„ZĘBY REKINA” U DZIECI

Większość dzieci traci pierwsze zęby zwykle w ustalonej kolejności i w konkretnym czasie. Jednak u niektórych dzieci zęby mleczne, pomimo swego dobrego stanu, wymagają usunięcia.

Dzieci rodzą się z dwoma zestawami zębów. Wszystkie mleczne zęby są wraz z rozwojem dziecka zastępowane przez zęby stałe. Zęby mleczne, pomimo ich wczesnej utraty, są bardzo istotne dla ogólnego wzrostu, rozwoju mowy i odżywiania. Dlatego ważne jest, aby utrzymać pierwsze zęby dziecka tak długo, jak to jest możliwe, dopóki nie wypadną naturalnie.

Zdarzają się jednak sytuacje, w których może zaistnieć konieczność wcześniejszej ekstrakcji zębów mlecznych. Ich usuniecie może być wskazane ze względu na ból zęba związany z zakażeniem lub  złamaniem (lub innym urazem fizycznym) oraz w przypadku zaburzeń normalnego harmonogramu wymiany zębów. Czasami decyzja o usunięciu zęba może wynikać nie ze względu na problem w samym zębie, ale przez fakt, że jego usunięcie będzie korzystne dla innych zębów. Tak jest w przypadku, gdy mleczak hamuje prawidłowy wzrost stałego zęba. Dentysta powinien pomóc podjąć najlepszą decyzję związaną z możliwością ekstrakcji mlecznych zębów dziecka.

Zazwyczaj utrata pierwszych zębów ma miejsce w wieku 5-6 lat, ale w niektórych przypadkach może wystąpić już w wieku 4 bądź dopiero 8 lat. Jest to najwyższy czas, aby wprowadzić u dziecka  właściwą opiekę stomatologiczną. Utrata zębów u dzieci następuje w kolejności ich wzrostu: w pierwszej kolejności są to jedynki (dwa dolne i dwa górne siekacze), następnie  zęby sąsiadujące z siekaczami, aż po zęby trzonowe. Dziewczynki zazwyczaj tracą wcześniej zęby niż chłopcy. Pełny komplet uzębienia dzieci posiadają w wieku 12-13 lat.

W normalnym procesie rozwoju wzrastające zęby stałe powodują zanik korzenia mleczaków, przez co te tracą swoje przywiązanie do zębodołu i wypadają. Stały ząb następnie zajmuje puste miejsce. Jednakże zdarzają się sytuacje, kiedy w przypadku braku miejsca w szczęce dziecka lub zachowania się korzenia zęba mlecznego nowy ząb próbuje znaleźć  drogę do wzrostu po linii najmniejszego oporu. W wyniku tego procesu stałe zęby rosną często z boku, obok mleczaków, lub ich wzrost jest bardzo zaburzony. Tak więc czasami stały ząb może pojawić się przed utratą mleczaka. Bardzo często wynikiem tego procesu jest podwójny rząd przednich zębów, nazywany przez rodziców „zębami rekina”. Jest to jeden z najczęstszych problemów stomatologicznych u dzieci.

Jednakże nie jest to nagły wypadek i nie należy się od razu denerwować. Wizyta u dentysty jest niezbędna, kiedy podwójny rząd zębów utrzymuje się dłużej niż 3 miesiące. Jednakże to stomatolog oceni, czy jest to poważny problem i podejmie odpowiednią decyzję w zależności od sytuacji. Może on usunąć mleczne zęby lub zmniejszyć ich szerokość tworząc więcej miejsca dla nowych zębów. Nowy ząb powinien w ciągu kilka tygodni lub miesięcy po zabiegu zająć swoje miejsce. Należy na to czekać cierpliwie, gdyż jest to proces powolny. Dziecko może pomóc przesunąć zęby do przodu, popychając je językiem. Stałe zęby mają początkowo nierówności, które zostaną zniwelowane w trakcie żucia, są też zazwyczaj również mniej białe niż mleczaki i mogą pojawiać się w różnych rozmiarach.

W rzadkich przypadkach, gdy mleczny ząb dziecka nie wypadnie, stały ząb nie ma siły go wypchnąć i mamy wówczas do czynienia ze zmniejszoną liczbą zębów. Z drugiej strony, jeżeli pierwsze zęby nie wypadły, a w międzyczasie urosły zęby stałe, mamy do czynienia z dodatkowymi zębami (najczęściej przytrafia się to w przypadku siekaczy). Dla większości dzieci drugi rząd zębów jest tymczasowy. Rodzice powinni zachęcać dziecko, aby starało się poruszać mlecznymi zębami, które nie wypadły. Jeśli ząb nie wykazuje oznak poluzowania w dziąśle, zaleca się usunąć go u stomatologa, tak aby ząb stały mógł rosnąć w odpowiedniej pozycji.Zalecane jest aby ekstrakcji dokonać do czasu kiedy nowy ząb pojawi się w połowie swej wielkości.

Jeśli ekstrakcja okaże się niezbędna, pierwszą rzeczą, jaką należy zrobić, to zachować spokój, aby nie przenosić niepotrzebnego niepokoju i strachu na dziecko. Należy szczerze z nim porozmawiać o tym, co się stanie, ale najlepiej nie używać słów mogących wzbudzić lęk, takich jak „wyrywanie” lub „kleszcze”. Dentysta powinien poinformować rodziców, w jaki sposób przygotować dziecko do zabiegu.

Lekarz może podać znieczulenie miejscowe, a nawet – w niektórych przypadkach – podtlenek azotu (gaz rozweselający). Znieczulenie głębokie powinno całkowicie wyeliminować ból, ale nie usuwa uczucia wyrywania. Jeśli dodatkowo jest to ząb bolący z powodu ciężkiej infekcji, to osiągnięcie głębokiego znieczulenia, nawet przy użyciu maksymalnej ilości środków znieczulających, będzie trudniejsze.  Dlatego dentysta może przepisać antybiotyki dla dziecka, aby rozpocząć kurację kilka dni przed zabiegiem.

Po ekstrakcji dziecko powinno pozostać na chwilę w gabinecie, aż ustanie minimalne krwawienie. Rodzice powinni otrzymać instrukcje na temat diety, dbałości o miejsce ekstrakcji i łagodzenia bólu. Ważną rzeczą jest, aby pamiętać, że zdrętwienie spowodowane znieczuleniem może być odczuwalne przez kilka godzin, a dziecko nie powinno gryźć lub ssać miejsca po usuniętym zębie, aby nie uszkodzić tkanki dziąsła.

Podkreślić należy, że decyzja o usunięciu zębów powinna być podjęta przez dentystę na podstawie przeprowadzonych badań oraz zdjęć rentgenowskich. Zarówno zbyt wczesne usunięcie zębów mlecznych (na długo przed pojawieniem się zębów stałych), jak i zbyt późne, kiedy to już wyrosły zęby stałe, może spowodować zaburzenia w żywieniu dziecka oraz w jego rozwoju, np. problemy z wymową. Dodatkowo może wpłynąć to na potrzebę długotrwałej i kosztownej terapii ortodontycznej.

Pamiętajmy zatem, że zapewnienie normalnego wzrostu stałych zębów u dzieci będzie procentować w ich dorosłym życiu. Pomimo obawy wielu rodziców przed ekstrakcją zębów u ich dzieci, należy zawsze podporządkować się decyzji dentysty.