Przesycanie- jest to nagrzewanie do temperatury rozpuszczania się faz i nastepnie oziębianie w celu otrzymania przy temp. Pokojowej metastabilnego roztworu stalego.

Starzenie- jest to wygrzewanie przy temp.pokojowej lub przy innej temp.nizszej od temp. Rozpuszczania w celu wydzielenia faz z przesyconego roztworu stalego o odpowiednim stopniu dyspersji.

Przemianę Ciecz → α + β nazywamy przemianą eutektyczną. Przemiana eutektyczna jest przemianą, w której udział biorą trzy fazy. Podczas przemiany, w czasie chłodzenia, ciecz przemienia się w dwie fazy stałe jednocześnie.

Przemiana eutektoidalna jest przemianą, w której biorą udział trzy fazy. Podczas chłodzenia faza stała przemienia się w dwie inne fazy stałe jednocześnie. γ → α + β

Przemiana perytektyczna jest przemianą, podczas której, w czasie chłodzenia, dwie fazy (jedna z nich ciekła) przemieniają się w jedną fazę stałą. L + α → β

Przemiana perytektoidalna to przemiana, podczas której, w czasie chłodzenia, dwie fazy stałe reagują ze sobą i powstaje jedna – nowa faza stała. α + β → γ

Roztwór stały – jednorodna faza o wiązaniu metalicznym i str krystalicznej typowo metalicznej. Metal, którego atomy występują w przewadze sieci to rozpuszczalnik a drugi to pierw. to rozpuszczone.

R-r stały podstawowy – rozpuszczalnikiem jest pierwiastek będący składnikiem stopu.

R-r stały wtórny – rozpuszczalnikiem jest faza międzymetaliczna.

R-r stały podst (graniczny) – jeżeli stężenie składnika rozpuszczonego jest ograniczone w pewnym zakresie.

R-r stały podst (ciągły) – nieograniczona rozpuszczalność obu składników w stanie stałym w całym zakresie.

Czynniki decydujące o byciu roztworów stałych – 1) elektrowartościowość ujemna – r stałe powstają, gdy różnica elektrowart. jest niewielka (w innym przypadku fazy międzymetaliczne) 2) typ sieci: r-ry stałe ciągłe – ten sam typ sieci obu składników; r-ry stałe ograniczone – inny typ 3) wielkość atomów – całkowita rozpuszczalność atomów występuje gdy stosunek prom atomowego: -ciągłe <1,08, -ograniczone >1,15

Związek chemiczny to połączenie wiązaniem chemicznym co najmniej dwóch atomów pierwiastków chemicznych. W przeciwieństwie do mieszaniny posiadającej właściwości składników wchodzących w jej skład, związek chemiczny jest substancją jednorodną posiadającą własne, charakterystyczne właściwości fizyczne i chemiczne, różne od właściwości substancji z których powstał. Większość związków chemicznych jest mieszaniną cząsteczek zbudowanych z różnych odmian izotopowych pierwiastków tworzących te związki. Tradycyjnie dzieli się je na związki organiczne i nieorganiczne

Krzywa chłodzenia powstaje gdy podczas chłodzenia układu (stopu lub czystego składnika) rejestrowania jest temperatura w funkcji czasu.

Liczba stopni swobody układu jest to liczba zewnętrznych i wewnętrznych czynników (temperatura, ciśnienie i skład chemiczny), które można zmieniać bez spowodowania zmiany liczby faz w danym układzie.

Przy założeniu, że w rozpatrywanym układzie wszystkie przemiany zachodzą przy stałym i niezmiennym ciśnieniu, reguła faz wyraża się wzorem

s = n – f + 1

gdzie: s - liczba stopni swobody,

n - liczba składników,

f - liczba faz.

Dla rzeczywistych układów wielofazowych liczba stopni swobody wynosi zwykle 0, 1 lub 2.

Gdy S = 0, układ jest niezmienny, czyli nie można zmieniać ani temperatury, ani składu chemicznego bez spowodowania zmiany liczby faz w układzie.

Gdy S = 1, układ jest jednozmienny. Oznacza to, że nie zmieniając liczby faz w układzie można zmienić (w pewnych granicach) temperaturę bądź skład chemiczny.

Gdy S = 2, układ jest dwuzmienny. Oznacza to, że nie zmieniając liczby faz w układzie można zmienić (w pewnych granicach) temperaturę i skład chemiczny.

Odkształcenie sprężyste-Są to odkształcenia przemijające, które znikają po odciążeniu. W zakresie odkształceń sprężystych pod wpływem przyłożonego obciążenia następuje zmiana odstępów pomiędzy atomami w sieci krystalicznej. W wyniku wzajemnego odkształcenia pomiędzy wysuniętymi ze swych położeń atomami powstają wewnątrz odkształconego materiału siły wewnętrzne, które dążą do przywrócenia stanu równowagi i pod wpływem tych sił element metalowy po odciążeniu powraca do pierwotnego kształtu.

Odkształcenie przez bliźniakowanie-Jest bardziej złożonym mechanizmem przemieszczenia atomów z obrotem szeregu atomów o pewien kat w kierunku przesunięcia. Bliźniaki powstają najczęściej wówczas, gdy z jakichś powodów przesunięcia atomów napotykają na przeszkody, powstaje wtedy uskok sieci krystalicznej symetryczne względem obu położonych wokół niego nieodkształconych części kryształu. Tego rodzaju odkształcenie zachodzi równie łatwo w układach regularnym, płasko centrowanym A1 i heksagonalnym A3.

Odkształcenie plastyczne-Powstaje w wyniku nieodkształcalnych zbiorowych przemieszczeń atomów w sieci krystalicznej które zachodzą przy obciążeniu metalu powyżej tzw. granicy sprężystości. Odkształcenie plastyczne zachodzi głownie w drodze poślizgu oraz bliźniakowania.

Odkształcenie przez poślizg-Polega na tym że pod wpływem sił zewnętrznych następuje przesunięcie względem siebie części kryształu wzdłuż określonych płaszczyzn krystalograficznych które noszą nazwę płaszczyzn łatwego poślizgu. Zarówno płaszczyzny jak i kierunki poślizgu opowiadają najgęstszemu rozmieszczeniu atomów w sieci każde przesunięcie stanowi całkowitą wielokrotność odległości międzyatomowych, w związku z czym rozmieszczenie atomów w pojedynczym krysztale pozostaje bez zmian.

Zgniot-Całokształt zmian zachodzących w materiale związanych ze zmianami budowy krystalicznej metalu oraz jego własnościach wytrzymałościowych, plastycznych, fizycznych i innych, zachodzących pod wpływem przeróbki plastycznej na zimno. Miarą zgniotu jest zmiana wymiarów materiału tj. stopień odkształcenia wyrażony ubytkiem przekroju w %. Po zgniocie materiał ma większą granicę wytrzymałości, plastyczności, mniejsze wydłużenia i przewężenie, większą twardość, wzrasta opór elektryczny, zmienia się gęstość(wzrasta) , zmienia się ciężar właściwy, wzrasta twardość i kruchość, maleje plastyczność.

Zgniot krytyczny-Po osiągnięciu pewnego stopnia odkształcenia zwanego krytycznym stopnie zgniotu, w wyniku rekrystalizacji powstają ziarna bardzo dużych rozmiarów. Dopiero dalsze podwyższanie stopnia zgniotu powoduje silne zmniejszenie się ziarna po rekrystalizacji i to tym większe im większy był stopień odkształcenia plastycznego na zimno. Wielkość krytycznego stopnia zgniotu jest nie duża i waha się od 5-19%.

Etapy rekrystalizacji-Zdrowienie , poligonizacja, rekrystalizacja pierwotna , rozrost ziarn , rekrystalizacja wtórna.

Stal-definicja-Jest to stop żelaza z węglem o zawartości węgla do 2,11% i innymi pierwiastkami takimi jak mangan Mn i krzem Si, oraz domieszkami szkodliwymi jak fosfor P i siarka S lub dodatkami korzystnymi jak miedź. Stal jest stopem obrabialnym plastycznie, otrzymywanym w procesie stalowniczym po przejściu przez stan ciekły.

Rs-granica sprężystości-największe naprężenie przy którym nie występują jeszcze odkształcenia trwałe;

Re-granica plastyczności największe naprężenie przy którym występuje znaczne odkształcenie trwałe (wyróżniamy górną Reh i dolną Rel;

Rm-granica wytrzymałości –maksymalne naprężenia podczas próby;

Rz-granica zerwania-odpowiada naprężeniu które spowodowało zerwanie próbki;

R0,05-umowna granica sprężystości-naprężeni odpowiadające sile wywołujące naprężenie w próbce wydłużenie trwałe wynoszące 0,05%;

R0,2-umowna granica plastyczności-naprężenie odpowiadające sile wywołującej w próbce odkształcenie trwałe 0,2%;

A-wydłużenie względne-stosunek przyrostu długości pomiarowej próbki po zerwaniu do długości pomiarowej początkowej;

Z-przewężenie względne-jest to stosunek ubytku pola powierzchni przekroju poprzecznego w miejscu zerwania do początkowego przekroju próbki.

Wpływ węgla na własności stali-Węgiel jest głównym składnikiem stopowym stali węglowych, silnie wpływającym na jej własności. Wzrost zawartości węgla podwyższa własności wytrzymałościowe stali przy obniżeniu własności plastycznych(podwójna wytrzymałość na rozciąganie Rm, granicę plastyczności Re oraz twardość, natomiast własności plastyczne jak wydłużenie A, przewężenie Z i udarność KC ulegają obniżeniu) Wytrzymałość i granica plastyczności wzrastają jedynie do zawartości 0,8%C, ponieważ obecność cementytu wtórnego powoduje kruchość stali. Wzrost zawartości węgla poprawia również zgrzewalność, obrabialność oraz spawalność.

Podział stali węglowych wg zawartości węgla.

<0,25 % C niskowęglowe

0,25 – 0,6 % C średniowęglowe

> 0,6 % C wysokowęglowe

Podział stali węglowych ze względu na zastosowanie.

1) stale konstrukcyjne: a) zwykłej jakości ( ogólnego przeznaczenia, o określonym przeznaczeniu), b) wyższej jakości ( ogólnego przeznaczenia, o określonym przeznaczeniu), c) najwyższej jakości o określonym przeznaczeniu.

2) Stale narzędziowe: a) płytko hartujące, b) głęboko hartujące

3) Stale o szczególnych własnościach: a) magnetycznie miękkie, b) łatwo obrabialne mechanicznie.

Surówki-Odlewnicze stopy żelaza z węglem o zwartości powyżej 2,11%C są bezpośrednim produktem wielkiego pieca. Rozróżniamy surówki białe i szare. Kryterium podziału stanowi kolor przełomu surówki tzn. biały przełom mają surówki w których węgiel występuje w postaci cementytu, natomiast szary – węgiel występuje w postaci grafitu. W zależności od zwartości węgla i struktury rozróżnia się następujące rodzaje surówek :

a)poetektyczna(2,11-4,3%C)

b)eutektyczne( 4,3%C)

c)nadeutektyczne(od 4,3-6,7%C)

Surówki ze względu na dużą ilość cementytu są bardzo twarde i kruche i praktycznie nieskrawalne, również własności odlewnicze surówek białych są złe i z tego powodu stosuje się je do dalszego przerobu na stal.

Żeliwo-Odlewnicze stopy żelaza z węglem o zwartości powyżej 2,11%C, otrzymuje się je z surówek w piecach zwanych żeliwiakami, na drodze redukcji nadmiaru zanieczyszczeń i tlenu, z surówki oraz dodaniu do niej krzemu, fosforu, manganu i siarki. Jest bardzo tanim materiałem, charakteryzuję się przede wszystkim zdolnością do tłumienia drgań oraz bardzo dobrą lejnością co umożliwia otrzymywanie wyrobów o skomplikowanym kształcie, jest mało wrażliwe na działanie karbu. Dzieli się je na(szare zwykłe, sferoidalne i ciągliwe) we wszystkich tych żeliwach węgiel występuje w postaci grafitu charakterystyczna cecha tego tworzywa. Żeliwo ma strukturę z osnowy metalicznej i wydzieleń grafitu

Przemiana austenit-perlit w warunkach izotermicznych.

Przemian austenitu w perlit zachodzi podczas ochładzania stali, jest przemianą dyfuzyjną, etapy:a)na granicach ziarn austenitu powstają zarodki cementytu

b)zarodki cementytu tworzą płytki, austenit zubożony w węgiel przemienia się w ferryt

c)powstałe płytki ferrytu i cementytu rozrastają się równolegle w głąb ziarn austenitu

d)w granicach dawnego ziarna austenitu powstaje kilka obszarów złożonych równoległych pasemek ferrytu i cementytu.Przemiana ta polega na wytrzymaniu austenitu w ośrodku o stałej temp powyżej Ar1. Po przechodzeniu do tej temp austenit początkowo nie ulega i przez pewien okres pozostaje niezmieniony, okres ten nosi nazwę okresu inkubacyjnego. W miarę dalszego wytrzymywania w tej temp rozpoczyna się przemiana austenitu i przebiega do jego całkowitego wyczerpania. Długość okresu inkubacyjnego jest różna w zależności od temp, jak również różna jest w poszczególnych temp szybkość przemiany austenitu.

Przemiana przy nagrzewaniu perlit-austenit-Zachodzi podczas nagrzewania, jest przemiana dyfuzyjną, składa się z następujących etapów:

a) na granicach ferrytu i cementytu powstają zarodki ziarn austenitu,b)przemiana alotropowa Fe α w Fe γ,c)rozrost zarodków austenitu,d)powolne rozpuszczanie się austenitu w cementycie

e)ujednorodnienie się składu chemicznego austenitu,f)wzrost ziarn austenitu.

ferryt – międzywęzłowy roztwór graniczny węgla w żelazie α. Powstaje podczas krystalizacji (odmiana wysokotemperaturowa) lub podczas przemiany w stanie stałym z austenitu. Max rozpuszczalność C w temp. otoczenia 0,008%, a w temp. eutektoidalnej 0,02%. Jest fazą plastyczną o małej wytrzymałości mechanicznej i twardości, do temp. 768 ^o.

austenit – międzywęzłowy roztwór graniczny w żelazie γ. Powstaje podczas krystalizacji lub w wyniku przemiany ferrytu. Max rozpuszczalność C w temp. eutektycznej wynosi około 2%, min w temp. eutektoidalnej 0,8%. Jest fazą paramagnetyczną, o dobrych właściwościach plastycznych. Występuje w zakresie temp. od przemiany perytektycznej do przemiany eutektoidalnej.

ledeburyt – mieszanina eutektyczna austenitu i cementytu powstała z roztworu zawierającego 4,3% C. Poniżej temp. eutektoidalnej austenit występujący w ledeburycie przemienia się w perlit, tworząc ledeburyt przemieniony, który jest twardym i kruchym składnikiem.

perlit – mieszanina eutektoidalna ferrytu i cementytu utworzona z austenitu o zawartości 0,8%C. Dobre właściwości wytrzymałościowe, niska plastyczność.

cementyt – węglik żelaza Fe₃C, może tworzyć się w wyniku krystalizacji z cieczy (cementyt pierwotny), wydzielać się z austenitu wzdłuż linii ES (cementyt wtórny), i z ferrytu wzdłuż linii PQ (cementyt trzeciorzędowy). Wydzielanie się cementytu z roztworów stałych austenitu i ferrytu związane jest ze zmniejszeniem rozpuszczalności węgla w żelazie wraz z obniżaniem temp.

Stop – jest to tworzywo metaliczne otrzymywane poprzez stopienie 2 lub więcej metali lub metali z niemetalem. Składa się z metalu stanowiącego osnowę do którego wprowadzono pierwiastki stopowe.

Układ = Wyodrębniona z otocznia grupa będąca obiektem badań

Fazy miedzymet. – stanowią połączenie metali lub metali z niemetalami. Maja metaliczny lub złożony charakter wiązań międzyatomowych i związku z tym posiada metaliczne własności.

Faza- jest to jednorodna pod względem chemicznym i krystalicznym część układu oddzielona od innych faz powierzchnią podziału, po przekroczeniu której własności fizyczne zmieniają się skokowo

Likwidus – jest to krzywa łącząca punkty odpowiadające początku procesu krystalizacji

Solidus – jest to krzywa łącząca punkty odpowiadające końcom procesu krystalizacji

Eutektyka – jest to drobna ziarnista mieszanina kryształów różnych metali wydzielająca się z ciekłego roztworu o określonym składzie chemicznym w stałej temperaturze

Monokryształ Odkształcenie plastyczne

Przebieg odkształcenia plastycznego w drodze poślizgu można najłatwiej obserwować przy rozciąganiu cylindrycznej próbki wykonanej z monokryształu cynku, który krys­talizuje w układzie heksagonalnym zwartym (A3) i ma tylko jedną płaszczyznę łatwego poślizgu.Pod działaniem. siły rozciągającej powstają w płaszczyźnie poślizgu naprężenia ścinające, powodujące poślizg poszczególnych warstw kryształu względem siebie.

Poślizg zaczyna się w chwili, gdy naprężenie ścinające w płaszczyźnie poślizgu, powstałe w wyniku oddziaływania na metal sił zewnętrznych, skierowane w kierunku łatwego poślizgu, osiągnie pewną minimalną wartość zwaną krytycznym naprężeniem stycznym (τ_kr).

Odkształcenie ciała polikrystalicznego

Przebieg odkształcania ciała polikrystalicznego, jakim są metale, jest bardziej złożo­ny. Sąsiedztwo ziarn o różnej orientacji krystalograficznej, jak również występowanie zanieczyszczeń na ich granicach wpływają hamująco na przebieg poślizgów w poszczególnych ziarnach. Zmianę kształtu ziarn pod wpływem rozciągania, obserwowaną na zgładzić wykonanym zgodnie z kierunkiem płynięcia metalu. W początkowej fazie odkształcania poślizgi zachodzą tylko w tych ziarnach, w których płaszczyzna poślizgu nachylona jest pod kątem 45° w stosunku do siły działającej, gdyż do ich odkształcenia, jak to już wykazano, potrzeba najmniejszej siły

Tego rodzaju struktura metalu o odkształconych ziarnach, które zależnie od rodzaju przeróbki plastycznej mogą przybierać kształt włókien lub płatków o jednakowej w przybliżeniu przestrzennej orientacji krystalograficznej, nosi nazwę tekstury, przy czym rozróżnia się teksturę walcowania, ciągnienia itp.

Mikrostrukturalnym objawem odkształceń plastycznych są linie, które można obser­wować na zgładach w ziarnach odkształconego metalu.Linie te są śladami płaszczyzn, wzdłuż których zachodziły poślizgi w poszczególnych ziarnach w czasie odkształcania. Noszą one nazwę linii poślizgu lub pasm poślizgu.

Dyslokacja zewnętrzna rozszerza się następnie pod wpływem naprężenia stycznego, wywołując w danej płaszczyźnie jednostkowy poślizg, tymczasem dyslokacja wewnętrzna po osiągnięciu położenia wyjściowego zaczyna się ponownie wyginać w opisany wyżej sposób, dając nową dyslokację.

Powstawanie nowych dyslokacji nie może trwać jednak nieskończenie długo, gdyż powstające pętle mogą natrafić na przeszkody hamujące ich ruch. Zależnie od rodzaju przeszkód źródło może przestać wytwarzać dyslokacje, zaniknąć całkowicie lub wznowić swoją działalność przy większych naprężeniach stycznych. Gęstość dyslokacji w metalu silnie odkształconym dochodzi do l0⁹ ÷ 10¹² cm^–2.

Zagęszczenie dyslokacji powoduje, że ich ruch jest hamowany, czy też blokowany przez inne dyslokacje. W wyniku tego opór przeciwko dalszemu odkształceniu stop­niowo wzrasta i aby go pokonać, trzeba stosować coraz to większe siły. Zjawisko to nosi nazwę umocnienia; zachodzi ono zarówno w monokryształach, jak i w ciałach polikrystalicznych, przy czym w tym ostatnim przypadku należy jeszcze uwzględnić wpływ granic ziarn. W wyniku umocnienia właściwości wytrzymałościowe metali, jak granica plastycz­ności, wytrzymałość na rozciąganie i twardość, podwyższają się, natomiast właściwości plastyczne, jak wydłużenie, przewężenie a także udarność, ulegają obniżeniu Ogólnie biorąc, na właściwo­ści wytrzymałościowe metali mają wpływ następujące czynniki:

1) siły wiązań międzyatomowych,

2) gęstość dyslokacji i innych defektów sieciowych,

3) wady struktury krystalicznej powstałe zarówno na skutek zgniotu, jak i obróbki cieplnej,

4) wielkość ziarna, submikroskopowe wydzielenia faz utwardzających, których obecność na płasz­czyznach poślizgu utrudnia odkształcanie metali.

Gdy naprężenia wywołane działaniem na monokryształ metalu sił zewnętrznych przekroczą jego wytrzymałość, następuje oddzielenie części kryształu. Zjawisko to określamy pojęciem złomu (dekohezji).

Duża gęstość dyslokacji, a także innych wad struktury sieciowej powoduje, że zgnieciony metal ma większą energię wewnętrzną niż metal odlany czy też wyżarzony i znajduje się w stanie równowagi nietrwałej. Dla większości metali taki stan wywołany zgniotem może utrzymywać się w normalnych temperaturach dowolnie długo, gdyż ruchliwość atomów jest zbyt mała, aby usunąć naprężenia występujące w sieci przestrzennej kryształu i przywrócić jej prawidłową budowę. Tylko niektóre odkształcone metale, jak cynk, ołów, cyna, kadm, stanowią w tym względzie wyjątek i już w normalnych temperaturach mogą zmieniać z czasem budowę swych odkształconych ziarn. W większości jednak przypadków dopiero po nagrzaniu, w związku ze zwiększoną ruchliwością atomów, skutki zgniotu zostają usunięte i metal odzyskuje prawidłową strukturę krystaliczną i odpowiednie właściwości

Wielkość ziarna po przeróbce plastycznej na zimno i rekrystalizacji może być bardzo różna. Nowe ziarno metalu może być znacznie drobniejsze od ziarna przed przeróbką plastyczną, ale może być też dużo większe. Na wielkość ziarna po zgniocie i rekry­stalizacji mają wpływ następujące czynniki:

— stopień zgniotu,

— temperatura wyżarzania rekrystalizacyjnego,

— wielkość ziarna metalu przed przeróbką plastyczną,

rozkład wielkości ziarna w chwili zakończenia procesu rekrystalizacji.

Proces rozrostu ziarna zależy również od rozkładu wielkości ziarna w chwili zakończenia procesu rekrystalizacji

Temperatura rekrystalizacji ma ważne praktyczne znaczenie; określa ona temperatu­rę jednego z zabiegów obróbki cieplnej, zwanego wyżarzaniem rekrystalizującym, którego dokonuje się, aby zgniecionemu materiałowi przywrócić jego właściwości plastyczne. W warunkach przemysłowych wyżarzanie rekrystalizujące przeprowadza się w tem­peraturach wyższych niż temperatura rekrystalizacji, aby zwiększyć szybkość przebiegu rekrystalizacji.

Ze względu na temperatury, w jakich przeprowadza się odkształcanie metali, można rozróżnić przeróbkę plastyczną na zimno oraz przeróbkę plastyczną na gorąco. Tem­peraturą rozgraniczającą oba te rodzaje przeróbki plastycznej jest temperatura rekrys­talizacji. Przeróbką plastyczną na gorąco nazywamy przeróbkę przeprowadzoną w tem­peraturach powyżej temperatury rekrystalizacji. Skutki zgniotu wywołane deformacją plastyczną są w tym przypadku usuwane przez równocześnie zachodzącą rekrystalizację i metal nie umacnia się, ani nie traci swoich właściwości plastycznych. Ponieważ temperatura rekrystalizacji jest różna dla różnych metali, dlatego też i pojęcie przeróbki plastycznej na gorąco jest względne.

Zdrowienie - I stadium przemian materiału poddanego zgniotowi, które obejmuje wszystkie zmiany z wyjątkiem powstawania nowych, wolnych od defektów, ziarn.

Zachodzi poniżej Tk. Obejmuje zanik defektów punktowych i naprężeń, a w metalach o dużej energii wewnętrznej także porządkowanie dyslokacji zwane poligonizacją.

W wyniku zdrowienia zmieniają się własności fizyczne które są uzależnione od obecności defektów punktowych a więc oporność elektryczna i koercja. W metalach w których zachodzi poligonizacja, następuje zmiana własności mechanicznych: spadek wytrzymałościowych i wzrost plastycznych. Własności wytrzymałościowe ulegają także obniżeniu w wyniku rozrostu podziarn.

Rekrystalizacja (pierwotna) – w procesie tym tworzą się nowe nie odkształcone ziarna drogą powstawania zarodków i ich rozrostu.

Zachodzi ona przy temperaturach wyższych niż zdrowienie, powyżej temperatury rekrystalizacji. Następuje większe niż w zdrowieniu uwolnienie zmagazynowanej energii, głównie dzięki zanikowi dyslokacji.

Wywołuje to zmniejszenie umocnienia, a więc obniżenie twardości i wytrzymałości oraz wzrost własności plastycznych . Obserwujemy istotne zmiany struktury, gdyż powstają nowe ziarna.

Poligonizacja–zwana także wysokotemperaturowym zdrowieniem, polega na przegrupowaniu dyslokacji do konfiguracji o mniejszej energii.

Siłą napędową tego procesu jest zmniejszanie energii, które następuje dzięki kompensowaniu się pól naprężeń przeciwnego znaku. Poligonizacja może także zachodzić w materiałach polikrystalicznych po złożonych sposobach odkształcenia (walcowanie, kucie, wyciskanie). Polega ona wtedy na przekształceniu się komórkowych układów dyslokacji w granice ziarn małego kąta.Przy dużych stopniach odkształcenia i niskich temperaturach wyżarzania sploty dyslokacji mogą się od razu przekształcić w granice ziarn dużego kąta, co nazywamy rekrystalizacją „in situ”.

Zdrowienie jest procesem kontrolowanym przez szybkość samodyfuzji. Z tego powodu temperatura odgrywa w tym przypadku istotną rolę. Im niższa jest temp. zdrowienia tym wolniej maleje szybkość uwalniania zmagazynowanej energii z czasem i tym większy jest ułamek resztkowego zgniotu pozostałego w materiale.

Pełzanie dyslokacyjne-Mechanizmem odkształcenia plastycznego o dużym znaczeniu dla obróbki plastycznej na gorąco jest pełzanie dyslokacyjne. W procesie tym w ślad za odkształceniem plastycznym na gorąco przebiegają dynamiczne procesy aktywowane cieplnie, usuwające częściowo lub niemal całkowicie skutki umocnienia zgniotowego, tj:

zdrowienie dynamiczne,

rekrystalizacja dynamiczna.

Kinetyka procesu rekrystalizacji polega, podobnie jak przy innych procesach krystalizacyjnych, na tworzeniu się zarodków i ich dalszym rozroście rekry­stalizacją wtórną. Polega ona na szybkim rozroście niektórych ziarn kosztem ziarn drobnych. Ziarna wtórne w krótkim czasie osiągnąć mogą bardzo duże wymiary, tak że w poszczególnych przypadkach możliwe jest powstawanie pojedynczych ziarn o wielko­ści nawet do kilkuset mm².