Pedagogika resocjalizacyjna wykłady
03.03. 15r.
Pojęcia:
Pedagogika resocjalizacyjna – dyscyplina teoretyczna i praktyczna zajmująca się wychowaniem osób z zaburzeniami w procesie socjalizacji, tj. tą kategorią osób, które z rozmaitych powodów wykazują objawy nieprzystosowania i wykolejenia społecznego, paraprzestępczości i przestępczości. Zajmuje się tymi osobami wobec których proces socjalizacji jak i wychowania nie powiódł się i w związku z tym zostały one nieprawidłowo zsocjalizowane i wychowane. Pedagogika resocjalizacyjna nie tylko opisuje i wyjaśnia określone procesy zachodzące między wychowywanym a wychowującym lecz przede wszystkim modyfikuje te parametry osobowościowe i zachowania, które są określane jako niekorzystne, szkodliwe, patologiczne czy zgubne dla jednostki i społeczeństwa.
Socjalizacja
Socjalizacja reedukująca – jest procesem ponownego uspołecznienia lub wyrównywania braków w dotychczasowej socjalizacji jednostek zsocjalizowanych nieadekwatnie lub wręcz destruktywnie, czyli niezgodnie z normami wyrażającymi interesy społeczeństwa w tym środowiska lokalnego, szkoły, domu itd.
Rodzaje:
Socjalizacja konstruktywna – czyni człowieka pełnowartościowym i twórczym społecznie
Socjalizacja nieadekwatna – nadaje niepełne przysposobienie się do oczekiwań społecznych, np. treści dotychczasowej socjalizacji zostały przyswojone tylko w części lub niezgodnie z normami społecznymi i w takim przypadku zachodzi konieczność zastosowania działań ortopedagogicznych o charakterze kompensacyjnym, wyrównujących nieprawidłowości i niedobory w uspołecznieniu
Socjalizacja destruktywna – polega na przysposobieniu się do uczestnictwa w zbiorowościach działających na zasadach sprzecznych z ładem społecznym i w tej sytuacji zachodzi konieczność zastosowania resocjalizacji
Wychowanie resocjalizujące – jest to przezwyciężanie negatywnego ustosunkowania do zbioru norm wyznaczających jednostce określone obowiązki i uprawnienia. Celem tych oddziaływań jest eliminowanie względnie trwałych negatywnych ustosunkowań do oczekiwań społecznych zwłaszcza tych aspektów w stosunku człowieka do określonego środowiska społecznego, które stanowią rezultat jego doświadczeń społecznych, a więc są efektem przebiegu i deficytów dotychczasowych procesów socjalizacji.
Pedagogika resocjalizacyjna a resocjalizacja - Proces modyfikacji osobowości jednostki społecznej w celu przystosowania jej do życia w danej zbiorowości, a w węższym rozumieniu w społeczeństwie. Polega on na tym, iż poprzez odpowiednie zabiegi kształtuje się u tej jednostki normy społeczne i wartości, których nie miała ona możliwości przyswoić wcześniej w trakcie socjalizacji. Celem resocjalizacji jest jednocześnie spowodowanie, iż rezygnuje ona z przyswojonych do tej pory reguł działania stających w sprzeczności z systemem aksjonormatywnym tej zbiorowości.
Ortopedagogika - dział pedagogiki obejmujący zagadnienia związane z wychowaniem i leczeniem osób nieprzystosowanych do życia w społeczeństwie
Diagnoza - Efekt działań diagnostycznych na który składają się rozpoznanie i krytyczne opracowanie danych.
Diagnostyka - nauka o rozpoznaniu, rozróżnianiu jego metodach, technikach i narzędziach – sztuka osądzania i oceny
Diagnozowanie – różnego typu działania zmierzające do rozpoznania i zebrania danych, ocena i interpretacja
Postępowanie etiotropowe - polega na usuwaniu przyczyn tj. czynników procesów uczenia się i wzmacniania niepożądanych postaw. Np. chcąc oddziaływać na wychowanka, u którego pod wpływem kolegów wytwarza się negatywny stosunek do wymagań szkoły, musimy odsunąć go od tego wpływu. Działanie etiptropowe udaje się wówczas, gdy czynniki postaw negatywnych nie oddziałują zbyt długo na wychowanka. Niejednokrotnie dzieje się jednak inaczej i mimo, że czynniki postaw negatywnych nie oddziałują już, istnieją nadal ich skutki. Wówczas trzeba wprowadzić zasadę oddziaływania ergotropowego i semiotropowego
Postępowanie ergotropowe - polega na wytwarzaniu motywacyjnych nawyków konkurencyjnych w stosunku do nawyków skłaniających do reakcji negatywnych. Wychowawca powinien więc odwoływać się do zainteresowań, wiadomości, umiejętności i uzdolnień wychowanka, tak aby wywołać u niego względnie stałą tendencję dążeniową, zakładającą reagowanie pozytywne na określone społeczne oczekiwania, a przy tym tendencję na tyle silną, aby mogła się przeciwstawić tendencji dążeniowej skłaniającej do reagowania negatywnie na te same oczekiwania. Działanie ergotropowe ma więc na celu eliminowanie niepożądanych nawyków przez wytwarzanie nawyków konkurencyjnych, co sprawia, że nagrody i kary wewnętrzne stają się decydującym czynnikiem reedukacji.
Postępowanie semiotropowe - polegają na odpowiednim podtrzymaniu przez wychowawcę polega na podtrzymaniu konfliktu wewnętrznego między tendencją do reagowania negatywnego, a tendencją do reagowania pozytywnego, wzmacnianiu odporności wychowanka na napięcie związane z tym konfliktem oraz takie oddziaływanie, dzięki któremu zwyciężą tendencje motywacyjne. Do działań semiotropowych zaliczamy również stwarzanie sytuacji społecznych i stosowanie zewnętrznych kar i nagród, które dzięki efektom działania ergotropowego podtrzymują proces resocjalizacji.
Uczenie się reedukujące
Uczenie się reedukacyjne
Uczenie się edukacyjne
Fortioryzacja
Kompensacja - zastąpienie funkcji narządu, który uległ uszkodzeniu przez inny narząd, np. w przypadku niedorozwoju, uszkodzenia lub utraty jakiegoś zmysłu (wzroku, słuchu) doskonaleniu podlegają inne zmysły (dotyk, węch) zastępując w mniejszym lub większym stopniu jego funkcje; wyrównywanie braków w jednej dziedzinie działania człowieka przez aktywizację działania w innym, niż ten deficytowy obszarze.
Substytucja - jest to zastępowanie nieosiągalnych celów celami łatwiejszymi, zmiana obiektu, na który skierowany jest popęd
Retardacja - opóźnienie rozwoju fizycznego lub umysłowego osobnika w stosunku do rówieśników, tj. do stanu charakteryzującego w danej populacji osobniki w określonym wieku kalendarzowym; szerzej – zwolnienie procesu rozwojowego, np. wydłużenie rozwoju ontogenetycznego człowieka w porównaniu z innymi naczelnymi.
Akceleracja - Akceleracją określa się zjawisko przyspieszonego rozwoju fizycznego młodych pokoleń. Pewne właściwości, typowe dla określonej fazy rozwoju osobniczego, pojawiają się coraz wcześniej, a dotyczy to w szczególności wzrostu i wagi ciała. Do przejawów akceleracji należą na przykład: intensywniejszy i szybciej kończący się rozrost ciała, wcześniejsza menstruacja u dziewcząt, przyspieszone procesy 'kostnienia itp. Akceleracja obejmuje wszystkie okresy rozwojowe — od niemowlęcego do wieku młodzieńczego
Adaptacja społeczna - proces dostosowywania jednostki lub grupy do funkcjonowania w zmienionym środowisku społecznym, obejmujący przekształcenia jej wewnętrznej struktury i (lub) sposobów działania;
Readaptacja - ponowne przystosowanie człowieka chorego lub niepełnosprawnego do czynnego, samodzielnego życia w społeczeństwie i do pracy zawodowej (readaptacja społeczna i readaptacja zawodowa). O readaptacji społecznej (środowiskowej) mówimy również w znaczeniu powrotu do życia społecznego osób okresowo wyizolowanych z naturalnego życia społecznego.
Norma:
Rygorystyczna
Tolerowana
Z obszaru maksymalizmu moralnego
Dejurydyzacja
Probacja
Wykroczenie
Przestępstwo
Mediacje
Arbitraż
Koncyljacja
Penalizacja
Depenalizacja
Kontrawencjonalizacja
Kara kryminalna
System resocjalizacji
Wiktymologia
Punitywność
Nieletni
Młodociany
Małoletni
17.03.15r.
Dewiacje społeczne:
Przestępczość
Zachowania patologiczne społeczności lokalnej
Zachowania patologiczne wobec rodziny
Zachowania aspołeczne
Zachowania autodestrukcyjne
Zachowania patologiczne pod kątem seksualnym
Zachowania na podłożu psychospołecznym
Dewiacja (łac. deviot co oznacza „schodzę z drogi”) – odchylenie od normy, zboczenie z drogi
3 filary etiologii zachowań dewiacyjnych:
Czynniki psychologiczne czynniki endogenne (wewnętrzne)
Czynniki biologiczne
Czynniki społeczne – egzogenne (pochodzące ze środowiska)
Rodzaje dewiacji:
Nieprzystosowanie społeczne – destabilizacja
Jest to specyficzny stan osobniczy utrudniający jednostce adaptację do środowiska, do określonych warunków życia. Jednostka z brakami w socjalizacji, wskazująca brak asymilacji społecznej, integracji społecznej
Podgrupa:
Nieobyci – najbardziej zagrożona dewiacjami z powodu nieświadomości
Rodzaje nieprzystosowania:
Formalne – ma charakter zewnętrzny, może wystąpić w każdym środowisku, w każdej sytuacji. Wynika z braku znajomości tego środowiska, obowiązujących w nim norm, zwyczajów. Przezwyciężenie następuje z chwilą poznania tego środowiska
Merytoryczne – dotyczy atmosfery wychowawczej między wychowawcą a wychowankiem
Społeczne – najbardziej złożony rodzaj nieprzystosowania. Wiąże się z brakiem integracji jednostki z określonym środowiskiem życia, słabym jej przystosowaniem. Powoduje poczucie osamotnienia, obcość, wyzwala niechęć do współdziałania, może prowadzić do izolacji
Niedostosowanie społeczne – destrukcja
Jest to dewiacja osobowościowo–charakterologiczna spowodowana czynnikami biologicznymi, bądź środowiskowymi mającymi negatywny wpływ na kontakty społeczne, aktywność, czy stabilizację życia jednostki. Wyraża się to w negatywnym stosunku do norm społecznych czy uznanych wartości społecznych. Znaczna trwałość postaw aspołecznych i antyspołecznych.
Rodzaje niedostosowania:
Charakteropaci – osoby z wrodzonymi ubytkami, schorzeniami centralnego układu nerwowego, wykazujące cechy encefalopatyczne. Charakteryzują się: wybuchowością, wybuchami wściekłości, zmiennością nastrojów, ociężałością intelektualną, impulsywnością
Psychopaci – odchylenie od normy w zakresie życia popędowego, emocjonalnego i woli (stan trwały). Charakteryzują się: głęboką destrukcją społeczną i osobowościową, często o cechach autoagresji
Typy psychopatów:
Indyferenti – nastrój pogodny, przyjazny jednak drażliwy, kłótliwy, nieprzyjemny w sposobie życia
Bezwolni i depresyjni – podatni na wpływy środowiska, nie potrafią przeciwstawić się swojemu otoczeniu, bo nie mają tyle siły i woli, nie potrafią realizować swoich planów i zamierzeń życiowych. Środki narkotyczne, odurzające, alkoholowe są dla nich najbardziej niebezpieczne
Neuropaci – wrodzone lub nabyte skłonności do zapadnia na schorzenia czynnościowe na tle mechanicznej nadpobudliwości, np. dygotanie serca, bóle głowy itp.
Typy neuropatów:
Postawa agresywno–lękowa – ma skłonności do nerwic, antyspołecznych zachowań, o wzmożonej przestępczości, wykazują otwartą agresję
Agresywny o wrogiej postawie do otoczenia – skłonności do nałogów i uzależnień ale z poczuciem niższości, osamotnienia, odtrącenia
Socjopaci – wyróżniamy ze względu na wpływ środowiska w którym jednostka żyje. Zaburzenia osobowości polegające na niedostosowaniu do życia w społeczności, a przejawiające się w jej szkodliwym dla otoczenia zachowaniu
Wykolejenie społeczne – degeneraci
Jest to skrajna postać wynaturzenia biopsychospołecznego. Jest następstwem niedostosowania społecznego. W najbardziej skrajnej formie zaburzonej osobowości. Może być spowodowana encefalopatią, wrodzonymi odchyleniami od normy w zakresie życia popędowego, emocjonalnego i woli, wyobcowaniem jednostki z życia społecznego, nałogowym alkoholizmem, prostytucją, wynaturzeniem seksualnym. Przejawiają cechy właściwe charakteropatą i psychopatą
Załamanie planu życiowego
Czynniki wewnętrzne: niedorozwój jednostki fizyczny lub umysłowy, nieprawidłowy rozwój osobowościowy, nerwica a nawet kalectwo utrudniające przystosowanie
Czynniki zewnętrzne: zbyt trudne i ciągle zmieniające się sytuację w życiu jednostki uniemożliwiające jej adaptację
Jest to wypadkowa powyższych dewiacji, które prowadzą jednostkę do zaburzeń w socjalizacji i niewiary w pomyślną realizację zadań życiowych
Defekty charakteru – zaburzony proces wzajemnych interakcji psychicznych między jednostką a otoczeniem na płaszczyźnie niedostosowania społecznego, a przejawiającą się nieodpowiednią postawą człowieka wobec własnych wad, niedociągnięć
3 grupy defektów:
W sferze kontaktu
Schizoid – jednostki od wczesnego dzieciństwa przejawiają patologiczną skłonność do przebywania w samotności. Nie są wrogo nastawione, nie wykazują niechęci do ludzi, są jedynie obojętne na ich przeżycia
Kwerujant – bardzo łatwo nawiązuje kontakty, nie ucieka od otoczenia jednak nie potrafi utrzymać znajomości, łatwo się irytuje, wybucha gniewem, stawia ludziom wygórowane żądania, nie przejawia cech empatycznych
Plotkarstwo – jednostka charakteryzująca się głodem uczuciowym kontaktu z innymi, ma poczucie małej wartości, sensacją pragnie zwrócić uwagę, poczucie małej wartości kompensuje plotkowaniem
„motyl” – nie jest w stanie pozostawać długo sam na sam ze sobą, ucieka przed samotnością szukając coraz to nowych kontaktów
Intryganctwo – głębokie poczucie małej wartości a nawet pogardy wobec samego siebie. Pogardę tę kompensuję pragnieniem posiadania władzy dlatego zadaje cierpienie innym
Nieśmiałość – powstaje w sytuacjach życiowo trudnych, sam z kolei rodzi sobie nowe trudności. Przyczyny: doznana krzywda w życiu, poczucie małej wartości, porównywanie własnej osoby z innymi, najsilniejszą postacią nieśmiałości jest trema
W sferze aktywności
3 typy bierności:
Inercyjna - trudność w podjęciu, rozpoczęciu i zakończeniu działania
Rezygnacyjna – osobnik jest zdolny do podjęcia każdej nowej czynności, której nie jest w stanie ukończyć
Fiaskowa – wynik powtarzających się nieudanych prób działania, które pozostawiły przekonanie, że nie warto próbow
ać, bo i tak nie osiągnie się celu
W sferze dysharmonii psychicznej
Jednostki, które przejawiają zachowania introwersyjne, ekstrawersyjne, neuropatyczne i psychopatyczne
10 typów osobowości zaburzonych
Osobowość paranoiczna – uporczywe występowanie nieufności i podejrzliwości wobec innych w rezultacie czego motywy postępowania będą interpretowane jako nieżyczliwe
Schizoidalna – charakteryzuje się odosobnieniem od środowiska społecznego oraz ograniczeniem z zakresu wyrażania uczuć
Schizotypowa - dominuje deficyt w zakresie umiejętności nawiązywania kontaktów międzyludzkich, który objawia się dziwacznością w postrzeganiu, myśleniu, zachowaniu w odniesieniu do relacji z bliskimi
Antyspołeczna – pojawia się przed 15 rokiem życia. Charakteryzuje się lekceważeniem praw innych ludzi
Typu borderline – niestabilność w relacjach interpersonalnych, w zakresie obrazu własnej osoby, w odniesieniu do nastroju nadmierna impulsywność
Histrioniczna – postać ta charakteryzuje osoby skłonne do nadmiernej emocjonalności i zwracania na siebie uwagi
Narcystyczna – na stałe utrzymująca się zawyżona samoocena, potrzeba doznawania podziwu, przeczulenie na okazywanie podziwu, niezdolność do empatii
Lękliwa/unikająca – poczucie niepokoju, lęku przed krytyką, odrzuceniem, unikają kontaktu
Zależna- trwała potrzeba doznawania czyjejś opieki, która prowadzi do uległości i poczucia permanentnego lęku przed rozstaniem
Obsesyjno–kompulsyjna/anankastyczna – odnosi się do zachowań dominujących, np. zajmowanie się porządkiem, perfekcjonizm, narzucanie kontroli sobie i innym kosztem otwartości i tolerancji
14.04.15
Nurt teorii biologicznych
Są to teorie monopauzalne – opierają się na jednym…
Istotą tej teorii jest człowiek-zbrodniarz, inaczej przestępca od urodzenia. Zakłada, że u niektórych jednostek mogą pojawić się cechy wyglądu zewnętrznego, które… krępa budowa ciała, włosy ciemne, kędzierzawe lub jasne przerzedzone, syndaktylia, czoło szerokie i mocno zarysowane, żuchwa silnie zaznaczona, anomalie uzębienia, anomalie w obrębie narządów płciowych. Dobór cech miał charakter przypadkowy. Znieczulica moralna, pozostają na niższym poziomie rozwoju onto- i filogenetycznego.
Ontogenetyczny – rozwój genetyczny
Filogenetyczny – rozwój historyczny
Przestępcy z urodzenia kierowali się popędami, zachowaniami agresywnymi i nie odczuwają cierpienia innych
3 rodzaje:
Przestępcy nałogowi – wychowywali się w środowisku przestępczym, powielają te zachowania
Pseudoprzestępcy – na skutek zbiegu okoliczności wykazywali zachowania przestępcze
Kryminoidzi – przestępcy przypadkowi, popełnili czyn tylko raz nie mając świadomości
Teoria endokrynologiczna (Shlapp i Schmitch twórcy)
Zakłada wpływ hormonów na zachowania ludzkie przy czym ten wpływ jest rozpatrywany od niedoczynności do nadczynności (oś kontinuum). Sytuacja patologiczna występuje, gdy jest nad- lub niedoczynność. Nadczynność może powodować zaburzenia emocjonalne. Gruczoły: trzustka, kora nadnercza, gruczoły płciowe, przysadka mózgowa, tarczyca.
Gruczoły nadnercza wydzielają hormon adrenaliny noradrenaliny, które wpływają na stany emocjonalne. Nadczynność powoduje wzrost tendencji agresywnych, chorobę Cushinga objawiającą się stałym pobudzeniem, skłonnością do irytacji, wybuchowości.
Gruczoły tarczycy wydzielają tyroksynę. Niedoczynność powoduje deficyty intelektualne w różnym stopniu. Nadczynność powoduje chorobę Basedowa, której objawami są: lęk, szybka zmienność nastrojów, stałe pobudzenie i rozdrażnienie.
Trzustka wydziela insulinę, reguluje wchłanianie cukrów, skrobi i pośrednio wpływa na stany psychiczne człowieka od nadpobudliwości po apatię przechodzącą w depresję.
Gruczoły płciowe i wydzielany przez nie testosteron. Nadmierne wydzielanie może powodować wzrost agresji, skłonności dominacyjne.
Zaburzone funkcje wydzielnicze stanowią czynnik ryzyka podwyższający prawdopodobieństwo popełnienia przestępstwa przez te osoby.
Teoria typów konstytucjonalnych
Określa typy budowy ciała i przypisane im cechy osobowości. Twórcami byli Krechner i Scheldor.
2 typy osobowości u osób zdrowych:
Schizotymiczny – posiadający specyficzne cechy osobowości schizofreników opór, introwersję, drażliwość, patetyczność, skłonność do patetyzmu, zaburzenia w sferze seksualnej
Cyklotymiczna – towarzyskość, otwarcie, pomysłowość, rzutkość, prostoduszność
Kolejny podział 4 typy:
1,2. Asteniczny i atletyczny – są to osobnicy średniego lub wysokiego wzrostu o szerokich barkach, silnie zarysowanym umięśnieniu i osobowości schizotymików
Pykniczny – osobnik niski, gruby, prostoduszny o cechach cyklotymicznych
Dysplastyczny – nie wykazuje żadnych specyficznych cech, osobnicy nie są zdolni do popełniania przestępstw
Osobnicy o cechach schizotymicznych wykazują największą skłonność do przestępstw, gdyż mają najwięcej cech introwertyków
Teoria genetyczna
Dotyczy dodatkowego chromosomu „y” u mężczyzn. Pojawienie się tego chromosomu powoduje nie tylko anomalie w wyglądzie lecz również anomalie osobowościowe. Charakteryzują się: wzrost powyżej 190 cm, znaczna siła fizyczna, niski iloraz inteligencji, skłonność do agresji, wykazuje zachowania aspołeczne, impulsywność, niestałość, skłonność do ostrej frustracji. Dodatkowy chromosom „y” został nazwany chromosomem przestępcy.
Nurt teorii psychologicznych
Eksperci wyróżniają 3 grupy teorii:
Teorie o wyraźnym zabarwieniu biologicznym. Zakładają, że źródłem zachowania przestępczego są choroby psychiczne i deficyty intelektualne.
Jest to teoria deficytów intelektualnych. Osoby takie łatwo ulegają wpływom i zachowania przestępcze popełniane przez osoby z umiarkowanym deficytem są czynami popełnianymi z dwojakich motywów: po pierwsze nie zaspokojeniu potrzeb, drugi uleganie namowom innych.
Teorie zakładające związek zachowań przestępczych z odchyleniami od normy psychicznej. Nie są to choroby ale zalicza się tutaj psychopatię, charakteropatię i socjopatię.
Schizofrenia a zachowania przestępcze.
Jest to choroba o nieustalonej etiologii. Wyjaśniają ją teorie dziedziczenia, genetyczne, osobnicze. Cechy: odsunięcie się jednostki od realnego świata, a rozbudowanie przeżyć wewnętrznych; rozszczepienie jaźni-podwójne życie; brak chęci do realizacji potrzeb w kontaktach z innymi.
Twórcą nazwy był Bleuer i jako pierwszy zwrócił uwagę na myślenie autystyczno-niezdyscyplinowane. Jest to myślenie ukierunkowane na samego siebie nie uwzględniające tego co jest wspólne dla wszystkich. Wiąże się z tzw. porozmywanymi wątkami kognitywnymi, całkowitym odcięciem od wpływów zewnętrznych.
Rodzaje schizofrenii:
Schizofrenia prosta tzw. prawdziwa, pojawia się koło 20 r. ż. Charakteryzuje się nasileniem pewnych cech ujawniających się już w dzieciństwie:
Utrata zainteresowań i celów w życiu,
Trudności w podejmowaniu obowiązków, nauce, pracy,
Nieufność, podejrzliwość,
Zerwanie więzi emocjonalnych (często więzi te były nierzeczywiste)
Utrata zainteresowania własnym wyglądem, higieną
Rozbudowa świata wewnętrznego-powoduje utratę wspólnej płaszczyzny porozumienia z innymi
Ambiwalencja-sprzeczne oceny dotyczące wartościowania
Ambisentencja-sprzeczne oceny dotyczące informacji
Ambitendencja-ocena dotycząca działania
Cechy te są objawem rozpadu struktur osobowości i powodują, że pewne rzeczy są uproszczone albo nadmiernie uogólnione
Schizofrenia paranoidalna – występuje rzadziej ale z większym nasileniem cech. Nasilają się wszystkie cechy ambiwalentne i pojawiają się urojenia, które dotyczą: koncepcji świata, określonej sytuacji politycznej czy własnej życiowej . Często występują halucynacje słuchowe, węchowe, smaku, a wiążącą fazą są halucynacje wzrokowe. Może być bezpośrednią przyczyną zachowań przestępczych.
Schizofrenia katatoniczna – występuje w dwóch postaciach:
Pobudzenie ruchowe- hiperkinetyczne. Objawia się dziwacznymi ruchami, dziwnym sposobem przemieszczania, przejawia się poprzez tzw. myślenie magiczne. W ostrej postaci objawia się bezwładnymi ruchami, znacznym pobudzeniem, nasileniem objawów zachowania magicznego.
Spowolnienie ruchowe – hipokinezja. Może dojść do tzw. osłabienia katatonicznego, które charakteryzuje się tak znacznym osłabieniem i spowolnieniem ruchów, że jednostka całkowicie nieruchomieje i traci kontakt z otoczeniem. Nie chce przyjmować posiłków, wstrzymaniu ulegają funkcje wydalnicze, chory może nawet przestać oddychać i umrzeć (katatonia śmiertelna)
Schizofrenia hebefreniczna – dominuje u kobiet. Zawiera wszystkie osobowe cechy schizofrenii, a ponadto występuje silne pobudzenie, wesołkowatość, silne pobudzenie seksualne wiążące się z zachowaniami obscenicznymi
Schizofrenia pochodzi od „schizei”- rozszczepiam, „frenos”-umysł. Choroba przewlekła, nieuleczalna. Ze względu na głęboką destrukcję życia psychicznego występuje często konieczność hospitalizacji.
Cyklofrenia – zespół zachowań maniakalno-depresyjnych. Może pojawić się jako choroba samoistna. Może zaistnieć w wieku senioralnym. Wiąże się z występowaniem 2 stanów psychozy: maniakalnej i depresji. Nie wiadomo kiedy stany będą się zmieniały. Charakteryzują ją: gonitwa myśli, skrajne pobudzenie ruchowe i słowne, ale zwykle ich czyny nie są ze sobą powiązane, można im podsuwać pomysły. Chory sprawia wrażenie osoby bardzo aktywnej, przedsiębiorczej, wesołej ale ze względu na obniżony samokrytycyzm i brak poczucia choroby popełnia czyny ryzykowne i podejmuje pochopne decyzje. Stan podwyższonego nastroju (euforia) może ustąpić urojeniu wielkościowemu (samobójstwa), jednostka stawia sobie cele nie do spełnienia. W fazie depresyjnej aktywność spada do 0 i wystąpi psychopatia.
Teorie dotyczące dynamiki życia psychicznego. Chodzi tu o teorie psychoanalityczne
Klasyfikacja psychopatii wg Bleuera:
Psychopaci dziwaczni – osobnicy, których zapatrywania na różne sprawy są niezrozumiałe, posługują się dziwną i pokrętną logiką, wyrażają się w sposób barwny, kwiecisty, nie szkodzą nikomu ale mogą sprawiać problemy wychowawcze
Psychopaci żądni ważności – osoby nastawione na własne dobro, chcą być kimś więcej aniżeli są w rzeczywistości, są ekscentryczni, podatni na złe wpływy
Psychopaci uczuciowo chłodni – nie potrafią nawiązywać bliskich kontaktów, nie zawierają przyjaźni, natomiast utrzymują kontakty z osobami, które mogą przysporzyć korzyści
Psychopaci niestali – osoby wiążą się z innymi powierzchownie, na krótki czas, bardzo łatwo można ich nakłonić do przestępstwa, są albo żywi i ekspresyjni albo flegmatyczni, ich relacje bywają gwałtowne i przesadne zwłaszcza, gdy kierują się złością, wykazują skłonności samobójcze, jednostki zazdrosne, nie tolerują alkoholu
Psychopaci pobudliwi – osoby charakteryzujące się gwałtownością reakcji w różnych sytuacjach, są skłonne do stosowania agresji bezpośredniej zarówno werbalnej jak i fizycznej
Psychopaci sensytywni – bardzo niepewni siebie, na błahe wydarzenia reagują gwałtowną depresją, źle znoszą porażki, bo odbierają je jako upokorzenia, zwykle są mało aktywni, a ich nadmierny krytycyzm ogranicza aktywność, nadwrażliwi
Istnieją jednostki zbliżone do psychopatów:
Schizoidalne – posiadają zaburzenie w sferze etycznej, często się wycofują, żyją własnym życiem, pozornie nie wchodzą w relacje z innymi, trudno nawiązać z nimi kontakt
Cykloidalni – jednostki u których pojawia się tendencja w zakresie zmian nastroju od mani do depresji
Tzw. jednostki epileptoidalne – przesadnie dokładne wręcz nudne, mają skłonności do mistycyzmu, charakteryzuje ich notoryczne uszczególnianie sytuacji
Psychopaci wg Bleuera:
Psychopata agresywny – czerpie przyjemność z zachowania agresywnego, agresje kieruje przeciwko ludziom, zwierzętom, przedmiotom (sadyści)
Psychopata zimny uczuciowo – nie wiąże się emocjonalnie z innymi, cele realizuje bezrefleksyjnie
Psychopata bluszcz – nie może funkcjonować samodzielnie, wiąże się z inną osobą przyswajając jej cechy, przekonania, a nawet sposób zachowania. Za możliwość przebywania z tą osobą jest zdolny wykonywać różne posługi, nie żyje własnym życiem. U kobiet nie jest to zaliczane do choroby, natomiast u mężczyzn tak.
Psychopatia wg Schneidera:
Psychopaci hipertymiczni – wesołe, trochę lekkomyślne czasami bezmyślne osoby, dopuszczają się sprzeniewierzeń i przestępstw seksualnych
Psychopaci depresyjni – pesymiści mający poczucie małej wartości, którzy rzadko popełniają przestępstwa
Psychopaci nieśmiali – pesymiści, mizantropii, rzadko popełniają przestępstwa
Psychopaci fanatyczni – bardzo aktywni, uparci, mają poczucie własnej nadwartości, często agresywni, często dopuszczają się kradzieży
Psychopaci żądni znaczenia – próżne, wyrafinowane, kłamliwe, skłonne do oszustw, wręcz prymitywne jednostki
Psychopaci o zmiennych nastrojach – w fazie podwyższonego nastroju dokonują podpaleń, kradzieży, a w fazie obniżonego są skłonni do samobójstw
Psychopaci impulsywni – jednostki pobudliwe, agresywne, często wykazują skłonności do przestępstw przeciwko mieniu
Psychopaci tępi i bezwzględni – uczuciowo oziębli, słabo przyswajają normy moralne, często dokonują zabójstw, przestępstw seksualnych, rozbojów
Psychopaci bezwolni – jednostki często opóźnione intelektualnie, stanowią narzędzie w rękach innych
Psychopaci asteniczni – nadwrażliwi, wykazują całkowity brak skłonności przestępczych
Profil osobowości psychopaty
Osoba skoncentrowana na bezpośrednim zaspokajaniu celów życiowych, ignorująca prawa, przywileje innych, impulsywna, nie potrafiąca wchodzić w głębsze relacje z innymi, nie wykazuje oznak lęku czy poczucia zależności. Charakteryzuje ją: ubóstwo relacji, wykazuje tendencje przerzucania winy na innych, czy tendencji braku odpowiedzialności za czyny
Wg Ariettiego 2 formy zaburzeń:
Pierwotna – działa pod wpływem impulsów pierwotnych, nie bierze pod uwagę odległych konsekwencji, kary i niepowodzenia nie wpływają na modyfikację czynów
Wtórna – działa pod wpływem bodźców doraźnych, potrafi realizować cele długofalowe
Psychopata sprawia wrażenia osoby zdolnej do odczuwania emocji. Zwykle posiada urok osobisty, dobrą prezentację, wzbudza zaufanie i pozytywne emocje ale także łatwo może manipulować innymi dzięki czemu osiąga własne cele. Często sprawia wrażenie jednostki spontanicznej, posiadającej inicjatywę społeczną. Nie potrafi korzystać z własnych doświadczeń, rzadko występuje poczucie winy, problemy z nieprzestrzeganiem panujących reguł zachowania. Charakterystyczna jest dominacja semantyczna, tzn. nie przywiązuje wagi do wypowiedzianych obietnic, słów, kontakty seksualne charakteryzują się dużą gwałtownością ale małą stałością.
Nerwice (osobowość neurotyczna) – przeciwieństwo zaburzeń psychopatycznych. Objawy osiowe:
Lęk o dużym stopniu nasilenia
Rzutowanie emocji do wewnątrz
Bardzo wysoki poziom syntonii
Najbardziej charakterystyczne objawy:
Fobie (stan irracjonalnego lęku)- najpóźniej pojawia się fobia szkolna, fobie mogą powracać jako relikt z dzieciństwa
Obsesje (natrętne myśli dopadające w sytuacjach wymagających myślenia, mogą wynikać z nadmiernej ostrożności lub ryzykanctwa)
Kompulsje – natrętne czynności, czasami wynikają z nadmiernej intelektualizacji albo z pewnych czynności ćwiczących silną wolę
Zaburzenia histeryczne
Teorie społeczne
Teoria kontroli społecznej