1. Rehabilitacja osób niewidomych i niedowidzących, niesłyszących i niedosłyszących. Zadania pielęgniarki

2. Rehabilitacja osób upośledzonych umysłowo Problemy medyczne, psychospołeczne i pedagogiczne osób z niepełnosprawnością intelektualną

3. Zespół rehabilitacyjny, zadania w realizacja celów rehabilitacji kompleksowej.

1. REHEBILITACJA OSÓB NIESŁYSZĄCYCH, NIEDOSŁYSZĄCYCH, NIEWIDZĄCYCH I NIEDOWIDZĄCYCH. ZADANIA PIELEGNIARKI

- REHABILITACJA ZAWODOWA: Bez możliwości zatrudnienia młodsi niewidomi/ głusi nie mogą prawidłowo żyć, rozwijać swoich zdolności, założyć i utrzymać rodziny, uczestniczyć w życiu społecznym.

- REHABILITACJA PSYCHICZNA: Celem rehabilitacji psychicznej jest uznanie swojej niepełnosprawności. Niepełnosprawności najczęściej nie można usunąć, zlikwidować, pozbyć się. Skutki niepełnosprawności można natomiast w znacznym stopniu przezwyciężyć, złagodzić, wyeliminować.

- REHABILITACJA SPOŁECZNA: Rehabilitacja społeczna polega na przywróceniu umiejętności życia w grupie społecznej i pełnienia ról społecznych

-REHABILITACJA LECZNICZA: Leczeniem schorzeń i wad narządu wzroku/ słuchu zajmują się placówki służby zdrowia. Jeżeli lekarzom okulistom/ laryngologom uda się zlikwidować wadę narządu wzroku, wyleczyć jego schorzenie - problem zostaje pomyślnie rozwiązany. Osoby słabowidzące mogą korzystać z wielu pomocy optycznych (okulary)+ ćwiczenia a osoby słabosłyszące mogą korzystac z pomocy laryngologicznych (aparat)

-REHABILITACJA POSDTAWOWA: Rehabilitacja podstawowa (elementarna) polega na przywróceniu samodzielności w wykonywaniu podstawowych czynności życiowych, na przywróceniu utraconych sprawności, umiejętności i możliwości w różnych dziedzinach życia. U niewidomych ( poruszanie się po mieszkaniu, ulicy, pisanie, ćwiczenie pozostałych zmysłów). U niesłyszących ( pisanie smsów zamiast rozmowa przez telefon, umiejętność poruszania BEZPIECZNEGO po ulicy, opanowanie jezyka migowego, oglądanie telewizji)

Charakterystyczne zachowania osoby niedosłyszącej : -Trudności ze zrozumieniem dźwięków dochodzących z daleka, np. w sali kinowej, koncertowej, teatrze , kościele -Trudności ze słyszeniem dźwięku telefonu -Trudności ze słyszeniem w grupie osób lub podczas rozmowy z hałasem w tle (np. ruch uliczny) -Unikanie spotkań , zebrań i innych okazji na których dana osoba mogłaby czuć się zakłopotana z powodu trudności w rozumienia mowy -Prosby o powtórzenie z powodu niezrozumienia co zostało powiedziane -Przekręcenie głowy lub nastawnie ucha aby słyszeć konkretny dźwięk -Oglądnie telewizji lub słuchanie radia z poziomem dźwięku ustawionym znacznie wyżej od normalnego

Objawy dodatkowe: -Pacjent źle słyszący nie zawsze powie, że źle słyszy lub celowo to ukrywa -Łatwa o błędną ocena zachowania pacjenta. -Można błędnie założyć ,że życie w świecie jest trudniejsze od życia i ciszy i milczeniu. -W miarę pogorszenia się słuchu coraz trudniej pacjentowi rozumieć innych na dotychczasowych zasadach i tak samo być rozumianych , co powoduje , że człowiek ma mniejsze poczucie własnej wartości. -U tych pacjentów mogą pojawić się problemy emocjonalne

Wybrane problemy: -Pacjent może sprawiać wrażenie niezauważalnego -Pacjent nie odpowiada na prośby czy pytania -Pacjent ma trudności w porozumiewaniu się ze względu na brak umiejętności posługiwania się językiem migowym lub brak umiejętności posługiwania się pismem -Pacjent jest przygnębiony z powodu uczucia niepełnosprawności

Celem rehabilitacji jest umożliwienie prawidłowego porozumienia się z pacjentem i wsparcie emocjonalne: -Plan opieki i jego realizacja powinny być ustalone w sposób indywidualny -Plan należy omówić z pacjentem i jego najbliższymi , a także pacjentami przebywającymi w tym samym pokoju, omawiamy także problem który dotyczy dnia codziennego pacjenta. -Należy omówić z pacjentem możliwość korzystania z aparatu słuchowego, którego rodzaj ustala lekarz prowadzący ( aparaty służą do wzmocnienia dźwięku i pozwalają słyszeć mowę w zakresie zwykłych częstotliwości )

Wskazówki dotyczące pomocy osoby niedosłyszącej i niesłyszącej: -Rozmawiając z osobą niedosłyszącą należy na nią patrzeć , nie mówimy z innego pomieszczenia lub stojąc tyłem. Dzięki patrzeniu na ruchy ust i mimikę twarzy rozumienie staje się łatwiejsze dla osoby niedosłyszącej. -Należy stać w miejscu , tak aby twarz była dobrze widoczna, oświetlona aby osoba niedosłysząca dobrze nas widziała. -Nie należy mówić do pacjenta paląc papierosa lub żując gumę- utrudnia to czytanie z ruchu ust lub je uniemożliwia. -Nie mówimy do pacjenta w trakcie czytania gazety lub opierając rękę na policzku- także w tym wypadku czytanie z ruchu ust jest utrudnione. -Do pacjenta nie należy krzyczeć . Z osobami noszącymi aparaty słuchowe najlepiej rozmawiać mówiąc normalnym tonem głosu. Większość aparatów została tak zaplanowana aby odpowiednio wzmacniać dźwięki mówione w naturalny sposób a głośna mowa lub krzyki mogą być dla chorego bolesne. -Nie należy mówić zbyt szybko. Wyraźne mówienie jest wyraźne , to w naturalny sposób spowolni mówienie , ale nie należy też w sposób sztuczny spowolnić wymowy. -Czasami należy powtórzyć zdanie , nie wszystkie słowa mają jednakowy stopień trudności w odczycie z ust. -Będąc w grupie należy pamiętać aby mówić kolejno i nie przerywać wypowiedzi innym. Czasami należy indywidualnie poinformować osobę niedosłyszącą lub niesłyszącą o zmianie tematu rozmowy grupowej. -Należy zmniejszyć hałas w tle w czasie rozmowy z pacjentem . należy zgasić telewizor ,domknąć okna , aby zredukować odgłosy ruchu ulicznego. -Powinniśmy się przybliżyć do osoby z ubytkiem słuchu , aby twój głos był głośniejszy od hałasu w tle ,jeśli nie można go zredukować lub usunąć a w razie konieczności należy zmienić miejsce rozmowy. -Zapewniamy zaopatrzenie w aparat słuchowy , który jest środkiem koniecznym, ale niewystarczającym. -Analizujemy możliwość ewentualnego zabiegu operacyjnego. -Zapewniamy kontakt rodziców lub opiekunów z terapeutą – dziecko zaopatrzone w aparat lub implant ślimakowy musi być prowadzone według wskazań wychowania słuchowo-językowego przez bardzo świadomych rodziców lub opiekunów. -Zapewniamy codzienny udział rodziców w ćwiczeniach -Zapewnimy dziecku komfort emocjonalny i poczucie bezpieczeństwa. Zapewniamy wsparcie w ewentualnych trudnościach w nauce i terapii. -Wzmacniamy poczucie własnej wartości pacjenta. Osoby niesłyszące przyjmują różne postawy wobec takiej niepełnosprawności , wobec życia. Jedni przyjmują postawę roszczeniową , bierną , rezygnacji ,izolacji od otoczenia , chociaż wielu mogłoby żyć zupełnie inaczej. -Należy pamiętać aby nie przestraszyć osoby niesłyszącej, nie dotykać znienacka lub z tyłu. -W czasie rozmowy zachować odległość od rozmówcy około 1 m aby ułatwić czytanie z ruchu ust. -W trakcie rozmowy staramy się aby osoba niesłysząca mogła odpocząć od ciągłej koncentracji (odczytywanie z ruchu warg jest bardzo męczące i trudniejsze niż słuchanie ) -Kontakt z osobą niesłyszącą wymaga ogromnej cierpliwości oraz szacunku- pacjenci mówią monotonnie , niemelodyjnie , nie zrozumiale, co wynika z niemożności sprawowania pełnej kontroli nad swoim głosem.

Świadczenia rehabilitacyjne specyficzne dla ludzi słabowidzących, tj. związane z widzeniem, obejmują:

• świadczenia medyczne (łącznie z dobraniem pomocy optycznych),

• informowanie na temat schorzenia i jego następstw funkcjonalnych,

• stymulowanie widzenia (przede wszystkim u osób uznawanych od urodzenia za niewidome, a mających jakieś możliwości widzenia),

• ćwiczenia w zakresie wykorzystywania wskazówek wzrokowych w otoczeniu i dostosowywanie otoczenia do swoich potrzeb,

• ćwiczenia sprawności wzrokowych bez pomocy optycznych, ćwiczenia z pomocami optycznymi (lupy, lunety) i nie optycznymi (tj. innymi pomocami ułatwiającymi widzenie, np. lampy, filtry regulujące dopływ światła,

• regulowane pulpity do czytania, itp.) oraz z pomocami elektronicznymi (powiększalniki telewizyjne, lupy elektroniczne, sprzęt komputerowy i odpowiednie oprogramowanie).

1. PROBLEMY MEDYCZNE, PSYCHOSPOŁECZNE I PEDAGOGICZNE OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ.

Niepełnosprawność intelektualna (obniżenie poziomu intelektualnego)- zaburzenie rozwojowe, polegające na znacznym obniżeniu ogólnego poziomu funkcjonowania intelektualnego, któremu towarzyszy deficyt w zakresie zachowań adaptacyjnych ( w szczególności niezależności i odpowiedzialności) - jeżeli niepełnosprawność intelektualna, mierzona testami standaryzowanymi, mieści się w przedziale jednego odchylenia standardowego poniżej normy i stan ten nie ma podłoża organicznego, a zachodzi deficyt umiejętności mówi się o obniżeniu poziomu intelektualnego (dawniej: ociężałości umysłowej niepełnosprawność wyuczona). - według definicji Światowej: istotne obniżenie poziomu funkcjonowania intelektualnego, oraz trudności w zachowaniu przystosowawczym, występujące przed 18 rokiem życia
Sformułowanie „niepełnosprawność intelektualna” jest stosunkowo nowe, terminologia z nim związana nie jest w pełni uporządkowana a jej zakres podlega pewnej zmienności zależnie od aspektu w jakim jest rozpatrywane (kryteria medyczne, społeczne, pedagogiczne)
Sama nazwa powstała na skutek trendów w pedagogice specjalnej i psychologii, mających na celu odejście od terminów stygmatyzujących osoby niepełnosprawne, takich jak używane dawniej w formalnej diagnostyce psychiatrycznej.

Do głównych celów prowadzonej terapii należy:
1. W odniesieniu do dziecka - zapobieganie występowaniu i/lub pogłębianiu się nieprawidłowości w rozwoju psychoruchowym dziecka - poprawa ogólnego stanu zdrowia i stanu ruchowego dziecka - pomoc dziecku w budowaniu trwałych więzi z najbliższymi osobami - pomoc dziecku w pełnym wykorzystaniu potencjału rozwojowego, jakim dysponuje w zakresie funkcji poznawczych, małej i dużej motoryki, komunikacji i socjalizacji - wyzwalanie i wzmacnianie aktywności społecznej, poznawczej i komunikacji dziecka, w tym rozwoju mowy i języka - pomoc dziecku w stopniowym osiąganiu coraz większej autonomii - systematyczne dążenie do poprawy jakości życia dziecka, do zapewnienia mu pełnego radości, pozbawionego napięć dzieciństwa, mimo występującej niepełnosprawności lub zaburzeń rozwoju - przygotowanie dziecka z niepełnosprawnością intelektualną do korzystania z edukacji i współpracy w grupie oraz korzystania z placówek, w tym placówek wychowawczych i edukacyjnych przeznaczonych dla wszystkich dzieci.

2. W odniesieniu do rodziców - podtrzymywanie psychiczne w sytuacji przeżywania szoku, poczucia straty, długotrwałego stresu z powodu urodzenia dziecka określanego jako niepełnosprawne - pomoc rodzicom w procesie adaptacji do warunków życia, wynikających z faktu wychowania dziecka niepełnosprawnego oraz kompletnego organizowania jego życia - pomoc w tworzeniu warunków sprzyjających więzi emocjonalnej między rodzicami i dzieckiem - przygotowanie rodziców do udziału w programie wczesnej interwencji i wspomagania rozwoju dziecka - pomoc rodzicom w odpowiedniej organizacji środowiska domowego, przystosowanego do specjalnych potrzeb dziecka - uwzględnienie potrzeb zdrowego rodzeństwa - pomoc rodzicom w osiąganiu poczucia kompetencji rodzicielskich i satysfakcji w procesie wychowania - pomoc rodzicom w budowaniu realistycznych oczekiwań w stosunku do rozwoju dziecka, zgodnych z jego możliwościami i etapem na jakim się znajduje - rozwijanie poczucia przynależności do szerszej grupy rodziców dzieci niepełnosprawnych, dystansu do swojej sytuacji oraz aktywnej postawy życiowej.

W dydaktyce wyróżnia się następujące ogniwa w procesie nauczania i uczenia się: - uświadamianie uczniom celów i zadań kształcenia - zaznajomienie ich z nowym materiałem - zrozumienie i uogólnienie materiału - przyswajanie i utrwalenie wiedzy - kształtowanie umiejętności nawyków - wyrażanie i stosowanie nabytej wiedzy
Aby uzyskać dobre efekty w zakresie kształcenia specjalnego, należy uwzględniać w organizacji procesu nauczania jego trudne, specyficzne właściwości.

Główne zasady pracy z dziećmi niepełnosprawnymi intelektualnie: - zasada akceptacji i życzliwości w stosunku do wychowanka, szczególnie okazywanie troski, bazowanie na mocnych stronach - zasada indywidualizacji, dokładne poznanie ucznia, stosowanie odpowiednich metod nauczania - zasada motywacji działania, stawianie jasnych celów i oczekiwań, kierowanie się zasadą braku przymusu- tak kierować pracą, aby uczeń miał wrażenie, ze sam chce. - zasada dostosowania zadać do potrzeb, zainteresowania i możliwości psychofizycznych ucznia - zasada wszechstronności aktywizacji, uwzględnienie aktualnie preferowanych zdolności - zasada atrakcyjności życia w grupie, obrzędowość, zwyczaje, symbolika - zasada stopniowania trudności zadań - zasada higieny i bezpieczeństwa społecznego - zasada kształtowania pozytywnych stosunków koleżeńskich - zasada wzmocnień pozytywnych: wzmacnianie pierwotne (jedzenie, picie), wzmocnienie wtórne ( np. przyznawanie znaczków), wzmacnianie społeczne (pochwała, uśmiech), wzmocnienie sytuacji (np. bajka)

Osoby upośledzone umysłowo, maja problemy z wychowaniem i nauczaniem. Osoby te często uzyskują najwyższy dla siebie poziom rozwoju zgodny z ich indywidualnymi możliwościami. Jednak często jest problem z przyswojeniem następujących umiejętności społecznych: współżycia z innymi ludźmi, przystosowania się do wymogów pracy zawodowej, gospodarowania środkami finansowymi, obchodzenie się z urządzeniami użyteczności publicznej i racjonalnego korzystania z nichwłaściwego wykorzystania czasu wolnego.

Główne problemy psychospołeczne osób niepełnosprawnych intelektualnie to: komunikowanie się słownie, porozumiewanie się, samoobsługa, radzenie sobie w obowiązkach domowych, sprawności interpersonalne, korzystanie ze środków zabezpieczenia społecznego kierowanie sobą zdolności szkolne, praca, sposoby spędzania wolnego czasu, troska o zdrowie

Problemami medycznymi osób niepełnosprawnych umysłowo może być scharakteryzowanie do której grupy schorzeń zalicza się daną niepełnosprawność intelektualną: oligofrenia (z gr.: oligos – mały, phrene – rozum), upośledzenie umysłowe, niedorozwój umysłowy, osłabienie rozwoju umysłowego,, upośledzenie rozwoju psychicznego, zahamowanie rozwoju psychicznego, obniżona sprawność psychiczna, dzieci specjalnej troski, osoby z odchyleniem od normy, ludzie nienormalni, ludzie sprawni inaczej.

Ponad to nie należy zapominać że osoba upośledzona intelektualnie choruje na takie same choroby (ogólnointernistyczne) co osobna zdrowa. Osoby te należa do grupy ryzyka występowanie różnych problemów zdrowotnych tj: padaczki, zaburzenie snu, wzroku, choroby edykrynologiczne i metaboliczne, zmniejszenie czujności progu bólowego, nie maja tendencji do narzekania na dolegliwości bólowe, zwiększona podatność na infekcje, zaburzenia przewodu pokarmowego, niedoczynność tarczycy, choroby stomatologiczne,

Odp. 3 Zespół rehabilitacyjny, zadania w realizacja celów rehabilitacji kompleksowej.

Realizacja zadań kompleksowej, współcześnie rozumianej rehabilitacji, wymaga współpracy wielu specjalistów odpowie­dzialnych za przebieg procesów profilaktycznych, terapeutycz­nych., adaptacyjnych i integracyjnych. Stąd też ich profesjonal­ne działania koncentrują się wokół rozwiązywania problemów zdrowotnych i psychospołecznych osoby czasowo lub trwale niepełnosprawnej (lub osoby zagrożonej niepełnosprawno­ścią) w jej każdym wymiarze. Zrozumiałe jest, że zakres podję­tych zabiegów rehabilitacyjnych warunkowany jest zawsze in­dywidualnymi ubytkami funkcjonalnymi i potrzebami każdego pacjenta, jednak kompleksowość rehabilitacji przewiduje po­trzebę stworzenia zespołu rehabilitacyjnego, w którym specja­liści, realizując swoje specjalistyczne zadania, wspólnie przy­czyniają się do zapobiegania kalectwu i jego skutkom (ryc. 1).

Profesjonalne działania członków zespołu rehabilitacyj­nego zawsze ukierunkowane są na zdrowie pacjenta i za­zwyczaj przebiegają we współpracy, której zakres wynika z rodzaju stwierdzanej niepełnosprawności.

^•Lekarz - specjalista rehabilitacji jest odpowiedzialny za całość programu rehabilitacji: diagnozuje niepełno­sprawność, ustala i zleca zabiegi rehabilitacyjne i nie­zbędne zaopatrzenie ortopedyczne, nadzoruje i ewen­tualnie weryfikuje plan rehabilitacji, ocenia etapowe i końcowe efekty założonego programu.

Lekarz - specjalista dyscypliny klinicznej, który leczy (konsultuje) chorobę podstawową lub współistniejącą, przyczyną niepełnosprawności.

Fizjoterapeuta (magister rehabilitacji ruchowej, magi­ster fizjoterapii, technik fizykoterapii) - w ramach zle­conego programu usprawniania ruchowego dobiera właściwe ćwiczenia z zakresu kinezyterapii, które skła­dają się na indywidualny lub zespołowy trening leczni­czy, bądź też wykonuje zlecone zabiegi fizykalne (elektroterapia, termoterapia, hydroterapia, masaż itd.).

Technik zaopatrzenia ortopedycznego - realizuje za­mówienie na indywidualne zaopatrzenie ortopedyczne: protezy i ortezy, pomaga w wyborze odpowiednich po­mocy technicznych ułatwiających adaptację do warun­ków środowiska.

Psycholog - ocenia reakcje psychiczne osoby poddawa­nej rehabilitacji, kontroluje je, wspiera psychicznie cho­rego i jego najbliższych w sytuacjach życiowych wynika­jących z niepełnosprawności.

Ergoterapeuta (instruktor terapii zajęciowej) - prowa­dzi w placówce rehabilitacyjnej ćwiczenia usprawniają­ce przy pomocy technik rzemieślniczych i artystycznych. Odpowiednio dobrane, wzmacniają one efekty treningu leczniczego, wywierają też korzystny wpływ na psychikę pacjenta.

Instruktor pracy zawodowej (specjalista rehabilitacji zawodowej) - zajmuje się oceną możliwości pracy oso­by niepełnosprawnej w wyuczonym zawodzie bądź wskazuje możliwości przeszkolenia w zawodzie innym, adekwatnie do możliwości zdrowotnych i kwalifikacji.

Asystent socjalny - w oddziałach szpitalnych i placówkach rehabilitacyjnych jest pośrednikiem między cho­rym, jego rodziną, środowiskiem, zakładem pracy. Na­wiązuje pierwsze kontakty zmierzające do wstępnych planów rehabilitacji społecznej. W środowisku zamiesz­kania osoby niepełnosprawnej asystenci socjalni pracu­ją w Zespołach Opieki Zdrowotnej i właściwych orga­nach administracji samorządowej.

Pedagog specjalny - zajmuje się poradnictwem wycho­wawczym i edukacyjnym dzieci i młodzieży niepełno­sprawnej. W większych szpitalach i zakładach rehabili­tacyjnych, gdzie prowadzony jest długoterminowy pro­gram leczenia i rehabilitacji, pedagodzy realizują pro­gram nauki szkolnej. Zapewnia to młodym pacjentom zachowanie szans edukacyjnych na równi ze zdrowymi rówieśnikami.

Wolontariusz - ochotniczo i bez wynagrodzenia realizuje różnego rodzaju prace na rzecz osób niepełno­sprawnych. Często jest członkiem różnego rodzaju fun­dacji, stowarzyszeń i organizacji pozarządowych zajmu­jących się wspieraniem niepełnosprawnych i ich rodzin na wszystkich etapach rehabilitacji.

Duchowny - zgodnie z osobistymi potrzebami osoby niepełnosprawnej służy pomocą duszpasterską. Udziela duchowego i psychicznego wsparcia.

Pielęgniarka - w zespole rehabilitacyjnym realizuje spe­cjalistyczne zadania zawodowe oraz zadania wynikając z przyjętego programu rehabilitacji. Udziela osobie niepełnosprawnej instruktażu zabiegów w zakresie samopielęgnacji lub instruuje rodzinę pacjenta odnośnie do niezbędnych zabiegów pielęgnacyjnych i usprawniają­cych.

W wyspecjalizowanych klinikach, oddziałach, zakła­dach i ośrodkach rehabilitacji pracuje kompletny zespół re­habilitacyjny, który okresowo (zazwyczaj 1 raz w tygodniu) wspólnie omawia przebieg i ewentualnie weryfikuje założo­ny plan - stosownie do aktualnego stanu pacjenta.

Przed wypisem pacjenta z oddziału łóżkowego rozważa się wstępnie plan rehabilitacji środowiskowej. W tym celu organizowana jest komisja socjalno-społeczna, w skład któ­rej wchodzi zwykle lekarz opiekujący się osobą niepełno­sprawną, pielęgniarka, instruktor kinezyterapii, rodzina lub opiekunowie pacjenta, przedstawiciele zakładu pracy, psy­cholog, logopeda, pedagog oraz pielęgniarka społeczna. Za­daniem komisji socjalno-społecznej jest omówienie próbie- ..mów socjalno-bytowych osoby niepełnosprawnej w środowi­sku rodzinnym, ułatwienie akceptacji dysfunkcji narządu ru­chu przez szeroko pojęte środowisko i pomoc w rozwiąza­niu nie uwzględnianych dotychczas problemów.