Przysadka jest częścią mózgowia, produkuje hormony znajdując się pod wpływem podwzgórza. Podwzgórze produkuje tzw. czynniki uwalniające i hamujące uwalnianie hormonów przysadki mózgowej. Przysadka składa się z 3 płatów - przedniego (gruczołowego), tylnego (nerwowego) i pośredniego. Przedni płat przysadki produkuje 2 grupy hormonów: tropowe i nie tropowe. Hormony tropowe - działają na inny narząd dokrewny i stymulują go do produkcji hormonów. Hormony nie tropowe - działają bezpośrednio na narządy.

1. Do nie tropowych zalicza się hormon wzrostu i prolaktyna. Hormon prolaktyna uaktywnia się w okresie porodu; warunkuje produkcję mleka w sutkach (gruczołach piersiowych).

2. Do tropowych zalicza się:

• TSH (hormon tyreotropowy), który działa na tarczycę i pod jego wpływem tarczyca zaczyna produkować hormony;

• ACTH (hormon adrenokortykotropowy), który wpływa na korę nadnerczy i pod jego wpływem kora produkuje hormony;

• grupa hormonów gonadotropowych - hormony te wpływają na gonady np. jądra, które produkują testosteron i jajniki stymulując je do produkcji estrogenu.

Tarczyca jest niewielkim gruczołem leżącym na szyi, składa się z 2 płatów połączonych cieśnią (węziną). Produkuje ona 2 hormony zależne od TSH - T3 (trójjodotyronina) i T4 (tyroksyna lub czterojodotyronina). Oba hormony przyspieszają przemianę materii.

Eutyreoza - prawidłowe funkcjonowanie tarczycy; Hypertyreoza - nadczynność tarczycy (drżenie rąk, spadanie na wadze); Hipotyreoza - niedoczynność tarczycy (nabieranie na wadze, ospałość).

W tarczycy znajdują się komórki C, które wytwarzają hormon zwany kalcytonina (działa przeciwstawnie do parathormonu).

Przytarczyce produkują parathormon, który zwiększa poziom wapnia, zmniejsza poziom fosforu. Niedobór parathormonu powoduje tężyczkę (przypomina padaczkę).

Rdzeń nadnerczy produkuje 2 hormony stresu - adrenalinę i noradrenalinę.

Kora nadnerczy produkuje hormony sterydowe - 3 grupy.

• glikokortykosterydy - warstwa pasmowata kory nadnerczy - wpływają na gospodarkę węglowodanową i białkową;

• mineralokortykosterydy - warstwa kłębkowata kory nadnerczy - wpływają na gospodarkę mineralno-elektrolitową;

• androgeny - warstwa siatkowata kory nadnerczy - są to męskie hormony płciowe

Progesteron - żeński hormon płciowy wytwarzany przez ciałko żółte i łożysko (w czasie ciąży).

W nerkach powstają hormony:

• erytropoetyna - wynikiem jego działania jest zwiększenie ilości erytrocytów;

• renina - obkurcza tętnice, zwiększając w ten sposób ciśnienie krwi.

Wazopresyna (hormon anty diuretyczny) - hormon produkowany i wydzielany przez układ neurowydzielniczy podwzgórza, skąd transportowany jest do tylnego płata przysadki mózgowej. Jego rola polega na regulacji zasobów wody w ustroju i zapobieganiu nadmiernej jej utracie z moczem, czyli odpowiada za gospodarkę wodną organizmu.

Hormon oksytocyna - odpowiada za skurcze ciężarne macicy oraz za wyrzut mleka z gruczołów piersiowych. Wytwarzany jest w jądrze przykomorowym i nadwzrokowym podwzgórza i poprzez układ wrotny przysadki przekazywany i magazynowany w tylnym płacie przysadki.

---