PUBLICZNE PRAWO BANKOWE
2011 r.
NARODOWY BANK POLSKI
KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
z dnia 2 kwietnia 1997 r.
PRZEPIS ART. 227 USTAWA O NARODOWYM BANKU POLSKIM
z dnia 29 sierpnia 1997 r.
PUBLICZNE PRAWO BANKOWE
Centralnym bankiem pa艅stwa jest Narodowy Bank Polski. Przys艂uguje mu wy艂膮czne prawo emisji pieni膮dza oraz ustalania i realizowania polityki pieni臋偶nej. Narodowy Bank Polski odpowiada za warto艣膰 polskiego pieni膮dza.
Funkcje banku centralnego
Bank emisyjny - jest jedyn膮 instytucj膮 maj膮c膮 wy艂膮czne prawo emitowania znak贸w pieni臋偶nych, b臋d膮cych prawnym 艣rodkiem p艂atniczym w Polsce. Narodowy Bank Polski okre艣la wielko艣膰 emisji oraz moment wprowadzenia pieni膮dza got贸wkowego do obiegu, za kt贸rego p艂ynno艣膰 odpowiada. Ponadto, organizuje on obieg pieni臋偶ny i reguluje ilo艣膰 pieni膮dza w obiegu.
Funkcje banku centralnego
Bank bank贸w - NBP organizuje system rozlicze艅 pieni臋偶nych, prowadzi bie偶膮ce rozrachunki mi臋dzy bankowe i aktywnie uczestniczy w mi臋dzybankowym rynku pieni臋偶nym. Narodowy Bank Polski jest odpowiedzialny za stabilno艣膰 i bezpiecze艅stwo ca艂ego systemu bankowego. Pe艂ni膮c funkcj臋 banku bank贸w, sprawuje on kontrol臋 nad dzia艂alno艣ci膮 bank贸w komercyjnych, a w szczeg贸lno艣ci nad przestrzeganiem przepis贸w prawa bankowego. NBP odgrywa ponadto coraz wi臋ksz膮 rol臋 w zakresie nadzoru nad systemami p艂atno艣ci w Polsce.
Funkcje banku centralnego
Centralny bank pa艅stwa - Narodowy Bank Polski prowadzi obs艂ug臋 bankow膮 bud偶etu pa艅stwa, prowadzi rachunki bankowe rz膮du i centralnych instytucji pa艅stwowych, pa艅stwowych funduszy celowych i pa艅stwowych jednostek bud偶etowych oraz realizuje ich zlecenia p艂atnicze.
Funkcje banku centralnego
Poza funkcjami nadzorczymi bank centralny pe艂ni w stosunku do bank贸w komercyjnych funkcje regulacyjne, kt贸re maj膮 na celu zapewnienie bezpiecze艅stwa bank贸w i zgromadzonych w nich wk艂ad贸w pieni臋偶nych oraz zachowanie p艂ynno艣ci w systemie bankowym. Narodowy Bank Polski wyst臋puje w tej funkcji r贸wnie偶 jako kredytodawca ostatniej instancji. W przypadku wyst膮pienia przej艣ciowych k艂opot贸w z p艂ynno艣ci膮 bank komercyjny mo偶e otrzyma膰 od banku centralnego pomoc finansow膮: albo w formie kredytu redyskontowego, albo kredytu lombardowego.
Organy NBP
Prezes NBP
Rada Polityki Pieni臋偶nej
Zarz膮d NBP
PREZES NBP
Prezes NBP jest powo艂ywany przez Sejm na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na 6-letni膮 kadencj臋. Jest odpowiedzialny za organizacj臋 i funkcjonowanie Narodowego Banku Polskiego. Ta sama osoba nie mo偶e by膰 Prezesem NBP d艂u偶ej ni偶 dwie kadencje.
Prezes NBP:
- jest prze艂o偶onym wszystkich pracownik贸w NBP,
- przewodniczy Radzie Polityki Pieni臋偶nej, Zarz膮dowi NBP, Komisji Nadzoru Bankowego oraz reprezentuje NBP na zewn膮trz.
- reprezentuje interesy Rzeczypospolitej Polskiej w mi臋dzynarodowych instytucjach bankowych oraz o ile Rada Ministr贸w nie postanowi inaczej, w mi臋dzynarodowych instytucjach finansowych, Prezes NBP przy wydawaniu zarz膮dze艅 podlegaj膮cych og艂oszeniu oraz decyzji administracyjnych ma prawo u偶ywania piecz臋ci z god艂em pa艅stwowym.
RADA POLITYKI PIENI臉呕NEJ
Zgodnie z art. 227 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 6 Ustawy o Narodowym Banku Polskim, Rada Polityki Pieni臋偶nej jest organem NBP.
W sk艂ad Rady wchodz膮:
Przewodnicz膮cy Rady, kt贸rym jest Prezes NBP oraz 9 cz艂onk贸w, powo艂anych w r贸wnej liczbie przez Prezydenta RP, Sejm i Senat.
Cz艂onkowie Rady Polityki Pieni臋偶nej powo艂ywani s膮 na 6 lat.
Zgodnie z art. 12 Ustawy o NBP, Rada Polityki Pieni臋偶nej:
- ustala corocznie za艂o偶enia polityki pieni臋偶nej i przedk艂ada je do wiadomo艣ci Sejmowi r贸wnocze艣nie z przed艂o偶eniem przez Rad臋 Ministr贸w projektu ustawy bud偶etowej,
- sk艂ada Sejmowi sprawozdanie z wykonania za艂o偶e艅 polityki pieni臋偶nej w ci膮gu 5 miesi臋cy od zako艅czenia roku bud偶etowego,
- ustala wysoko艣膰 st贸p procentowych NBP,
-ustala zasady i stopy rezerwy obowi膮zkowej bank贸w,okre艣la g贸rne granice zobowi膮za艅 wynikaj膮cych z zaci膮gania przez NBP po偶yczek i kredyt贸w w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych,
- zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z dzia艂alno艣ci NBP,
- przyjmuje roczne sprawozdanie finansowe NBP,
- ustala zasady operacji otwartego rynku.
Rada Polityki Pieni臋偶nej dokonuje oceny dzia艂alno艣ci Zarz膮du NBP w zakresie realizacji za艂o偶e艅 polityki pieni臋偶nej i uchwala zasady rachunkowo艣ci NBP, przed艂o偶one przez Prezesa NBP.
ZARZ膭D NBP
Dzia艂alno艣ci膮 Narodowego Banku Polskiego kieruje Zarz膮d. W jego sk艂ad wchodz膮: Prezes NBP -jako przewodnicz膮cy oraz 6-8 cz艂onk贸w zarz膮du, w tym 2 wiceprezes贸w NBP.
Zarz膮d NBP realizuje uchwa艂y Rady Polityki Pieni臋偶nej oraz podejmuje uchwa艂y w sprawach nie zastrze偶onych w ustawie do wy艂膮cznej kompetencji innych organ贸w NBP.
Do zakresu dzia艂ania Zarz膮du NBP nale偶y w szczeg贸lno艣ci:
- podejmowanie uchwa艂 w sprawie udzielania bankomupowa偶nie艅 do wykonywania czynno艣ci obrotu dewizowego,
- realizowanie zada艅 z zakresu polityki kursowej,
- okresowa ocena obiegu pieni臋偶nego i rozlicze艅 pieni臋偶nych oraz obrotu dewizowego,
- nadzorowanie operacji otwartego rynku,
- ocena funkcjonowania systemu bankowego,
- uchwalanie planu dzia艂alno艣ci i planu finansowego NBP,
- uchwalanie prowizji i op艂at bankowych stosowanych przez NBP oraz ustalanie ich wysoko艣ci,
- okre艣lanie zasad gospodarowania funduszami NBP,
- okre艣lanie zasad organizacji i podzia艂u zada艅 NBP,
- okre艣lanie zasad polityki kadrowej i p艂acowej NBP,
- uchwalanie rocznego sprawozdania z dzia艂alno艣ci NBP,
- sporz膮dzanie bilansu NBP oraz rachunku zysk贸w i strat,
- opracowywanie bilans贸w obrot贸w p艂atniczych pa艅stwa z zagranic膮,
- przygotowywanie i rozpatrywanie projekt贸w uchwa艂 i innych materia艂贸w kierowanych do Rady Polityki Pieni臋偶nej.
Nadz贸r bankowy
Nadz贸r nad bankami, oddzia艂ami i przedstawicielstwami bank贸w zagranicznych w Polsce od dnia 1 stycznia 1998 r. sprawuje Komisja Nadzoru Bankowego.
Komisja Nadzoru Bankowego
W sk艂ad Komisji wchodz膮:
- przewodnicz膮cy Komisji - Prezes NBP,
- zast臋pca przewodnicz膮cego Komisji - Minister Finans贸w lub delegowany przez niego sekretarz lub podsekretarz stanu w Ministerstwie Finans贸w
- przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,
- Prezes Zarz膮du Bankowego Funduszu Gwarancyjnego,
- Przewodnicz膮cy Komisji Papier贸w Warto艣ciowych i Gie艂d lub jego zast臋pca
- przedstawiciel Ministra Finans贸w,
- Generalny Inspektor Nadzoru Bankowego.
Do zada艅 Komisji nale偶y w szczeg贸lno艣ci:
- okre艣lanie zasad dzia艂ania bank贸w, zapewniaj膮cych bezpiecze艅stwo
艣rodk贸w pieni臋偶nych zgromadzonych przez klient贸w w bankach,
- nadzorowanie bank贸w w zakresie przestrzegania ustaw, statutu i
innych przepis贸w prawa oraz obowi膮zuj膮cych je norm finansowych,
- dokonywanie okresowych ocen stanu ekonomicznego bank贸w, i
przedstawianie ich Radzie Polityki Pieni臋偶nej, oraz wp艂ywu polityki pieni臋偶nej, podatkowej i nadzorczej na ich rozw贸j,
- opiniowanie zasad organizacji nadzoru bankowego i ustalanie trybu
jego wykonywania.
Generalny Inspektor Nadzoru Bankowego
Decyzje i okre艣lone przez Komisj臋 Nadzoru Bankowego zadania wykonuje i koordynuje Generalny Inspektor Nadzoru Bankowego, kt贸ry jest wyodr臋bnion膮 organizacyjnie jednostk膮 Narodowego Banku Polskiego. Dzia艂alno艣ci膮 GINB kieruje Generalny Inspektor Nadzoru Bankowego.
Generalny Inspektor Nadzoru Bankowego
Czynno艣ci podejmowane w ramach nadzoru bankowego polegaj膮 w szczeg贸lno艣ci na:
- badaniu wyp艂acalno艣ci, p艂ynno艣ci p艂atniczej i wynik贸w ekonomicznych osi膮ganych przez banki,
- badaniu zgodno艣ci udzielanych kredyt贸w, po偶yczek pieni臋偶nych, gwarancji bankowych i por臋cze艅 z obowi膮zuj膮cymi w tym zakresie przepisami,
- badaniu zabezpieczenia i terminowo艣ci sp艂aty kredyt贸w i po偶yczek pieni臋偶nych,
- badaniu stosowanego oprocentowania kredyt贸w i po偶yczek oraz rachunk贸w bankowych okre艣lonych przez przepisy ustawy Prawo bankowe,
- dokonywaniu oceny sytuacji finansowej bank贸w.