Ćwiczenia 3 7.11.2008
Źródła prawa karnego
Źródła prawa karnego wyznaczają zakres odpowiedzialności karnej.
Ustawa
Źródłem prawa karnego wg. ustawy może być tylko ustawa.
Praktycznie wszystkie ustawy - w każdej niemal znajdują się przepisy karne.
kodeks karny
prawo bankowe
…
Judykatura
Judykatura (orzecznictwo) nie jest źródłem prawa karnego ze względu na zasadę nullum crimen sine lege. Źródłem prawa może być tylko ustawa.
Judykatura, doktryna i zwyczaj wpływają na zakres odpowiedzialności karnej, wyznaczają granice prawno-karnej oceny czynu.
Zwyczaj
Zwyczaj nie jest źródłem prawa karnego ale ma rolę prawotwórczą.
Przykłady prawotwórczej roli zwyczaju:
art. 207 - znęca się
art. 212 - pomawia
art. 216 - znieważa
To poszkodowany „decyduje” czy miało miejsce przestępstwo bo to on decyduje, czy ktoś się nad nim znęca, pomawia go itd.
W jednym środowisku znieważanie jest inaczej postrzegane niż w innych (np. rynek i uniwersytet - ta sama „wiązanka” rodzi zupełnie inne konsekwencje - na rynku żadnych, na uniwersytecie dyscyplinarne i karne).
Prawotwórcza rola zwyczaju najczęściej pojawia się w sprawach prywatno-skarbowych gdzie od poszkodowanego zależy wniesienie sprawy.
Kontratyp „lanego poniedziałku” - symboliczne oblanie policjanta wodą nie pociągnie za sobą konsekwencji, natomiast w każdy inny dzień doszłoby przynajmniej do sprawy o wykroczenie.
Kontratyp karcenia małoletnich -
Przesłanki uznania za karcenie:
dokonują go rodzice bądź opiekunowie
nie może być nadmiernie intensywne (musi być współmierne do przewinienia)
musi temu przyświecać cel wychowawczy
Orzecznictwo
Orzecznictwo nie jest źródłem prawa karnego ma jednak walor prawotwórczy (sąd apelacyjny kieruje do ponownego rozpatrzenia sprawę, Sąd Najwyższy wydaje orzeczenie i siłą autorytetu sprawia, że sądy powszechne orzekają w duchu tego orzeczenia).
Doktryna
Doktryna nie jest źródłem prawa karnego jednak to autorytety doktryny tworzyły kodeks karny więc ciężko mówić o braku wpływu doktryny na prawo karne.
1932 - prof. Makarewicz
1969 - prof. Buchała - Andrejew
1997 - prof. Zoll
Budowa przepisu prawno-karnego
Prof. Dębski: Przepis prawno-karny jest dwuelementowy i składa się z dyspozycji sankcji.
dyspozycja - zespół znamion czynu zabronionego = cechy czynu = ustawowy stan faktyczny = istota czynu
sankcja - prawno-karne konsekwencje zgodnego z dyspozycją zachowania
P.D.
adresat normy (podział przestępstw ze względu na podmiot)
dyspozycje, rodzaje dyspozycji
rodzaje sankcji
2