KGB - Komitiet Gosudarstwiennoj Niezopasnosti pri Sowietie Ministrow SSSR (KGB). Utworzony w 1954 r. (po likwidacji Ministerstwa Bezpieczeństwa Państwowego), rozwiązany jesienią 1991 r. Stał na czele ogólnozwiązkowo-republikańskiego systemu chroniącego wewnętrzne i zewnętrzne bezpieczeństwo państwa. Zajmował się wywiadem i różnymi formami dywersji, sprawował kontrolę nad wszystkimi dziedzinami życia ZSRR.
CzK (właściwie WCzK) - Wsierossijskaja Czriezwyczajnaja Komissija. Ogólnorosyjska Nadzwyczajna Komisja do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem, utworzona w grudniu 1917 r. z inicjatywy i pod kierownictwem F. Dzierżyńskiego, jako centralny organ bezpieczeństwa państwowego, dla obrony władzy bolszewickiej i eliminacji jej przeciwników (od lutego 1918 r. prawo rozstrzeliwania bez śledztwa i sądu). W 1922 r. przekształcona w GPU.
RKP(b) - Rossijskaja Kommunisticzeskaja Partija (bolszewików) - Rosyjska Komunistyczna Partia (bolszewików), 1918 - 1925.
Registraupr - Registratielnoje Uprawlenije - Zarząd Rejestracyjny Sztabu Generalnego Armii Czerwonej, w latach 1918 - 1921 radziecki wywiad wojskowy
OGPU -Rosyjskie Gosudarstwiennoje Politiczeskoje Uprawlenie, "Państwowy Zarząd Polityczny". W latach 1922-34 naczelny organ władz bezpieczeństwa w ZSRR. Zarządzał także obozami (najpierw koncentracyjnymi, potem poprawczej pracy przymusowej) w ZSRR.
WKP(b) - Wsiesojuznaja Kommunisticzeskaja Partia (bolszewikow) - Wszechzwiązkowa Komunistyczna Partia (bolszewików), 1925 - 1952.
NKWD - Rosyjskie Narodnyj Komissariat Wnutriennich Dieł, Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych. W latach 1934-46 centralny organ radzieckich władz bezpieczeństwa, utworzony w miejsce OGPU. W okresie od lutego do lipca 1941 r. i w latach 1943-46 podzielony na NKWD ZSRR - organ zarządzający i Ludowy Komisariat Bezpieczeństwa Państwowego - policję polityczną. Realizował politykę terroru wobec wszystkich warstw społecznych. Działał także na terenach państw podporządkowanych ZSRR po II wojnie światowej, także w Polsce (m.in. przeciwko AK). Kolejni zwierzchnicy: G. G. Jagoda, N. I. Jeżow, od 1938 r. Ł.P. Beria. W 1946 r. przekształcony w Ministerstwo Spraw Wewnętrznych ZSRR i Ministerstwo Bezpieczeństwa Państwowego ZSRR.
Razwiedupr - Razwiedywatielnoje Wprawlenije - Zarząd wywiadowczy Sztabu Generalnego Armii Czerwonej, w latach 1921 - 1942 radziecki wywiad wojskowy, w 1942 roku podniesiony do rangi Zarządu Głównego (GRU)
Komitern - Kommunisticzeskij Internacjonał - (tzw. III Międzynarodówka) zrzeszał partie komunistyczne różnych krajów. Powstał na początku 1919 roku, jego siedzibą była Moskwa, a jej pierwszym przewodniczącym G. Zinowiew - członek Politbiura RKP(b). Komitern był organizacją zdominowaną przez radzieckich komunistów, z czasem przekształconą w ekspozyturę wywiadów ZSRR. Skompromitowany poparciem udzielanym III Rzeszy (lata 1935 - 1940) oraz współpracą z RSHA i Abwehrą został - decyzją Stalina - rozwiązany w 1943 roku.
RKKA - Rabocze-Krestjanskaja Krasnaja Armija - Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona
SMIERSZ - (od smiert' szpionom) - w latach 1943 -1946 radziecki kontrwywiad wojskowy działający w ramach struktur służby bezpieczeństwa państwowego
MGB - Ministierstwo Gosudarstwiennoj Biezpasnostii - Ministerstwo Bezpieczeństwa państwowego, 1946 - 1953
MWD - Ministierstwo wnutriennych Dieł - Ministerstwo Spraw Wewnętrznych - powstało w 1946 roku z NKWD
GUSM - Gławnoje Uprawlenije Strategiczeskoj Maskirowki - Główny Zarząd Maskowania Strategicznego
WFM - Wojenno-Morskoj Fłot - radziecka marynarka wojenna
ROA - Russkaja Oswoboditielnaja Armija - walcząca po stronie III Rzeszy Rosyjska Armia Wyzwoleńcza
GRU - Gławnoje Razwiedywatielnoje Uprawlenije - Główny Zarząd Wywiadowczy
|