kroeber istota kultury, polonistyka


Alfred Louis Kroeber, „Istota kultury” (1952), s. 199-222, 245-257, 276-321, 362-396

IX. Struktura, funkcja i wzór w biologii i antropologii (1943)

Postscriptum z roku 1951

XI. Kultura, zdarzenia i jednostki ludzkie (1946)

  1. jest przekazywana i utrzymuje ciągłość nie tyle za pośrednictwem genetycznych mechanizmów dziedziczenia, ile raczej dzięki wzajemnemu oddziaływaniu na siebie całych organizmów

  2. kultura niezależnie od swoich indywidualnych źródeł i pośrednictwa jednostek w jej przekazywaniu szybko przejawia tendencję do nabywania cech ponadindywidualnych i anonimowych

  3. rozpada się na odrębne wzory albo inaczej prawidłowości formy, stylu i znaczenia

  4. obejmuje wartości, które mogą być sformułowane (jawnie, tak jak w wypadku moralności) lub tylko odczuwane (tak jak w wypadku zwyczajów) przez społeczeństwo będące nosicielem kultury, a charakteryzowanie i definiowanie tych wartości jest jednym z zadań antropologa

XII. Przyczynowość w dziedzinie kultury (1947)

XIV. Naukowe pojęcie kultury (1949)

XVIII. Kultura rzeczywistości i kultura wartości (1950-1951)

ALFRED LOUIS KROEBER (1876-1960) 
- amerykański antropolog kulturowy 
- jego głównym przedmiotem zainteresowań była etnosocjologia, badania nad kulturami ludów pierwotnych, teoria i historia kultury 
- student Franza Boasa 
- w 1917 roku założył Amerykańskie Towarzystwo Antropologiczne, któremu przez wiele lat przewodniczył 

„Istota kultury” (1952) 
IX. „Struktura, funkcja i wzór w biologii i antropologii” 1943
- próba określenia, jak pojęcia struktury i funkcji mogą być odpowiednio stosowane w antropologii 
- termin „funkcja” - stosowany w wielu różnych znaczeniach; Linton starał się rozróżnić formę, znaczenie, zastosowanie i funkcję zjawisk kulturowych 
- termin „struktura” - posiada czasem znaczenie potoczne (np. struktura czółna), czasem zwraca uwagę na formę, czasem na organizację (np. struktura społeczna); jedno z zastosowań tego pojęcia polega na tym, że pozwala na klasyfikację wg wzorów 
- idea podstawowego wzoru nie była obca antropologii (sformułowana przez Sapira - język jest tym fragmentem kultury, który najlepiej nadaje się do badania wzorów, ponieważ właściwa mu precyzja formy ułatwia analizę); podstawowe wzory mogą w pewnym sensie się mieszać (w przeciwieństwie do wzorów w świecie organicznym)
- wzory kulturowe są krótkotrwałe 
- jeśli chcemy prześledzić historię cywilizacji ludzkiej musimy wykryć podstawowe wzory i odróżnić je od wtórnych modyfikacji (dawniejsza antropologia, np. Tylor, próbowała tego dokonać, ale popełniła kilka błędów - „zapominając, że względnie zmienne wzory kultury są trudniejsze do wyodrębnienia niż względnie stałe wzory życia organicznego, wczesna antropologia kierując wysiłki we właściwym kierunku, starała się dokonać przedwczesnych, powierzchownych syntez”) 
- prądy we współczesnej (Kroeberowi) antropologii: 
1) podejście historyczne - odrodzenie zainteresowań historycznych; uprawia się analizę, ale używa się jej bardziej odważnie dla celów konstrukcji historycznych; podejście to nie jest całkowicie fenomenalistyczne i statyczne 
2) podejście fizjologiczne - dąży do zbudowania czegoś w rodzaju fizjologii kultury i społeczeństwa; obejmuje funkcjonalistów, usiłujących przeskoczyć bezpośrednio od współczesności do generalizacji 
- skupiając uwagę na współczesności, traci się perspektywę historyczną, a wraz z tym najlepszą okazję dostrzeżenia podstawowych wzorów 
- wyłączne zajmowanie się strukturą czy wyłączne zajmowanie się funkcjami jest równie jednostronne i ostatecznie bezpłodne 
- pojęcie konwergencji - występuje podobieństwo funkcji przy odmienności struktury; charakter analogiczny; właśnie dlatego, że podstawowe wzory się różnią, podobieństwo może być uznane za konwergencję (Kopaliński ujmuje to tak: konwergencja - zbieżność; biol. podobieństwo cech u organizmów z różnych grup systematycznych, wynikające nie z pokrewieństwa, lecz z przystosowania się do podobnych warunków życia; podobieństwo wytworów kulturalnych, powstałych niezależnie od siebie u różnych ludów) 
- postęp w dziedzinie kultury może postąpić tylko o tyle, o ile potrafimy rozróżniać wzory podstawowe od pochodnych czy zmodyfikowanych 
- to właśnie wśród od dawna dostrzeganych, często powtarzających się zjawisk kulturowych zostaną odkryte najszersze konwergencje 
- funkcja jest tym, na co zwraca przede wszystkim uwagę myśl prenaukowa; analiza struktury przychodzi później 
- analiza i porównanie - dwa typy działań poznawczych niezbędne przy poszukiwaniu podstawowych wzorów 
- przykłady podstawowych wzorów kulturowych 
1) monoteizm hebrajski, chrześcijański i muzułmański - te trzy „religie” (cudzysłów nie ode mnie) są powiązane historycznie, wyrastają jedna z drugiej; wzór ogólny: pojedyncze bóstwo o nieograniczonej mocy, wykluczające wszelkie inne bóstwa z wyjątkiem uznanych antenatów (przodków), objawiających się za pośrednictwem człowieka, który został natchniony przez bóstwo; najwyższe bóstwa stanowią zatem analogiczną konwergencję 
2) alfabet - wszelkie pismo alfabetyczne rozwinęło się z pojedynczego źródła w zach. Azji ok. 3 tys. lat temu; zbieżność w wielorakim zróżnicowaniu alfabetów - alef, beth, gimel, daleth odpowiadają alfie, becie, gammie, delcie, a także A, B, C, D; taki wzór stanowi system, który rozciąga się ponad poszczególnymi kulturami i nie pokrywa się ani w czasie, ani w przestrzeni z którąkolwiek z nich. 
Odwrotnie - takie systemy pisma jak egipskie, klinowe czy chińskie nie wykazują jednoznacznej odpowiedniości między sobą; systemy pisma są podobne tylko pod względem ogólnej funkcji, a nie konkretnej struktury; i stanowią tylko konwergencję analogiczną 
3) uprawa ziemi za pomocą pługa - wzór obejmuje trzy istotne elementy: pług, zwierzęta pociągowe oraz rośliny jadalne; w różnych kulturach z biegiem czasu dodawane były różne elementy 
Rolnictwa jako takiego Kroeber nie nazwałby wzorem, lecz raczej wspólnym mianownikiem. 
- w naturze umysłu ludzkiego leży głęboko zakorzeniona tendencja do ujmowania i organizowania świata w sposób dualny, dwubiegunowy; taka skłonność może leżeć u podstaw wszystkich struktur społecznych 
- „fundamentalne wzory kultury” w ujęciu Kroebera są czymś różnym od „wzorów kultury” R. Benedict: 
1) w ujęciu Benedict wzór jest pewną konstelacją psychiczną kształtującą typową osobowość społeczeństwa poprzez nadanie szczególnej osnowy kulturze społeczeństwa 
2) natomiast wzory podstawowe w ujęciu Kroebera są formami bardziej przenikliwymi i trwałymi, obejmującymi szczególny zbiór elementów kultury i mającymi tendencję do rozprzestrzeniania się z jednego społeczeństwa i kultury na inne; wzory podstawowe są to siatki elementów kulturowych, które uzyskały wyraźną i spójną strukturę, skutecznie funkcjonując jako całość oraz uzyskując znaczenie i trwałość historyczną 
- konkretna kultura nie może być porównywana z gatunkiem biologicznym, pomimo, że wspólna kultura nadaje członkom każdego społeczeństwa to podobieństwo zachowania, które mogłoby sugerować powierzchowną analogię do podobieństwa egzemplarzy jednego gatunku 
- kultura jest zawsze całością bardzo złożoną, jeśli chodzi o źródła jej elementów składowych 

XI. „Kultura, zdarzenia i jednostki ludzkie” 1946
- kultury, społeczeństwa, jednostki ludzkie i zdarzenia stanowią właściwy przedmiot badań prowadzonych obecnie w antropologii, socjologii, psychologii i historii 
- właściwości kultury: 
1) kultura jest przekazywana i utrzymuje ciągłość nie tyle za pośrednictwem genetycznych mechanizmów dziedziczenia, ale raczej dzięki wzajemnemu oddziaływaniu na siebie całych organizmów 
2) kultura niezależnie od swoich indywidualnych źródeł i pośrednictwa jednostek w jej przekazywaniu szybko przejawia tendencję do nabywania cech ponadindywidualnych i anonimowych 
3) rozpada się na odrębne wzory albo inaczej prawidłowości formy, stylu i znaczenia 
4) obejmuje wartości, które mogą być sformułowane lub tylko odczuwane przez społeczeństwo będące nosicielem kultury 
- antropolog zajmuje się wzajemnymi powiązaniami zjawisk kulturowych 
- wartości zawarte są w kulturze; elementy kulturowe mogą być neutralne czy obojętne pod względem wartościującym, ale wzory pociągają za sobą zazwyczaj jakieś określone wartości; jednym z zadań antropologa przy charakteryzowaniu kultur jest rozpoznanie typowych dla nich wartości 

XII. „Przyczynowość w dziedzinie kultury” 1947 
- to, jakie przyczyny działają w dziedzinie kultury, zależy od tego, czym jest kultura 
- kultura obejmuje wybrane formy, normy i wartości - strumień powiązanych idei i zobiektywizowanych wzorów; większość antropologów do pojęcia kultury włącza takie ludzkie zachowania, które są zdeterminowane czy uwarunkowane przez idee lub formy i z kolei same uczestniczą w tworzeniu, utrzymywaniu i modyfikowaniu owych idei i form 
- kultura jest zamknięta w istotach ludzkich, wyprowadza się ją z ich zachowania i ujmuje pojęciowo, czyli określa abstrakcyjnie 
- cechy charakterystyczne lingwistyki jako nauki o człowieku: 
1) dane jej i odkrycia są zasadniczo bezosobowe, anonimowe 
2) jej orientacja jest spontanicznie historyczna i potencjalnie historyczna 
3) przywiązuje wagę do wzoru lub strukturalnych związków wzajemnych, nie stosując tzw. interpretacji „funkcjonalnej” 
4) wyjaśnienie posługuje się kategorią „przyczyn formalnych”, tj. innych form poprzedzających, podobnych, kontrastujących lub pokrewnych 
5) wyjaśnienie przeważnie zastąpione jest przez zrozumienie 
- antropologia funkcjonalna i socjologia skłaniają się ku ahistoryczności, redukcjonizmowi i mają tendencję do koncentrowania się na przyczynach 
- 2 stanowiska, biegunowo odmienne a zarazem komplementarne (uzupełniające się): 
1) podejście funkcjonalno-socjologiczne - interesuje się bardziej procesem bezczasowym niż relacją historyczną; interesuje się bardziej przyczyną niż wzorem; zachowaniem ludzi bardziej niż produktami ich działań, społeczeństwem bardziej niż kulturą; bardziej mikroskopowe, bezpośrednie, analityczne, skupiające się na jednostkach, zainteresowane przyczyną i skutkiem oraz praktyką 
2) podejście historyczno-kulturowe - makroskopowe, skierowane na wzajemne powiązania i znaczenie wytworów ponadindywidualnych 
- szkoła „kultury i osobowości” - może być uważana za próbę wykorzystania danych kulturowych dla lepszego zrozumienia osobowości; bardziej interesuje się ludźmi i ich zachowaniem, mniej formami kultury; kultura pojawia się jako środek do badania innych zjawisk 
- naukom humanistycznym brak systematycznej, ogólnej i sformułowanej explicite teorii kultury 

XIV. „Naukowe pojęcie kultury” 1949
- idea kultury powstała w świadomości wielu ludzi i rozwijała się stopniowo 
- aż do końca XIX stulecia, w pewnych kontekstach pojęcie kultury nie zostało oddzielone od pojęcia społeczeństwa 
- Comte - jego słynne trzy stadia ideologii (mityczne, metafizyczne i pozytywne) są także etapami rozwoju kultury, a zarazem etapami w rozwoju specyficznych, społecznych stosunków międzyludzkich 
- Durkheim - społeczeństwo jako abstrakcyjny byt wywierający wpływ na pierwotne grupy ludzkie 
- kultura na mocy swej definicji obejmuje społeczeństwo, a w każdym razie zakłada istnienie społeczeństwa jako warunku swego istnienia; będąc czymś wspólnym i ponadindywidualnym, kultura może istnieć tylko tam, gdzie istnieje społeczeństwo; i odwrotnie - każdemu ludzkiemu społeczeństwu towarzyszy kultura 
- słowo „społeczny” pojawia się stosunkowo późno; kiedy Arystoteles chciał mówić o tym, co my nazywamy „społeczeństwem” i „kulturą”, używał słowa polis 
- pierwsza definicja „kultury” pochodzi z późnych lat dwudziestych 
- po raz pierwszy użyta świadomie przez Tylora (1871r., Primitive Culture); sformułował definicję kultury najczęściej potem przytaczaną („ta złożona całość, która obejmuje...”); użycie słów „kultura” i „cywilizacja” jako synonimów 
- tak jak kultura zakłada jako warunek konieczny istnienie społeczeństwa, tak samo pojęcie społeczeństwa zakłada z góry pojęcie jednostek; trzy elementy (lub zespoły) czynników: kultura, społeczeństwo, jednostki, przy czym każdy z tych czynników opiera się na następnym lub jest przez niego uwarunkowana 
- kultura -> społeczeństwo -> jednostka psychiczna -> ciało 
- możemy rozszczepiać te poziomy dalej - przechodzimy do sfery nieorganicznej stanowiącej podstawę somatyki, psychiki, bytu społecznego i kulturowego; zjawiska poziomu nieorganicznego także można rozszczepić - hierarchia 
- zjawiska kulturowe są zorganizowane na innych zasadach niż zjawiska społeczne, społeczne na innych niż psychiczne itd., w dół hierarchii 
- pewne własności lub cechy jakościowe zjawisk każdego poziomu są jemu tylko właściwe; to, co jest specyficzne, charakterystyczne i istotne dla zjawisk jakiegoś poziomu, jest zrozumiałe tylko przez odwołanie się do innych zjawisk, cech lub prawidłowości tego samego poziomu; prawa niższego poziomu stwarzają tylko ramy, w których działają zjawiska wyższego poziomu, same przez się nie stwarzają tych zjawisk 
- prawa niższego poziomu mogą wyjaśnić stałość, powszechność lub jednolitość zjawisk na wyższym poziomie; nie potrafią jednak wyjaśnić ani nawet określić tych własności, które są specyficzne dla danego poziomu i które rzeczywiście go wyróżniają 
- czyli - praca nauki jako całości powinna dotyczyć szeregu poziomów, które doświadczenie naukowe stopniowo odkrywa; prawdziwy, widoczny postęp następuje wtedy, gdy każda nauka jest autonomiczna w swych procedurach jednocześnie zdając sobie sprawę ze swego uzależnienia od nauk niższego poziomu - próba legitymizacji kultury jako przedmiotu nauki 
- życie, umysł, społeczeństwo i kultura nie istnieją ani poza materia i energią, ani poza przestrzenia i czasem; pochodzą od natury i są równie naturalne jak materia i energia 
- pogląd naukowy uznaje, że każde zjawisko wywodzi się z natury i stanowi jej część 
- Bergson - uważany za autora teorii o twórczej emergencji (emergencja - wyłonienie się, powstanie czegoś); Warden - w 1936r. uznał kulturę za czynnik emergentny
- w ramach trzech najwyższych poziomów (umysłu, społeczeństwa i kultury) ogromnie trudno wyznaczyć specyficzne przyczyny 
- to właśnie zjawiska kulturowe (inaczej mówiąc zjawiska dające się ująć w terminach i relacjach kulturowych) stanowią najwyższy poziom naszej hierarchii; kultura stanowi najwyższy poziom 
- czynniki społeczne i psychosomatyczne stanowią podłoże i wstępny warunek istnienia kultury; wpływ kultury na społeczeństwo 
- jest nieprawdopodobne, by coś odpowiadającego genom, protonom lub neutronom, a nawet atomom czy molekułom zostało odkryte na poziomie kultury 
- „stałe kulturowe” - ramy biopsychologiczne wypełnione treścią kulturową 
- cechy podstawowe ogólnego podejścia historycznego - ponadindywidualność, uwzorowanie i względny brak zainteresowania przyczyną 
- aby zrozumieć wszelkie przejawy kulturowe musimy również szukać form naturalnych i odbiegających od normy, szukać ich znaczeń najpierw w ramach spójnego, przeważnie samowystarczalnego systemu form, a następnie w szerszym totalnym kontekście form osiągniętych w historii ludzkiej 
- zignorowanie i wyeliminowanie jednostki, która z punktu widzenia kultury może być częściej czynnikiem nieistotnym i mylącym niż czymś pomocnym 
- przykład - wynalazca: z indywidualnego punktu widzenia wynalazcy działają niezależnie od siebie; z punktu widzenia kultury do wynalazku pobudzają wyłącznie tendencje, fakty poprzedzające, moment historyczny; w ramach tych działających czynników dokonanie wynalazku stało się nieuniknione, dlatego dla społeczeństwa i dla rozwoju kultury osoba wynalazcy niewiele znaczy 
- współzależność pomiędzy pojawieniem się geniuszu a warunkami stworzonymi przez określony etap rozwoju cywilizacji - etap, w którym produktywne wzory kulturowe są określone i dojrzałe, ale tkwiące w nich potencjalne możliwości nie zaczęły się jeszcze wyczerpywać 
- wartości kulturowe łącznie z formami kulturowymi istnieją tylko poprzez ludzi i w ludziach; wartości kulturowe jako wytwory ludzkich ciał i umysłów w działaniu i jako ich szczególna emanacja tworzą całkowicie „naturalną” część przyrody; wartości są ponadosobowe - czyli jednostka wchłania o wiele więcej wartości z zewnątrz niż wytwarza 
- wartości tworzą się w sposób zw. genezą kolektywną lub masową; przez to posiadają cechę bezosobowości 
- wiele wzorów kulturowych ma charakter „ukryty” - usunięte jest poza granice świadomości jednostki; brak uświadomienia wzoru 
- kultury wykazują tendencję do integracji 
- wartości stanowią główny element kultury; społeczność dąży do podporządkowania się standardom wartości; dla rozumienia kultury najważniejszą rzeczą jest poznanie jej wartości, bez nich nie wiadomo jakie są tendencje kulturowe ani w jaki sposób kultura jest zorganizowana 
- plastyczność lub zmienność stanowi jedna z najbardziej charakterystycznych właściwości kultury; skłonności kultury do zmiany należy upatrywać w tym, że wszystkie zjawiska kulturowe są prawidłowo uzależnione od pewnych innych zjawisk kulturowych, do których są podobne lub które je poprzedzają, następują po nich albo zdarzają się obok w tym samym czasie 
- przyczynami sprawczymi zjawisk kulturowych są działania lub postępowanie ludzi, tj. psychosomatycznych, indywidualnych istot ludzkich 
- istoty ludzkie mając zdolności do tworzenia kultury, są same przepojone wpływem kultury (są kulturowo zdeterminowane); wpływają na kulturę i tworzą nową kulturę, są same przez nią ukształtowane, a także przez oddziaływanie innych ludzi, którzy są produktami poprzedniej kultury 
- jeżeli ktoś interesuje się przejawami kulturowymi, może dostrzegać je i badać selektywnie w każdej dziedzinie nauki, której przedmiotem jest człowiek 

XVIII. „Kultura rzeczywistości i kultura wartości” 1950-1951
1. idea postępu 
- idea „postępu ludzkości” jest w istocie ideą postępu w zakresie „warunków społecznych” czy cywilizacyjnych; zmiany społecznie zachodzą w sztucznym środowisku zasad i reguł, które człowiek stale dla siebie tworzy; zmiany społeczno-kulturowe w głównej mierze same posiadają charakter społ.-kult. 
- idea postępu narodziła się w XVIIIw. w Europie; zawierała wiarę w triumf rozumu 
- koniec XIXw. - odrzucenie tezy ewolucjonistycznej; zastąpienie przez zasadę relatywizmu 
- trzy przesłanki empiryczne: 1) w historii występowała ogromna dyfuzja czy transmisja materiałów kulturowych pomiędzy cywilizacjami; 2) historyczna odrębność wielkich cywilizacji; 3) odrębność kulturowa opiera się na wyrażonym obiektywnie systemie wartości subiektywnych 
2. rozróżnienie „cywilizacji” i „kultury” 
- Weber - trójpodział zjawisk społ.-kult. na społeczeństwo (zjawiska i procesy nie tylko społeczne, ale także ekonomiczne i polityczne), kulturę (filozofia, religia, sztuka) i cywilizację (nauka i technologia) 
- Merton - kultura „cywilizacyjna” (charakter obiektywny) i kultura „kulturowa” (charakter subiektywny) 
- MacIver - „dziedziny” bytu: fizyczna, organiczna i świadoma; w obrębie dziedziny „bytu świadomego” wyróżnia trzy porządki: kulturowy (sztuka, filozofia, religie, tradycje, kodeksy, zwyczaje), technologiczny (to cywilizacja, ale nie obejmuje nauki; najbliższy kulturze rzeczywistości Kroebera) i społeczny (wszystkie formy powiązania istot społecznych ze sobą, wyrażające się w tworzeniu grup i stowarzyszeń) 
3. termin „kultura” 
- zachowany w szeroko przyjętym znaczeniu historycznie zróżnicowanego i zmiennego zespołu zwyczajowych sposobów funkcjonowania społeczeństw ludzkich 
4. użyteczność rozróżnienia 
- bez względu na użyteczność rozróżnienia „kultury rzeczywistości” i „kultury wartości” nie może być ono traktowane jako absolutne; powinno być uważane za skalę pojęciową z dobrze odróżnialnymi biegunami 
5. kultura społeczna 
- struktury społeczne i ich funkcjonowanie stanowią jedną z części czy segmentów kultury i nie można ich usunąć poza jej obręb 
- dla każdej kultury społeczeństwo ludzkie stanowi warunek wstępny i konieczny, i odwrotnie - wszelkiemu społeczeństwo ludzkiemu towarzyszy kultury, zarówno jako jego wytwór, jak i warunek dalszego istnienia 
- obok kultury społecznej występowała także materialna, i ekonomia, i religia, i sztuka, itd.; każdy z tych zbiorów zjawisk stanowił segment kultury; istotna jest integracja wszystkich segmentów w ramach szerszej całości kulturowej 
- obszar społecznych stosunków międzyludzkich może być ujmowany z socjologicznego, jak i kulturowego punktu widzenia 
- socjologowie wiążą społeczeństwo z kulturą, ale zajmują się tylko społeczeństwem; antropologowie rozróżniają aspekty społeczne i kulturowe, ale w praktyce traktują zjawiska społeczne na równi co zjawiska kultury rzeczywistości i kultury wartości, tzn. po prostu jako zjawiska kulturowe 
6. język 
- trójpodział kultury na kulturę społeczną, kulturę rzeczywistości i kulturę wartości nie jest wyczerpujący 
- czwartym podstawowym składnikiem jest język - różni się od innych tym, że jego szczególne własności pozwalają mu pełnić rolę mechanizmu służącego innym składnikom kultury 
7. podsumowanie 
- kultura rzeczywistości - ma charakter kumulatywny, rozprzestrzenia się na drodze dyfuzji 
- kultura wartości - jest wiecznie twórcza 
- kultura społeczna - nie wydaje się ani szczególnie kumulatywna, ani szczególnie twórcza



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Kroeber-Istota-kultury-362-396
ISTOTA KULTURY ORGANIZACYJNEJ W ZARZĄDZANIU PRZEDSIĘBIORSTWEM PRODUKCYJNYM
benedict wzory kultury, polonistyka
kultura, Polonistyka, Wiedza o kulturze
7. lektura i kultura, Polonistyka
suchodolski uspolecznienie kultury, polonistyka
czarnowski kultura, polonistyka
znaniecki nauki o kulturze, polonistyka
BADANIA KULTUROWE, POLONISTYKA, LITERATUROZNAWSTWO, Antropologiczne perspektywy literaturoznawstwa
Ekonomia kultury, Polonistyka, Wiedza o kulturze, wok
Sciaga KULTURA, Polonistyka, Wiedza o kulturze, wok
horkheimer filozofia jako krytyka kultury, polonistyka
socjologiczne ujęcie kultury, Polonistyka, Wiedza o kulturze, wok
ISTOTA KULTURY
Butler - Akty performatywne a konstrukcja płci kulturowej , Polonistyka, Teoria literatury, teoria l
ISTOTA KULTURY ORGANIZACYJNEJ W ZARZĄDZANIU PRZEDSIĘBIORSTWEM PRODUKCYJNYM

więcej podobnych podstron