Wychowanie patriotyczne w rodzinie

W dzisiejszych czasach, czyli globalnej rewolucji kulturowej dochodzi do poważnego załamania w sposobach wychowywania dzieci. Wszyscy zdajemy sobie sprawę z tego, iż to rodzina jest najistotniejsza w procesie wychowawczym, to od rodziców i najbliższego otoczenia zależne jest to kim stanie się dziecko. Jedną z głównych funkcji jakie pełni rodzina jest utrzymanie ciągłości kulturalnej przez przekazywanie potomstwu języka, obyczajów, wzorów zachowań, tradycji narodowych i religijnych. Podsumowując rodzina to najbardziej trwały świat społeczny oraz jego główna arena doświadczeń, zadaniem rodziców jest opowiadanie dzieciom o ojczyźnie, o bohaterach narodowych, o polskich zwyczajach, i szanowaniu symboli narodowych. Doskonalenie procesu tego wychowania jest zadaniem, w którym rodzinę powinni wspierać wszyscy jego uczestnicy czyli: szkoła, państwo, Kościół i organizacje społeczne z najbliższego otoczenia dzieci i młodzieży.

Patriotyzm- wywodzi się od łacińskiego słowa „Patria” czyli ojczyzna. Opisuje ono postawę szacunku, bezgranicznego umiłowania i oddania się Ojczyźnie, oparta na zasadach miłości i przywiązania do niej, na poczuciu więzi społecznej i wspólnoty kulturowej i solidarności z własnym narodem. Nie jest zatem patriotą, ten kto ciągle narzeka na swoją ojczyznę, kto czuje się obco we własnym kraju, kto nie potrafi, bądź nie chce związać swojego losu z ojczyzną, narodem, własnym państwem.¹

Wychowanie w duchu patriotycznym jest nie lada wyzwaniem. Na przestrzeni lat wychowanie to przechodziło wiele ewolucji, I i II wojna światowa pokazały, przywiązanie Polaków do Ojczyzny, umiejętność mobilizowania sił i mimo utracenia wolności politycznej, zachowali wolności ducha i wolność narodową. Teraz także borykamy się z mnóstwem problemów, choć są one mniejszej wagi i tak znacznie wpływają na wychowanie np. bezrobocie, emigracja, stereotyp „Polaka” i „zacofanej, małej Polski”. Jeżeli chcemy wychować dzieci na prawdziwych patriotów musimy przede wszystkim rozmawiać z nimi i przedstawiać Polskę jako Naród ambitny, który nie chce umierać.

„Katechizm Polskiego Dziecka” Władysława Bełza

– Kto ty jesteś?

– Polak mały.

– Jaki znak twój?

– Orzeł biały.

– Gdzie ty mieszkasz?

– Między swemi.

– W jakim kraju?

– W polskiej ziemi.

– Czem ta ziemia?

– Mą ojczyzną.

– Czem zdobyta?

– Krwią i blizną.

– Czy ją kochasz?

– Kocham szczerze.

– A w co wierzysz?

– W Polskę wierzę.

– Coś ty dla niej?

– Wdzięczne dziecię.

– Coś jej winien?

– Oddać życie.

Wiersz 10 pytań, które autor zadaje dziecku. Idealne, żeby nauczyć dzieci czy jest Polska i jakie zachowania to zachowania patriotyczne. Choć wiersz powstał w 1910r., kiedy Polska nie była jeszcze krajem niepodległym to jego wydźwięk i znaczenie jest ponadczasowe. Poprzez odwołanie się w wierszu do polskiej tożsamości i tradycji można wzbudzić u dzieci narodowego ducha. ²

„Nie można bowiem służyć dobrze narodowi, nie znając jego dziejów, bogatej tradycji i kultury” (Jan Paweł II, 14.06.1999). Cytat ten idealnie mówi o tym, jak istotne w wychowaniu jest uwrażliwianie dzieci na poznawanie naszej historii, rejonów czy nauka o wybitnych polakach. Od początku naszego życia mamy doczynienia z naszą „Małą Ojczyzną”, z miejscowością w której się wychowaliśmy, do której mamy sentyment i wracamy z uśmiechem na twarzy. To rodzina daje dziecku nazwisko, miejsce do wzrastania, umiejscawia go na określonym obszarze geograficznym, z własną, małą kulturą, charakterystyczną dla danego regionu. Dzieci poznają zwyczaje i obrzędy specyficzne dla ich regionu. Od najmłodszych lat dzieci przyswajają sobie wiedzę o swoim domu, rodzinie, swoich korzeniach i środowisku przyrodniczo-geograficznym, w którym żyją, ale jednocześnie wrastają w swoją "małą ojczyznę", odnajdują korzenie, do których będą wracać świadomie angażując się w funkcjonowanie własnego środowiska w dorosłym życiu. Postawy patriotyczne wzmacniamy też poprzez wtajemniczanie młodych ludzi w historię Polski. Wspólne oglądanie filmów dokumentalnych o dziejach naszego Kraju, oglądanie pamiątek rodzinnych, czytanie pamiętników opisujących ważne wydarzenia, które spisali utraceniu członkowie rodziny. Na terenie naszego kraju znajduje się także wiele intersujących miejsc, godnych obejrzenia i zapoznania się z ich historia. Wiele z nich to wyjątkowe pamiątki naszej kultury duchowej i materialnej np. Zamek Królewski na Wawelu, Łazienki Królewskie w Warszawie czy też Opactwo Benedyktynów w Tyńcu. Pomocne w obaleniu przed dzieckiem kompleksu polskości będzie także przedstawienie mu wybitnych jednostek, ludzi, którzy mieli ogromny wkład w tworzenie naszej historii. To w Polsce przecież urodził się Mikołaj Kopernik, Adam Mickiewicz, Jan Matejko i najbardziej rozpoznawany Polak na świecie Nasz Papież Jan Paweł II.

Niestety coraz częściej spotykamy się ze zjawiskiem narastającej emigracji, całe rodziny opuszczają kraj, bądź jeden z rodziców w poszukiwaniu pracy wyjeżdża za granice, ludzie młodzi wyjeżdżają na studia, na praktyki zagraniczne. Dla niektórych z nas jest to życiowa szansa na poprawę warunków życiowych i lepszą prace, ale nie należy dziecku przedstawiać tej sytuacji w sposób wyjeżdżam, bo w Polsce nie ma pracy, bo w Polsce jest źle, bo władza Polska nie potrafi zadbać o obywateli. Jeżeli dziecko z domu wynosi taką opinie o ojczyźnie szacunku nigdy jej nie okaże. Apeluję, więc słowami Stefana Kardynała Wyszyńskiego, abyście mino opuszczenia kraju, pamiętali i przekazywali dzieciom iż „Polska oczekuje od Was wierności mowie ojczystej i naszym zaszczytnym dziejom-pełnym ducha pokoju i poczucia wolności-kulturze rodzimej, narodowej i religijnej. Chociaż musicie się posługiwać różnymi językami, pamiętajcie, ze pierwsze słowa, które usłyszeliście, to słowa matki wypowiedziane nad waszą kołyską. Polska oczekuje od Was dumy narodowej, która każe Wam wszędzie pamiętać, z jakiego pnia dziejowego wyrośliście (…)”³. Warto dodać jeszcze, iż każdy dobry obywatel swego narodu nigdy nie powinien się wstydzić i dobrze reprezentować swój kraj, nawet poza jego granicami. Nawet na drugim końcu świata, bądźmy dumni ze swojego pochodzenia.

Patriotą nikt nie jest od urodzenia. Człowiek staję się nim w momencie uświadomienia sobie zadań, gdy ma możliwości rozwijania pożądanych właściwości osobowych, bo celem i treścią patriotyzmu i marzeń nie jest sama suwerenność, ale rozwój kraju, a środkiem do jego urzeczywistnienia nie walka, lecz praca! Postarajmy się zrobić wszystko, aby wychować prawdziwych, dumnych Polsków, to oni są przyszłością naszego kraju, bo dopóki żyli będą patrioci- Naród bez względu na wszystko też będzie żył.⁴

Bibliografia:

Łopatka A. (red.), Słownik Wiedzy Obywatelskiej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 1970.

Jarocka M., Elementarz Młodego Polaka, IBIS, Poznań, 2013.

Rowiński G., Kształtowanie postaw patriotycznych młodzieży, BELLONA, Warszawa, 1999.

Wyszyński S. , Jedna jest Polska, Instytut Prymasowski Ślubów Narodu, Warszawa, 1989.

---

1. [w]:Adam Łopatka (red.), Słownik Wiedzy Obywatelskiej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 1970, ss.321,322.↩

2. [w]:Mariola Jarocka, Elementarz Młodego Polaka, IBIS, Poznań, 2013, s. 7↩

3. [w]: Stefan Kardynał Wyszyński , Jedna jest Polska, Instytut Prymasowski Ślubów Narodu, Warszawa, 1989, s. 101.↩

4. Grzegorz Rowiński, Kształtowanie postaw patriotycznych młodzieży, BELLONA, Warszawa, 1999, s.73.↩