1. ISTOTA PRAW CZŁOWIEKA
Prawa człowieka mieszczą się w obszarze badawczym prawa, teologii, filozofii, politologii, socjologii, antropologii,historii i ekonomii. Prawa cz. są to prawa indywidualne
przysługujące jednostce oraz prawa zbiorowe przynależne grupie dla ochrony wartości moralnych i podstawowych dóbr, chroniące przed nadużyciem ze str władzy państwowej. To odzwierciedlenie wertykalnego (pionowego) działania praw człowieka tj. w relacji jednostka-państwo. Podejście horyzontalne do praw człowieka tj. w relacji jednostka-jednostka lub innych podmiot nie będący elementem aparatu państwa, nie
znalazło uznania w polskim orzecznictwie.
Za żródło praw człowieka przyjmuje się przyrodzoną i niezbywalną godność osoby ludzkiej (godność osobową nie osobistą) a nie wolę ustawodawcy.
2. CECHY PRAW CZŁOWIEKA
*przyrodzone (człowiek nabywa je przez sam fakt bycia człowiekiem i posiada je do śmierci),
*niezbywalne (nie można się ich zrzec ani komuś przekazać ani sprzedać)
*nienaruszalne (nie można ich nikogo pozbawić),
*powszechne (należą się każdemu bez względu na wszystko)
*uniwersalne.
Niektóre prawa przysługują tylko obywatelom danego państwa, np.
prawo do osiedlania się w jakimś kraju, prawo do brania udziału w wyborach, prawo do pracy. Takie prawa człowiek może zrealizować tylko w kraju, w którym jest obywatelem. Są to prawa pozytywne- realizacja praw człowieka wymaga nakładów państwa, np. prawo do ochrony zdrowia czy wolność mediów. Prawa człowieka muszą być konkretne i doprecyzowane.
Prawa człowieka negatywne - obowiązek powstrzymywania się władzy państwowej od działań w określonych obszarach naszego życia, np. wolność osobista, nietykalność osobista, swoboda poruszania się czy zakaz tortur.
Wolności mogą być osobiste oraz polityczne.
3. PRAWO NEGATYWNE A POZYTYWNE (WOLNOŚĆ A PRAWO)
Prawa pozytywne (prawa)- sensu stricte, sprowadzają się one do obowiązku podjęcia przez władzę działania, jednostka ma prawo żądać przysługujących jej praw a państwo musi zagwarantować ich realizację.
Prawa negatywne (wolności)- obowiązek władzy do powstrzymywania się od działań w określonych obszarach życia społecznego
4.GENERACJE PRAW CZŁOWIEKA
I- obejmuje prawa osobiste, obywatelskie i polityczne, zostały one sformułowane w czasach oświecenia
II- prawa ekonomiczne, społeczne i kulturalne, które pojawiły się pod koniec XIX W., w związku z coraz bardziej powszechnymi naruszeniami praw robotników
III- prawa solidarnościowe tj. prawo do rozwoju, prawo do czystego środowiska i prawo do pokoju.
5.KATALOG PRAW I WOLNOŚCI CZŁOWIEKA
prawa osobiste- najistotniejsze dla bytu i swobodnego funkcjonowania prawa i wolności, chronią one godne życie jednostki.
Prawa polityczne- skupiają się na gwarancjach dotyczących życia jednostki w społeczeństwie i możliwości wpływania przez nią na życie polityczne.
Prawa socjalne, ekonomiczne i kulturalne- mają charakter zabezpieczeń w sferze
socjalnej.
**prawo do zabezpieczenia społecznego, ochrony zdrowia, nauki, własności, pracy, wolność nauki i sztuki, prawo do udziału w życiu kulturalnym. To prawa II gen., ograniczone.
6.KOMISJA PRAW CZŁOWIEKA ONZ
*powołana 10.XII.1946 na 1 posiedzeniu Rady Gosp. i Społecznej
*organ pomocniczy ONZ
*jej skład powiększył się wraz z liczbą członków ONZ przed
utworzeniem Rady Praw Człow. wynosił 53
*zbierała się raz w roku na sesjach zwyczajnych w siedzibie ONZ w Genewie.
*1 członkowie: Australia, Belgia, Białoruś
ZADANIA KOMISJI
*ustalanie zobowiązań międzynarodowych w dziedzinie praw człowieka
*kontrola ich przestrzegania
*pomoc doradcza i techniczna
*przyjmowanie rezolucji
SKŁAD W 2005r
grupa afrykańska 15,
gr azjatycka 12,
gr wsch-europejska 5,
gr latyno-amerykańska 11,
gr zach-europ i inne 10.
Eleanor Roosevelt - 1 przewodnicząca komisji.
7.RADA PRAW CZŁOWIEKA
*powstała za Komisję Praw Człowieka rezolucją ZO 60/251
*1 posiedzenie 19.VI.2006
*siedziba: Genewa
*organ pomocniczy Zgromadzenia Ogólnego
*47 członków
* kadencja 3 lata
*co roku wymienia się 1/3 składu
*co najmniej 3 spotkania w roku na czas nie krótszy niż 10 tyg
*sankcje- zawieszanie członkostwa w Radzie wobec jej członków, którzy
dopuścili się poważnych i systematycznych naruszeń praw człowieka (decyzja- ZO większością 2/3 głosów)
SKŁAD RADY:
Afryka 13, Azja 13, Europa Wsch 6, Ameryka łac i Karaiby 8, Europa
zach i inne 7.
ZADANIA RADY
*promocja edukacji w zakresie praw człowieka
*przedstawianie zaleceń ZO, by poszerzać katalog możliwości ochrony praw człowieka *dokonywanie okresowych przeglądów (mechanizm okresowych przeglądów) dotyczących wypełniania przez każde państwo zobowiązań z przestrzeganiem praw człowieka
*rozwijanie dialogu i współpraca mająca na celu zapobieganie
naruszania praw człowieka i szybkie reagowanie na nadzwyczajne sytuacje łamania praw człowieka
*przejmowanie roli i obowiązków Komisji Praw Człowieka
*składanie corocznych raportów na forum ZO
8.POWSZECHNA DEKLARACJA PRAW CZŁOWIEKA
*jest w niej ujęty katalog podstawowych praw człowieka
*powstał we Francji
*należy do tzw prawa miękkiego (soft law) - ma charakter moralnego postulatu a nie zobowiązania
*składa się z 30 art
*podzielona na 4 kolumny i front (prawa fundamentalne z zasadami godności, wolności, równości i braterstwa)
I- (3-11) prawa jednostki tj. prawo do życia, zakaz niewolnictwa
II- (12-17) stanowi praw jednostki w sprawach cywilnych i społeczeństwa obywatelskiego
III- (18-21) dot. wolności wyznania, praw politycznych (tj. wolność
religii i wolności zrzeszania się)
IV- (22-27) prawa społeczne, gosp i kulturalne.
Prawa te poprzedza preambuła w której podkreślono za "uznanie przyrodzonej godności oraz równych i niezbywalnych praw wszystkich członków wspólnoty ludzkiej jest podstawą wolności, sprawiedliwości i pokoju na świecie".
10.MIĘDZYNARODOWA KARTA PRAW
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka wraz z Międzynarodowym Paktem Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Międzynarodowym Paktem Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych tworzą Międzynarodową Kartę Praw (International Bill of Rights).
NIE MA SYSTEMU KOMITETOWEGO ONZ