Dramat rodzinny w "Nie-Boskiej komedii"

Dramatowi rodzinnemu poświęcony jest akt I i II. Hrabia Henryk jest poetą. Żyje we własnym świecie fantazji, nie umie docenić tego, co rzeczywiste. Oderwanie od życia i wieczna pogoń za złudnymi marzeniami przynoszą wiele nieszczęść. Żona hrabiego (Maria) przypłaca to obłędem, a potem śmiercią. Ukazując dramat Męża poeta oskarżył poezję romantyczną, oderwaną od rzeczywistości, karmiącą całe pokolenie złudą i iluzją. Hrabia - romantyczny poeta - żyje tylko wyobraźnią. Pisząc poematy na cześć prawdziwej miłości, nie dostrzega oddania i duchowych cierpień żony. W dramacie występuje piękna Dziewica - uosobienie poezji, która okazuje się złudną marą. Uwielbienie dla niej jest źródłem nieszczęść poety. Dostrzega on dramatyczne sprzeczności pomiędzy życiem a własną twórczością (oddają to słowa hrabiego "Przez ciebie płynie strumień piękności, ale ty nie jesteś pięknością"). Gustaw z II cz. "Dziadów" też podporządkował swoje życie prawom dyktowanym przez romantyczną literaturę (cierpiał jak Werter). Nieszczęśliwy kochanek stał się później Konradem - bojownikiem narodowej sprawy. Hrabia z "Nie-Boskiej komedii" po klęsce osobistej także przeżywa metamorfozę. Nie walczy on jednak z wrogiem zewnętrznym, staje na czele obozu arystokracji podczas rewolucji. Dziewica-kochanka jest:
- uosobieniem romantycznej miłości, której nie może zaspokoić prozaiczna żona;
- uosobieniem poezji - sfery odciągającej człowieka od zwykłości i codzienności życia. Wchodzi pomiędzy dwoje ludzi i rozbija ich związek;
- symbolem zła i fałszu. Skutki są fatalne i nie można ich naprawić mimo najlepszych chęciach.

W wymiarze moralnym wątku rodzinnego poeta rozważa typowo ludzkie przeżycia: wielka miłość, ślub, proza życia, pragnienie ucieczki, zdrada, zazdrość. Życie prywatne Zygmunta Krasińskiego przypominało dramat hrabiego Henryka.

---