Narodowy Bank Polski i polityka pieniężna.

Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP(art. 3 ustawy o NBP).

Do zadań NBP zalicza się także:

• Organizowanie rozliczeń pieniężnych,

• Prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi,

• Prowadzenie działalności dewizowej w granicach określonych ustawami,

• Prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa,

• Regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie,

• Kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego,

• Działanie na rzecz stabilności krajowego systemu finansowego,

• Opracowywanie statystyki pieniężnej i bankowej, bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej,

• Wykonywanie innych zadań określonych ustawami.

Funkcje banku centralnego:

1. Bank banków.

2. Bank państwa.

3. Bank emisyjny.

Organy NBP:

1. Prezes NBP

   1. Wybierany na 6 lat, może pełnić max 2 kadencje.

   2. Powołuje go parlament, a desygnuje prezydent.

   3. Powinien zrzec się członkostwa w partii i związkach zawodowych.

   4. Kadencja mija gdy:

      1. Mija 6 lat

      2. Zostaje odwołany

      3. Zrezygnuje

      4. Umrze

   5. Można go odwołać kiedy:

      1. zachoruje i choroba uniemożliwia mu pełnienie obowiązków;

      2. kiedy Trybunał Stanu zabroni mu pełnienia funkcji w organach państwa;

      3. kiedy będzie prawomocny wyrok sądu.

   6. Zadania :

      1. Prezes zarządu NBP

      2. Przewodniczy RPP

      3. Reprezentuje interesy kraju w międzynarodowych instytucjach bankowych oraz o ile rada ministrów nie postanowi inaczej w międzynarodowych instytucjach finansowych

   7. Nie może czerpać dochodów z innych źródeł niż działalność naukowa, dydaktyczna, twórcza.

2. Rada Polityki Pieniężnej

   1. Składa się z 10 osób, w tym przewodniczącego, którym jest prezes NBP i 9 członków - 3 wybieranych przez prezydenta, 3 wybieranych przez sejm, 3 wybieranych przez senat.

   2. Tylko jedna kadencja

   3. Odwołanie: sąd, Trybunał stanu, choroba

   4. Zadania RPP:

      1. Ustala wysokość stóp procentowych NBP

      2. Ustala stopy rezerwy obowiązkowej i wysokość jej oprocentowania

      3. Ustala górne granice zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów międzynarodowych w instytucjach finansowych i bankowych

      4. Zatwierdza plan finansowy NBP, oraz sprawozdanie z działalności NBP

      5. Przyjmuje roczne sprawozdanie finansowe NBP

      6. Ustala zasady operacji otwartego rynku

      7. Ustal corocznie zasady polityki pieniężnej i przedkłada je do wiadomości sejmowi równocześnie z przedłożonym przez Radę Ministrów projektem ustawy budżetowej

      8. Składa sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5-ciu miesięcy od zakończeń roku budżetowego

3. Zarząd NBP

   1. Składa się z 6-8 członków( przynajmniej dwóch wiceprezesów) oraz prezesa

   2. Niezależni od rządu

   3. Członków powołuje prezydent na wniosek prezesa na 6 lat

   4. Zadania:

      1. Realizuje zadania z zakresu polityki kursowej

      2. Dokonuje okresowej oceny obiegu pieniężnego i rozliczeń pieniężnych oraz obrotu dewizowego

      3. Nadzoruje operacje otwartego rynku

      4. Ocenia funkcjonowanie systemu bankowego

      5. Analizuje stabilność krajowego systemu finansowego

      6. Uchwala plan działalności i plan finansowy NBP

      7. Określa zasady gospodarki funduszami NBP

      8. Uchwala prowizje i opłaty bankowe stosowane przez NBP oraz ustala ich wysokość

      9. Ustala zasady polityki płacowej i kadrowej NBP

Polityka pieniężna – oddziaływanie na podaż pieniądza oraz regulowanie jego obiegu w celu zapewnienia równowagi pieniężnej w gospodarce. Równowaga ta umożliwia stabilizację warunków prowadzenia działalności gospodarczej i ich prognozowanie oraz podejmowanie decyzji dotyczących inwestowania i konsumpcji.

• Pieniężna polityka ustrojowa (w szerszym znaczeniu) -reguluje w ramach ustroju walutowego stosunki pomiędzy walutą krajową a innymi walutami, a w ramach ustroju pieniężnego – zasady zaopatrzenia gospodarki w pieniądz, kontrolę systemu bankowego oraz podmioty, cele i narzędzia polityki pieniężnej

• Pieniężna polityka procesowa (w węższym znaczeniu)- to kombinacja celów i środków, której zadaniem jest sterowanie procesem gospodarowania pieniądzem, czyli sterowanie zmianami podaży pieniądza i popytu na pieniądz, neutralizowanie impulsów zakłócających gospodarkę pieniężną.

Cele polityki pieniężnej:

• Strategiczne:

  • Mają charakter celów finalnych

  • Kształtują ogólnoekonomiczną sytuację kraju – wzrost gospodarczy, wzrost zatrudnienia, stabilność stóp procentowych

• Pośrednie:

  • Ułatwiają kontrolę realizacji polityki pieniężnej – poziom i struktura stóp procentowych, wielkość pieniądza w obiegu

• Operacyjne:

  • Do bezpośredniego osiągnięcia przez bank centralny w swojej bieżącej działalności – wielkość bazy monetarnej(pieniądz gotówkowy w obiegu, rezerwy obowiązkowe banków, rachunki bieżące banków w banku centralnym), pożądany poziom stóp procentowych.

Z punktu widzenia oddziaływania polityki pieniężnej na gospodarkę wyróżnia się:

• Politykę ekspansywną – wspomaga aktywność gospodarczą, zwiększa płynność banku, poprzez obniżanie stóp procentowych, występowanie operacji zasilających otwartego rynku

• Politykę restrykcyjną – ogranicza podaż pieniądza, zmniejsza płynność banku poprzez podwyższanie stóp procentowych, występowanie operacji absorbujących otwartego rynku

• Politykę neutralną – pozwala na swobodne działania banku centralnego.

Oddziaływania pośredniego	Poprzez cenę kapitału pożyczkowego – rezerwa obowiązkowa, kredyty refinansowe, operacje otwartego rynku
Oddziaływania bezpośredniego	Administracyjne oddziaływanie na podaż pieniądza – limity kredytowe, kontrola stóp procentowych
Oddziaływania przez perswazję	Poprzez wytyczne i sugestie, które nie są obowiązkowe, ale stosowane przez banki komercyjne
Kontroli ogólnej	Skierowane do całego sektora bankowego – np. rezerwa obowiązkowa, kredyty refinansowe
Kontroli selektywnej	Skierowane do określonych rodzajów banków – np. hipotecznych, spółdzielczych

Rezerwa obowiązkowa:

• Dotyczy środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych, środków uzyskanych ze sprzedaży papierów wartościowych oraz innych środków podlegających zwrotowi, środki te mogą być zarówno w PLN jak i w walutach obcych

• Wysokość stopy rezerwy obowiązkowej wynosi 3,5% niezależnie od terminu i waluty przechowywania środków pieniężnych, choć ustawa o NBP dopuszcza jej zróżnicowanie

• Suma rezerw obowiązkowych nie może przekroczyć:

  • 30% sumy środków pieniężnych od wkładów na żądanie

  • 20% sumy środków pieniężnych od wkładów terminowych

• Środki na rachunku rezerwy obowiązkowej są oprocentowane w wysokości 0,9 stopy kredytu redyskontowego, wynosi 1,575%

• Banki pomniejszają naliczoną rezerwę obowiązkową o równowartość 500.000 euro wyrażoną w złotych.

Kredyt redyskontowy – NBP ma ustawowe prawo do nabywania weksli od banków komercyjnych. Weksle te muszą spełniać określone warunki, głównie:

• Odpowiadać wymogom określonym w Prawie wekslowym,

• Pochodzić z obrotów gospodarczych(weksle handlowe),

• Termin płatności nie dłuższy niż 3 miesiące od daty przyjęcia do redyskonta,

• Muszą być płatne w bankach, w których dłużnicy mają rachunki,

• Stopa kredytu redyskontowego jest zmienna i wynosi 1,575%. (19.10.2015)

Weksel finansowy, weksel gwarancyjny – nie redyskontuje się ich.

Kredyt lombardowy:

• Udzielany pod zastaw papierów wartościowych skarbowych i NBP

• Kwota wykorzystanego kredytu lombardowego nie może przekroczyć 80% wartości nominalnej papierów wartościowych będących przedmiotem zastawu

• Spłata kredytu następuje w następnym dniu operacyjnym po dniu, w którym został udzielony

• Warunkiem udzielenia kredytu w danym dniu operacyjnym jest spłata uprzednio udzielonego kredytu

• Jest to najdroższy kredyt NBP – stopa kredytu lombardowego – 2,5%

Kredyt techniczny:

• Kredyt wykorzystywany i spłacany w ciągu dnia operacyjnego

• Zabezpieczenie spłaty kredytu technicznego stanowi przeniesienie na NBP praw do skarbowych i NBP papierów wartościowych

• Kwota kredytu technicznego stanowi 80 % wartości nominalnej przewłaszczonych papierów wartościowych

• Kredyt wykorzystywany i spłacany w ciągu dnia operacyjnego nie podlega oprocentowaniu

Kredyt overnight – biorę w poniedziałek, spłacam we wtorek.

Kredyt intraday – biorę w poniedziałek, spłacam w poniedziałek, w tym samym dniu darmowo, na drugi dzień 2,5%

Operacje otwartego rynku – są to transakcje kupna i sprzedaży skarbowych i emitowanych przez NBP papierów wartościowych. Celem jest kontrola przez bank centralny ilości pieniądza w gospodarce, a także oddziaływanie na wysokość stóp procentowych.

• Zasilające – gdy bank centralny skupuje papiery wartościowe od banków. Przez to zasila system bankowy w pieniądz. Rynkowa stopa procentowa maleje.

• Absorbujące – gdy bank centralny sprzedaje bankom komercyjnym papiery wartościowe. Następuje absorpcja pieniądza z systemu bankowego, a rynkowa stopa procentowa rośnie

• Bezwarunkowe (outright)– które polegają na natychmiastowej, bezwarunkowej sprzedaży lub kupnie papierów wartościowych

• Warunkowe

  • Repo – bank centralny kupuje papiery wartościowe od banków komercyjnych, które zobowiązują się do ich odkupienia w przyszłości po z góry ustalonej cenie. Jest to operacja zasilająca system bankowy.

  • Reverse Repo – bank centralny sprzedaje papiery wartościowe bankom komercyjnym zobowiązując się do ich odkupienia w terminie późniejszym po z góry ustalonej cenie. Jest to operacja absorbująca pieniądz z systemu bankowego.

Podział operacji otwartego rynku według RPP:

• Operacje podstawowe- polegają na emisji 7-dniowych bonów pieniężnych NBP. Przetargi odbywają się raz w tygodniu.

• Operacje dostrajające – przeprowadzane w celu oddziaływania na krótkoterminowe stopy procentowe. Mogą one obejmować operacje absorbujące, zasilające w postaci emisji bonów pieniężnych NBP operacji Repo i Reverse Repo oraz przedterminowego wykupu bonów pieniężnych NBP

• Operacje strukturalne – przeprowadzane są w przypadku długoterminowej zmiany struktury płynności w sektorze bankowym i obejmuje przedterminowy wykup obligacji, zakup i sprzedaż papierów wartościowych na runku wtórnym