czarnowski kultura, polonistyka


STEFAN CZARNOWSKI (1879 - 1937) 
- polski socjolog, folklorysta i historyk kultury 
- dzieła: Filozofja społeczna w Polsce w końcu XVIII i początku XIX wieku (1904) , Zjawisko religijne (1912), Kultura (1938), Społeczeństwo. Kultura (1939) 

KULTURA 
- kultura- dobro zbiorowe i zbiorowy dorobek, owoc twórczości i wysiłku niezliczonych pokoleń 
- wynalazek lub odkrycie jest częścią kultury dopiero, gdy zostaje zachowany, przekazany z pokolenia na pokolenie , gdy stanie się trwałym dorobkiem zbiorowości ludzkiej, a nie przyzwyczajeniem poszczególnej jednostki 
- kultura warunkuje odkrycia 
- stan kultury jest warunkiem stanu następnego - twórcza jednostka tylko zmienia to, co już było, a kierunek wytacza sama kultura 
- jednostka przyczynia się do powstania gmachu kultury (porównanie z rafą) 
- SPOŁECZEŃSTWO - nie tylko zbiór jednostek, ale też wszystko, co jest między nimi (dobra materialne, sposoby opanowywania przyrody, narzędzia, technika, teorie, które oddzielają człowieka od stanu natury, obyczaje, religia, pojęcie dobra i zła itd.) 
- kultura sprawia, że człowiek nie jest istotą natury ( Rosseau) 
- kultura jest środowiskiem człowieka, a każdy stosunek między ludźmi przez nią jest określany - jednostka jest wytworem kulturalnej zbiorowości 
- wszystko w człowieku (poza biologią) ma początek w społeczeństwie i przez nie jest określane 
- kultura rozumiana jako rozwój duchowy jednostki nie jest przeciwstawna cywilizacji obejmującej dorobek materialny i organizacyjny zbiorowości 
- podział faktów na psychiczne i materialne jest w kulturze bezzasadny - nie ma czystej materii ani psychizmu - istnieją zawsze w połączeniu 
- nie istnieje wyłącznie duchowa kultura - k. materialna jest przesiąknięta psychiką, duchowością 
- CYWILIZACJA - najwyższy stopień kultury zakładający w rozwoju ogólnym ludzkości przebycie stopni niższych - pierwotności i barbarzyństwa 
- KULTURA JEDNOSTKI - fakt różnicowania psychiki indywidualnej w wyniku skrzyżowania wielu różnych wpływów kulturowych 
- nie jest kulturą cały zbiorowy dorobek 
=> język literacki jest, ale nie sam język 
=> nie konkretne przejawy, lecz ogóły, rzeczy obiektywne, zwyczaje 
- dorobek społeczny jest kulturą gdy jest wspólny szerokiej grupie ludzi, gdy oderwie się od twórcy i ustali jako wzór - kultura jest zjawiskiem międzygrupowym i geograficznym - rozszerza się na pewien obszar 
- KULTURA - całokształt zobiektywizowanych elementów dorobku społecznego, wspólnych szeregowi grup i z racji swej obiektywności ustalonych i zdolnych rozszerzać się 
- im bardziej coś jest zobiektywizowane tym łatwiej staje się elementem kultury. Przykłady: 
=> rozprzestrzenianie narzędzi, słów (nie języka), wątków powieści, bajek, zasad moralnych 
- PRACA - każda zorganizowana społecznie czynność wytwarzająca wolność 
- indywidualna czynność jest społecznie uwarunkowana i przebiega w społecznie ustalonych formach 
- swobodne jest natchnienie artysty ale nie dzieło - „nowa” sztuka jest uwarunkowana przez starą - często jest tylko jej zaprzeczeniem

Czarnowski S. "Studia z historii kultury"

Z kulturą mamy do czynienia wtedy, gdy odkrycie/wynalazek zostają

zachowane, przekazywane z pokolenia na pokolenie, gdy stają się

dorobkiem trwałym zbiorowości ludzkiej, nie zaś "przyzwyczajeniem

poszczególnej jednostki czy jej mniemaniem osobistym"

Kultura warunkuje wejście w jej skład nowego odkrycia. Rozwija się

stopniowo, dlatego wynalezienie przez da Vinci skrzydeł lotniczych nie

przyjął się. Brakowało postępu w jakości odpowiednich materiałów, wiedzy

obliczeniowej i innych. Podobnie maszyna parowa, wynaleziona w XVII

wieku- kocioł pękł, więc dalszych prób zaniechano na kilkadziesiąt lat.

Jednostki tworzą kulturę tak jak polipy tworzą rafę. Rafa nie jest

wytworem jednego polipu, ale całych milionów, miliardów, miriadów i

trylionów i jeszcze jeszcze więcej. Polipy tworzą rafę w pewnym

środowisku, na pewnym podłożu, łączy je "jednakowość warunków życia".

Podobnie jest z ludźmi. Tworzą społeczeństwo z jednostek i z tego, co

jest między nimi: dobra materialne, metody radzenia sobie z przyrodą,

narzędzia, techniki, teorie, obyczaje, praktyki religijne, pojęcia

dobra/zła, piękna/brzydoty.

Rousseau określał kulturę jako wypaczenie przyrody

Tołstoj dostrzegał problemy w porozumiewaniu się ludzi. Formy i obyczaje

miały być brukiem, nie dopuszczających kropel deszczu do spragnionej ziemi.

Mimo oddzielenia od środowiska naturalnego, człowiek nadal jest bytem

biologicznym. Je, śpi. Ale robi to w pewien sposób. Ulepsza narzędzia.

Opanowuje techniki, przekazuje je i ulepsza. "Ludzka jednostka jest

wytworem kulturalnej zbiorowości".

II

Życie duchowe człowieka stale wpada w interakcje z innymi ludźmi oraz z

rzeczywistością. Prowadzi to do furii, samobójstw, napięć, gniewu,

rozkoszy, radości, namiętności.

Sumienie zależne jest od rzeczywistości, w której miało okazję się

wytworzyć. Inne przyczyny będą leżały u podstaw wyrzutów sumienia

starożytnego Greka, inne u współczesnego Włocha. Inne będzie poczucie

sprawiedliwości, inna świadomość zbrodni.

Myślenie zależne jest od rozwoju zbiorowości, której jest się członkiem.

Formy materialne i treści psychiczne są ze sobą połączone, podział na

jedne i drugie jest bezzasadny. Nie ma "czystego psychizmu ani czystej

materii". Badając psychiczną treść odkrywamy, że ściśle wiąże się ona z

materialnymi faktami. Religia to gesty, przedmioty, słowa. "Bóg

abstrakcyjny może być i bywa kamieniem węgielnym metafizyki". Nawet

matematyka przekazywana jest za sprawą gestów, obrazów, przedstawień,

języka.

Przedmioty materialne mają określoną wartość dla ludzi, mierzoną czy to

sentymentem, czy wkładem pracy, skrupulatnością, poświęceniem.

Cywilizacja to nie przeciwieństwo kultury. Jest to najwyższy stopień

kultury, występujący po pierwotności i barbarzyństwie.

Kultura jednostki- fakt wynikły z krzyżowania się różnych wpływów

kultury, z nagromadzonymi zróżnicowanymi elementami kultury.

III

Nie cały dorobek zbiorowości zaliczyć można do kultury. Swoiste

narzecze, którym posługują się mieszkańcy konkretnej wioski nie będzie

miało świadectwa kultury językowej. Natomiast język literacki,

powszechny, którym mimo wszysko nie posługujemy się na co dzień, będzie

faktem kulturowym, obiektywnym wzorem dla wszystkich porozumiewających

się ze sobą członków dalego narodu. Gwara potoczna ulega zmianom niemal

co pokolenie. Natomiast jezyk literacki daje się odczytać bez względu na

to, czy czytamy Reja czy współczesnego pisarza. Trudność z czytaniem

Reja będzie mniejsza niż ta, na jaką napotkałby Podhalanin, próbując

porozumieć się z Kaszubem.

Wywodzenie swego pochodzenia od kangura w jednym australijskim

plemieniu, a w drugim od jaszczurki, nie czyni z z kangura ani

jaszczurki elementu kultury. Natomiast wyobrażenie zachodzenia zwiazku

między zwierzętami a ludźmi takim elementem już jest. Więc totemizm jest

kulturą.

Huculski styl malowania pisanek też jest kulturą. Pisanki mogą być

różne, ale będą się zawierać w pewnym ustalonym wzorze. Jest to wzór

ustalony obiektywnie, wspólnie. I dlatego jest kulturą.

Element dopiero będąc wspólnym szeregowi grup ludzkich, staje sie

kulturą. Kultura jest zjawiskiem międzygrupowym. Swoista kultura

rodziny, warsztatu czy fabryki nie istnieje. Istnieje kultura zawodu

kupieckiego, prawniczego, lekarskiego, kultura mieszczańska, robotnicza,

miast, wsi. Tworzy się poprzez wymiany i wyrównania.

"Kultura to całokształt zobiektywizowanych elementów dorobku

społecznego, wspólnych szeregowi grup i z racji swej obiektywności

ustalonych i zdolnych rozszerzać się przestrzennie".

IV

Gotowy towar, od razu do użycia, przenosi się szybciej niż technika

służąca do jego wyrobu.

Narzędzie nie wymagające wielu zmian w użyciu i przyzwyczajeniach

chętniej przyjmowane jest przez grupę.

Podobnie narzędzia uniwersalne, niewyspecjalizowane, służące do wielu

rzeczy.

Język związany jest z umysłowością, dlatego zmiana języka codziennego na

obcy jest trudna. Natomiast poszczególne wyrazy, określająe pewne

rzeczy, łatwo wchodzą do powszechnego użycia.

Prawo musi być zgodne z zasadami życia. Im bardziej ogólne, tym

łątwiejsze do przyjęcia. Ale zarazem trudne w interpretacji, popularne

"nie czyń drugiemy, co tobie nie miłe" jest to dobrym przykładem. Trudno

ocenić, kim ma być ten drugi i co nam tak naprawdę jest niemiłe.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
benedict wzory kultury, polonistyka
kultura, Polonistyka, Wiedza o kulturze
kroeber istota kultury, polonistyka
7. lektura i kultura, Polonistyka
Czarnowski kultura
suchodolski uspolecznienie kultury, polonistyka
Czarnowski Kultura opracowanie rozdzialow id 12772
4 S Czarnowski KULTURA
czarnowski kultura
znaniecki nauki o kulturze, polonistyka
socjologia kultury - Czarnowski S. - Kultura, Socjologia 2 rok, Socjologia kultury
czarnowski kultura
BADANIA KULTUROWE, POLONISTYKA, LITERATUROZNAWSTWO, Antropologiczne perspektywy literaturoznawstwa
Ekonomia kultury, Polonistyka, Wiedza o kulturze, wok
Sciaga KULTURA, Polonistyka, Wiedza o kulturze, wok
Czarnowski - Kultura - opracowanie cz 2, Socjologia, Antropologia

więcej podobnych podstron