Ćwiczenia 9 19.12.2008

Art. 31. 

§ 3. Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się, gdy sprawca wprawił się w stan nietrzeźwości lub odurzenia powodujący wyłączenie lub ograniczenie poczytalności, które przewidywał albo mógł przewidzieć.

Osoba działająca w stanie nietrzeźwości nie ma świadomości a więc w myśl dotychczasowo omawianych przepisów nie można mu przypisać winy, gdyż nie ma świadomości.

rausz delikt - przestępstwo popełnione w trakcie nietrzeźwości jest przestępstwem samym w sobie - tą koncepcję nasz ustawodawca odrzucił

actio libera in causa - kryminalizacja na przedpolu czynu - zarzutem będzie, że spożył alkohol a w następstwie zabił - w momencie w którym ktoś zaczyna spożywać alkohol przesądza o swojej winie, akceptuje odpowiedzialność karną za wszystko stanie się potem. Nie stawiamy zarzutu w momencie popełnienia czynu.

Podział ze względu na intensywność atakowania dobra prawnego

• naruszające

• z narażenia - bardzo wysokie prawdopodobieństwo naruszenia dobra prawnie chronionego - stawia się zarzut na przedpolu

• abstrakcyjne - wprowadzenie się w stan nietrzeźwości

• konkretne

Art. 164. 

§ 1. Kto sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo zdarzenia określonego w art. 163 § 1,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

W tych wypadkach mamy do czynienia z domniemaniem winy. Prokurator nie musi udowadniać winy sprawcy, który zabił w stanie nietrzeźwości. Konsekwencją jest odwrócenie sytuacji - oskarżony musi udowodnić swoją niewinność, brak winy a nie tak jak zwykle gdy prokurator musi udowodnić winę oskarżonemu.

Przesłanki zwolnienia z odpowiedzialności w myśl art. 31 par. 3

• sprawca został zmuszony do spożycia środka odurzającego

• sprawcy środek odurzający został np. dosypany do napoju

• sprawca nie przewidział ani nie mógł przewidzieć

• instytucja upojenia patologicznego

• inicjacja alkoholowa

• jeśli stan nietrzeźwości wynika z użycia zapisanego przez lekarza leku

Błąd

Art. 28. 

§ 1. Nie popełnia umyślnie czynu zabronionego, kto pozostaje w błędzie co do okoliczności stanowiącej jego znamię.

§ 2. Odpowiada na podstawie przepisu przewidującego łagodniejszą odpowiedzialność sprawca, który dopuszcza się czynu w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że zachodzi okoliczność stanowiąca znamię czynu zabronionego, od której taka łagodniejsza odpowiedzialność zależy.

błąd - brak symetrii pomiędzy rzeczywistością a jej odbiciem w naszej świadomości

• urojenie - nie ma czegoś w rzeczywistości, a w naszej głowie jest

• nieświadomość - coś istnieje w rzeczywistości, ale nie ma to odbicia w naszej świadomości

Często nieświadomość rodzi urojenie.

Błąd na gruncie prawa karnego może dotyczyć trzech instytucji

• co do znamion, co do faktu

• błąd istotny - wywołuje konsekwencje prawno-karne

• błąd myśliwego - chciał zabić dzika, zabił człowieka, a różnica między człowiekiem a dzikiem jest znaczna, nie da się jej zatrzeć

• błąd nieistotny - nie wywołuje konsekwencji prawno-karnych

• błąd co do osoby jest co do zasady błędem nieistotnym - nie ma znaczenia czy zabijemy pana X czy Y

• wyjątek: zabójstwo prezydenta - gdy osoba jest wyróżniona w treści przepisu

• błąd co do przedmiotu - nie ma znaczenia, co ukradłeś, że chciałeś ukraść coś innego

• błąd co do sposobu działania - nie ma znaczenia czy ktoś ukradł zabierając z kieszeni czy z biurka.

umyślność - jeżeli w grę wchodzi umyślność, nie możemy mówić o błędzie, pojęcia te się wykluczają. Umyślność wyłącza błąd.

nieumyślność - przykład myśliwego: zarzutem będzie nieumyślne spowodowanie śmierci

brak winy - brak odpowiedzialności karnej

Nieznajomość prawa

Art. 30. Nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionej nieświadomości jego bezprawności; jeżeli błąd sprawcy jest nieusprawiedliwiony, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Dwa skrajne podejścia

nieznajomość prawa szkodzi

nieznajomość prawa nie szkodzi

Dwa kompromisowe podejścia

nieznajomość prawa szkodzi chyba, że

nieznajomość prawa nie szkodzi chyba, że - koncepcja z naszego kodeksu -

błąd usprawiedliwiony - ciężko go udowodnić

mala in se - zło samo w sobie	male in prohibita - zło zabronione
zabójstwo	aborcja
kradzież	eutanazja
zgwałcenie	bigamia
rozbój	U nas zabronione, gdzie indziej legalne.
pobicie

Problematyka błędu nie dotyczy kwestii mala in se.

2

---