Wychowanie społeczne, patriotyczne i państwowe.
Wychowanie patriotyczne- jest to świadome i celowe oddziaływanie na dzieci i młodzież z zamiarem kształtowania u nich postawy patriotycznej, czyli postawy opartej na przywiązaniu i miłości do ojczystego kraju a także solidarności z własnym narodem oraz na w miarę bezinteresownym postępowaniu dla wspólnego dobra.(J. Gałęski)
Z wychowaniem patriotycznym nierozłącznie wiąże się pojęcie patriotyzmu, narodu, ojczyzny
i kultury.
Patriotyzm to pojęcie, które może być różnie interpretowane:
jest to miłość do ojczyzny i narodu, łącznie z pracą dla nich oraz gotowością do poświęceń i ofiar dla ich wspólnego dobra. To nie tylko emocjonalne przywiązanie do narodu i ojczyzny, lecz również wypełnianie swych obowiązków obywatelskich. (M. Łobocki)
jest to miłość do najbliższych, z którymi się wciąż obcuje, sprawiedliwość współdzielcza, skłaniająca do przenoszenia wspólnego dobra ojczyzny nad swoje własne i wreszcie cześć dla tej społeczności, w której się wyrosło i od której przyjęło się obyczaje jako podstawę życia duchownego (J. Woroniecki)
Naród to zbiorowość ludzi , powstała na gruncie wspólnoty dziejów kultury, języka
i odznaczająca się wspólną świadomością narodową, czyli silnym poczuciem przynależności do narodu i solidarności z jego członkami.
Ojczyzna to kraj w którym człowiek urodził się lub spędził znaczną część swojego życia, w którym mieszka lub w którym czuje się związany emocjonalnie mimo przestrzennego oddalenia.
Kultura składa się na nią całokształt materialnego i duchowego dorobku ludzkości gromadzony, utrwalany i wzbogacany w ciągu jej dziejów, przekazywany z pokolenia na pokolenie.
Ogólnie rzecz biorąc celem wychowania patriotycznego jest kształtowanie przywiązania
i miłości do kraju ojczystego, jego przeszłości i teraźniejszości, uświadamianie wychowankom ich obowiązku wobec własnego kraju i poczucia odpowiedzialności za jego wszechstronny rozwój i miejsce wśród innych krajów; jak najlepsze przygotowanie wychowanków do służby własnemu narodowi i krajowi, przyswajanie dzieciom i młodzieży gruntownej i możliwie bezstronnej wiedzy o ojczyźnie (historia narodu, kultura ojczysta, ale także poznanie swojego kraju pod względem geograficznym i krajobrazowym), gdyż :
„aby pokochać własną ojczyznę, jej dzieje i kulturę, oraz pozostawać pod urokiem piękna jej przyrody trzeba ją najpierw poznać”, przyczynianie się do bezpieczeństwa i pomyślności kraju dzięki spełnianiu swych obowiązków, związanych z dokształcaniem i wykonywaniem pracy zawodowej; pogłębianie świadomości ekologicznej, czyli przeświadczenia o konieczności przeciwdziałania wszelkim próbom dewastacji środowiska naturalnego.
Istotnym dopełnieniem wiedzy o tym, czym jest wychowanie patriotyczne może okazać się uświadomienie sobie niektórych cech postawy patriotycznej. Postawa taka to przede wszystkim pozytywny stosunek do własnego narodu i ojczyzny, czynne zaangażowanie w ich sprawy, przejawiające się w konstruktywnym i twórczym dla nich działaniu; żywiona miłość dla „wielkiej” jak i „małej” ojczyzny, tzn. do miejsca zamieszkania i najbliższego regionu, świadczenie konkretnych usług na rzecz kraju, np. nauka szkolna i staranne wykonywanie pracy zawodowe, dawanie pierwszeństwa w poszanowaniu rodaków, zainteresowanie sprawami narodu i ojczyzny, np. czytanie prasy, oglądanie telewizji czy uczestnictwo w rozmowach na tematy społeczno- polityczne związane z tym co dzieje się w kraju, okazywanie lojalności i szacunku względem elit politycznych kraju, gotowość do obrony interesów i bezpieczeństwa kraju, tzn. udział w wyborach, płacenie podatków, pozytywny stosunek do odbywania służby wojskowej, oddawanie szacunku symbolice narodowej, tzn. poszanowanie godła państwowego i flagi narodowej, udział w uroczystościach państwowych oraz akceptacja osobliwych obyczajów i tradycji narodowych.
Zarysowanie głównych cech postawy patriotycznej jest jednocześnie wyznacznikiem określonych sposobów wychowania patriotycznego. Sposoby te stosowane są najczęściej na lekcji historii, języka polskiego, przysposobienia obronnego, wiedzy o społeczeństwie
i godzinach wychowawczych. Każda z lekcji może być terenem wychowania patriotycznego, zwłaszcza wtedy, gdy nawiązuje się do dziejów ojczystego kraju i wielkich tworów jego ducha, a także wówczas, gdy podejmuje się rozmowy i dyskusje dotyczące interesujących uczniów wydarzeń, jakie współcześnie zachodzą. Duże znaczenie dla zintensyfikowania wychowania patriotycznego w szkole ma również organizowanie wystaw, spotkań z ciekawymi ludźmi
i sesji z okazji rocznic państwowych.
Cele wychowania patriotycznego w szkole:
Na etapie kształcenia zintegrowanego celem wychowania patriotycznego jest kształtowanie u uczniów poczucia przynależności do społeczności szkolnej, środowiska lokalnego, regionu, kraju. Najważniejszym w tym zakresie zadaniem szkoły jest uświadomienie uczniom, że wspólnoty takie jak: rodzina, środowisko lokalne i ojczyzna stanowią wielką wartość w życiu każdego człowieka i że każdy ma wobec tych wspólnot obowiązki.
Począwszy od II etapu edukacyjnego (klasy IV -VI szkoły podstawowej) wprowadza się wychowanie patriotyczne i obywatelskie realizowane jako jeden z modułów ścieżki edukacyjnej „wychowanie do życia w społeczeństwie”.
Głównymi celami tego modułu są:
kształtowanie więzi z krajem ojczystym i świadomości obywatelskiej,
rozwijanie poszanowania postaw prospołecznych i dobra wspólnego,
kształtowanie szacunku dla własnego państwa
Na III etapie edukacyjnym (w klasach I - III gimnazjum) treści patriotyczne wdrażane są w ramach realizacji jednego z modułów przedmiotu „Wiedza o społeczeństwie” Celem wychowania obywatelskiego jest kształtowanie właściwej postawy wobec godła i hymnu państwowego, w czasie uroczystości szkolnych i państwowych oraz rozbudzanie świadomości tożsamości narodowej i tożsamości europejskiej.
Wychowanie państwowe- jest wychowaniem obywatelskim, albowiem ma ono na celu przygotowanie człowieka lojalnego, uczciwego, kochającego swe państwo, obywatela o możliwie najgłębszym zrozumieniu swych obywatelskich obowiązków, z których to obowiązków wynikają jego prawa. Nie może, bowiem posiadać żadnych praw człowiek, który się do żadnych obowiązków nie poczuwa. Wychowanie państwowe jest wychowaniem obywatelskim, albowiem uczy ono podporządkowywać swoje dobro osobiste dobru powszechnemu, które jest dobrem ogółu obywateli. Uczy ono umiejętności ofiary i służby, twierdzi, że istnieją wartości wyższe, że interes zbiorowości, w ramy konstrukcji państwowej ujętej, przewyższa każdy z nią sprzeczny interes jednostki ludzkiej.
Obecnie wiele mówi się o wychowaniu społecznym i społecznych instytucjach wychowania. Posiada to swoje źródło w fakcie, że osoba żyje we wspólnocie i jest zdana na wchodzenie w interakcje z innymi. Społeczeństwo jest dla niej naturalnym środowiskiem, niosącym określone powinności dlatego też wychowanie państwowe i społeczne są ze sobą ściśle powiązane i jednym z głównych celów obu kierunków wychowania jest wychowanie obywatela patrioty umiejącego w doskonały sposób funkcjonować w społeczności państwowej.
Wychowanie obywatela- patrioty do życia w społeczności państwowej powinno zaczynać się w domu rodzinnym. Rodzice powinni zdawać sobie sprawę z tego, w jaki sposób każda rodzina uczestniczy w tworzeniu więzów życia społecznego. W rodzinach, w których zachowane są właściwe relacje pomiędzy rodzicami a dziećmi, młody obywatel uczy się odróżniać dobro od zła, kształtuje się jego charakter, uczy się odpowiedzialności za swoje czyny. W stosunku do państwa i władzy państwowej rodzina ma pewne zobowiązania, jak np. podatki, służba wojskowa, służba społeczna w czasie pokoju oraz wykształcenie i wychowanie obywatelskie. Ważną sprawą jest podejście rodziców do tych obowiązków.
W atmosferze życia rodzinnego dziecko uczy się cnót obywatelskich, uczy się traktowania z szacunkiem i miłością drugiego człowieka. Utrwala w sobie te postawy społeczne i moralne, które budują wszystkie powiązania w życiu wspólnotowym. Skoro rodzina jest szkołą cnót obywatelskich wszystkie autorytety powinny chronić tę szkołę zabezpieczając jej podstawowe prawa. Rodzina bowiem, jako wspólnota życia i miłości, jest społecznością podstawową, najmocniej ugruntowaną, wielorako powiązaną ze społecznością wielką i zabezpieczającą pełny rozwój wszystkich form życia wspólnego.
Specyfika oddziaływania w ramach wychowania obywatelskiego, głównie w zakresie troski o społeczną użyteczność człowieka, nakłada szczególne obowiązki na szkołę oraz inne placówki oświatowe i opiekuńczo-wychowawcze, a więc na nauczycieli i pedagogów instytucjonalnych jako odpowiedzialnych za kształtowanie prospołecznych postaw młodych.
Oni bowiem posiadać powinni stosowną wiedzę i umiejętności formowania osobowości obywatelskich: ludzi świadomie realizujących swoje prawa i wykonujących obowiązki, aktywnych i oddanych społeczności. To ich wielki obowiązek i podstawowe zadanie systemu edukacji. Rodzice powinni czuwać nad tym, jak przebiega wychowanie obywatelskie w szkole i w razie potrzeby reagować. Dlatego w tej materii konieczna jest dobra współpraca pomiędzy rodzicami a szkołą.
Do najważniejszych celów wychowania społecznego w szkole należy:
Poznanie roli domu rodzinnego i pozycji dziecka w rodzinie - jego praw i obowiązków.
Wdrażanie do integracji szkoły z domem rodzinnym.
Uświadamianie problemu odpowiedzialności za siebie, grupę, rodzinę i społeczeństwo.
Integrowanie zespołu klasowego.
Uczenie poszanowania własności społecznej i osobistej.
Budzenie zainteresowań aktualnymi problemami najbliższego otoczenia.
Kultywowanie tradycji i obyczajów oraz odpowiedzialności za dobre imię rodziny, klasy i szkoły.
Zapoznanie z zasadami właściwego postępowania w przypadku kontaktu z przedmiotami niebezpiecznymi: toksycznymi, łatwopalnymi, wybuchowymi, niewybuchami, niewypałami.
Uświadamianie roli zdrowego współzawodnictwa i współpracy w zespole.
Rozwijanie koleżeństwa, wzajemnej pomocy i życzliwości podczas nauki i zabawy.
Rozbudzenie motywacji uczenia się i pogłębiania wrażliwości poznawczej i estetycznej, a przez to kształtowanie refleksyjnej postawy wobec siebie jako człowieka.
Należy także wspomnieć o tym, że jednym z ważniejszych sposobów zdobywania wiedzy obywatelskiej jest obserwacja życia publicznego. Pomocne w tym powinny być media. Nie może umykać ta sprawa rodzicom, jeśli chcą w dziecku ukształtować właściwe postawy obywatelskie. Ważne więc ich własne zainteresowanie sprawami państwa oraz uczestnictwo w sprawach ważnych dla wszystkich obywateli, jak np. wybory. Nie mniej istotną sprawą są odpowiednie komentarze do wydarzeń związanych z ważnymi sprawami dla naszego państwa. Dziecko w ten sposób uczy się odniesienia do przedstawicieli rozmaitych instytucji państwowych, jak też do własnego państwa.
Bibliografia:
Łobocki M. „Teoria wychowania w zarysie”
Nowak M. „Teorie i koncepcje wychowania”
Opracowanie:
Agnieszka Szpyra, Marzena Olma, Ewa Mydlarz, Ewa Małyś
Specjalność: Nauczanie początkowe i wychowanie przedszkolne,
Rok: II
Grupa: II