Zdrowie wg WHO- stan pełnego fizycznego, psychicznego i socjalnego zadowolenia i nie jest tylko brakiem choroby. Czynniki fizyczne, chemiczne i biologiczne oddziałują na nasze zdrowie.

Zagrożenia zdrowia ludzi mogą powstawać w wyniku działalności człowieka lub mogą być pochodzenia naturalnego. Występują w postaci zagrożeń fizycznych, chemicznych i biologicznych (alergeny, roztocza, pleśnie, pyłki roślin)

Specyfika środowiskowych zagrożeń zdrowa:

- niskie dawki czynnika szkodliwego

- zwykle brak ostrych przypadków zatruć

- długi czas ekspozycji (często 24 godziny na dobę) np. formaldehyd ulatniający się z kleju do wykładzin

- ekspozycja czasami wieloletnia

- zwykle odległe skutki zdrowotne ekspozycji (nawet dziesiątki lat) – nowotwory, alergie, nadwrażliwość

- poddanie ekspozycji zwykle wszystkich członków rodziny w tym:

a) dzieci z niewykształconym systemem odporności

b) kobiet w ciąży

c) ludzi starczych, chorych, z uczuleniami, nadpobudliwych, z wadami genetycznymi w których występuje słabsza odporność

Podział środowiskowych zagrożeń zdrowia wg zasięgu:

- globalne: np. zamiana geografii chorób zakaźnych, skutki efektu cieplarnianego

- regionalne: np. kwaśne deszcze, niedobór jodu

-lokalne: nadmierne stężenia pyłów respirabilnych (wdychanych)-azbestu, azotu troposferycznego, metali ciężkich

Podstawowe pojęcia:

Efekt biologiczny – fizjologiczna odpowiedź naszego organizmu, która może, ale nie musi być postrzegana przez eksponowany organizm

Oddziaływanie na organizm czynników fizycznych, chemicznych i biologicznych – nie musi mieć negatywnych skutków zdrowotnych na organizm

Wrażenie – efekt jedynie psychologiczny mogący prowadzić do efektu fizjologicznego

Zagrożenie – czynnik lub zespół warunków który może potencjalnie lub fakultatywnie powodować zespół chorobowy

Ryzyko – prawdopodobieństwo, że określona osoba może doznać uszczerbku na zdrowiu.

Samochód = zagrożenie

Jazda samochodem = ryzyko

Ryzyko może być określane przez podane liczby zachowań lub liczby zgonów na milion mieszkańców lub tysiąc osób zagrożonych w danym zawodzie

Czynniki wpływające na wielkość ryzyka:

- predyspozycje genetyczne

- płeć

- dostęp do opieki medycznej

- status socjalny i ekonomiczny

- style życia (palenie tytoniu, złe nawyki żywieniowe, brak aktywności ruchowej nieumiejętność odreagowywania stresów)

- stan środowiska ( środowisko naturalne, dom praca, region Polski)

- czynniki emocjonalne – stres

- inne czynniki np. wypadki, ostre zatrucia, choroby zakaźne

Źródła substancji syntetycznych

- środki czystości zawierające amoniak, chlor

- leki przeciwbólowe, uspokajające

- kosmetyki

- środki odchudzające

- pozostałości hormonów, pestycydów, antybiotyków, dodatki do żywności

Badania epidemiologiczne

- pozwalają zidentyfikować przyczyny zgonów i chorób

- pozwalają wartościować skutki chorób

- określają trendy i geograficzne rozprzestrzenianie się chorób – monitorowanie jednostek chorujących na dane schorzenie

Trudności badań epidemiologicznych związane z:

- doborem właściwych grup – liczebnością

- właściwym odtworzeniu czasu i daty ekspozycji

- znaczeniem czynnika czasu trwania badań

- prawidłową diagnozą choroby lub śmierci (zaliczenie danego przypadku jako spełniającego wszystkie kryteria)

- migracją ludności lub śmiercią z innych powodów

Wpływ sposobu zbierania informacji na wyniki badań

- znaczenie wyboru miejsca

- sposób zbierania danych i interpretacji wyników

- badania epidemiologiczne ( typu retrospektywnego post fatum: metoda kohortowa)

- metoda case study (odtwarzanie przyczyn rzadkich chorób lub ubytków zdrowia

Klastry – to zgrupowanie przestrzenne lub powiązanie systemowe mniejszych obiektów w jeden większy. Klastry mogą mieć charakter przestrzenny, rodzinny, zawodowy. Przestrzenny – gdy postuluje się częste występowania nowotworów w danej miejscowości. Rodzinny – gdy postuluje się, że w danej rodzinie zachorowanie na daną chorobę jest większe

Badania kohortowe i RR

Istota tych badań:

- szukanie odpowiedzi czy dany czynnik chemiczny, fizyczny lub biologiczny jest zagrożeniem dla zdrowia

- następuje to przez wyliczanie względnego ryzyka RR (relative ratio)

RR:

- porównywanie częstości wystąpienia danej choroby lub śmierci w dwóch odrębnych wybranych według określonych kryteriów populacjach czyli kohortach

- pierwszą jest grupa osobników poddanych działaniu danego czynnika, np. narażone na wdychanie zanieczyszczenia powietrza

- drugą jest grupa kontrolna (porównawcza), powinna być podobna pod każdym względem (struktury wieku, płci, rodzaju pracy, sposobu odżywania itp.) do grupy badanej

- badanie to dotyczy określonego czasu

- określa się no częstość ataku astmy w obu grupach, znormalizowaną do liczebności grup i wylicza RR jako stosunek tych częstości

RR= k1:n1/k2:n2

n- liczebność

k- liczba wystąpienia ataków astmy

Przyjęto że:

RR>5 lub RR=5 – silny związek skutku i przyczyny

3>RR>1,5 – słabe powiązanie skutku i przyczyny

RR=1,5 lub RR<1,5 – związek nieznaczny

Np. dla palenia tytoniu i raka płuc RR wynosi od 10 do 30

Case study- śledzenie przypadku

-jedna z metod badania czy dany czynnik jest szkodliwy dla zdrowia, np. śledzenie przypadków określonej choroby czy zgonów z określonych przyczyn na podstawie kart chorów w szpitalach lub innych rejestrach +wywiady z chorymi

Zaletą badań case study jest niski koszt. Wadą np. opieranie się na wypowiedziach ludzi o dawnych zdarzeniach – subiektywnych i nieścisłych, ograniczanie się do relacji: tak, nie, +, -, czyli do odpowiedzi, czy ktoś był lub nie był narażony na dany czynnik, a nie jego natężenie i związane z tym dolegliwości

Badamy czy dany czynnik wywołuje nawotwór jakiegoś organu

stosunek szans (odds ratio) wyraża się wzorem:

OR=(a*d)/(b*c)

Stosunek >1 – istnieje prawdopodobieństwo że dany czynnik może być czynnikiem karcenogennym wywołującym dany nowotwór

Ranking substancji niebezpiecznych

Uwzględnia:

-częstość wykorzystania danych substancji w działalności ludzi

-ogólną masę i toksyczność

-możliwość ekspozycji ludzi na tę substancję

Choroby cywilizacyjne

-związane z rozwojem cywilizacji- industralizacji, urbanizacji, mechanizacji, motoryzacji, chemizacji

-wypadki przy pracy, wypadki drogowe

-zatrucia przemysłowe

-choroby wibracyjne

-choroby wywołane przez nadmierny hałas i promieniowanie jonizujące

-choroby wywołane nadmiernym skażeniem środowiska substancjami chemicznymi (alergie, nowotwory)

Choroby społeczne

-grupa chorób najczęściej przewlekłych występujących masowo w powiązaniu z warunkami społecznymi ludności

-w Polsce: gruźlica, kiła, rzeżączka, aids, choroby nowotworowe, choroby psychiczne, reumatyczne, próchnica zębów, cukrzyca, otyłość, choroby serca i naczyń, choroby zakaźne

Choroby zawodowe

-schorzenia powstające w wyniku wykonywania określonej pracy (zawodu) lub z powodu warunków, w których się ją wykonuje

-rozedma płuc, pylica, żylaki kończyn dolnych, zwyrodnienia kręgosłupa szyjnego

Czynniki najczęściej wywołujące choroby zawodowe:

-nieodpowiednia przymusowa pozycja ciała

-nadmierne obciążenie części kości, grup mięśni

-nieodpowiednie narzędzia pracy

-nadmierna eksploatacja narządu mowy, wzroku

-ciężkie warunki klimatyczne: zapylenie, niedociśnienie, nad i podciśnienie atmosferyczne, temperatura, hałas, wibracje

-kontakt z truciznami przemysłowymi, ciałami promieniotwórczymi, odczynnikami, lekami, pasożytami, drobnoustrojami

Drogi dostawania się do ustroju człowieka patogennych zanieczyszczeń środowiska:

-Kontakt biologiczny bezpośredni – oddziaływanie bezpośrednio na błony śluzowe (spojówki, wargi)

-Kontakt pośredni – zakażenie powietrzno- kropelkowe- aspirowanie przez górne drogi oddechowe

-Kontakt mieszany – zarówno przez skórę, drogi oddechowe, przewód pokarmowy

Drogi eliminacji z ustroju środowiskowych czynników patogennych i ich toksycznych metabolitów:

-skóra

-nerki

-przewód pokarmowy (ślinotok, wymioty, biegunki)

-detoksykacyjna funkcja wątroby

-drogi oddechowe i płuca

Przebieg choroby związanej z zanieczyszczeniami środowiska

Okres pierwszy

-stany i objawy chorobowe o szerokim zakresie dolegliwości (fizycznych i psychicznych)

-niedocukrzenie krwi

-obniżenie poziomu wapnia

-zmniejszenie wydzielania enzymów trawiennych

-spadek ciśnienia tętniczego krwi

-obniżenie ciepłoty ciała

-napady drgawek, nadmierna potliwość, napady bólów i zawrotów głowy, nudności, cierpnięcie kończyn, zasłabnięcia.

Okres drugi

-nadmierne podniesienie się poziomu niektórych metabolitów we krwi (np.: lipidów, cholesterolu, glukozy, azotu pozabiałkowego, barwników żółciowych)

-odkładanie się tych metabolitów w tkankach i narządach- powodując ich zwyrodnienia i uszkodzenia

-osłabienie układu immunologicznego, spadek odporności

-spadek sił witalnych

-duża różnorodność nietypowych objawów chorobowych

Okres trzeci

-uszkodzenie centralnych ośrodków sterujących i zaburzenie ich korelacji z ośrodków niższego rzędu

-zaburzenia metaboliczne

-zakłócenia gospodarki wodnej

-zaburzenia reakcji immunologicznych

-odkładanie w tkankach nadmiaru nieusuniętych lub nie zneutralizowanych substancji szkodliwych

-całkowite rozregulowanie wielu układów, wyczerpanie możliwości obronnych i adaptacyjnych organizmu

-możliwy zgon

Patogenne działanie zanieczyszczeń środowiska na człowieka zależy od:

-czasu oddziaływania i ekspozycji tych czynników

-ich trującego stężenia

-aktualnego stanu zdrowia danego człowieka

-stanu układu odpornościowego- immunologicznego

-sprawności narządów i układów detoksykacyjnych.

Biomarkery

Biomarker

-substancja lub czynnik wewnątrzustrojowa /(y) powstała /(y) w organizmie pod wpływem działania szkodliwych czynników zewnętrznych

-Są to wskaźniki, że organizm zetknął się z czynnikami szkodliwymi i indukatory, których stężenie mówi o stopniu zmian w organizmie pod wpływem szkodliwych czynników zewnętrznych.

Biomarkery

-Wszelkie materiały biologiczne, które mogą być wykorzystane do określenia ekspozycji organizmu lub jako świadectwo negatywnych skutków ich działania w organizmie (metabolity, addukty lub inne)

-Np.: kompleksy specyficznych białek syntetyzowanych w komórkach organizmu, który został poddany działaniu wegetatywnego składnika

-Badania nietypowe

-Metaboliczne procesy eliminacji

-Nie jest pewne źródło narażenie, drogi wnikania, czas narażenia

-Trudne do określenia dawki czynnika szkodliwego w organizmie

-Oczekuje się, że dobry marker pozwoli w sposób jednoznaczny określić wielkość narażenia, ewentualnie skutki zdrowotne i będzie relaktywnie łatwo mierzalny

-Tzn. jego stężenie (ilość) będzie miarą narażenia lub stopnia wywołanych uszkodzeń.

Biomarkery sklasyfikowane według malejącej oceny specyficzności skutków lub narażenia na substancje toksyczne w środowisku

-Złote

-Srebrne

-Brązowe

Złote

-Hamowanie acetylocholinoesterazy- wskaźnik narażenia na związki fosfoorganiczne i karbaminiany, prowadzącego do uszkodzeń układu nerwowego- zahamowanie 20% świadczy o narażeniu, a 60% prowadzi do śmierci.

Srebrne

-Addukty DNA- wskaźnik narażenia na WWA

-Inne zaburzenia DNA- wymiana siostrzanych chromatyd, pęknięcia nici chromosomowych

-Zmiany immunologiczne- interpretację wyników utrudnia znaczna część

Brązowe

-Funkcje tarczycy- zmiany w profilach trójadotyroniny (T₃) i czterojodotyroniny (T₄) wraz z kwalifikacją zmian histologicznych wskazują na efekty powodowane przez związki chloroorganiczne

-Białka opiekuńcze (białka szoku termicznego, hsp)- synteza różnego typu białek tej grupy pod wpływem różnych czynników szkodliwych.

Technika immunoblottingu (Western- blot)

-elektroforetyczny rozdział antygenu w żelu poliakrylamidowym

-przeniesienie uzyskania frakcji na paski bibuły nitrocelulozowej

-bibułę nitrocelulozową umieszcza się w roztworze surowicy badanej

-przeciwciała swoiste wiążą się ze swoistymi frakcjami antygenu

-po dodaniu czynnika wskaźnikowego (enzymatycznie oznakowanych przeciwciał i substratu) stają się widoczne kompleksy antygen- przeciwciało- tworzą barwny wzór pasm na paskach bibuły.

Biomarkery ekspozycji na dany czynnik szkodliwy (z ewentualną możliwością określenia dawnych ekspozycji)

-Np.

-na benzen- fenol w moczu, benzen w wydychanym powietrzu

-na nikiel- związki niklu w moczu

-na benzo(a)piren- 1-hydroksy- benzo(a)piren w moczu

-na metale ciężkie- obecność tych metali we włosach

-na akrylonitryle i 1,3- butadien

Biomarkery skutków biologicznych

-Mogą to być addiukty czynnika szkodliwego lub jego metabolitów z:

-DNA

-Innymi ważnymi białkami lub składnikami białek np.: aminokwasami, zwykle wykrywanie w moczu

Biomarkery skutków zdrowotnych

-Obecność różnych onkoprotein w moczu, krwi, ślinie w stanach zdrowotnych nie wskazujących na występowanie objawowych skutków choroby nowotworowej

-Osoby palące papierosy i narażone na wdychanie pyłu azbestu- onkoproteina (ras p21)

-Osoby narazone na benzo(a)piren- onkoproteina typu fes w moczu

-Nowotwór wątroby- zwiększone stężenie kwaśnej ferrytyny

-Nowotwór prostaty- białko PAS

Patologie kliniczne wynikające z zanieczyszczeń środowiska przyrodniczego

Zmiany skórne i błon śluzowych

-odczyny toksyczno- alergiczne

-zespoły kliniczne typu oparzeniowego

-lokalne napięcia skóry

-palenie i pieczenie, świąd, złuszczanie się naskórka

-rumień wielopostaciowy, pokrzywka, trądzik

-zmiany pokrzywkowato- krwotoczne, owrzodzenia, zmiany nowotworowe

Rumień wielopostaciowy (EM) Zespół Stevensa- Johnsona (SJS), Toksyczna nekroliza naskórka (TEN), Reakcja wypryskowa liszajowata, Pokrzywka, Erytrodermia: Zespół nadwrażliwości , wysypka z eozynofilią i objawami systemowymi (DRESS), Wysypka polekowa, Fototoksyczne zapalenie skóry, Rumień guzowaty (EN), Reakcja plamiczna i krwotoczna, Zapalenie naczyń, Reakcje pęcherzowe,Wysypka trącikopodobna, Łuszczyca, Liszaj rumieniowaty, Zespół Sweeta, Łysienie, Nadmierne owłosienie, Zmiany paznokci, Zmiany pigmentacji, Świąd, Rumień wielopostaciowy

MSC multichemical sensitivity

-nadwrażliwość na wiele substancji

-zespół wieloobjawowy: trudności w koncentracji, uczucie zmęczenia, łzawienie, depresje, bóle głowy, katar, trudności w oddychaniu

Wśród populacji rolniczej- kontakt ze smarami, olejami, paszami, środkami ochrony roślin

-zmiany alergiczne o charakterze zmian wypryskowych

-odzwierzęce grzybice skóry

-schorzenia błon śluzowych jamy ustnej- zapalenie dziąseł, nadżerki

-opryszczka

Kosmetyki

-Rocznie- 7 tys. nowych kosmetyków

-Przeciętna Polka co 2 m-ce kupuje krem do pielęgnacji twarzy

-Co 4 m-ce krem pod oczy

Uczulenie na kosmetyki ma co 5 Polka

Niezmywalne farby do włosów

-1x w miesiącu

-Po roku 2x zwiększa się ryzyko zachorowania na raka pęcherza........po 15 latach >3

Kremy

-Leżakują nawet 2 lata

-Nie używa się formaldehydu, ale jego uwalniacze: Gemal 115, Gemal II

-Lanolina- w kremach nawilżających – wydzielina gruczołów łojowych owiec

Mydła

-Alergie- izoeugenol i eugenol

Zmiany narządu wzroku- ostre lub przewlekłe

-odczyny zapalne powiek i spojówek

-martwica spojówek

-zmiany mętnieniowe rogówki

-zmiany zapalne- przekrwienie, wydzielina śluzowa, śluzowo- ropna

-ból oka, światłowstręt, łzawienie, uczucie obecności piasku pod powiekami

-Np. przy brucellozie- zapalenie siatkówki, krwotoczne zapalenie naczyniówki, krwotoki do tęczówki

-zapalenie nerwu wzrokowego

-zaćma hutnicza, zaćma wydłuchiwany szkła

*Zapalenie spojówek

*Zespół suchego oka

*Zaćma

*Jaskra (Glaucoma)- uszkodzenie nerwu wzrokowego

*Zwyrodnienia i zapalenia plamki żółtej

Skutki działania dźwięków na zdrowie człowieka

-oddziaływanie przez układ nerwowy- skutek „słyszenia dźwięków”

-oddziaływanie niesłuchowe- oddziaływanie energii drgań na organy lub tkanki

Zmiany narządu słuchu

-odczyny miejscowe- ostre lub przewlekłe

-bezpośrednie mechaniczne uszkodzenia aparatu słuchu- np.: pęknięcie błony bębenkowej

-metaboliczne przemęczenie komórek w aparacie Cortiego (glutaminian- neurotransmiter)

-zmiany w systemie naczyniowym ślimaka- pod wpływem hałasu

->75dB- odruchowe skurcze mięśni szyi i oczu

->120dB- zmniejszenie prędkości ruchu gałek ocznych, zwężenie pola widzenia, zmiany percepcji kolorów

->125dB zaburzenia zmysłu równowagi

-<35dB- nie szkodzą

-35- 70dB- zmęczenie ukłądu nerwowego

-70- 85dB wpływają ujemnie na zdrowie

->90- są niebezpieczne, gdy trwają długo

Inne zagrożenia słuchu:

-Antybiotyki: streptomycyna, gentomycyna, tobramycyna, niektóre leki moczopędne, salicylany (aspiryna)

-Rozpuszczalne- trójchloroetylen, ksylen, dwusiarczek węgla, toluen

-Styren, arsen, rtęć

-Organiczne związki cyny (np.: trójmetylocyna). Katalizator przy produkcji pianki poliuretanowej

Ekologia człowieka wykład V

Zmiany górnych dróg oddechowych

-spowodowane bezpośrednim wdychaniem pyłów , gazów, par, mgieł, alergenów zwierzęcych, roślinnych, chemicznych

-upośledzenie oddychania przez nos z wydzieliną wodnisto-śluzowej

Syntetyczne substancje zapachowe są ważnymi składnikami kompozycji zapachowych,

są bardzo ważną składową perfum, w dużym stopniu przesądzającą o ich własnościach i cenie, a wiele z nich silnie uczula. Występują one także w różnych innych produktach pochodzenia roślinnego, dzięki czemu dochodzi do powstawania tzw. odczynów rzekomokrzyżowych .

Wpływ H₂S na organizm: mózg, serce i układ krążenia, płuca, trzustka, nerki, jelito grube,prącie

Formaldehyd:

-drażni górne drogi oddechowe i skórę

-wywołuje reakcje alergiczne

-duszności i ból w klatce piersiowej, bóle głowy, wymioty

-jest kancerogenny

Źródłem formaldehydu są:

-płyty wiórowe, sklejka, laminaty z drewna, pianki mocznikowo- formaldehydowe, lakiery, kleje

Wykładziny podłogowe

-podkład na bazie lateksu

-podkład na bazie winylu

Choroby płuc

Pylice kolagenowe- charakteryzuje je patologiczny rozwój tkanki łącznej (włókien kolagenowych) powodujący trwałe uszkodzenie struktury pęcherzyków

-pylica krzemowa( SILICOSIS)- powstająca podczas wdychania pyłu krzemionki krystalicznej

-pylica azbestowa(AZBESTOSIS)- charakteryzująca się śródmiąższowym włóknieniem tkanki płucnej, często z odczynem opłucnowym

Najbardziej niebezpieczne są włókna długie (>5μm), ale cienkie (do 0,01μm)

*Chryzotyl, Krokidolit

-pylica talkowa

-pylica aluminiowa- zmiany w płucach spowodowane drobno sproszkowanym glinem

Pylice wywołane pyłem mieszanym:

-pylice górników kopalń węgla

- włókiennicze -FIBROSIS

-zespół Caplana- reumatoidalna postać pylicy

-pylica spawaczy elektrycznych- powstaje pod wpływem wdychanych dymów i gazów( tlenki metali i metale spawalnicze)

Pylice niekolagenowe

-To choroby wywołane wdychaniem pyłów niezwłókniających np.: pyłu żelaza i cyny, siarczanu baru. Mogą być odwracalne, po samooczyszczeniu się płuc

Objawy pylic niekolagenowych:

-trudności w oddychaniu

-duszności

-kaszel

-stan podgorączkowy

-ból w klatce piersiowej

Najczęstsze choroby wywołane przez tego rodzaju pyły to:

-byssinoza- pyły bawełny, lnu, konopi

-alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych

-płuco farmera- gnijące produkty roślinne zwłaszcza siano

SBS- zespół chorego budynku- patologia kliniczna u osób które zasiedlają nowe budynki. Objawy: bóle głowy, nudności , migreny, ogólne osłabienie ustroju

Rak płuca

Nie ma typowych objawów raka płuca

-narastający kaszel, nie ustający po leczeniu zakażenia układu oddechowego

-ból w klatce piersiowej

-świszczący oddech, duszność, chrypka

-nawracające zapalenie oskrzeli lub płuc utrzymujące się powyżej 3-4 tygodni

-obrzęk twarzy lub szyi

-brak apetytu, chudnięcie

I- rak płaskonabłonkowy

II- rak gruczolakowy

III-rak wielokomórkowy

Zmiany w układzie krążenia:

-reaguje bardzo mocno na patogenne czynniki środowiska

-reagują np.: bezpośrednio na mięsień sercowy- powodując jego toksyczne uszkodzenie (zapalenia)- ze skutkami w całym układzie krążenia- niewydolność krążenia( patogen- wirus grypy)

-kolagenowa pylica płuc powoduje wtórnie rozwój tzw. zespołu serca płucnego z dominacją zespołu krążenia prawokomorowego

-choroba niedokrwienna mięśnia sercowego, nadciśnienie tętnicze, miażdżyca tętnic

-mieszkańcy Szkocji dwukrotnie częściej umierają z powodu chorób serca niż mieszkańcy Hiszpani( dieta)

Używki:

-mikrokardiopatia

-nadciśnienie płucne

-nadciśnienie tętnicze pierwotne (uogólnione nadciśnienie tętnicze)

-nadciśnienie wtórne- objawowe- będące wyrazem poalkoholowego uszkodzenia nerek

Zakrzepica biurowa

Pływanie na basenie

-chloroform ( stężenie w wodzie 70 μg / l po 60 min. – we krwi 1μg/l krwi )

-rekreacyjne pływanie

-intensywne pływanie

-środki chloro- bromowe

Nerki i drogi moczowe:

-ostra niewydolność nerek

-ogniskowa martwica kory i brodawek nerkowych

-przewlekłe odczyny nerkowe

-rak pęcherza moczowego (barwniki anilinowe)

-zatrucie amanitydyną, zawartą w muchomorze sromotnikowym powoduje miąższowe uszkodzenie wątroby z postępowym rozwojem ostrej niewydolności nerek z oligorią lub anurią z hiperazotemią i hiperpotasemią

Zmiany przewodu pokarmowego

Miejsce wchłaniania do ustroju patogennych czynników środowiska:

-zanieczyszczone produkty spożywcze

-sporadycznie jako przypadkowe substancje trujące

-toksyny biologiczne, bakterie, wirusy, metabolity

-lokalne zmiany chorobowe

*Rak jelita grubego

Objawy:

-obecność krwi w stolcu

-krwawienia odbytu

-nagła zmiana rytmu wypróżnień

-zaparcia spowodowane zwężeniem jelita

-zmiana kształtu stolca (np.: wstążkowy)

-anemia, osłabienie, chudnięcie, większa męczliwość, gorączka

-bóle w dolnej części brzucha, uczucie dyskomfortu w brzuchu, nudności, wymioty

*zaburzenia w przemianie cholesterolu: HDL (dobry), LDL (zły)

*Antywitaminy

-zmniejszają lub całkowicie znoszą działanie witamin

1.Antagonistą witaminy A- są nadmierne dawki witaminy E (np.: z soków owocowych)

2.Działanie witaminy D- redukują proteiny z soi, wątroby wieprzowej

3.Antagonistyczne dla witaminy E- składniki niektórych strączkowych

4.Antagonistą witaminy K- są duże dawki witaminy A

5. Antagoniści Wit. B- w gorczycy, prosie, brukselce, czerwonej kapuście, siemieniu lnianym,jeżynach.

*Wrzody i rak żołądka

*Przewlekłe niespecyficzne zapalenie jelita cienkiego i grubego

*Zespół złego wchłaniania

*Choroby nowotworowe jelit

*Zespół wrażliwego jelita

Wątroba i drogi żółciowe

*Zaburzenia wątroby dotyczą gospodarki białkowej, węglowodanowej, tłuszczowej, witaminowej, hormonalnej, barwnikowej, wodno- mineralnej

-zmiany zwyrodnieniowe, ogniska martwicy hepatocytów, nacieki zapalne złożone z określonych komórek

-ziarnikowate zapalenie wątroby

Głównym celem biotransformacji wątrobowej jest przemiana przyjmowanych do ustroju człowieka środków substancji rozpuszczalnych w tłuszczach, które mogą przechodzić przez błony komórkowe

-pierwotny rak wątroby

-wirusowe zapalenie wątroby

-oddziaływanie hepatotoksycznych wirusów

-zatrucie grzybami czy alfatoksyną B₁

-marskość wątroby

- oddziaływanie hepatotoksycznych wirusów

Dopalacze mózgu :

-drzemka

-wyciąg z miłorzębu

- kwasy omega

-β-blokery

-kofeina

- nikotyna

- węglowodany

- nootropil

Uszkodzenia ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego

-Np.: oddziaływanie dwusiarczku węgla i siarkowodoru może być przyczyną pojawiania się zmian o charakterze mono- i polineuropatii ( pobudzenie psychiczne i ruchowe , ciężkie stany nerwicowe aż do zespołów psychotycznych. ZATRUCIE RTĘCIĄ – ubytek mózgu)

-zapalenie mózgu, zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych, zapalenie rdzenia, wielonerwowe zapalenie obwodowe

-nerwice, samouszkodzenia, autoagresja z narastaniem tendencji do samobójstw, niedowłady , drętwienia

BÓL MÓZGU

Zaburzenia układu immunologicznego

-zaburzenia w odczynach granulocytarnych

-dysproteinemia immunoglobulinowa

-zaburzenia frakcji dopełniacza krążących kompleksów immunologicznych

-zaburzenia w odczynowości komórek z upośledzeniem fagocytozy

-uczulenia

-astma

-MCS- nadwrażliwość na wiele substancji

- dysproteinemia immunologiczna

-uczulenia, astma

-choroby autoimmunologiczne np.: stwardnienie rozsiane, cukrzyca

Czynniki środowiska osłabiające układ odpornościowy organizmu:

-złe odżywianie

-choroby wirusowe

-PCB- polichlorowane bifenyle

-PBB- polibromowane bifenyle

-Benzo(a)piren

-pestycydy (heksachlorobenzen)

-metale ciężkie (rtęć, ołów, kadm)

-leki hormonalne

- leki p/chorobom autoimmunologicznym( kortykosteroidy)

Zmiany układu krwionośnego

-zmiany w układzie krwionośnym szpiku, w śledzionie - mogą dotyczyć układu leukoblastycznego, erytroblastycznego, magakariocytarnego – obraz zmian w morfologi pod wpływem promieniowania

-porażenie wszystkich układów szpiku – aplazja

w układzie czerwonokrwinkowym niedokrwistość ( anemia) hormoblastyczna

- w układzie białokrwinkowym - białaczki

Zmiany układu endokrynnego

-wpływ czynników środowiskowych na układ endokrynny może rzutować nie tylko na zaburzenia funkcjonalne

1. wole tarczycy

2. EDS- „zaburzenia hormonalne” zmiany hormonalne w okresie rozwojowym powodują nieodwracalne zmiany

Objawy:

- podatność na infekcje, żylaki, torbiele, wysypki skórne, powstawanie nowotworów

Źródła substancji estrogennych w środowisku: pestycydy, bisfenyl A, tworzywa poliwęglanowe

- organiczne związki cyny, składniki detergentów