu, zaburzenia w postrzeganiu kolorów i ostrości widzenia, podwójne widzenie, suchość oczu)
Bóle głowy (przeciążenie praca, ostre światło, jakość powietrza) głownie bóle napięciowe i migreny
Bóle karku i pleców na skutek nieprawidłowej postawy ciała (pozycji siedzącej) podczas korzystania z komputera; na skutek przeciążenia mięśni, nerwów i ścięgien
Urazy kości ogonowej ( nieprzystosowane krzesła do długiej pracy przed komputerem)
Skurcze mięśni- spowodowane brakiem ruchu podczas pracy z komputerem
Ból w ramionach i nadgarstkach- obciążenie i zły obieg krwi spowodowany statyczną pozycją ciała
Zapalenie ścięgien
Podrażnienia błon śluzowych (na skutek wydobywającego się tlenku azotu i ozonu wydobywającego się w przypadku złej konserwacji kineskopu)
PSYCHOLOGICZNE
Labilność emocjonalna i utrata kontroli nad zachowaniem ( wahania nastroju tj. napięcie związane z brakiem dostępu do sieci i poczucie ulgi po zalogowaniu się, obniżenie nastroju aż po depresję )
Zaburzenia poczucia własnej tożsamości ( związane ze zmianami tożsamości w sieci )
Zmniejszenie potrzeb seksualnych i/ lub zaspokajanie potrzeb seksualnych online
Zaburzenia poznawcze ( obsesyjne myślenie o Internecie, przekonanie, że tylko w Internecie można zaspokoić ważne potrzeby)
Zawężenie zainteresowań
Rezygnacja z dotychczasowych przyjemności i innych niż w sieci źródeł rozrywki
Zmiany w zakresie umiejętności komunikacyjnej
SPOŁECZNE:
Zaburzenia ważnych relacji społecznych
Wzrastające stopniowo wyizolowanie społeczne i postępująca samotność
Zaniedbywanie obowiązków i znaczne obniżenie efektywności wykonywanych zadań
Problemy finansowe
VI. Profilaktyka
Zacznij od informacji - od zapoznania się z problemem, dostrzeżenia niebezpieczeństw
Codziennie planuj dzień z ustaleniem czasu korzystania z Internetu
Kontroluj i nie przekraczaj zaplanowanego wcześniej czasu przebywania w sieci
Zdobywaj nowych, wartościowych przyjaciół "rzeczywistych", pielęgnuj przyjaźnie
Rozwijaj swoje zainteresowania, odkrywaj nowe zainteresowania
Spędzaj dużo czasu wolnego z rodziną i przyjaciółmi
Uprawiaj sport
Konstruktywnie rozwiązuj swoje problemy. Jeśli problem Cię przerasta, zaufaj bliskiej osobie, może Ci ona pomóc wyjść z trudnej sytuacji
W przypadku zauważenia symptomów uzależnienia od Internetu u dziecka zgłoś ten problem rodzicom, wychowawcy, pedagogowi.
W Polsce jest wiele poradni, w których pracują specjaliści od uzależnień, którzy tez mogą Ci pomóc.
VII. JAK LECZYĆ?
Przyznanie się przed sobą do problemu.
Nie jest konieczne zachowanie abstynencji od sieci.
W leczeniu chodzi o przywrócenie kontroli nad zachowaniem, które przynosi przykre konsekwencje.
Istotne jest szukanie innych sposobów na sytuacje, kiedy „ciągnie” do komputera.
Nauczenie się rozpoznawania sygnałów ostrzegawczych może skutecznie pomóc poradzić sobie z nawrotem problemów.
Nauka zdrowego życia emocjonalnego.
Jeśli problem dotyczy dziecka, potrzebne będzie spotkanie się specjalisty z całą rodziną.
BIBLIOGRAFIA:
I. Pospiszyl „Patologie społeczne”, Warszawa 2008
S. Bębas (red.) „Patologie w cyberświecie”, Radom 2012
D. Raś „Korzystnie z telewizji i komputera, a ryzyko ograniczania rozwoju kontaktów społecznych u uczniów” Tom I, Katowice 2000
M. Jędrzejko (red.) „Patologie społeczne”, Pułtusk 2006
K. Kaliszewska „Nadmierne używanie Internetu. Charakterystyka psychologiczna”, Poznań 2007
http://www.tppu.org/newsy/198-uzaleznienie-od-komputera-i-internetu.html, z dnia 16.012013r.)
http://www.zsoiz-ciechanowiec.pl/dla-rodzicow/profilaktyka/282-uzalenienie-od-internetu