7.01.2010

Wykład 11

Temat: Pamięć.

Pamięć jest to zdolność do rejestrowania i ponownego przywoływania wrażeń zmysłowych, skojarzeń, czy informacji:

• Jest procesem dynamicznym - ślady pamięciowe są zmienne

• Jest rozproszona - wiele ośrodków jest odpowiedzialnych za uczenie się, przechowywanie informacji i ich odtwarzanie

• Zachodzi na zadzie przebudowywania plastycznej sieci neuronów

Uczenie się to nabywanie informacji umożliwiających zmianę zachowania.

Engram - ślad pamięciowy zakodowany w neuronach mózgu, fizyczna reprezentacja tego, co zostało wyuczone.

Czas trwania engramu:

Pamięć sensoryczna (ultrakrótkotrwała):

• Czas trwania do ok. 0,5 s.

• Duża pojemność

• Osobna dla każdej modalności

Pamięć krótkotrwała:

• Czas trwania - kilka do kilkunastu sekund (bez powtarzania)

• Niewielka pojemność (do 7 elementów - porcjowanie)

• Świadome przetwarzanie bodźców i informacji

Pamięć długotrwała - trwały magazyn śladów pamięciowych:

• Czas trwania - teoretycznie nieograniczony

• Teoretycznie nieograniczona pojemność (życie)

Pamięć ejedyczna (fotograficzna) - Kim Peek

• Pamięć absolutna

• Książkę czyta w godzinę i zapamiętuje 99% treści

• Rozpoznaje większość muzyki klasycznej

• Obliczenia kalendarzowe (dzień tygodnia)

Rodzaj engramu:

Pamięć deklaratywna (opisowa):

• Semantyczna - słowa, prawdy, formuły, pojęcia, kategorie

• Epizodyczna - zdarzenia, pamięć autobiograficzna

Pamięć niedeklaratywna:

• Proceduralna „jak” - zdolności ruchowe, percepcyjne, asocjacyjne

• Warunkowanie (asocjacja)

• Habituacja

• Torowanie

• Sensytyzacja

Lokalizacja pamięci

Pawłow

Łączenie się w zespoły regionów odpowiadajacych za dany rodzaj bodźca.

Lashley

Przecięcie mózgu szczurowi nie sprawia, że szczur zapomina drogi labiryntu.

Mózg przechowuje część wspomnień w poszczególnych obszarach kory mózgowej:

• Tylna część płatu ciemieniowego - ruchy wyuczone

• Przednia część płatu ciemieniowego - pamięć dotyku

• Płat potyliczny - ośrodek zrozumienia i pamięci widzianego obrazu

• Zakręt skroniowy górny - ośrodek zrozumienia i pamięci dźwięków

• Tylna część zakrętu skroniowego górnego - czuciowy ośrodek mowy

• Zakręt kątowy - ośrodek pamięci znaków pisarskich

• Ciało modzelowate - warunkowa pamięć emocji

• Hipokamp - pamięć przestrzenna

Pacjent H. M.:

• Operacyjne usunięcie części hipokampu i kory okołowęchowej (padaczka)

• Całkowita amnezja następcza przy zachowaniu wspomnień

• Uczenie proceduralne OK.

Zespół Wernickiego-Korsakowa:

• Długoterminowy niedobór tiaminy (witamina B₁) - potrzebnej w metabolizowaniu glukozy przez mózg

• Apatia

• Majaczenie

• Amnezja wsteczna i następcza

• Torowanie w zadaniach na uzupełnianie słów

• Konfabulacja

• Często chorują uzależnieni od alkoholu

• Uszkodzenie ciałek suteczkowatych

Choroba Alzheimera:

• Zaczyna się od lekkich zaburzeń pamięci, które z czasem ulegają pogłębieniu i dołączają się do nich inne objawy- dezorientacja, depresja, niepokój, omamy, urojenia, bezsenność, utrata apetytu

• Powolne niszczenie kory mózgowej, szczególnie rejonów odpowiedzialnych za pamięć i uwagę

• Białka Tau niszczą neurony od środka

• Beta amyloid przyjmuje nieprawidłową formę

Uczenie się:

• Nieasocjacyjne

• Nauka jednego bodźca

• Zmiana wrażliwości

• Asocjacyjne

• Uczenie się związków pomiędzy różnymi bodźcami

• Wykrywanie zależności

Uczenie się nieasocjacyjne:

Habituacja - bodziec obojętny jest powtarzany wielokrotnie, przy pierwszym zastosowaniu jest nowy i wywołuje silną reakcję wzbudzenia

Uwrażliwienie - kolejne powtórzenia wywołują coraz silniejsze reakcje organizmu, jeśli nie zostanie on połączony z przyjemnym bodźcem

Aplysia - ślimak morski

• 20 000 dużych komórek nerwowych

• Prosty odruch obronny - kurczy skrzela pod wpływem dotyku syfonu

Wdrukowanie - prosta forma uczenia się, podążanie za pierwszym obiektem poruszającym się, wytwarzanie wobec niego przywiązania (u zwierząt):

• Szybkie i nieodwracalne

• Występuje jedynie w okresach krytycznych

• Ogromne znaczenie ewolucyjne

Uczenie się asocjacyjne:

Warunkowanie:

• Klasyczne (pawłowskie) - uczenie się wzajemnego występowania zjawisk

• Instrumentalne (sprawcze) - uczenie się zachowań preferowanych i hamowanie zachowań karanych

Warunkowanie klasyczne:

• Bodziec bezwarunkowy - bez wyuczenia wywołuje reakcję organizmu (US)

• Reakcja bezwarunkowa - wrodzona reakcja organizmu (UR)

• Bodziec warunkowy - w wyniku podawania go z US nabrał zdolności wytworzenia podobnej reakcji (CS)

• Reakcja warunkowa - reakcja wywołana przez bodziec warunkowy (CR)

• Warunkowanie apetytywne - bodziec bezwarunkowy ma pozytywna wartość dla organizmu

• Warunkowane awersyjne - US ma negatywną wartość dla organizmu

Warunkowanie instrumentalne - uczenie się relacji między reakcją a jej konsekwencjami

• Klatka Skinnera

• Wzmocnienie pozytywne - nagroda

• Wzmocnienie negatywne - kara

• Karanie - gdy wykonanie reakcji wyt. Bodźca awersyjnego

• Ucieczka

• Unikanie - blokada bodźca awersyjnego

Komorski:

• Wydzielił warunkowanie typu II - instrumentalne

• Koncepcja nieakceptowana przez Pawłowa

---