RYNEK CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH

Rynek czynników wytwórczych obejmuje:

•rynek pracy

•rynek ziemi

•rynek kapitału

Podaż czynników wytwórczych oferowana jest przez gospodarstwa domowe

Popyt na czynniki wytwórcze zgłaszany jest przez przedsiębiorstwa

[obie strony realizują zasadę optymalizacji]

Popyt na czynniki wytwórcze – popyt o szczególnych cechach - jest to popyt pochodny, wynika z popytu na wytwarzaną produkcję.

Podaż pracy

Podaż pracy – oferowana przez pracowników

Popyt na pracę – zgłaszana przez pracodaw­ców

-przy niskich poziomach płac i dochodów krzywa podaży pracy posiada nachylenie dodatnie

-przy wysokich poziomach płac i dochodów krzywa podaży pracy posiada nachylenie ujemne

-podaż pracy rośnie tylko do pewnego momentu, po przekroczeniu którego ludzie są na tyle bogaci, ze nawet przy dalszym wzroście stawki płac ograniczają podaż pracy

-dlatego przy wyższych stawkach wynagrodzeń krzywa podaży pracy ma nachylenie ujemne

-taki kształt krzywej podaży pracy wynika z działania dwóch efektów: efektu substytucji oraz efektu dochodowego

EFEKT SUBSTYTUCYJNY - wzrost płac, przy niskich stawkach zwiększają atrakcyjność świadczenia pracy, pracownik jest gotów pracować dłużej kosztem mniejszej ilości czasu wolnego (dochód z pracy jako dobro relatywnie tańsze zastępuje czas wolny, będący dobrem relatywnie droższym).

EFEKT DOCHODOWY - wyższe płace powodują, że pracownik może pracować mniej i ciągle osiągać ten sam poziom konsumpcji, gdyż zwiększył się jego dochód (czas wolny jest wartością ważniejszą niż możliwość osiągnięcia dodatkowego dochodu, krzywa podaży reaguje wówczas negatywnie na wzrost płac).

Równowaga w okresie krótkim – wyznaczona przez punkt przecięcia krzywej podaży rynkowej pracy z krzywą popytu rynkowego na pracę (punkt E).

Równowaga w okresie długim – kształtuje się wg spiżowego prawa pracy T.R. Malthusa - płaca minimalna gwarantuje podstawową konsumpcję pracownika i jego rodziny, umożliwiając w ten sposób prostą reprodukcję ilości członków rodziny.

Podaż innych czynników produkcji

Podaż innych, aniżeli praca czynników produkcji nie wiąże się z rezygnacją z czasu wolnego –konsument jest skłonny zaakcepto­wać każdy dochód dodatni netto z wynajęcia zasobów, którymi dysponuje (w przeciwnym przypadku – zasób niewykorzystany) w okresie krótkim podaż zasobów kapitałowych jest doskonale sztywna i przyjmuje postać linii pionowej, równoległej do osi rzędnych.

Właściciel zasobu nie będzie go wynajmować za cenę niższą niż cena Po

Sztywność podaży oznacza, że cena czynników naturalnych i kapitałowych zależy wyłącznie od popytu.

(dzierżawa miejsca pod reklamę w ogrodzie – cena musi przewyższać dochód niezbędny, znany sportowiec nie będzie walczył za cenę niższą od jego wynagrodzenia).

Dochód niezbędny – dochód z czynnika przewyższający jego wynagrodzenie niezbędne dla utrzymania go w aktualnym zastosowaniu.

Czynnik produkcji może zarabiać więcej niż jest niezbędne aby go zatrudnić – różnica między tym co rzeczywiście zarabia czynnik zastosowany w dany sposób a tym co mógłby zarobić w innym najlepszym zastosowaniu – renta ekonomiczna.

Renta ekonomiczna przyciąga usługi niepowtarzalnych czynników (wybitne zdolności, umiejętności).

Quasi-renta – renta odnosząca się do usług czynników, których podaż reaguje na zmiany cen usług w okresie długim.

Wpływ czasu na wartość pieniądza

-określanie przyszłej wartości obecnego kapitału - istotne dla pożyczkodawcy wartość kapitału w przyszłości.

-określenie obecnej wartości przyszłego kapitału - jaką maksymalną cenę warto dzisiaj zapłacić za pożyczany dziś kapitał.