Tokarka – budowa.

1 łoże

2 prowadnice

3 wrzeciennik

4 konik

5 śruba pociągowa

6 walek

pociągowy

7 zebatka

8 skrzynka posuwowa

9 sanie wzdłużne

10 skrzynka suportowa

11 dzwignia

12 sanie

poprzeczne

13 obrotnica

14 sanie narzędziowe

15 imak narzędziowy

16 wanna blaszana

17 uchwyt szczerkowy

18 cztery szczęki

19 kiel

20 podstawa

21 walek

22 pompa

23,24 oslony

25 walek

26 dzwignia

Toczenie powierzchni kształtowych

              Podstawowymi sposobami obróbki powierzchni kształtowych są toczenie na tokarce koparce i tokarce sterowanej numerycznie. Zastępczo można powierzchnie kształtowe toczyć na tokarkach z przestawnym liniałem, montując zamiast liniału – kopiał krzywoliniowy. Krótkie, mało dokładne powierzchnie kształtowe można toczyć nożem kształtowym. Poprawne wyniki otrzymuje się jedynie stosując obróbkę nożami krążkowymi i słupkowymi.              

Operacje kształtowania rowków wpustowych, wielowypustów, gwintów i otworów

Występuje pewna grupa wałków, w których jest wymagane kształtowanie poszczególnych czopów. W przeważającej większości tych elementów spotyka się na powierzchniach cylindrycznych rowki wpustowe, wielowypusty, gwinty oraz otwory osi prostopadłej do osi wałka. Te dodatkowe kształtowania powierzchni wałka zgodnie z rysunkiem warsztatowym wykonuje się w oddzielnych operacjach, w dowolnej kolejności, po obróbce kształtującej.

Pomiary powierzchni kształtowych.

Rzeczywiste elementy części maszyn i urządzeń mają w wielu przypadkach

przekroje o zarysach nieprostoliniowych ze zmiennym promieniem krzywizny np.:krzywki o zarysie spirali Archimedesa, krzywki rozrządu silników spalinowych,których zarys jest kombinacją prostych i łuków o róŜnych promieniach lub innychkrzywych, tłoki silników spalinowych, elementy tłoczne sprężarek o zarysieeliptycznym, zwierciadła i anteny satelitarne o zarysie parabolicznym itp.Szczególną uwagę zwraca się obecnie na zarysy przekrojów powierzchnizbudowanych na podstawie współrzędnych punktów uzyskanych podczas badańdoświadczalnych np.: profile skrzydeł samolotów, śmigieł lotniczych, łopatekwentylatorów, tłoczników karoseryjnych. Zarysy przekrojów wyznaczonych napodstawie współrzędnych punktów doświadczalnych opisywane są równieŜ zapomocą tzw. funkcji sklejanych.Do zarysów nieprostoliniowych zalicza się równieŜ przekroje rzeczywiste płaszczyzn części maszyn i urządzeń, które posiadają odchylenia od płaskości, a

więc w określonych przekrojach posiadają odchylenia od prostoliniowości, np.: płyty pomiarowe, stoły montaŜowe itp. Metody i przyrządy pomiarowe dobiera się wzależności od wymaganej dokładności wykonania określonej przez wartość tolerancji i określone warunki techniczne.Pomiary zarysów nieprostoliniowych wykonuje się w celu sprawdzenia poprawności wykonania określonych elementów zgodnie z warunkami technicznymi postawionymi przez konstruktora w celu zapewnienia poprawnego działania urządzenia w czasie jego eksploatacji.Powszechnie stosowane krzywki płaskie w układach rozrządu silników spalinowych lub innych urządzeniach sterujących przemieszczeniami elementów o określonym połoŜeniu w funkcji kąta obrotu charakteryzują się zmienną krzywizną powierzchni roboczych. Kształty krzywek są najczęściej zdefiniowane przez podanie w dokumentacji technicznej wymiarów, określających w układzie biegunowym lub prostokątnym współrzędne wybranych punktów profilu. Współrzędne wybranych punktów profilu są często podawane w postaci dwuwymiarowej tablicy w układzie biegunowym Θ, R (kąt obrotu – promień rys. 1.) lub kartezjańskim X, Y. Niekiedy podawane są funkcje matematyczne opisujące zarys krzywki. Na ogół tolerowana jest tylko jedna współrzędna, np. R lub Y. W przypadku gdy krzywka pracuje w warunkach dynamicznych, a więc wymagana jest ciągłość zarysu podaje się tolerancję róŜnic między poszczególnymi wymiarami.

Toczenie powierzchni stożkowych

Wykonanie na częściach obrotowo—symetrycznych stożków jest często stosowaną operacją technologiczną. Wynika to z faktu częstego stosowania przez konstruktorów powierzchni „przejściowej” między dwoma częściami cylindrycznymi wałka. Wykonanie stożków na tokarkach traktowane jest jako specyficzna odmiana toczenia powierzchni kształtowych.

Najczęściej stosowanymi sposobami toczenia powierzchni stożkowych są:

• Toczenie przez skręcenie suportu narzędziowego; stosowane dla stożków

krótkich o dużej zbieżności (rys.a),

[Wykorzystując podziałkę na obrotnicy można sanie narzędziowe ustawić pod rozmaitymi kątami w zależności od potrzeby. Posuw noża odbywa się ręcznie. Zaletą jest możliwość wykonywania stożków o dużych i małych kątach oraz łatwość skręcania sań na obrotnicy o dany kąt. Wadą jest to, że można obrabiać tylko stożki o wysokości mniejszej od długości przesuwu sań narzędziowych, ręczny posuw wpływa niekorzystnie na gładkość powierzchni.]

• Toczenie nożami kształtowymi; stosowane do stożków bardzo krótkich o bardzo

dużej zbieżności,

[ Toczenie stożka nożem, którego krawędź skrawająca jest pochylona do osi wałka pod odpowiednim kątem. Metoda ta znalazła zastosowanie przy toczeniu stożków krótkich.]

• Toczenie przez przesunięcie konika w płaszczyźnie poziomej; stosowane do

stożków długich o niewielkiej zbieżności (rys.b),

[ Po zamocowaniu przedmiotu obrabianego w kłach wrzeciona i konika przesuwa się korpus konika w kierunku poprzecznym i pewną wielkość. Zaletą toczenia stożka z przesuniętym konikiem jest możliwość zastosowania mechanicznego posuwu wzdłużnego, wadami zaś – mała dokładność obróbki i trudność dokładnego przesunięcia konika o zamierzoną wartość.]

• Toczenie przy pomocy liniału (rys.c) lub przyrządu (rys.d); stosowane

dla stożków raczej dłuższych o niewielkiej zbieżności.

• Toczenie na tokarce z kopiałem mechanicznym

• Toczenie na tokarce z kopiałem hydraulicznym

• Toczenie na tokarce sterowanej numerycznie

Toczenie nożami kształtowymi stosowane jest w przypadku wykonywania ścięć ostrych krawędzi przedmiotu (fazowań), których długość tworzącej nie przekracza 30mm a kąt stożka jest zgodny z kątem przystawienia narzędzia. Toczenie powierzchni stożkowych przez skręcenie suportu narzędziowego jest chyba najpowszechniej stosowanym sposobem obróbki stożków. Suport narzędziowy znajdujący się na suporcie wzdłużnym i suporcie poprzecznym łatwo się skręca pod dowolnym kątem; kąt skręcenia suportu jest zgodny z kątem pochylenia tworzącej stożka. Długość stożka nie może przekroczyć możliwej długości przesuwu suportu narzędziowego, gdyż w trakcie obróbki suporty wzdłużny i poprzeczny nie wykonują żadnego ruchu. W tokarkach uniwersalnych napęd suportu narzędziowego jest tylko i wyłącznie ręczny, co w pewnym stopniu utrudnia obróbkę (jest jej wadą). Tej wady nie mają dwa pozostałe sposoby toczenia stożków. W przypadku toczenia stożków z przesunięciem konika mocowanie przedmiotu odbywa się w kłach. Z tego względu zarówno jeden jak i drugi nakiełek nie współpracują prawidłowo z kłami (rys. poniżej). Występuje ścieranie nakiełka, co uniemożliwia jego powtórne wykorzystanie.

Rys. Współpraca nakiełka z kłem w przypadku toczenia stożków

Lepszą współpracę w takim przypadku zapewniają kły kuliste. Wykonanie stożków przy wykorzystaniu liniału, jest wygodną metodą obróbki wymaga jednakże oprzyrządowania tokarki ( wyposażenie jej w liniał).

Do wykonania wewnętrznych powierzchni stożkowych stosuje się głównie dwa pierwsze omawiane sposoby tzn. skręcenie suportu narzędziowego i nóż kształtowy.

Obróbkę w takim przypadku wykonuje się analogicznie jak proces wytaczania.